Kwartalnik Statystyczny, 1926, T. 3, z. 1

(1)

KWARTALNIK STATYSTYCZNY

REVUE TRIMESTRIELLE DE STATISTIQUE

(2)

G Ł Ó W N Y U R Z Ą D S T A T Y S T Y C Z N Y R Z E C Z Y P O S P O L I T E J P O L S K I E J

O F F I C E C E N T R A L D E S T A T I S T I Q U E D E L A R É P U B L I Q U E P O L O N A I S E

KWARTALNIK

STATYSTYCZNY

ROK 1926 TOM |||

R E V U E T R I M E S T R I E L L E D E S T A T I S T I Q U E

A N N É E 1926 T O M E III

W A R S Z A W A 1 9 2 7

N A K Ł A D E M G Ł Ó W N E G O U R Z Ę D U S T A T Y S T Y C Z N E G O

SKŁAD GŁÓ W N Y EKSPEDYCJA I SPRZEDAŻ W GŁÓWNYM URZĘDZIE STATYSTYCZNYM AL. JERO ZO LIM SK IE 32

(3)

. f t % .

" l i t ,

(4)

S P I S R Z E C Z Y Rok 1926. Tom III.

A r t y k u ły . ,... Str B ł a s z k o w s k i L e o n j u n . Materjał, otrzymywany przy wymiarze podatku dochodowego, jako podsta

wa statystyki...

B o r o w s k a M a r t a . Ceny ziemi w roku 1925 ... i . . . 314 L a n d a u L u d w i k . Metody porównywania spisów ludności r. 1897 i 1 9 2 1 ... 107 N i m h i n R o m a n . Ankieta o poziomie kulturalnym studenta III roku prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza

we Lwowie ... 328 P i e k a ł k i e w i c z J a n D r. Bilans płatniczy Polski za rok 1924 ... 337 P o n i a t o w s k i W a c ł a w . Wyniki ankiety próbnej w sprawie statystyki sadów owocowych... 320

S o k o ł o w s k i K a z i m i e r z . Spółdzielnie w Polsce w latach 1924-1925 ...245 S o k o ł o w s k i K a z i m i e r z . Spółdzielnie kredytu konsumcyjnego (1924-1925)... ...692 S u j k o w s k i A n t o n i P r o f . Porównywalność danych statystycznych handlu zagranicznego w różnych

państwach ... ... 376 S z t u r m d e S z t r e m E d w a r d . Zasiewy i zbiory w r. 1924/25 ... 1

ob. niżej: Zasiewy i zbiory.

Tablice.

Ruch naturalny ludności w województwach zachodnich i Śląskiem lata 1922 1924 i rok 1925.

W stęp . . . . ...' ...

Małżeństwa, urodzenia, zgony,i przyrost n a tu r a ln y - ... .... . . . ... 131,168,206,617 Ruch naturalny ludności według w y z n a n i a ... ... . . , ... 132,169,207,619 Małżeństwa w poszczególnych m ie s ią c a c h ...622

Małżeństwa według stanu cywilnego n o w o ż e ń c ó w ... ...134,171, 209, 623 Małżeństwa według wieku n o w o ż e ń c ó w ... • ... . . . 134,172,210,624 Nowożeńcy według wieku i stanu cywilnego ... • 136,173,211,625 Małżeństwa według wieku i kombinacji stanu cywilnego n o w o ż e ń c ó w ... 138,175, 213,627 Małżeństwa według wyznania nowożeńców ... 141,178, 216,6d0 Nowożeńcy według wieku i w y z n a n ia ... 142,179, 217, 631 Urodzenia żywe i martwe, ślubne i nieślubne według m i e s ię c y ... 633 Urodzenia żywe i martwe, ślubne i nieślubne według p ł c i ... 144,181, 219, 635 Urodzenia żywe śłubne według wieku r o d z ic ó w ... 145,182,220,636 Urodzenia żywe nieślubne według wieku m a t k i ... 147,184, 222, 638 Urodzenia żywe ślubne i nieślubne Według wieku i w yznana matki ... 148,185,223,639 Urodzenia żywe ślubne i nieślubne według wieku i wyznania matki z uwzględnieniem ko

lejności u r o d z e n ia ... 150,187,225,641 Urodzenia żywe ślubne i nieślubne w edług płci i wyznania d z ie c i... 154,191,229,645 Zgony w poszczególnych miesiącach według płci i w i e k u ... 645 Zgony dzieci poniżej 1 roku według płci, wieku i charakteru p r a w n e g o ... 155,192, 230, 649 Zgony według płci, wieku i stanu cywilnego ... 157,194,232,652 Zgony według pici, wieku i wyznania . . ■ ...• 162,200,238,658

(5)

Reforma rolna (1919—1924).

P a rc e la tja . s tr-

Tabl. 1. Parcelacja ukończona w latach 19-19—1924 ... 42 Tabl. 2. Parcelacja według powiatów ...

Tabl. 3. Utworzone parcele według rodzajów (lata 1919—19 2 4 )... ...

Tabl. 4. Utworzone parcele według rodzajów (rok 1924) ...®4 Tabl. 5. Nabywcy parceli według kategoryj (lata 1919— 1924)...

Tabl. 6. Nabywcy parceli według kategoryj (rok 1924)...^

Tabl. 7. Nabywcy parceli według wyznań . . ...

Prace regulacyjne.

abł. 8. Praca ukończona w latach 1919 -1924 ...

... 60 Tabl. 9. Likwidacja serwitutów ...

£>0 Tabl. 10. Podział wspólnot gruntowych ...

Tabl. 11. Komasacja g r u n t ó w ... 70

nn

Tabl. 12. Zamiana g r u n t ó w ...

Zasiewy i zbiory w roku 1924/25

ob. wyżej S z t u r m de S z t r e m E d w a rd

Tabl. 1. Powierzchnia zasiana i zbiór według w o je w ó d ztw ... ‘22 Tabl. 2. Zbiór p a s z y ... ... ... ...

Tabl. 3. Powierzchnia zasiana i ogólny zbiór według p o w ia tó w ...

