PRZEGLĄD LOTNICZY
M I E S I Ę C Z N I K
W YDAW ANY PRZEZ DOWÓDZTWO LOTNICTWA
ROK X WARSZAWA, STYCZEŃ - 1937 Nr. 1
1
999
" £ a
,o ;49Vf- !
TK TK
TS - * > *
Myśliwcy w locie,
B n O N l S Ł . W I E L G
R O K 1936 W L O T N IC T W IE .
J u ż ro k 1935 b y ł dow odem , ja k w a żn e z a d a n ie sp e łn ia siln a a rm ia lo tn ic za w p o lity c e m ię d z y n a ro d o w e j. W ro k u 1936 zn a czen ie lo tn ic tw a w p o lity c e p o d k re ś lił fa k t o d stą p ie n ia od sw y ch z a m ie rze ń n a jw ię k sz e j p o tę g i g o sp o d a rc z e j i p o lity c z n e j, z p o w o d u n ie o d p o w ie d niego p rz y g o to w a n ia w p o w ietrz u .
H e g em o n ia „k ró lo w ej m ó rz " o k a z a ła się b e z siln a w ob liczu p o tęgi a e ro n a u ty c z n e j M ussoliniego. D e m o n s tra c ja an g ielsk ich e s k a d r m o rsk ich nie w y w a rła sp o d z ie w a n e g o n a c isk u n a p o lity k ę W łoch.
M u sso lin i d o b rz e o c e n ia ją c p o ło żen ie , w ied z ia ł, że za p o m o cą sw ego lo tn ic tw a m oże staw ić czoło A n g lik o m i że u m ie ję tn ie i śm iało p r o w a d z o n a d z ia ła ln o ść lo tn ic z a p rz e c iw an g ielsk im e s k a d ro m i bazom m orskim , z a p e w n i W ło ch o m o siąg n ięcie celów .
Z w ycięstw o W ło c h w p o lity c e kolonialnej*, ja k ró w n ież w w o jn ie a b isy ń sk ie j, z a w d z ię c z a ją W ło si p rz e d e w sz y stk im ro z s ą d n e j opiece n a d lo tn ic tw em od sz e re g u lat.
R e w e la c y jn a zm ian a w p ro w a d z e n iu w o jn y k o lo n ia ln e j, rozb icie w o jsk a ab isy ń sk ieg o i o p an o w an ie ta k o lb rzy m ich o b sza ró w w s to s u n kow o k ró tk im czasie nie b y ło b y do p o m y śle n ia bez pom ocy w o jsk a p o w ietrzn eg o .
P a n o w a n iu im p e riu m W ie lk ie j B ry ta n ii n a d k o n ty n e n ta m i i o c e a n a m i z a g ro z ił n o w o czesn y cz y n n ik w ojsko w o p o lity c z n y — lotnictw o- Z a s a d a „T w o p o w e rs s ta n d a r d " p r z e s ta ła istn ie ć w ob liczu sam ej flo ty p o w ie trz n e j sow ieckiej (5000 do 6000 sam o lo tó w ). P o lity c z n a k lę sk a A n g lii w obec W ło ch u św ia d o m iła ją, że siln e w ojsko p o w ie trz n e je s t dziś k lu cze m w p ły w ó w na p o lity k ę m ię d z y n a ro d o w ą . O c en iła d o b rz e sw e n ie p e w n e p o ło ż e n ie w obec p o tęg i lo tn ic tw a i już w ro k u 1936 z a c z ę ła g w a łto w n ie i p o śp ieszn ie, u rz e c z y w istn ia ć sze ro k i p ro g ra m d o z b ro je n ia się w p o w ie trz u , a b y z re h a b ilito w a ć w p rz y sz ło śc i, z a ch w ia n ą d o ty c h c z a so w ą p o w a g ę w św iecie p o lity czn y m .
A n g lia p o w ię k sz y ła s ta n licze b n y lo tn ic tw a m e tro p o lii w ro k u 1936 w ięcej niż o 5 0 % — z 53 e s k a d r n a 80, a z a m ie rz a o siąg n ąć 129 e s k a d r. W o sta tn im ro k u zb u d o w an o 50 n ow ych lotnisk. W e d łu g p o w ie d z e n ia G o e rin g a, N iem cy od r. 1935 są z d e c y d o w a n e osiąg n ąć ró w n o w ag ę sił p o w ie trz n y c h A n g lii i F ra n c ji, z a s trz e g a ją c sobie p o w ięk sz en ie z b ro je ń w te j m ierz e co S ow iety.
. 1/37, str. 5, wiersz 11 od góry:
jest: organizowanie sowieckich baz winno być: organizowanie nowych baz
R e d a k c j a .
R e o rg a n iz a c ja p rz e m y s łu lotniczego W ielk iej B ry ta n ii ze w z g lę d u n a o b ronność k ra ju i o lb rzy m ie z b ro je n ia się w ro k u 1936 — p o d z i
w u g o d n y w y siłek — sk ło n iły N iem cy, J a p o n ję i W ło ch y do p o k rz y żo w an ia go p rz e z p o ro z u m ie n ie n iem ieck o -ja p o ń sk ie . B lok p rz e c iw k o m u n isty c zn y je st z je d n e j s tro n y ro z sz e rz e n ie m ry n k u d la n iem iec
kiego p rz e m y s łu lotniczego, z d ru g iej p o d n iesien iem w a rto ści o b ro n nej w p o w ie trz u Ja p o n ii. T okio je s t d la lo tn ik a sow ieckiego łatw iej o siąg aln e, niż d la lo tn ik a jap o ń sk ieg o M oskw a z M an d ż u rii. L o tn ic t
w o sow ieckie m a o lb rz y m ią p rz e w a g ę n a tu r a ln ą n a d Ja p o n ią . P o ż y c zk a n iem ieck a w p o sta c i now oczesnego s p rz ę tu lo tn iczego i m a te ria łó w w o jen n y c h z m ierza do rów now ag i sił p o w ie trz n y c h n a D alek im W schodzie. O b ro n a w sp ó ln y ch in te re só w B erlin a, Tokio, R zy m u je st g ro ź b ą n a ro d ó w nie p o s ia d a ją c y c h suro w có w p rz eciw k o n a jp o tę ż n ie jsz y m p o siad ac zo m . U rz e c z y w istn ie n ie w sp ó ln eg o d z ia ła n ia je d n o cześn ie w k ilk u p u n k ta c h m oże p o sta w ić A nglię, m a ją c ą in te re sy na w szy stk ich k o n ty n e n ta c h i m orzach, w p o ło żen iu nie do p o z a z d ro s z czen ia i m oże być p o c z ą tk ie m ko ń ca p a n o w a n ia n a d św iatem .
Co by się stało , g d y b y siła p o te n c ja ln a w p o w ie trz u nie g ro z iła c a ły m sw oim cię ż a re m i sw oim i m ożliw ościam i n iszczy cielsk im i s to licom : L ondynow i, P a ry ż o w i, B erlino w i, R zym ow i i t. d .? W z ro z u m ieniu tego now ego cz y n n ik a w w o jn ie w id zim y d ą ż e n ie do u g ru p o w a n ia sił lo tn ic zy ch p a k ta m i lotn iczy m i w E u ro p ie. U g ru p o w an ie sił lo tn ic zy ch ro z p o c z ę te w ro k u 1935 d o p ro w a d z iło w ro k u 1936 do p a k tu lotniczego franco-sow ieckiego. S ow iety w y k o rz y s ta ły to do ro zw in ięcia sze ro k iej p ro p a g a n d y k o m u n isty c zn ej n a za ch o d zie dla p o d k o p a n ia sił n a c jo n a listy c z n y c h . R u so filsk a p o lity k a F ra n c ji o d b iła się k ry ty c z n ie n a jej zd ro w ej p o lity c e w e w n ę trz n e j. K o m in tern u z y sk a ł n a za ch o d zie E u ro p y m o cn iejszy g ru n t p o d nogam i i w y w o łu je g łęb okie w strz ą s y w z a g a d n ie n ia c h g o sp o d a rc z y c h i sp o łecz n y ch F r a n c ji i H iszp an ii. O słab io n e stan o w isk o p o lity c z n e F ra n c ji p rz e z n is z czycielskie w p ły w y sow ieckie w y k o rz y s ta ła I I I R zesz a (o k u p a c ja N a d re n ii).
B y n a le ż y c ie ocenić p rz y c z y n y n iebezpieczneg o d o św iad c zen ia F ra n c ji i A n g lii p rz e z w ciągnięcie R o sji do p o lity k i e u ro p e js k ie j, n a le ż y sobie p rz y p o m n ie ć n ie k tó re w y p a d k i, o św ie tla ją c e d z isie jsz y sta n lo tn ic tw a sow ieckiego, a ogłoszone w ró ż n y c h cz aso p ism a ch lo tn ic zy ch p rz e z fra n c u sk ic h inżynierów , k o n s tru k to ró w i p rz e d s ta w ic ie li p r z e m y słu lotniczego (B reguet, W ib a u lt). W w y n ik u sw ych w izy t o c e n ia ją oni sto su n ek w ytw ó rczo ści p rz e m y s łu lotniczego sow ieckiego do n iem ieckiego i fran cu sk ieg o ja k 100 do 60 do 40, H a sło S ta lin a i W o ro sz y ło w a ,,K to je st siln y w p o w ietrz u , je s t siln y w sz ę d z ie ” ,
w iern ie u rz ecz y w istn io n o . W y d a jn o ś ć p ro d u k c y jn ą p rz e m y s łu l o t niczego sow ieckiego o c e n ia ją n a 5.000 sam o lo tó w roczn ie. F a b ry k a 22 z a tr u d n ia ją c a 25.000 ro b o tn ik ó w w y k o n a ła o sta tn io k ilk a s e t sa m o lo tó w d w u siln ik o w y ch niszczy cielsk ich , m a ją c y c h w p rz y b liż e n iu szy bkość 400 km /go dz. W y d a jn o ś ć p ro d u k c y jn a te j fa b ry k i m a w y nosić 4 sa m o lo ty d ziennie.
W N iżn im N o w g o ro d zie w y ró b d zien n y m a w yn osić 5 n o w o c zes
n ych sam o lo tó w m yśliw skich. O becnie b u d u ją ta m s e r y jn e c z te ro - silnikow e 20- do 3 0 -ton ow e sa m o lo ty n iszczy cielsk ie. W p rz e m y śle lo tn iczy m sow ieckim z a tru d n io n a m a być około 10 ra z y w ięk sz a ilość robotników , a w y d a jn o ść p ro d u k c y jn a m a by ć około 20 ra z y w ięk sza niż fra n c u sk a . S ow iecki p rz e m y sł lo tn ic zy m a być d o sto so w an y do w y tw ó rc zo ści m aso w ej, k tó ra p rz e w y ż sz y p ro d u k c ję w szy stk ich in ny ch n a ro d ó w e u ro p e jsk ic h , p r z y czym m a być z a tru d n io n a w ielk a ilość lu d z i n ie z d o ln y c h do słu ż b y fro n to w ej (p rz e d e w szy stk im k o b ie ty ). O p rz y p u s z c z a ln y c h liczb ach obecnego s ta n u z b ro je n ia p o w ietrz n eg o R o sji nie trz e b a w sp o m in ać, bo ju ż p o d a n e fa k ty w y su w a ją d z isia j p o tę g ę lo tn ic tw a cz erw o n eg o n a czołow e stan o w isk o ś w ia ta i n ie w iadom o jeszcze, ja k i w p ły w lo tn ic tw o sow ieckie w y w rze n a p o lity k ę m ię d z y n a ro d o w ą w n a jb liż s z e j p rz y sz ło śc i. Ł atw ie j te ra z z r o zum ieć p o d s ta w y zb liże n ia F r a n c ji i A n g lii do R osji.
Żywo in te re s u ją się w sz y stk ie n a ro d y b ra to b ó jc z ą w a lk ą w H is z pan ii, gd y ż m a o n a n ie ty lk o c h a ra k te r z a b u rz e ń w e w n ętrzn y c h , ale za k u lisa m i je s t ró w n ież w a lk ą k o m in te rn u p rz e c iw n ac jo n a liz m o w i o tw ie rd z ę n a za ch o d zie. A n g lia z a c h o w a ła d o ty ch cz as ro lę n ie z d e c y d o w a n ą i w y c z e k u ją c ą . N ie o k a z a ła sk ło n n o ści do fa szy zm u an i do kom unizm u. K ie ro w a ła się d o ty ch cz aso w y m i sw oisty m i cz y n n ik a m i sp o łecz n o - g o sp o d arczy m i, m a ją c y m i cechy a u to n o m iczn e i za le żn y m i je d y n ie o d p rz e k o n a ń lib e ra ln o -d e m o k ra ty c z n y c h . M yśl ta uw aża, że n ie sto so w n e b y ło b y o d o so b n ien ie R o sji S ow ieckiej i w y łą c z e n ie jej z g ry p o lity k i m ię d z y n a ro d o w e j, g d yż m oże o na być u ż y te c z n a w p o su n ię c ia c h A n g lii n a M o rz u Ś ró d z ie m n y m lub n a D a le k im W sc h o dzie.
R z ą d lo n d y ń sk i nie żyw i sy m p a tii do H isz p a n ii jak o do czerw o nego o ś ro d k a n a m o rzu Ś ró d ziem n y m . S ta n o w cz e p rz e c iw sta w ie n ie się A n g lii z a sa d o m b lo k a d y w y b rz e ż y h isz p a ń s k ic h i p o ś re d n ie u m o żliw ienie R o sji ła m a n ia z a s a d n ie in te rw e n c ji je s t d z ia ła n ie m nie p r z e ciw rz ą d o w i gen. F ra n c o , lecz w a lk ą A n g lii o w olność n a m o rzach , w a lk ą o heg om onię n a m o rzu Ś ródziem ny m .
C zerw o n a p o tę g a p o w ie trz n a je s t p o w o d e m zb liże n ia F ra n c ji do Z. S. S. R. P a k t lo tn ic zy fran cu sk o -so w ie ck i d a je je d n a k F ra n c ji
w ięcej o bow iązków niż k orzyści. Z o b o w iązu je ją do w z ajem n ej p o m ocy lo tn ic zej w ra z ie k o n flik tu .
T rz e b a się je d n a k liczyć z tym , że lo tn ictw o sow ieckie w ra z ie w o jn y b ęd z ie zm u szo n e trz y m a ć s tra ż nie ty lk o n a fro n cie e u r o p e j
skim , lecz i n a D a le k im W sch o d zie, gdzie sy s te m a ty c z n e p rz e n ik a n ie J a p o n ii n a k o n ty n e n c ie a z ja ty c k im co raz b a rd z ie j się w zm acnia. O d leg ło ść ty c h dw óch fro n tó w lic z ą c a oko ło 10.000 km w y m ag a p o d z ia łu sow ieckich sił lotniczych, g d y ż u życie ich n a obu fro n ta c h je d n o c z e śn ie je s t p rz y d z isie jsz y m sta n ie tech n ik i jeszc ze niem ożliw e.
P o lity k a p rz e c iw w ło sk a A n g lii p o d c z a s w o jn y a b isy ń sk ie j, z b li
żen ie w o jsk o w e F r a n c ji z R o sją , o rg a n iz o w an ie sow ieckich b az lo tn i
czych w M u n k aczu , U ż h o ro d zie, K oszycach, B ra ty sła w ie , O łom uńcu, B rn ie-M o raw sk im , P a rd u b ic a c h , L ibercu, P ra d z e , P ilz n ie , K a rło w y ch V a rach , C hebie, B u d ziejo w ica ch i Ig ław ie (sow iecki d zien n ik „N a S tr a ż e " z 30 X ), k o n fe re n c ja p rz e d s ta w ic ie li lo tn ic tw a F ra n c ji (M in i
s te r C ot), R u m u n ii (p o d s e k re ta rz lotn. C a ra m fil) i k o m isa rz y lo t
n ictw a sow ieckiego w P ra d z e , o rg a n iz a c ja lo tn ic zy ch linii k o m u n ik a cy jn y ch , M oskw a, B ria n sk , K ijów , J a s y , C lu j, U ż h o ro d , P r a g a (2500 km ) — to s ą w sz y stk o fa k ty , k tó re sp o w o d o w a ły zb liże n ie p o lity c zn e i w o jsk o w e m ięd zy W ło c h a m i a N iem cam i. (W z a je m n e w izy ty o c h a ra k te rz e w ojsk ow ym n a c z e ln y c h w ła d z lo tn ic tw a n iem ieck iego i w ło s
kiego w B e rlin ie i R zy m ie). N o w o u tw o rzo n e p u łk i lo tn ic ze w A u s trii z p ra w ie w y łą c z n y m sp rz ę te m w ło sk im (C ap ro n i) s ą ty lk o re a k c ją i w zm o cn ien iem w o jsk a p o w ie trz n e g o W ło c h n a p ó łn o c y i p ó łnocnym - w schodzie.
R ok 1936 w y k o rz y s ta ła I I I R z e sz a do sy ste m a ty c z n e g o i g o rą c z kow ego w y k o n y w a n ia sw ego p ro g ra m u ro z b u d o w y flo ty p o w ie trz n e j.