Tabl. 4. Przeciętny zbiór z hektara według p o w ia tó w ... ^ Tabl. 5. Uprawa buraków cukrowych według p o w ia t ó w ... ... ... Q4 Tabl. 6. Stan zasiewów w stop niach... ...35 Tabl. 7. Zachwaszczenie u p r a w ... ... ... 33 Tabl. 8. Zarażenie u p r a w ... ... ... ... aq Tabl. 9. Zachwaszczenie koniczyny... ... ... 41

" 41

Tabl. 10. Zarażenie z ie m n ia k ów ...

Tabl. 11 . Temperatura powietrza i o p a d y ... 41

Ceny

1 - -i , . , ... 79,287,385,665

W skaźnik cen hurtowych w P olsce... ... ’ ... 80,288,386,666

w 1 - -i 1 . „ T • . . . . 81,289,387,667

W skaźnik kosztow utrzymania w W a r s z a w i e ... ... ’ ’ Koszty utrzymania w W arszawie według grup . . ... 81, 289, 387, 66/

« n - . . 289,387,667

W skaźnik cen miejscowych ziemiopłodów 1 p a s z y ... ’

, . ... 1 ' . „ , . . . 82,290,388,668

W skaźniki kosztow żywności w P olsce...

r, . . , ... . 83,291,389,669 Porownanie kosztow żywności w m iasta ch ... ’ ’ ’ Ceny hurtowe w P o ls c e ...84’ 292, 390, 670 Giełdy zbożowe w P o l s c e ... 85,293,391,671 Ceny artykułów stanowiących podstawę wskaźnika cen detalicznych w W arszaw ie . . . . 86, 294, 392, 672 Ceny artykułów pierwszej potrzeby w handlu d e ta liczn y m ...

Ceny ziemiopłodów, paszy i inwentarza ż y w e g o ... 90,298,396,676 Ceny ziemiopłodów, paszy i trzody ... . 91 Ceny bydła na targowiskach m ie js k ic h ...110,313,412,691 Spółdzielnie w Polsce w latach 1924-1925 ... 256,710 Statystyka pocztowa telegraficzna i telefoniczna Rzeczypospolitej Polskiej na rok 1925 zestawiona

przez Generalną Dyrekcję Poczt i Telegrafów.

W s t ę p ...413 Zestawienie ogólne ...4^4

(6)

,Str.

418 434 438 442 443 444 Statystyka strajków i lokautów rok 1925.

Tabl. 1. Strajki, zakłady ogarnięte przez strajki, strajkujący i dni stracone z powodu strajków . 609 Tabl 2 Zatrudnieni i strajkujący według płci i wieku, oraz zakłady całkowicie unieruchomione , 610

Tabl. 3. Czas trwania strajków ... 611

Tabl. 4. Zatrudnienie z zewnątrz w czasie s t r a jk ó w ... 613

Tabl. 5. W ydalania za strajk ... 613

Tabl. 6. Zaplata za czas s t r a j k u ... 613

Tabl. 7. Psucie materjałów, manifestacje, interwencja policji i prokuratory ... 613

Tabl. 8. Sposób likwidacji strajków . . ,... . . 614

Tabl. 9. Główne przyczyny oraz wyniki s t r a j k ó w ... • ... 615

Tabl. 10. Żądania strajkujących ... 615

616 Szkolnictwo powszechne w latach szkolnych 1923/24 i 1924/25. Rok 1923/24192+/25 453 Szkoły męskie, żeńskie, koedukacyjne, nauczyciele i uczmowe według płci ... . 457, 4S4 Szkoły publiczne według liczby u c z n ió w ... 490

491 . 460, 493 Szkoły prywatne według liczby n a u c z y c ie li... • . 464, 498 . 467,503,570 . 472, 509, 586 Szkoły publiczne według liczby uczniów i nauczycieli (według p o w ia tó w )... 514

Szkoły prywatne według liczby uczniów i nauczycieli (według p o w ia tó w )... 548

. 478, 597 . 480, 599 . 481, 600 Ustawy i Rozporządzenia. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 stycznia 1925 r. w sprawie opłaty statystycznej od soli ku- 113 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 stycznia 1925 r. w sprawie powołania komisji do wzrostu kosztów utrzymania rodzin pracowników zatrudnionych w przemyśle i handlu . badania 113 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1925 r. w sprawie organizacji statystyki ruchu na- 113 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 lipca 1925 r. o zmianie § 10 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1925 r. w sprawie organizacji statystyki ruchu naturalnego ludności . . . . 117

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 10 października 1925 r. w sprawie statystyki ruchu naturalnego ludności na obszarze województw: krakowskiego, lwowskiego, stanisła wowskiego i tarnopolskiego . . . • ... 117

(7)

T A B L E D E S M A T I È R E S Année 1926. Tome III.

A n a ly s e s .

Page

B ł a s z k o w s k i L é o n . Matériaux obtenus à l’évaluation de l’impôt sur le revenu, comme base de la statistique... 603 B o r o w s k a M a r t h e . Prix de terre en 1925 ... ... 314 L a n d a u L o u i s . Les méthodes de comparaison entre les recensements de 1897 et de 1921 dans les

départements de l’E s t... 107 N i m h i n R o m a i n . Enquête au sujet du niveau intellectuel d’un étudiant en droit à l’Université de Lwów 328 P i e k a ł k i e w i c z J e a n , Dr. Bilan des paiements de la Pologne pour l’année 1924 ...337 P o n i a t o w s k i W a c ł a w . Résultats de l’enquête d’essai au sujet de la statistique des vergers. . . 320 S o k o ł o w s k i C a s i m i r . Sociétés coopératives en Pologne au cours des années 1924—1925 ...245 S o k o ł o w s k i C a s i m i r . Sociétés coopératives du crédit de consommation (1924 - 1 9 2 5 )... ..692 S u j k o w s k i A n t o i n e , P r o f . Au sujet de la comparabilité des statistiques du commerce extérieur

dans les divers pays... ...376 S z t u r m d e S z t r e m E d o u a r d . Cultures et récoltes en 1924/25 ... 1 T a b le a u x .