W w y d a rz e n ia c h m ię d z y n a ro d o w e j p o lity k i lo tn ic zej g o d n a uw agi je s t re g u la rn o ść , z ja k ą lin ię k o m u n ik a c y jn ą E u ro p a — A m e ry k a P o łu d n io w a o b słu g iw a ły lo tn ic tw o k o m u n ik a c y jn e fra n c u sk ie i n iem iec
k a L u fth a n sa . T a o s ta tn ia u ż y w a ła n a te j lin ii o p ró c z sam o lo tó w ta k ż e Z epp elin ó w . W ło ch y , k tó re w ro k u 1935 w y k o n y w a ły ró w n ież lo ty p ró b n e n a ty m szlak u , w y c o fa ły się z ty c h zaw odów , sk ie ro w u ją c c a ły sw ój w y siłe k do A fry k i w sch o d n ie j.
N iem cy są je d y n y m n a ro d e m , k tó ry u ży w a z d o d a tn im w ynikiem n a lin ia ch k o m u n ik a c y jn y c h p ró c z sam o lo tó w ta k ż e sterow ców . M a ją te ra z now ego o lb rz y m a w b u dow ie, Z e p p e lin 130, k tó ry p rz e w y ż sz a w ro z m ia ra c h Z e p p e lin a 129.
P a n -A m e ric a n A irw a y s w y k o ń c z y ły s w o ją p ra c ę w o sta tn ic h l a ta c h i o tw o rz v łv re tiu la rn a k o m u n ik a c ie n rz e z O c ean W ielk i, łą c z ą c ą
A m ery k ę z A z ją i A u s tra lią . J e s t to je d e n z n a jw ię k sz y c h w yczynów w d zied z in ie lo tn ic tw a w ro k u 1936.
P rzy g o to w a n o s ta łą k o m u n ik ację m ięd zy E u ro p ą a A m e ry k ą p rz e z p ó łn o cn y A tla n ty k . D la e k s p lo a ta c ji linii A n g lia — N .Y ork z a w a rto um ow ę m ięd zy to w a rz y stw a m i lotniczym i angielsk im i i a m e r y kańskim i. Niefzależnie od tego, niem ieck a L u fth a n sa u k o ń c z y ła sa m o dzieln e p ró b y i p rz y g o to w a n ia do zo rg an izo w a n ia linii lo tn iczej B e r lin — N .Y ork. D w a w o d n o p łato w c e D o rn ie r Do 18 z siln ik am i D iesel J u n k e rs Ju m o 205 w y k o n a ły 8 p rz e lo tó w p rz e z A tla n ty k m ięd zy A zor ra m i i N. Y orkiem w re g u la rn y m ro z k ła d z ie k o m u n ik acy jn y m z sz y b ko ścią p o d ró ż n ą 200 km godz. N iem cy p la n u ją n a w iosnę 1937 d ru g ą serię d o św iad c zeń n a ty m szlaku, by w jesieni o tw o rz y ć re g u la rn ą k o m u n ik ację p o cz to w o -to w aro w ą (B erlin — N .Y ork w 48 go dzin ). S il
niki D iesla u ży w a n e w ty ch p ró b a c h z d a ły egzam in spraw n o ści, p r a co w ały k a ż d y n a 33.000 k ilo m e tró w bez za rz u tu , p rz y czym o sz c z ę d ność śro d k ó w p ę d n y c h do silnikó w b en zynow ych m a w ynosić 3 0% .
Je d n o c z e śn ie w y k o n ał Z ep p e lin 129 (H in d en b u rg ) m ięd zy F r a n k fu rte m a L a k e h u rst (N. Y ork) 10 p rz e lo tó w w obydw óch k ieru n k a ch , p rz ew o żą c 1309 p ła c ą c y c h p a sa ż e ró w . Z ep p e lin 129 w y k o n a ł p rz y ty ch p o d ró ż a c h 250.000 km lo tu z p rz e c ię tn ą szy b k o ścią p o d ró ż n ą 130 km /godz., p r z y czym p rz e lo ty A tla n ty k u w k ie ru n k u zach o d n im w yn o siły p rz e c ię tn ie 66 godzin, a w k ie ru n k u w scho dn im śre d n io 55 godzin.
U p a ń stw o w ie n ie fran cu sk ieg o p rz e m y słu lotniczego, k tó re z n a la z ło sze ro k ie echo i sp rz e c iw fra n c u sk ie j p ra s y fachow ej, je st p r a w do p o d o b n ie n a stę p stw e m w izy ty k o m isji tech n ic zn ej w fa b ry k a c h lo tn iczy ch w R osji, a nie je s t sp o w o d o w an e zm ian am i k ie ru n k u p o li
ty czn eg o w e w n ą trz F ra n c ji. U p a ń stw o w ie n ie p rz e m y s łu lotniczego we F ra n c ji, gdzie p rz e m y sł p o w s ta ł i u trz y m y w a ł się ty le la t z in ic ja ty w y p ry w a tn e j, b ęd z ie cięż k ą o p e ra c ją , w y m a g a ją c ą w iele p ra c y ; d o św iad czeniem , k tó re m oże o siąg n ąć n ie fo rtu n n e w yniki.
Z a m ia r z u p e łn e g o ro z w ią z a n ia istn ie ją c y c h o rg a n iz a c y j p rz e m y s łu lotniczego p rz e z m in istra C o ta i z b u d o w an ia n a ich g ru z ach n o wego, z w y b ra n iem ty lk o ty ch części, k tó re się n a d a ją , ze w z g lęd u na ob ro n n o ść p a ń stw a do p rz e b u d o w y p rz e m y s łu up ań stw o w io n eg o je st p o m y słem zd row ym , b o głów nym o d b io rcą je s t p ań stw o .
Z u p ań stw o w io n eg o p rz e m y s łu lotniczego ch cą F ra n c u z i stw o rz y ć o rg a n iz a c ję w y tw a rz a ją c ą w e d łu g p o trz e b zbiorow ych, z a p e w n ia ją c ą o dbiorcom n a jw y ż sz ą w a rto ść p ro d u k c ji p r z y n ajw ię k sz e j ek o nom ii.
P o g lą d , że n ie m o ra ln e je st bo g acen ie się z g ro sza p u blicznego
M ryznaczonego n a o b ro n ę p a ń stw a , je st słu szn y , lecz g dzie le ż y g ra u n ica n iem o ra ln o śc i, k tó re j k o n se k w e n tn ie p o w in n o się p rz e s trz e g a ć ? In ic ja ty w a i p r a c a zd o ln eg o i g en ialn eg o k o n s tru k to ra m usi być u z n a na, m usi b y ć w y ró żn io n a, a p rz e m y sł bez z d ro w ej k o n k u re n c ji p r z e s ta je ta n io i d o b rz e p ro d u k o w a ć . J e ś li się u d a m in istro w i C otow i p r z e p ro w a d z ić to d o św ia d c z e n ie bez w iększego p rz e s ile n ia d la lo tn ic tw a fran cu sk ieg o , to d o k o n a on w ielkieg o d zieła .
N a sz a p o lity k a lo tn icza, k tó ra się o b ra c a d o ty ch cz as w ra m a c h n a sz y c h in te re só w w E u ro p ie , to ro w a ła sobie w ro k u 1935 d ro g ę p o za k o n ty n e n t e u ro p e jsk i. S ta ło się to d zięk i in ic ja ty w ie P o lsk ic h Linii L o tn iczy ch ,,L O T “ , k tó re z o rg a n iz o w a ły i o b słu g u ją k o m u n ik a c ję lo t
n iczą do P a le s ty n y . O p ró c z tego ro z s z e rz y ła się n a s z a sieć k o m u n ik a c y jn a n a p ó łn o c n y - zach ó d , a p o czy n io n o w szelk ie p ra c e p rz y g o to w aw cze d la p o łą c z e n ia P o lsk i z W ło ch am i.
E k s p a n s ję n a sz e j k o m u n ik acji lo tn ic zej n a le ż y p o w itać z r a d o ścią, g d y ż w zm acn ia n a s z ą sty czn o ść g o s p o d a rc z ą n a te re n ie m ię d z y n aro d o w y m .
C h a ra k te r d z isiejsze g o w o jsk a lo tn ic zeg o zm ien ił się w la ta c h o statn ich . D o w o jsk a lo tn iczeg o w liczyć n a le ż y d z isia j nie ty lk o lo t
n ictw o w ojskow e, lecz c a ły w ielk i a p a ra t, k tó ry p r a c u je zaw odow o i niezaw o d o w o w a e ro n a u ty c e k ra ju . Z alicz y ć tu dziś trz e b a k a ż d e g o p ra co w n ik a, od n iew y k w alifik o w an eg o ro b o tn ik a do in ż y n ie ra k o n s tru k to ra , z a tru d n io n e g o w p rz e m y ś le lotn iczym , k a ż d e g o p ilo ta s p o r
tow ego lub p ilo ta szybow cow ego, la ta ją c e g o z w ła s n e j in ic ja ty w y ty lk o d la w ła sn e j p rz y je m n o śc i. T rz o n e m w o jsk a lo tn iczego je st dziś sa m o lo t n iszczy cielsk i. P rz e p ro w a d z a ją c a n a liz ę now o czesn eg o w o jsk a lo tn ic zeg o stw ie rd z ić n a le ż y siln ą sk ło n n o ść w k ie ru n k u s ta n d a r y z o w a n ia s p rz ę tu lo tn ic zeg o w ce lu u m o żliw ien ia m asow ej w y tw ó rczo ści s e ry jn e j. W id z im y to w y ra ź n ie w z a o p a trz e n iu w o jsk a sow ieckiego, w łoskiego i niem ieckiego. P rz e w a ż a w nich dziś lek k i 2- do 3 -siln ik o w y sam o lo t tra n s p o r to w y z c ię ż a re m u ż y te c z n y m p o n a d 1 to n a, o p ro m ie niu d z ia ła n ia p o n a d 2000 k m lu b z c ię ż a re m u ż y te c z n y m 2 do 3 ton, o p ro m ie n iu d z ia ła n ia p o n a d 100 km , z szy b k o śc ią m ię d z y 400 — 500 km /godz., n a d a ją c y się w u ży c iu p ra w ie do w sz y stk ic h z a d a ń z w ią z a n ych z o b ro n ą k ra ju .
P rz e w a g a sa m o lo tu m y śliw sk ie g o — szy b k o ść — p r z e s ta ła p r a w ie istn ieć. In ic ja ty w ą w w alce p o w ie trz n e j je s t szybkość, k tó ra p o z w a la n a d o k o n an ie ro z p o c z ę c ia i p rz e rw a n ia w a lk i w chw ili k o rz y s t
nej d la n a c ie ra ją c e g o . M a sz y n a szy b sz a n a c ie ra n a p o w o ln ie jsz ą i m a z aw sze m ożność w y c o fan ia się z p o la o s trz a łu sa m o lo tu p o w o ln ie j
szego. S zybko ść lek k ieg o sa m o lo tu niszczy cielsk ieg o zb liż a się d zisiaj
b a rd z o do szy b k o ści sa m o lo tu m yśliw skiego. S p o w o d o w ało to z n a c z ne o g ra n ic zen ie w u z b ro je n ia c h p o k ła d o w y c h lekkiego sam o lo tu n i
szczycielskiego, na k o rz y ść p o w ięk sz en ia w łaśc iw eg o c ię ż a ru u ż y tecz n eg o (p ro m ień d z ia ła n ia i bom by).
E u ro p e js k i p rz e m y sł lo tn ic zy d o ró w n a ł częściow o w ro k u 1936 p rz e w a d z e , ja k ą m ia ły k o n s tru k c je a m e ry k a ń sk ie , z t ą ró żn icą, że k o n s tru k c je e u ro p e jsk ie w lo tn ic tw ie cyw iln ym m a ją n a d a l cechy sa m o lo tu w ojskow ego, p o z w a la ją c e p o m a ły c h p rz e ró b k a c h n a u życie ich jak o sam o lo tó w do o b ro n y p a ń stw a . C a ły s p rz ę t n iem ieckieg o lo t
n ictw a cyw ilnego (sa m o lo ty k o m u n ik a c y jn e i steró w ce) — to ty p y u ż y w a n e w w o jsk u , k tó re w ra z ie p o trz e b y m a ją w n a jk ró ts z y m czasie 100"/o w a rto śc i b o jo w ej. P o d y k to w a ła to p o trz e b a o szczęd n o ści b u d ż e tu i s ta ły w z ro st z b ro je n ia się E u ro p y w p o w ietrz u .
R e k 1936 b y ł ro k iem w ielkiego p o s tę p u w k ie ru n k u p o le p sz a n ia w ła sn o śc i a e ro d y n a m ic z n y c h sa m o lo tu sportow ego.
C ztero o so b o w e sa m o lo ty tu ry s ty c z n e o siln ik a c h m ocy 180 K M m a ją n a p rz e s trz e n ia c h 1000-k ilo m etro w y ch szy b k o ść ś re d n ią p o n a d 300 km /godz. To z n a czn e p o le p sz e n ie w łasn o śc i a e ro d y n a m ic z n y c h sa m o lo tu sp o rto w e g o nie ro z w ią z a ło jeszcze z a g a d n ie n ia tan ieg o la ta n ia i u d o s tę p n ie n ia sa m o lo tu sze ro k iem u sp o łe c z e ń stw u . C en a no w o czesn eg o sa m o lo tu sp o rto w e g o z a o p a trz o n e g o w no w o czesn e p r z y r z ą d y a e ro n a w ig a c y jn e do ślep eg o p ilo ta ż u , ra d io g o n io m e trii i t. d, o b ra c a się n a d a l w g ra n ic a c h 50.000 zł, sum ie n ie o sią g a ln e j d la k lu bów lotniczych , nie m ów iąc już o o sobach p ry w a tn y c h .
N a d z ie ja ro z w ią z a n ia z a g a d n ie n ia w d zied z in ie lo tn ic tw a p o p u larn e g o , n a m otoszy bow cach, ró w n ież nie d o c z e k a ła się s p e łn ie n ia w ro k u 1936. W y k o n a n o w p ra w d z ie sze reg p ró b m niej lub w ięcej u d a ły c h , k tó r e n as m oże już w ro k u 1937 d o p ro w a d z ą do u rz e c z y w istn ie n ia tego m a rz e n ia k aż d eg o lo tn ik a, la ta ć n ie z a le ż n ie o d nikogo, n a sw ój w ła sn y ra ch u n ek .
R ok 1936 o d z n a c z a ł się w y ra ź n y m w z ro ste m szyb ko ści sa m o lo tów s e ry jn y c h śre d n ie g o to n a ż u w p o ró w n a n iu z sam o lo tam i s e r y j nym i jed n o sied z en io w y m i i sam o lo tam i ciężkiego to n a ż u . S zybkość ich je s t b lisk a szybkości re k o rd o w e j sam o lo tó w jed n o sied z en io w y ch .
W y d a rz e n ia p o lity c z n e w y k a z a ły w ro k u 1936 w y b itn e zn a cze n ie silnego lo tn ic tw a d la n a ro d u . H a sło ,,b ą d ź m y siln i w p o w ie trz u " bę dzie m iało co ro k w iększe zn aczen ie. O koliczność, że s p ra w a o rg a n iz a c ji silnego lo tn ic tw a je s t z a g a d n ie n ie m finansow ym , n ie d o w o dzi, ż e b y n a ro d y fin an so w o s ła b sz e nie m o g ły p o s ia d a ć silnego lo t
nictw a. M usim y z n a le ź ć p o trz e b n e d o tego śro d k i, a nie cz ek ać n a pom oc w ła d z , k tó re p o s ia d a ją ty lk o o g ra n ic zo n e k re d y ty , w s to su n k u
do n a sz y c h w ielk ich p o trz e b . E n e rg ic z n a in ic ja ty w a i o fiarn o ść p r y w a tn a k a ż d e g o o b y w a te la m ia ła b y tu w ielk ie p o le do p o p isu . D użo m ogą tu zro b ić o rg a n iz a c je i o śro d k i lotnicze, w y k o rz y s tu ją c b a rd z o p rz y c h y ln e stan o w isk o n aszeg o s p o łe c z e ń s tw a d la m y śli lo tn ic zej.
K to m a in ic ja ty w ę , je d n o ść i k arn o ść, b ęd z ie siln y w p o w ietrzu!
P ł k . P erini Camillo.
W N IO S K I Z W O JN Y W Ł O S K O -A B IS Y Ń S K IE J.
J e d e n z n a jw y b itn ie js z y c h p is a rz y w o jsk o w y ch d o b y o becn ej, a u to r s z e re g u d z ie ł o św iato w e j sław ie, gen. w o jsk a b ry ty js k ie g o F u lle r, b y ł k o re s p o n d e n te m w o je n n y m w czasie o s ta tn ie j w o jn y w A bisynii.
N a p o d s ta w ie teg o p isz e on książk ę, k tó re j je d e n z ro z d z ia łó w w y d ru ko w an o w n -rz e 96 A rm y O rd a n c e . S tre śc im y go w fo rm ie w n io sków.
1. T a k t y k a obu s tro n w ałczą cyc h . Żeby zro zu m ieć p rz e b ie g d z ia ła ń i ich w y n ik — p isz e a u to r — n a le ż y się z a p o z n a ć z ta k ty k ą obu stron. J e s t ona z w ią z a n a z tr a d y c ją d an e g o n a ro d u , n ie z a le ż n ie od s to p n ia jego cy w iliza cji. In n y m i słow y, je s t ra c z e j w y n ik iem d o św ia d c z e n ia z o sta tn ie j w o jn y , niż z a sto so w a n ie m się do w s p ó łc z e s n e go u z b ro je n ia .