Mouvement naturel de la population dans les départements d’ouest et de Silésie. Années 1922—1925

Année 1922192319241925 In tr o d u c tio n ... 123 Mariages, naissances, décès et accroissement n a t u r e l...• . . . 131,168, 206, 617 Mariages par m o i s ... • ... 622 Mariages d’après l’état civil des mariés ... • ...• ... 134,1 71,209,623 Mariages d’après-l’âge des mariés . . . ... 134,172,210,624 Les mariés d’après l’âge et l’état c i v i l ... ■ ... 136,173,211,625 Mariages d’après l’âge et l’état civil des m a r i é s ... • ... 138,175, 213, 627 Mariages d’après le culte des m a rié s... ... 141,173, 216, 630 Les mariés d’après l’âge et le c u l t e ... ... ... 142,179, 217, 631 Naissances vivantes et mort-nés, légitime^ et illégitimes par m o i s ...• ■ • . 633 Naissances vivantes et mort-nés, légitimes et illégitimes d’après le s e x e ...• 144,181, 219, 635 Naissances vivantes légitimes d’après l’âge des parents ... 145,182, 220, 636 Naissances vivantes illégitimes d’après l’âge de la m è r e ... 147,184,222,638 Naissances vivantes légitimes et illégitimes d’après l’âge et le culte de la m è r e ... 148,185, 223, 639 Naissances vivantes légitimes et illégitimes d’après l’âge et le culte de la mère et suivant

l’ordre successif des naissances...• ... 150, 187, 225, 641 Naissances vivantes légitimes et illégitimes d’après le sexe et le culte des e nfa nts... 154,191,229,645 Décès par mois et d’après le sexe et l ’â g e ... ■ . . . 645 Décès des enfants au-dessous d’un an d’après le sexe, l ’âge et l’état lé g a l... 155,192, 230,649 Décès d’après le sexe, l ’âge et l ’état c i v i l ... 157,194, 232, 652 Décès d’après le sexe, l’âge et le culte ... 162,200,238,658

(8)

Réforme agraire (1919 1924)

M orcellem ent. p

Tabl. 1. Morcellement exécuté dans les années 1919—1924 ... 42

Tabl. 2. Morcellement par arrondissements • . . . • . ... ■... 43

Tabl. 3. Nombre et étendue des parcelles par catégories (1919—1924) . . • ■ ...53

Tabl. 4. Nombre et étendue des parcelles par catégories ( 1 9 2 4 ) ... 54

Tabl. 5. Les acquéreurs des parcelles par catégories (1919—1924) ■ . ■ ... 56

Tabl. 6. Les acquéreurs des parcelles par catégories (1924) ... 57

Tabl 7 Les. acquéreurs des parcelles par cultes . - ... 59

Travaux de régulation. Tabl 8 Travaux de régulation effectués au coui;s .des années 1919 1924 ... ... ..59

Tabl 9. Liquidation des servitudes ... 60

Tabl 10. Répartition des'terres en possession c o m m u n e ...68

Tabl. 11. Remembrement des terres . ... ■ . . 73

Tabl. 12. Échange des t e r r e s ...• • ...86

Cultures et récoltes 1924/25 i s S z t u r n i d e S z t r é m E d o u a r d ) Superficie ensemencée et récolte par d é p a r t e m e n t ...• ... *22

Récolte des plantes fo u rra g è re s ... • . . . ■ ...• ... 26

Superficie ensemencée et récolte par- arrondissement ... ... 26

Récolte moyenne par hectare—par arrondissement . • ...32

Culture et récolte des betteraves à sucre par a rro ndissem en t...34

Etat des cultures en chiffres qualificatifs . . . . ; ... • . . . . ■... 35

Cultures attaquées par les mauvaises h e r b e s ... ... 38

Maladies des b l é s ... ... ' 39

Parasites de trèfle . ■ ...• ... 41

Maladies des pommes de te rre ... ... ... ...41

Températures et eaux tom bées...• ... 41

x de gros en Pologne . ... ... 79,287,385,665 Indice des prix de détail à V a rs o v ie ... ... . . ... 80,288,386,666 Indice du coût de la vie à Varsovie . . • ... 81,280,387,667 Coût de la vie à Varsovie par groupes... ... ... 81,289,387,667 Indice des prix locaux des produits agricoles et du fo u r r a g e ... 289,387,667 Indices du coût d’alimentation en P o lo g n e ... 82,290,388,668 Comparaison du coût d’alimentation dans les v i l l e s ... 83,291,389,669 Prix de gros en P o lo g n e ... 84, 292, 390, 670 Bourses des grains en P ologn e... 85, 293, 391,671 p rix des articles servant de base à l’indice des prix de détail à V a r s o v ie ... 86,294,392,672 P rix des articles de première nécessité dans le commerce de d é t a i l ... 87,295,393,673 Prix des produits agricoles, du fourrage et des animaux dom estiques... 90, 298, 396, 676 P iix du bétail aux marchés u r b a i n s ... 110,313,412,691 Sociétés coopératives en Pologne au cours des années 1924—1925 ... 256, 710 Statistique du service postal, télégraphique et téléphonique de la Rép. Polonaise pour l’année 1925. Introduction ...413

Relevé général ... 414

l - P o s t e s ... • ... • ...• • ... 418

H. Télégraphes ...434 (V. ci-d

Tabl. 1.

Tabl. 2.

Tabl. 3.

Tabl. 4.

Tabl. 5.

Tabl. 6.

Tabl. 7.

Tabl. 8.

Tabl. 9.

Tabl. 10.

Tabl. 11.