P o d o b n ie d o in n y ch w o jsk , w o jsk o w ło sk ie b y ło p rz e s ią k n ię te
;.tr a d y c ją b a g n e tu " a a b isy ń sk ie — „ tr a d y c ją w łó cz n i". O b y d w a są jed n ak o w e, bo w y m a g a ją zm aso w an ia łu d zi. D la te g o o b y d w a są n ie b ez p ie czn e w cz asie w o jn y g ó rsk iej, g d y ż n a r a ż a ją m a sy n a d z ia ła n ie p o cisk ó w n ie p rz y ja c ie ls k ic h .
O tó ż W ło si, p r z y p is u ją c sw ą k a ta s tro f ę p o d A d u ą w r. 1896 r o z p ro sz e n iu sw ych o d d z ia łó w n a k o lu m n y , s to s u ją od p o c z ą tk u w o jn y r. 1935 sk u p ien ie je d n o ste k .
A b isy ń c z y c y zaś, o p ie ra ją c się n a d o św ia d c z e n iu z te jż e bitw y, s to s u ją to sam o. Z a p o m in a ją je d n a k ż e , że w ów czas n ie p rz y ja c ie l nie m iał jeszc ze ta k p o tę ż n e j b ro n i p rz e c iw m asom , ja k ą dziś je s t k a r a b in m aszynow y.
Z d an ie m a u to ra , W ło s i b y lib y p o s tą p ili zn a czn ie ro z s ą d n ie j, g d y
b y w o sta tn ie j w o jn ie u ż y w a li m a ły c h kolum n, śc ią g a ją c y c h n a sie bie m asy A bisy ń czy k ó w . M ogliby sobie b y li śm iało n a to pozw olić, m a ją c now o czesn e u z b ro je n ie , p o z w a la ją c e im bić d z ie się c io k ro tn ą p rz e w a g ę lic z e b n ą h o rd ab isy ń sk ich .
M ożliw e, że p o z a sm u tn y m d o św ia d c z e n ie m z b itw y w r. 1896 p o d A d u ą , n a ta k ty k ę w ło sk ą w p ły w a ł b ra k d ró g i n ie d o s ta te c z n e p rz y g o to w a n ie do w o jn y g ó rsk iej.
A b isy ń cz y k ó w a u to r o k re śla ja k o „ a ro g a n tó w " , k tó ry m ła tw e zw ycięstw o z p rz e d 40 la t w y ro b iło b o jo w ą opinię, n a ja k ą n ie za- słu g u ją .
D z isiaj m a ją c do cz y n ie n ia ze św ietn ie u z b ro jo n y m w o jsk iem w łoskim , A b isy ń c z y c y p o w in n i b y li rozum ieć, że o rg a n iz u ją c się i szk o ląc n a w zó r e u ro p e jsk i, źle n a ty m w y jd ą , g d y ż W ło ch o m n ie d o ró w n a ją . W ła śc iw y m spo so b em ich d z ia ła n ia p o w in n y b y ć p la n o w e n a p a d y b a n d a n a w e t p o je d y n c z y c h lu d z i i w w a ru n k a c h w o jn y abi- sy ń sk ie j o b ro n a n a ty m w in n a b y ła po leg ać. A u to r o b ra z u je to n a s tę p u
jący m p rz y k ła d e m :
P rz e d s ta w m y sobie ćw ie rć m ilion a lu d z i n iezo rg an izo w a n y ch a n i w y szk o lo n y ch do w o jn y w te re n ie abisyńskim , w s p in a ją c y c h się pó zb o czach w y so k ich gór, z d łu g ą lin ią k o m u n ik a c y jn ą z ty łu . W p ro w a d zim y jak o ich p rz e c iw n ik ó w ty lk o 50.000 tubylcó w , ro z d z ie lo n y c h p rz y p u ść m y n a 200 b a n d , ciągle n a p a d a ją c y c h n a s ła b e p u n k ty , n ig d y n a siln e; d o sk o n a le po in fo rm o w an y ch , g d zie je s t n ie p r z y ja ciel, co robi, czego m u b ra k ; m a ją c y c h w k a ż d y m w ie śn ia k u i w ie ś
n iaczce sw ego so ju sz n ik a . T e ra z m o żem y sobie w y o b razić, w ja k cię ż kim p o ło ż e n iu b y ło b y te ćw ierć m ilio n a p rz y b y sz ó w z d a le k ie j p ó ł
nocy.
S ła b o ść ob ro ń có w nie p o le g a ła b y n a ich p r z e s ta r z a ły m u z b r o je niu, bo w y s ta rc z y łb y d o b ry k a ra b in , choćby i nieno w o czesn y , lecz n a z łe j o rg a n iz a c ji z a o p a trz e n ia o ra z b ra k u k arn o ści.
W k a ż d y m ra z ie , m ów i a u to r, obie s tro n y ta k b y ły p o d w ra ż e n ie m b itw y z p r z e d la t 40 p o d A d u ą , że nie w p a d ły n a w ła śc iw ą ta k ty k ę .
A u to r m a w ątp liw o ści, cz y m a rs z a łe k B adoglio, k tó r y p rz y b y ł w p o ło w ie g ru d n ia , m iał z a m ia r zm ien ić d o ty c h c z a so w ą ta k ty k ę . P o m ogło m u p rz e ła m a n ie w ło sk ieg o fro n tu p rz e z A b isy ń cz y k ó w p o d T a- k az e. Z m usiło go to do p rz e jś c ia n a m n ie js z e kolum n y, a A b isy ń c z y ków , p o d w ra ż e n ie m ja k im się z d a w a ło now ej A d u i, do sk u p ie n ia sił.
2. U ż y c ie gazów . A u to r s tw ie rd z a u ży c ie p rz e z W ło c h ó w g a zu m u sz ta rd o w e g o (ip e ry tu ). J e d n a k ż e nie p rz e c iw o sied lo m lu d n o ści cy w iln ej, lecz d o z a b e z p ie c z e n ia s k rz y d e ł kolum n, m a s z e ru ją c y c h p rz e z c ia śn in y górskie, n a p r z y k ła d p o d T em b ien.
Z am iast w y sy ła n ia na są sie d n ie g rz b ie ty o d d z ia łó w z a b e z p ie c z a jących, w sze lk ie do g o d n e d la A b isy ń cz y k ó w p rz e jś c ia p o p ro s tu ipe- ry to w a n o . D a w a ło to św ietn e w yniki.
3. U ż y c ie lotnictw a. O m a w ia ją c ro lę lo tn ic tw a w łoskiego, a u to r je s t zd a n ia , że nie b y ło ono n a p o c z ą tk u w o jn y w łaściw ie s to so w an e. N ie m o żn a go b y ło u ży w ać do n a p a d ó w p rz e d b itw ą i n a d ro b n e cele, g d y ż o d s tra s z y ło b y to A b isy ń cz y k ó w od sk u p ie n ia się. A u to r z a p a tr u je się n a lo tn ic tw o ja k n a le k k ą i c ięż k ą k a w a le rię . Z ad a n ie lo tn ic tw a le k k ie g o — w y w ia d a ciężkiego — n a p a d y b o m b a rd u ją c e .
L otnictw o lek k ie (w yw iadow cze) p o w in n o w y k ry w a ć n ie p r z y ja ciela. P o w y k ry c iu z a m ia s t o d ra z u w y sy ła ć p rz e c iw n iem u lo tn ictw o b o m b a rd u ją c e , n a le ż y je trz y m a ć w ręk u . N a stę p n ie , m a n e w ru ją c w o j
skiem ląd o w y m , zm usić n ie p rz y ja c ie la do z a ję c ia n iew y g o d n ej p o zy c ji z tr u d n ą lin ią o d w ro to w ą. P o p o b iciu n ie p rz y ja c ie la , dokończyć zn iszc zen ia p rz e z b o m b ard o w an ie lo tn ic ze n a lin ia ch o dw ro to w y ch .
W ła śc iw e j ta k ty k i W ło si z a c z ę li u ży w ać z p o c z ą tk ie m r. 1936.
P o le g a ła c n a n a d o p u szc zen iu do s k u p ie n ia się d u ży ch sił ab isyń skich, nieo cz ek iw an y m n a ta rc ie m n a nie za p o m o cą sił ląd o w y c h i lo tn ic tw a zm u sze n ie do o d w ro tu p rz e z c iasn e p rz e jś c ia i d o k o ń cz en ie zniszczenia, b o m b a rd u ją c i o s trz e liw a ją c z sam olotów . P r z y k ła d y : B itw a p o d E n d e r tą z ra s e m M u lu g etą, p o k tó re j w czasie pościg u W ło si z r z u cili aż 174 to n y bom b, z a b ija ją c oko ło 5000 A b isy ń cz y k ó w ; b itw a p o d T a k a z e z ra s e m Im ru i t. p.