P r i x Indice des

(9)

w

X

l'age

III. T é lé p h o n e s... 438

IV. Personnel ... • ... 442

V. Résultat financier ...443

V I Supplém ent ... 444

Statistique des grèves et des lock-outs. Année 1925. Tabl. 1 . Grèves, établissements atteints, grévistes et journées de travail p e r d u e s ...609

Tabl. 2. Ouvriers occupés et grévistes d’après le sexe et l’âge; établissements im m o b ilis é s ... 610

Tabl. 3. Durée des grèves ...611

Tabl. 4. Emploi de la main d’oeuvre engagée pour remplacer les g r é v is t e s ...613

Tabl. 5. Ouvriers congédiés à cause des grèves ... 613

Tabl. 6. Rétribution pour ia période de g r è v e ... ... ... ..613

Tabl. 7. Actes de sabotage, manifestations, intervention de la police et du p r o c u r e u r ... 613

Tabl. 8. Liquidation des g r è v e s ... 614

Tabl. 9. Causes principales des grèves et leurs résultats ... 615

1 abl. 10. Révendications des g r é v is te s ... 615

Tabl. 11 . Lock-outs ... ...616

Enseignement primaire au cours des années scolaires 1923/24 et 1924/25. Année 1923/24 1924/25 In tr o d u c tio n ... 453

Écoles pour garçons, pour filles, coéducatives, instituteurs, élèves . . . . • ... 457, 484 Écoles publiques d’après le nombre des é lè v e s... 490

Écoles privées d’après le nombre des é lè v e s ... 491

Écoles publiques d’après le nombre des in s titu te u r s ... 460, 493 Écoles privées d’après le nombre des in s tit u te u r s ... 464, 498 Écoles publiques d’après la langue d’enseignem ent... 467, 503, 570 Écoles privées d’après la lanque d ’enseignement ... 472, 509, 586 Écoles publiques d’après le nombre des élèves et des instituteurs (par arrondissement) . . 514

Écoles privées d’après le nombre des élèves et des instituteurs (par arrondissement) . . . 548 Instituteurs des écoles publiques qualifiés et non q u a lif ié s ... 478, 597 Instituteurs des écoles privées qualifiés et non q u a l i f i é s ... 480, 599 Mouvement des instituteurs des écoles p u b liq ue s... • ... 481, 600 Lois et a r r ê té s ... 113—120

(10)

¿ S '

K W f l R T f l L N I K S T f l T Y S T Y C Z M Y

ROK 1926, TOM III, ZESZYT 1.

REVCIE TRIMESTRIELLE DE STATISTIQUE

ANNÉE 1926, TOME III, FASCICULE 1.

EDW ARD SZTURM DE SZTREM.

_/

Zasiewy i zfeiory w roku 1924/25 — Clôtures et récoltes en 1924/25.

Warunki atmosferyczne i wpływ ich na rol

nictwo.

Conditions atmosplieri^ues.

Początek jesieni 1924 roku był w większej części Polski ciepły i dżdżysty. Już początek września był pochmurny i mokry przy tempe

raturze w różnych częściach Polski i i0 — 170 C.

Po wypogodzeniu się w połowie września, ku końcowi tego miesiąca nastała znów dżdżysta pogoda, jednakże przy niższej temperaturze.

W '’ każdym razie przeciętna temperatura mie

siąca wszędzie była wyższa od normalnej. Tak samo, choć już nie w takim stopniu, wyższą od normy była przeciętna temperatura w mie

siącu październiku, jednakże tylko naskutek cie

pła na początku miesiąca, gdyż w drugiej po-' łowię października nastąpiły chłody. Opadów październik miał mniej, niż poprzedni miesiąc i tylko północno-zachodnie rejony Polski miały nadmiar opadów. Listopad był pod względem pogody dalszym ciągiem drugiej połowy paź

dziernika, przy temperaturze niższej od normal

nej opady były skąpe w całej Polsce.

Dokładny obraz opisanego stanu atmosfery na jesieni 1924 r. dają poniższe tablice:

Odchylenia temperatury powietrza od średniej wieloletniej w 0 C.

Ecarts des temperatures p ar rapport d la moyenne multiannuetle " C.

Stacje Wrzesień Październik Listopad

Stations meteorol. Septembre Octobre Novembre

Bydgoszcz... + i ,3 — o,6 Poznań ... + T,I + o,8 ^—o,8 Kalisz. . . . . + 0,8 o, r _{- M} B ia ły s to k ... ⁺ 1 ,6 + o,3 + o,3

Warszawa . + i,6 - 0,1

R a d o m ... + r,3 + o,3 - 1,0 K ra k ó w ... + 2,2 + 0,2 - i .4

Bielsko . . . + 0,7 •

Tarnów + o,8 — 0,1 — r,o

Lwów. + 2,9 _{+ 0,4} - i ,9

W ilno. . + i,8 _{+ M} + 1,0

Opady w odsetkach średniej wieloletniej.

Eaux tombées.; proportions pour cent de la moyenne multiannuetle.

Stacje _Wrzesień Październik Listopad

Stations meteorol. Septembre Octobre Novembre

Nowy Port . . . . 134,1 119,4 3o,2 Bydgoszcz... 280,0 t 36,4 52,8 Ciechocinek . . . . I 92>5 202,9 56,7 Poznań ... 239,0 82,1 44.4 Ł ó d ź ... 178,0 94.1 65.6 K a l i s z ... 185,7 87.5 90,6 B ia ły s t o k ... 40,5 57.6 39.5

Wądołki Borowe 3 r,3 73,0

W arszaw a... L54.8 75.0 62,2 R a d o m ... 75.6 9Q,9 93,3 K ra k ó w ... 108,5 34.5 117>5 T a r n ó w ... Î 44.2 28,0 76,2 L u b l i n ... 43,2 3o,6

Przegaliny... 195,0 9 T.2

Lw ów ... 48,1 ^{32, T} 70,0 K o ło m y ja ... 88,5 40,5 Kiwerce... 155.6 53,7 43,2 W iln o ... 26,1 42,5 59.1

Zupełnie jest wobec opisanego przebiegu po

gody zrozumiałym fakt, iż z trzech miesięcy jesiennych względnie największe usłonecznienie miał miesiąc październik, gdyż wrzesień był więcej dżdżysty, listopad zaś mglisty. Na nie

których stacjach zarejestrowano w październiku największą z całej jesieni ilość godzin słonecz

nych nawet w liczbach bezwzględnych.

Rzeczywiste usłonecznienie godzin, lnsolation reette en heures.

Stacje

Stations meteorol. Septembre^Wrzesień

Październik Octobre

Listopad Novembre

Warszawa . . . T 43 147 68

Puławy . . . . 129 144 5 2

Kraków . . . . 129 170 67

L w ó w ... _{1 4 5} _{f 3.5} _{5 0} Wilno . . . . . _{1 5 0} 124 18

Kwartalnik Statystyczny, 1926.

(11)

Uslomcznienie rzeczywiste w odsetkach możliwego.