M im o to A b isy ń c z y c y sw ej ta k ty k i nie zm ienili. J a k o d ow ód — d z ia ła n ie sam ego N e g u sa 31.III, k tó re a u to r o k re ś la po p ro s tu jak o sam o b ó jstw o . D opók i N egus ży ł i b y ł n a c z e le rz ą d u , w o jn a b y je s z cze trw a ła . N ie b ac z ą c n a to, że jego w o jsk o b y ło ju ż p o rz ą d n ie n a d w e rężo n e, n ie sz u k a ł zm ian y sp o so b ó w d z ia ła n ia , a s to su ją c d o ty c h cz aso w ą ta k ty k ę w dn. 31.III. ro z p o c z ą ł n a ta rc ie n a W ło c h ó w p o d M ia Chio. U z y sk a ł n a p o c z ą tk u n a w e t p ew n e p o w o d zen ie. J e d n a k ż e , co b y ło do p rz e w id z e n ia , sta ło się. Z d z ie sią tk o w a n y p rz e z ogień a r ty le rii i k a ra b in ó w m aszy n o w y ch z o s ta ł n a p a d n ię ty p rz e z 70 sam o lo tów . A rm ia z o s ta ła p o b ita i w n ie ła d z ie ro z p o c z ę ła o d w ró t. W d niu 3.IV . n a re s z tk i jej n a p a d ło k o ło je z io ra A sz a n g i 140 sam olotów . W b itw ach ty c h w e d łu g d a n y c h w łoskich A b isy ń cz y cy s tra c ili 20.000 ludzi, w ty m 7000 za b ity ch .
O d tego czasu, z a u w a ż a a u to r, w o jn a w e sz ła w o sob liw y o kres.
T ru d n o bow iem w y g ra ć b itw ę n a o b sz a rz e górskim , a jeszcze t r u d n iej p ro w a d z ić pościg. T u się o k a z a ło in acz ej. P rz y c z y n y tego p ro ste .
1. S to so w an ie p rz e z A b isy ń cz y k ó w z a m ia st p a r ty z a n k i s k u p ie nia o d d z ia łó w d a w a ło św ietn e cele d la lo tn ic tw a b o m b ard u ją ceg o .
2) Ł atw o ść n a p a d ó w lo tn ic zy ch i p o ścig u w te re n ie g ó rz y sty m o k a z a ła się p ra w ie ta k a sa m a ja k w te re n ie o tw a rty m ; nie m ożna t e go p o w ied z ie ć o ż a d n e j in n ej broni.
M ów iąc o p o ścig u za p o m o cą lo tn ic tw a a u to r za zn ac za, że s z y b kość jego o k a z a ła się 100 ra z y w ięk sza niż za p o m o cą k a w a le rii. N a dow ód p rz y ta c z a zag o n w d n iu 14.IV. d w u d z ie stu dw u sam o lo tó w n a A d d is A bebę, k tó re w 7 godzin p rz e le c ia ły oko ło 1100 km . S zybkość z a ś pościgu za p o m o cą k a w a le rii n a w e t w te re n ie o tw a rty m rz a d k o p rz e w y ż sz a 40 k m n a dobę.
P o n a d to , je śli w p o ścig u o d g ry w a jeszcze ro lę s iła lu d z k a , to nie ty le w z n a c z e n iu bojow ym , co a d m in istra c y jn o -g o s p o d a rc z y m . P r z y k ła d . W p o ło w ie k w ietn ia w liczb ie 170.000 robo tn ik ó w , u ż y ty c h do b u d o w y dróg, b y ło 120.000 ż o łn ierzy . A więc, w m ia rę z a s ila n ia k o s z tem fro n tu słu ż b y ty ło w e j, z w ię k sz a ła się zd o ln o ść pościgow a. Bo choć sa m o lo ty o tw ie ra ją d ro g ę w pościgu, d o ich z a o p a trz e n ia są p o trz e b n e sa m o ch o d y cię ż a ro w e .W y n ik a ło b y s tą d , że sam o ch o d y te są
ró w n ież w a żn y m czy n n ik iem p rz y ś p ie s z a ją c y m pościg.
Co do ro li lo tn ic tw a p rz y z a o p a try w a n iu o d d z ia łó w w tru d n y m te re n ie m oże ją zo b razo w a ć m arsz n a D essy. N ie m ożn a b y ło w nim u ży w a ć w ozów siln ikow ych ze w z g lę d u n a ciężki te re n . W ó w czas to k o rp u s e r y tr e js k i liczą cy o k o ło 20.000 lu d zi, w ciągu sześcio dn iow eg o m a rsz u n a o d leg ło ść około 190 km , b y ł ca łk o w ic ie z a o p a try w a n y p rz e z sam o lo ty . N a w e t k o lu m n a ta b o ro w a teg o k o rp u su , w y n o szą ca ok oło 9000 m ułów i w ielb łąd ó w , ró w n ież b y ła z a o p a try w a n a z p o w ie trz a . W ty m ce lu zrzu co n o z sam o lo tó w ok o ło 120 to n z a o p a trz e n ia . A w ięc ty lk o k om binow anie z a o p a trz e n ia z sam o lo tó w z u ży ciem z w ie rz ą t jucznych, o ra z p o zb u d o w an iu dro g i u ży c ie ciężaró w ek , d a w ało m ożność p o su w a n ia się. G ro ź b a g azu m u sz ta rd o w e g o m a rsz te n n ie w ą tp liw ie u ła tw iła i p rz y ś p ie s z y ła .
A u to r p o w iad a , że p o z a ję c iu D e ssy c a łe w o jsk o w ło sk ie z a j m o w ało p ó łk o le d łu g o ści około 2000 km . P rz y jm u ją c , że p ro m ień teg o p ó łk o la w y n o sił około 300— 400 km, co się ró w n a ło p rz e c ię tn e m u zasięgow i lo tn ic tw a b o m b a rd u ją c e g o , c a ły fro n t b y ł p o d w p ły w em d z ia ła n ia teg o lo tn ictw a.
D o jak ieg o sto p n ia w końcu w o jn y lo tn ic tw o z a c z ę ło o d g ry w a ć g ó ru ją c ą ro lę n a d innym i b ro n iam i, a u to r d o w o d z i w sposób n a s tę p u jący. K a ż d a k o lu m n a o d d z ia łó w w łoskich, z m o to ry z o w a n a czy nie, o d g ry w a ła ro lę m ało w ięk sz ą niż za b e z p ie c z e n ie b az lotniczy ch , k tó ry c h w y su w a n ie z a le ż y o d szybkości p o su w a n ia się o d d z ia łó w lą d o w ych. In n y m i słow y, jeże li lo tn isk o m o żn a p o ró w n a ć z b a te ria m i d ział, a sa m o lo ty z po ciskam i, to o d d z ia ły lą d o w e sta n o w ią ty lk o e sk o rtę ch ro n ią c a te lo tn isk a -b a te rie .
W n io s k i autora.
A u to r p is a ł te n ro z d z ia ł jeszcze p rz e d u k o ń cz en iem w o jn y i d la tego za zn ac za, że jak k o lw iek sk o ń cz y się ta w ojna, je d n o m ożna stw ierd z ić , że je st ona je d n ą z n a jb a r d z ie j p o u c z a ją c y c h , jak ie k ie d y k o lw iek b y ły . W y k a z a ła n ie ty lk o o g ro m n y w p ły w w sp ó łcz esn ej b ro n i w ta k ic h d z ia ła n ia c h , lecz zm ian ę c h a ra k te r u w o je n m ię d z y n a ro d a m i cyw ilizow anym i.
C hociaż u z b ro je n ie u ty c h n a ro d ó w z n a c z n ie się u p o d a b n ia , a le cele d la lo tn ic tw a s ą zn a czn ie o b fitsze z p o w o d u gęsto ści z a lu d n ie n ia . J e ż e li je s t m ożliw e za p o m o cą śro d k ó w chem iczn y ch i bom b o w ielk iej sile w yb u ch u z d e m o ra liz o w a n ie p lem io n górskich , to ty m b a rd z ie j — p rz e lu d n io n y c h m ia st i o śro d k ó w p rz e m y s łu w p a ń s tw a c h cy w ilizo w anych.
M o żna sobie p o sta w ić p y ta n ie — m ów i a u to r — ja k się o d b ęd z ie b itw a m ię d z y b ro n iam i sta ry m i, k tó r e się s p o tk a ją z n a jn o w sz y m i?
C zy N egus, w s p a r ty p rz e z d u że w ojsko s k ła d a ją c e się z e u ro p e jsk ie j k aw alerii, p ie c h o ty i a r ty le rii o z a p rz ę g u ko n n y m , c z u łb y się lep iej niż w s ta n ie d o ty ch cz aso w y m ?
N a to a u to r o d p o w ia d a , że p o d w ielom a w z g lę d a m i c z u łb y się d a le k o g o rzej, g d y ż m ia łb y w ięcej ż o łą d k ó w d o w y ż y w ien ia, a ilość celó w d la lo tn ic tw a zn a czn ie b y w z ro sła.
M o żn a b y w ięc d o jść do w niosków — ciągnie d a le j — że w n a stę p n e j w o jn ie e u ro p e jsk ie j b ro n ią ro z s tr z y g a ją c ą b ędzie lotnictw o.
P o zn iszc zen iu p rz e z nie lo tn ic tw a n ie p rz y ja c ie lsk ie g o , a n a w e t po u n ie sz k o d liw ie n iu go, w sz y stk ie b ro n ie n a ziem i b ę d ą z d a n e n a jego ła sk ę . I im w ięcej ich b ęd zie, ty m b a rd z ie j b ę d ą n a ra ż o n e n a d a lsz e d z ia ła n ie lo tn ic tw a i ty m cięższe b ę d ą sk u tk i te j k a ta s tro f y d la p a ń stw a.
N a le ż y zazn ac zy ć, że te n zn a k o m ity p is a rz w o jsk o w y w sw ych p o g lą d a c h n a ro lę lo tn ic tw a w p rz y s z łe j w o jn ie w c ale n ie je s t o d o sobniony. P o g lą d y jego, zbliżo n e do d o k try n y D o u h e ta z n a jd u ją co ra z w ięcej zw olenników , a w o jn a w ło sk o -a b isy ń sk a p ra w d o p o d o b n ie jeszcze w ięcej ich p rz y s p o rz y .
P p ł k d y p l . w s. s. R u d o w ic z.
U W A G I O L O T N IC T W IE B O M B A R D U JĄ C Y M .
O sk u tk a c h d z ia ła ń lo tn ic tw a b o m b a rd u ją c e g o d u żo już p isan o, a le m a ło w iad o m o o n au k o w y ch p o d sta w a c h ty ch d z ia ła ń . C elem t e go a r ty k u łu zam ieszczo n eg o w C o ast A r tille r y J o u rn a l 1935 i L uft- w e h r 1936, m a być m ożliw ie k ró tk ie p rz e d s ta w ie n ie z a s a d te c h n ic z n y ch i tak ty cz n y ch , k tó re tw o rz ą p o d s ta w y m eto d d z ia ła n ia n o w o cz esn eg o lo tn ic tw a b o m b a rd u ją c e g o .
L otn ictw o b o m b a rd u ją c e m o żn a o k re ślić jak o ro d z a j siły p o w ie trz n e j, k tó re j g łó w n y m z a d a n ie m je s t n iszcz en ie o b iek tó w n a ziem i i m o rzu p r z y p o m o cy pocisków z rz u c a n y c h z sam olotów .
S iły p o w ie trz n e o k re śla się czasem jak o czy n n ik w sp ó łp ra c y z w o jsk iem i llo tą , d z ia ła ją c y m i d la p o k o n a n ia Oporu n ie p rz y ja c ie l
skiego. P r z y ty m o k re śle n iu ro z u m ie się, że liczb a o b iek tó w n a p a d ó w z p o w ie trz a p ra k ty c z n ie je s t n ieo g ra n iczo n a . M oże tu chod zić o w ię k sze sk u p ie n ia lud zk ie, fab ry k i, o śro d k i p o lity c z n e , lin ie k o m u n ik a c y jn e i łączn o ści, siły m orskie, o k rę ty h a n d lo w e i w ojskow e, u r z ą d z e n ia s p e c ja ln e i t. p.
N a p a d y na u z b ro jo n e n ie p rz y ja c ie lsk ie o d d z ia ły w o jsk o w e są n a jn ie w d z ię c z n ie js z y m i n a jm n ie j p o ż ą d a n y m sp o so b em u ż y c ia lo t
n ictw a b o m b a rd u ją c e g o . O d d z ia ły w o jsk o w e zw y k le s ą ro z sy p a n e , m a ją d o d y sp o z y c ji o k o p y i są do teg o p rz y g o to w an e, a b y nie u s tę p o w a ć p rz e d n a ta rc ia m i n ie p rz y ja c ie ls k im i z p o w ie trz a . W y b itn ą w łaśc iw o ścią lo tn ic tw a b o m b a rd u ją c e g o je s t jego zd o ln o ść do b e z p o śre d n ie g o n a p a d a n ia k r a ju n ie p rz y ja c ie lsk ie g o d la z a g ro ż e n ia jego w e w n ę trz n e m u życiu sp o łeczn em u , g o sp o d a rc z e m u i p o lity c zn em u , u n ik a ją c p r z y ty m z e tk n ię c ia z siłam i b ejo w y m i w o jsk a lądow ego.
Z teg o w ynika, że lo tn ic tw o b o m b a rd u ją c e w te d y n a jle p ie j b ęd zie u ży te, g d y się zw róci p rz eciw k o ty m o śro d k o m lud no ści, o śro d k o m p rz em y sło w y m , k o m u n ik a c y jn y m i z a o p a tru ją c y m , k tó re tw o rz ą ź r ó d ło sił o p o ru n ie p rz y ja c ie la .
W p rz e c iw sta w ie n iu do n ie p rz y ja c ie lsk ie g o w o jsk a ląd o w e g o je go flo ta p rz e d s ta w ia d la n a p a d ó w b o m b a rd u ją c y c h b a rd z o d o b ry cel.
N ie p rz y ja c ie l je s t n a o k rę ta c h skup io n y , te z a ś m o żn a u szk o d zić p rz e z n a p a d y z p o w ie trz a . P rz e c iw n ik n ie m a tu ta j d o s ta te c z n e j s z y b kości, a b y się u ch ro n ić p rz e d n a p a d e m . N ie n a le ż y o czekiw ać, ab y jak a k o lw ie k flo ta c h c ia ła się n a ra z ić ro z m y śln ie n a n a ta r c ie n ie p rz y jacie lsk ich sił p o w ie trz n y c h d z ia ła ją c y c h z lą d u .
S iln ie jsz a flo ta ró w n ież nie b ę d z ie śc ig a ła s ła b s z e j, g dy ta się w y co fa n a w o d y c h ro n io n e p rz e z lą d o w e siły p o w ie trz n e .
A b y o siąg n ąć ja k n a js k u te c z n ie js z e d z ia ła n ie , lo tn ic tw o b o m b a r
d u ją c e m usi być wry p o sa ż o n e w sa m o lo ty o d p o w ia d a ją c e sw em u c e lo wi. P rz e d e w szy stk im sa m o lo ty b o m b a rd u ją c e m u sz ą b y ć z d o ln e do tr a n s p o r tu bom b i w y p o saż o n e w o d p o w ie d n ie p rz y r z ą d y do ich z rz u c a n ia n a w y z n acz o n y cel. P o ż ą d a n e w łaśc iw o ści d o d a tn ie sam o lo tu b o m b a rd u ją c e g o p o w in n y się od n o sić do n a s tę p u ją c y c h cech:
— zasięg,
— szybkość,
— nośność,
— d u ż y p u ła p ,
— w łaściw o ści lotne,
— sta te c z n o ść sam o lo tu .
Z asięg sam o lo tó w b o m b a rd u ją c y c h w z ró sł w p rz e c ią g u o s ta tn ic h trz e c h la t z k ilk u se t k ilo m e tró w n a p o n a d 1600 k ilo m e tró w . T e c h n i
c z n y ro z w ó j w sk az u je, że zasięg, ze s k u te c z n ą ilo ścią bom b, jeszcze się siln ie p o w ię k sz y w c iąg u n a s tę p n y c h d w u lat.
N a stę p stw e m p o w ię k s z a ją c e g o się zasięg u , w ażn eg o ze w z g lę d u n a o b ro n ę n aro d o w ą , je s t n ie b e z p ie c z e ń stw o o b e jm u ją c e te re n y l e żą c e m ię d z y g ra n ic a m i k a ż d e g o p a ń s tw a n a św iecie.
B ry ty js k i p re m ie r S ta n le y B a ld w in m ó w iąc ze szłeg o la ta o z b ro je n ia c h p o w ie trz n y c h w y ra z ił się: ,,....od d n ia, w k tó ry m czło w iek o p a n o w a ł p r z e s tr z e ń p o w ie trz n ą , zn ik n ę ły p o p rz e d n ie g ra n ic e, d la tego gdy m y ślę o o b ro n ie A nglii, to m y ślą s w o ją nie z a tr z y m u ję się n a k re d o w y c h sk a ła c h w D over, lecz n a R en ie. T a m le ż y d ziś n a sz a g ra n ic a....".
M in iste r J . R a m se y M ac D o n a ld o św iad c zy ł w sw ej B ia łe j K s ię d z e : „...zasięg n a k o n ty n g en cie, z k tó re g o m ogą być p rz e d s ię w z ię te n a p a d y z p o w ie trz a n a n a sz k ra j, ro z c ią g a się c o ra z b a r d z ie j i jeszcze d a le j się b ę d z ie ro z ciąg ał.