Insolation réelle pour cent de l'insolation possible.

Stacje Wrzesień

Stations metéorol. _Septembre _Octobre _Novembre

W arszaw a... 38 45 ²⁶ P u ła w y ... 34 44 20

Kraków , . 34 S1

L w ó w ... 39 41 18 Teraz musimy odpowiedzieć na pytanie jak opisany wyżej stan pogody wpłynął na wiel

kość powierzchni zasianej i stan ozimin. Otóż stan atmosfery częściowo był nawet niesprzy- jający dla siejby, mianowicie naskutek nieznacz

nej ilości opadów w większej części Polski.

W niektórych rejonach przybierało to nawet charakter posuchy (południe i wschód Polski — w ^ październiku). Szczęściem te części kraju, które ucierpiały od posuchy w październiku, otrzymały zwiększenie opadów w listopadzie.

Wobec tego obszar zasiany oziminami uległ minimalnej zmianie w porównaniu z rokiem po

przednim. Największe zmiany wykazują woje

wództwa południowe — lwowskie i stanisławow

skie, gdzie nastąpiło pewne zmniejszenie po

wierzchni zasianej (głównie naskutek nieurodza

ju 1924 r., i w następstwie tego braku materja- łu siewnego) oraz województwa wschodnie, gdzie nastąpiło zwiększenie zasiewów naskutek zaory

wania powojennych odłogów.

Zjawiska te obrazują poniższe liczby.

Zasiano w jesieni 1924 roku.

Superficie ensemencée en automne 1924.

Pszenica—Froment Żyto—Seigle

Województwa

Departements ^hektarów

hectares

% w sto

sunku do 1923 r.

% par rap

port à 1923

hektarów hectares

% w sto

sunku do 1923 r.

% par rap

port à 1923

Polska-Pologne 1 031575 99,4 4 942 633 100,4 Warszawa .

Łódź . . . Kielce . . Lublin . . Białystok Wilno . . Nowogródek Polesie . . Wołyń . . Poznań . . Pomorze . . Śląsk . . . Kraków . . Lwów . . Stanisławów Tarnopol

IXO485 61 155 85 725 141196 24 610 7970 58994902 98 263 63516 26 102 7 3 i 9 91 034 140 48Ś 41 913 121 oo3

103,4 10 1.6

97,8 10 1,8

1 0 1 . 7

10 1.8 102.9 106.3 102.9 102,6 102.4 98.2 96.2 93.5 92.2 99.6

597 658 432931 391062 431639 374 00 r 370 954 2Ś2 185 i 83 402 365 296 600 754 270 108 47 409 169 408 255915 65 478 154 433

100.2 100.4 98.9 i ° o,7

99.1 103.8 103.4 106.9 102.3 100.3 98,5 98.9 99,4 97.3 93.3 99.2

Wogóle na obszarze całej Polski powierzchnia zasiana pszenicą zmniejszyła się o 0,6"/„, ży

tem — wzrosła o o,40/o, w sumie zaś cała po

wierzchnia zasiana oziminami wzrosła o o,3°/0.

Stan zasiewów przez cały czas jesieni 1924 r.

był nieco powyżej średniego, chociaż gorszy, niż w odpowiednich miesiącach T923 r.

W stopniach kwalifikacyjnych stan ten przed

stawiał się następująco (przeciętnie dla całej Polski):

Stan zasiewów zu stopniach.

Etat des cultures eu chiffres.

Ziemiopłody Céréales

Październik Octobre

Listopad Novembre 1923 1924 1923 1924 Pszenica — F r o m e n t . 3-7 3,4 4,0 3,3 Zyto — S e ig le . . . 3,8 3,5 4,1 3,5 Jęczmień — O r g e . . 3,8 3,6 3,9 3,5 Jednakże, jak to widzieliśmy już na przykła

dzie katastrofalnego pod względem urodzaju roku 1923/24, bardzo dobry stan zasiewów w je

sieni sam przez się jeszcze nie decyduje o przy

szłym urodzaju. Bardziej decydującemi o uro

dzaju były warunki atmosferyczne zimy i wiosny, do nich też w tej chwili przechodzimy. Począ

tek grudnia był pochmurny i mglisty, jakby dalszy ciąg pogody listopadowej. W tym okre

sie były już i opady śnieżne, lecz dopiero około 8— 10 w całym kraju nastąpiło wypogo

dzenie się i mróz. Trwało to do dnia 17— 18, poczem nastąpił znów okres z nieznacznemi opadami (pod postacią śniegu i deszczu) oraz niewielkiemi mrozami. Okres ten przedłużył się na początek stycznia, przytem około 7— 8 stycznia w całej Polsce nastąpiły znaczniejsze opady śnieżne, które naogół jednak nie wytwo

rzyły trwalszej szaty śnieżnej. Okres mrozów, dość umiarkowanych przytem, nastąpił dopiero w drugiej połowie stycznia i przetrwał zaledwie do ostatnich dni miesiąca.

Luty miał również pogodę ciepłą: na początku miesiąca z opadami pod postacią śniegu lub deszczu, w drugiej połowie słoneczną i dość suchą. W lutym też już nastąpiło w wielu miejscowościach wznowienie wegetacji, i tem samem rozpoczęła się wiosna.

Temperatura wszystkich miesięcy zimowych, oprócz nieznacznych paru odchyleń w grudniu, była znacznie wyżej normalnej.

Oto w jaki sposób przedstawiały się odchy

lenia od średnich wieloletnich według miesięcy:

Odchylenia od średnich wieloletnich według Miesięcy.

Écarts de la moyenne multiannuelle p ar mois.

Stacje Grudzień Styczeń Luty

Stations metéorol. Décembre Janvier Février

Bydgoszcz . . . . + 0, 2 + 4,i + 5.2 Poznań ... + 1,5 + 3,9 + 4,7

(12)

Stacje Grudzień Styczeń Luty

Stations mćteorol. _Décembre Janvier Février

K a l i s z ... - 0 ,9 + 4-5 + 5>°

B iałystok . . . . - 0,4 + 5>° 4- 5-4 W arszaw a . . - 0,1 + 4>7 4- 5-8 R a d o m ... 4-0,6 + 4>5 4- 5-8 K r a k ó w ... + 0,7 -j- 4,6 + 6,3 T a r n ó w ... + °> 6 4-4-0 + 6,1 L u b l i n ... 4- 5>° + 5-8 Lw ów . . .

° A 4~ 4-3 + 5-8 W i l n o ... + i ,3 + 5-7 + 5-8 Zima 1924/25 r. była ciepła i małośnieżna.

Opady śnieżne były najczęściej sporadyczne i pokrywa śnieżna zwykle była małotrwała.

Wogóle pod tym względem miała ona zupełnie przeciwny charakter do zimy 1923/24 r. Ten charakter zimy 1924/25 r. i przeciwieństwo do zimy poprzedniej ilustruje* poniższa tablica, po

dająca grubość i trwałość pokrywy śnieżnej.

Pokrywa śnieżna w simie 1924/25 roku.

Neige tombée au cours de l’hiver 1924/25,

Stacje

S t a t i o n s m e te o r o l.

Dni z pokrywą śnieżną Nombre de journées ayant une coucha de

neige

N ajwiększa grubość pokryw y Epaisseur maximale de la couche de neige

1923-24 1924—25 1923—24

cm

1924—25

miesiące

mois cm

Nowy Port 9 8 1 0 83 III ^{1 6}

Bydgoszcz TOT l 6 35 II ₅

Ciechocinek 1 1 5 2 T. 32 XII ₅

Poznań . . 9 7 2 2 III 6

Ł ó d ź . . . 1 0 7 14 ^{5 6} II i III 1 5

Kalisz . . . 1.14 1 2 28 III 12 Białystok . 124 41 55 XII i II 7

Warszawa . 0 4 37 32 III _{1 5}

Radom . . 102 8 40 III ⁶

Kraków . . T07 25 33 XII ⁶

Bielsko . . 110 32 ^{6 6} III H

Tarnów . . 6 37 III 4

Lublin . . 18 37 II i III 5

Lwów . 6 25 I 7

Kołomyja 1 0 1 5 1 35 III ^{1 6}

Kiwerce . . 24 XII 9

Wilno . 123 54 35 II ^{1 6}

wów podczas zimy z powodu wymarznięcia lub wygnicia było w r. 1924/25 minimalne i przed

stawiało się następująco:

Z powodu zniszczenia w simie na każde 100 ha ob

szaru zasianego jesienią zostało przeorane przeciętnie.

L ’étendue des cultures détruites pendant Vhiver en p ro  portion pour cent du total de la superficie ensemencée.

W ojewództwa Departements

Psze- ni Ga ozima

F ro

ment d ’hiver

Ż yto ozime Seigle d ’hiver

Jęcz- mień ozimy

Orge d ’hiver

Rzepak ozimy Colza d ’hiver

K oni

czyna Trèfle

% % % % % ;

Polska Pologne 1,5 L i 0/1 0,2 1,9

Warszawa . . . 0,2 1,2 0,0 o,5 0,5 Łódź . . . . 0,2 0,4 0,0 0,2 0,3 Kielce . . . . 0,5 M o,3 o,7 0, 4 Lublin . . . . 0,2 0-5 0,0 0,0 o,4 Białystok . . , 0,6 o,7 0,0 0,0 0,2 Wilno . . . . 0,4 0,8 0,0 0,0 0,2

Nowogródek 0,1 0,1 0,0 0,0 0,0

Polesie . . . o,5 0,4 — 0,0 o,5 Wołyń . . . . T-0 0,8 ■— o,3 3,2 Poznań . . . 0,3 o,3 0,1 0,0 o,5 Pomorze . . . o,3 0,6 0,0 o,3 1,0 Śląsk . . . . 0,9 0,1 0,0 — o,5 Kraków. . . . 0-7 2,3 0,1 0,0 1,0 Lwów . . . . 2,9 3,5 0,0 0,4 7-6 Stanisławów . . 4-8 6,3 0,0 ^— 8,2 Tarnopol . . . 5-3 6,0 4,6 0,0 11,0

Największe straty wykazały województwa po

łudniowe.

Zniszczenia zimowe tv latach 1923124, 1922/2) i 1921/22 dla całej Polski.

Pourcentages des cultures détruites 6111923124, 1922/23 et 1921/22, chiffres moyens pour toute la Pologne.

Rok Année

P sze

nica Fro

ment

% Żyto

Seigle

%

Jęcz

mień Orge

%

Rzepak Colza

%

Koni

czyna Trèfle

% 192T/22 _2,5 0,9 8,7 12,2 17.9

1922/23 _1,5 i ,3 _0,5 0,2 0,8

1923/24 _5-1 10,9 1.1,4 8,1 3,7

Ciepła i małośnieżna zima okazała się bardzo sPfzyjającą dla stanu zasiewów i wegetacja roślin kilkakrotnie wznawiała się w ciągu zimy.

Notowany na początku grudnia stan zasiewów ozimych, który wynosił w stopniach kwalifikacyj

nych przeciętnie dla całej Polski:

dla pszenicy . . . . 3,3 ,, ż y t a ...3,5 ,

„ jęczmienia . . . 3,5

był notowany przez cały okres zimowy. Też sa

me przyczyny sprawiły, że zniszczenie jzasie-

Tylko zima 1922/23 roku dała takież minimalne straty, jak zima 1924/25.

Wiosna rozpoczęła się pogodą dość ciepłą, jednakże około 10 marca temperatura dość szybko spadła i około 20 w niektórych miej

scowościach była poniżej o°. Naskutek tego również przeciętna temperatura marca była po

niżej normalnej. Zato od końca marca i przez cały miesiąc kwiecień panowała pogoda cieplej

sza i po krótkiem ochłodzeniu się w pierwszych dniach maja temperatura coraz to wzrastała, dochodząc około 20 maja do większych upałów.