T o now e p o ję c ie „ o b ro n y g ra n ic y p o w ie trz n e j" w y m ag a r a d y k a l
nej zm ia n y p la n ó w o b ro n y k a ż d e g o p a ń stw a . N ie p rz y ja c ie lsk ie lo t
n ictw o m oże m ieć sw e p u n k ty o p a rc ia w okolicach, do k tó ry c h flo ta n ie b ę d z ie m o g ła d o trz e ć , alb o b ę d ą one ta k siln e i ta k d o b rz e c h ro n ione, że flo ta n ie b ę d z ie m ogła d z ia ła ć w ich s tre fie d z ia ła n ia . W o b y d w u ty ch w y p a d k a c h flo ta n ie b ę d z ie m ogła być u ż y ta , jak o p ie rw s z a lin ia obrony. J e d y n e p rz e c iw d z ia ła n ie stw o rz y ć m ogą w ła sn e s iły p o w ie trz n e . T o p rz e c iw d z ia ła n ie je s t z a d a n ie m sił p o w ietrz n y ch , r o z p o rz ą d z a ją c y c h o d p o w ied n im i p u n k ta m i o p a rc ia n a ląd zie . D ziś r o z c ią g a sie g ra n ic a d la tv c h sił b o io w v ch n a 1600 km w m o rze p o za
w y b rz e ż a i s łu p y g ra n ic zn e. J u tr o m oże być już o d d a lo n a o 3000 km i w ięcej.
S zybkość sam o lo tó w b o m b a rd u ją c y c h z d w o jo n o w o s ta tn ic h 5 la ta c h . S zy b k o ść d a je sam o lo to w i b o m b a rd u ją c e m u m ożność p r ę d k ie go p o k o n y w a n ia d u ży c h odległości, p rz y c z y n ia ją c się w w ielk iej m ie rz e do jego o b rony.
N ośność sam o lo tó w b o m b a rd u ją c y c h p o z o s ta ła d la n a s z y c h z w y k ły c h ty p ó w w ciąg u k ilk u la t nie zm ieniona. J e s t je d n a k z n a n ą r z e czą że w iele z a g ra n ic z n y c h ty p ó w sam o lo tó w b o m b a rd u ją c y c h m oże z a b ie ra ć ze so b ą 4 to n bom b.
W y so k o ść o sią g a ln a p rz e z b o m b a rd u ją c e sa m o lo ty p o d n io s ła sią ró w n ie ż w o s ta tn ic h 5 la ta c h , jak o n a stę p stw o p o w ięk szo n eg o za się g u i szybkości śso d k ó w o b ro n y p rz e c iw lo tn ic z e j i z chęci u jś c ia p rz e d o b s e rw a c ją z ziem i. P o d c z a s g d y w ięk sz a w y so k o ść p o d n o si b e z p ie czeń stw o sa m o lo tu b o m b a rd u ją c e g o , to z d ru g iej s tro n y z m n ie jsz a sk u tecz n o ść jego d z ia ła n ia . N a w ielk ich w y so k o ściach p e rs o n e l je st n a ra ż o n y n a n ie b e z p ie c z e ń stw a w y n ik a ją c e ze z m n ie jsz e n ia ciśn ien ia a tm o sfe ry c z n e g o o ra z b ra k u tle n u , a p o z a ty m m a u tru d n io n ą p ra c ę z p o w o d u n isk iej te m p e r a tu r y i ciężkich w a ru n k ó w n aw ig a cy jn y ch .
W no w o czesn y m sam olocie b o m b a rd u ją c y m z n a jd u je m y m ięd zy p rz e d m io ta m i n o rm a ln e g o w y p o sa ż e n ia :
— d o k ła d n e p rz y r z ą d y lo tu i n aw ig a cy jn e, p rz y s to s o w a n e do w szelk ich w a ru n k ó w a tm o sfery czn y c h ,
— d o k ła d n e p r z y rz ą d y celow nicze do b o m b a rd o w a n ia z ró ż n y c h w ysokości,
— sk u te c z n e w y rz u tn ik i, p rz y s to so w a n e do ró ż n y c h ty p ó w bom b,
— a p a r a ty tlen o w e i g rz e ją c e .
J u ż w iele lo tó w bez w id o czn o ści w y k o n a n o z w y n ik iem p o m y śl
nym , t. zn., że p ilo t w y k o n a ł s ta rt, lo t i lą d o w a n ie je d y n ie p rz y p o m ocy p rz y rz ą d ó w z n a jd u ją c y c h się n a p o k ła d z ie sam o lo tu . P ilo ta ż na ś le p o n a le ż y dziś do obow iązkow ego w y sz k o le n ia w sz y stk ic h p ilo tów je d n o ste k lo tn iczy ch . P o d c z a s d łu g ich lo tó w n a w ig a c y jn y c h p i lo t p ro w a d z i sa m o lo t je d y n ie p rz y pom ocy p rz y rz ą d ó w .
D o p ie ro n ie d a w n o stw o rz o n o d o k ła d n e p r z y r z ą d y d o celo w an ia.
P o p rz e d n ie w y m ag a n ia co do d o k ła d n o ś c i b o m b a rd o w a n ia z k a ż d e j o d leg ło ści, a z w ła sz c z a z d u ż e j, po d n iesio n o .
U le p sz o n e p r z y r z ą d y d o p o d w ie sz a n ia i z rz u c a n ia bom b p r z y cz y n iły się ró w n ie ż w y d a tn ie d o sk u tecz n o ści b o m b ard o w an ia. N ie d o k ła d n o śc i w d z ia ła n ia c h w y rz u tn ik ó w (zw olnienie bom b z u c h w y tów ) ca łk o w ic ie u su n ięto .
D la sw ej o b ro n y sam o lo t b o m b a rd u ją c y je s t w y p o saż o n y w k a
rabiny m aszynowe. Zw ykle ma p a rę ruchom ych karabinów m aszy
nowych skierow anych ku przodow i, jed ną p a rę k u tyłow i, k tó ra o p a
now uje górną półkulę, i jedną rów nież ku tyłowi, ale opanow ującą dolną półkulę. Chociaż te n p o d ział k arabinów m aszynow ych nie um ożliw ia całkow icie obrony pojedynczego sam olotu, jed n ak bo m bar
dow anie p rze p ro w a d z a się w zespołach, przez co dla obrony całej form acji stosuje się ogień ochronny, p o leg ający na w spieraniu się w zajem nym . W tym celu lotnictw o bom b ardu jące przechodzi od p o w iednie szkolenie w lotach grupow ych (rysunek 1 — 3).
T T T
t Z t . T * T
T T T - * t ^ t j t
l i r
T T T T T T T T T T T T
T T T
U J *
Rys. 1.
Z asadniczo e sk ad ra b o m b ardu jąca będzie w y stępow ała w form a
cjach sk ła d a jąc y c h się z 9— 10 sam olotów a dyw izjon z 27— 40 sa
molotów.
2 . P r z e g l ą d L o t n i c z y N r . 1.
W lotnictw ie używ a się bomb dw u k a te g o rij:
I bomby wybuchowe:
a) burzące,
b) przeciw pancerne;
II bom by chemiczne:
a) zap alające, b) gazowe.
[
Rys. 2.
Bomba wybuchow a o cienkiej ściance, której około 50°/o ciężaru sk ła d a się z m ate ria łu wybuchowego, jest najw ażniejszym typem bom by lotniczej. S k ład a się zazw yczaj z dwu części, p rzed n iej i ty l
nej. J e s t zao p atrzo na w zapalniki, któ re p ow odują wybuch od razu lub z opóźnieniem . Bomba wybuchow a ma większe działanie, gdy jest u żyta p rzeciw m ateriałom o wielkiej w ytrzym ałości, jak np. no
h
|-H
h
U h
woczesne budowle, m osty, fabryki, o kręty w ojenne. M niej skuteczne n atom iast jest jej działanie, gdy jest uży ta p rzeciw celom żyw ym i ce
lom rozrzuconym w terenie, w ym agającym większego rozsypania bomb.
H
H H
8—4 h
w
ł-
R y s , 3.
Bom ba zrzucona w locie poziom ym z a k re śla w p rze strz e n i k rz y wiznę. Bom ba zrzucona w próżni z dowolnej wysokości i p rzy dow ol
nej szybkości tra fia w ziem ię d o k ład n ie p ro sto p a d le pod sam olotem , z którego ją zrzucono, p rzy założeniu, że sam olot p o zrzuceniu bomby poleciał dalej w p rostym kierunku. W p rak ty c e opór pow ietrza w strz y m uje ruch bom by naprzó d . A by przeto oznaczyć punkt, w którym bombę trz e b a zrzucić, aby trafić w oznaczony cel, należy brać pod uw agę szybkość, wysokość sam olotu i „opóźnienie" bomby. Poniż-