(13)

W obu miesiącach, kwietniu i maju temperatura była powyżej normy. Czerwiec miał pogodę zmienną i po większej części pochmurną — prze

ciętna miesięczna temperatura była poniżej nor

my. Pierwsza połowa lipca była dalszym cią

giem czerwca z pogodą pochmurną i dżdżystą, w drugiej zato zapanowała ciepła słoneczna po

goda, naskutek czego lipiec miął przeciętną temperaturę w większości miejscowości powyżej normy. Koniec lipca i początek sierpnia odzna

czył się ulewami, poczem nastąpił spadek tem

peratury. Dalszy ciąg sierpnia miał charakter w większej części chmurny z przeciętną tempe

raturą niżej normalnej, oprócz krótkiego okresu słonecznego między 7— 14 sierpnia. Poniżej po

dajemy charakterystykę temperatur okresu wio

sny i lata T925 r.

Odchylenia od średniej wieloletniej w 11 C.

Ecarts des températures moyennes mensuelles p ar ra

port à la moyenne mult¿annuelle.

Stacje

Stations ^Marzec ^Kwiecień Maj ^Czer

wiec Lipiec Sier

pień

météo roi. Mars Avril ^Mai Juin Juillet Août

C h ojnice . + r ,9 — 1,6 4 -1,8 + 1,0

B ydgoszcz —0,4 + 2.7 + 1,2 +°>7

P o z n a ń . . - 1,1 4-0,8 + 2.5 r,9 + 1,1 + 0,2 K a lisz . . — 1,1 +°>5 + T,4 —3,o - 0,4 - 1,2 B iałystok . - 0,2 + 1,4 +2,5 —2,7 + 1,0 —0,1 W arszaw a . - 0,2 4 -2,0 — 2,4 +°>4 —0,2 R ad o m . . - o ,8 + 0,5 4-1,3 —2,8 —o,3 — 1,1 Kraków . . - 0,4 -{- T ,3 + 1,8 — i,9 +o,3 —o,3 T a rn ó w . . - 0 ,3 + 0,7 + 1,0 - 2,6 + 2,5

L u b lin . . — 2,4 + 0,8

L w ów . . —0,1 + i ,9 - 2 ,4 + o ,4 ^—T,2 W iln o . . + 0,2 + 1,9 + 2,4 -2,7 + r,o — 1,0

Pod względem opadów marzec miał prawie normalną ich ilość, z wyjątkiem niektórych miej

scowości na wschodzie i południowo-wschodzie, gdzie był ich nadmiar. W kwietniu nadmiar opa

dów był tylko na północno-wschodnim i połud

niowo-wschodnim krańcu Polski. W maju opa

dy były skąpe już w całej Polsce. Czerwiec był w całej Polsce miesiącem bardzo wilgotnym, wszędzie, oprócz niektórych rejonów zachodnich Polski, ilość opadów przewyższała normę, w nie

których miejscowościach nawet bardzo znacz

nie. Lipiec naskutek gwałtownych ulew w nie

których miejscach miał nadmiar opadów, w innych zaś opady tego miesiąca były poni

żej normy. Wobec tego dyslokacja opadów ge

ograficzna i w czasie jest w lipcu bardzo różno- lita. Sierpień już był miesiącem z ogromnym nadmiarem wilgoci w całej Polsce.

Opady w odsetkach średniej wieloletniej na wiosnę i latem /psy roku.

Eaux tombées par mois en proportion pour cent de la moyenne midlimnuclle. Printemps et été rp2f,

Stacje .Marzec Kwit- Maj Czer Lipiec Sier

Slations mólćorol. Mars cień

slvr 1 M a i wiec

Juin Juillet pień Août Nowy Port . 52,8 r5o 0 52,7 152,5 26,5 x 38,5 Bydgoszcz . 61,4 120 0 44,2 101,8 89,2 120,4 Ciechocinek . 102 6 8 r ,3 83,3 141,1 Poznań . . . 82,9 70 3 T4,3 52,2 55,7 143,8 Łódź . . . . 83 3 29,5 203,4 253,6 286,5 Kalisz . . . 69,4 3 1,5 112,7 111,5 3 r 2,2 Białystok . . 84,6 5L 9 9 t ,6 38,2 Wądołki Bor. t 37,o 47>9 .173,2 68,4 177,0 Warszawa 8t,8 92 7 60,8 223,4 8 r,3 232,8

Radom . . . 59,6 105-7 294,9

Kraków . . . 89,7 62 8 68,9 270,4 85,3 144,0 Tarnów . . . 97,4 57 1 46,2 124,8 r 16,2 148,7 Lublin . . . i t 3,3 100 0 62,2 97,5 94,8 188,1 Lwów . . . 72,2 80 4 8o,3 t23,6 42,2 171,6 Kołomyja . . [00,0 58 0 145,8 94,3 I 5L 4 Kiwerce . . 116,0 63 4 172,0 45,7 2r3,6 Wilno . . . r22,0 105 3 00 0 vb i 73,i 73,2 140,6 Dla zorjentowania się co do ilości wilgoci otrzymanej w okresach wegetacyjnych, bierze

my sumę opadów za czas, mający znaczenie dla wegetacji: kłosowych - od marca do lipca i okopowych — od maja do sierpnia.

Zestawienie opadów w liczbach bezwzfllędnych i w stosun

ku do sum średnich wieloletnich w okresach wegetacyjnych.

Hauteur des eaux tombées en mm et en pourcentages par rapport à la moyenne multiannuelle pendant la pé

riode de la végétation.

Stacje Stations meteorol.

Marzec—

lipiec Mars—

ju ille t

Maj—

sierpień Mai— a out

Marzec—

lipiec M ars—

ju ille t

sierpieńMaj—

Mai— août w

en mm nm

w %% normalnej ilości p. c. de la quantité

normale

N ow y Port . 207 2 2 7 8 2 ,1 9 1 ,9

B y d goszcz . 207 203 8 2 ,1 8 9 ,4

P o zn a ń . . 132 146 J O,8 6 1 ,9 W arszaw a . 304 388 1 1 3 ,0 1 4 9 ,8 K rak ó w . . 5 21 6o3 _{1 3 0 ,3} _{1 4 4 ,3}

T arnów . . 394 444 ^{9 6 ,3} m , 3

L u b lin . . 272 309 93,2 1 1 0 ,0

Lw ów . . 293 3.57 ^{8 0 ,7} ^{1 0 0 ,6}

W iln o . . 3o6 368 1 1 2 , 5 1 2 1 , 5 Z tego zestawienia widzimy, źe nieco zarnało otrzymały opadów rejony zachodnie Polski. Nieco zadużo pas ciągnący się od Warszawy, przez okolice Łodzi i Krakowa. Naogół jednak nawet w okolicach nieco pokrzywdzonych przez brak deszczu posuchy w katastrofalnem tego słowa znaczeniu nie było. Nadmiar zaś opadów w wy

żej wymienionych rejonach, także w okresie dojrzewania zbóż, wielkich szkód nic przyniósł.

(14)

Należy zauważyć, że, jak widać z tablicy, okres wegetacyjny dla okopowych roślin był więcej obfity w opady.

Jeszcze jeden dowód, że rok 1925 (wiosna i lato) nie był specjalnie dżdżysty, stanowi liczba dni z deszczem. Jeżeli weźmiemy okres od marca do lipca włącznie oraz obliczymy stosunek dni z deszczem do ogółu dni w tym czasie, to porównanie roku 1925 z latami po- przedniemy da następujące zestawienie.

Liczba dni z deszczem to odsetkach ogólnej liczby dni w okresach wegetacyjnych.

Nombre de journées de pluie pour cent du nombre glo

bal des jours à la période de la végétation.

Stacje

Stations meteorol. 1923 1924 1925

* ^%

.

%

Bydgoszcz . 49,o 41,2 27 >5

Ciechocinek . 46,4 35.9 23,5

Poznań . . . . 52>9 46,4 28,1

Kalisz . . . . 47-1 32,0 41,2

Białystok 40,5 32,7 24,8

Wądołki Borowe 52,3 28,8 32,0

Warszawa 5ijO 48,4 35.9

Lublin . . . . 41,2 i 3,7 35.9

Przegaliny . 49,0 41,2

Lwów . . . . 41,2 '54,2 42,5

Kołomyja 43,1. 36,6 28,8

Kiwerce . 28,8 26,1 . 23,5

Wilno . . . . 45 >T 49,7 32,0 Tablica ta stwierdza, że w roku 1925 (mie

siące marzec — lipiec) było w ciągu ostatniego trzylecia naogół najmniej dni dżdżystych. Na

turalnie wpłynęły na ten fakt przedewszystkiern suche prawie wszędzie miesiące kwiecień i maj oraz względnie suche w większości miejsco

wości czerwiec i lipiec.

Przechodzimy do drugiej rzeczy, mającej de

cydujące znaczenie przy wegetacji i dojrzewa

niu zbóż, mianowicie do ilości słońca.

Otóż dane Państwowego Instytutu Meteoro

logicznego stwierdzają dla ważniejszych stacyj w r. 1925 następujące liczby godzin słonecznych (t. zw. rzeczywiste usłonecznienie).

Usłonecznienie rzeczywiste godzin.

Insolation réelle en heures.

Stacje Stations meteorol.

Marzec Mars

Kw le- cień A vril

Maj Mai

Czer

wiec Juin

Lipiec Ju illet

S ie r

pień Août

Warszawa . 8 7 x49 ^{2 6 6} ^{1 6 8} ^{2 2 2} ^{2 2 2} Puławy ₉₄ _{2 1 1} ₃₂₀ 2 1 8 2 1 6 2o3 P o znań. . ₇₉ 235 ^{3 0 4} ^{2 7 2} ^{2 7 6} ^{2 3 5} Kraków 83 i 83 2 6 3 1 6 6 2 0 1 1 4 0

Lwów . . 88 r8i 2 4 2 1 7 4 2 2 4 1 4 2

Wilno . . 6 9 1 9 6 2 9 9 [68 2 8 0 1 7 2

Dla charakterystyki stopnia usłonecznienia musimy jednak wziąć liczby względne, a mia

nowicie: stosunek liczby godzin usłonecznienia rzeczywistego do liczby godzin usłonecznienia możliwego.

Otóż dla marca i kwietnia — miesięcy siewu i początkowej wegetacji, t. j. kiedy jeszcze licz

ba godzin słonecznych ma mniejsze znaczenie, odpowiednie liczby dla r. 1925 i 1924 (dla po

równania) przedstawiają się następująco.

Uslonecznienie rzeczywisle w odsetlcach mozliwego.

Insolation reelle par rapport à Vinsolation possible aux mois de mars et d ’avril.

Stacje — Lata

Stations — Années Marzec

Mars Kwiecień A liril

% %

Warszawa 1924 . . . . 26 36

1925 . . . . 23 36

Puławy T924 . . . . 21. 27

1925 . . . . 26 51

Poznań 1924 . . . . 40 35

1925 . . . . 22 57

Kraków 1924 . . . . 26 28

1925 . . . . 22 44

Lwów 1924 . . . . l 9 26

1925 . . . . 24 44

Widzimy, że kwiecień wyróżniał się wybitnie lepszem usłonecznieniem w r. 1925. Dla mie

sięcy od maja do sierpnia (t. j. w ważniejszych miesiącach) usłonecznienie rzeczywiste ■ w od

setkach możliwego przedstawiamy w tabelce porównawczej dla lat od 1922 do 1925.

Uslonecznienie rzeczywisle 10 odsetkach moîliwego.

Insolation réelle par rapport h l’insolation possible.

Relevé rétrospectif.

Stacje — Lata

Stations — Années Maj

M ai Czer

wiec Juin

Lipiec 1 Juillet

Sier

pień Août

0//o % 0/io % Warszawa 1922 . . 56 61 46 45

1923 . . 45 27 49 54

1924 . . 45 44 48 48

1925 . . 55 34 44 49

Puławy 1924 . . 43 48 47 46

1925 . . 66 44 44 45

Poznań 1922 . . 62 63 41 52

1923 . . 44 3 i 55 59

1.924 . . 46 50 54 53

1925' . . 62 54 55 52

Kraków 1924 . . 34 35 48 45

1925 . . 55 34 41 32

Lwów 1922 . . 50 45 48 42

1923 . . 50 29 49 41

1924 . . 51 4 1 46 4 8

1925 . . 51 36 46 32

Z powyższego zestawienia wynika, że mie

siąc maj usłonecznienie miał bardzo wysokie, równające się, a miejscami nawet przewyższa-

(15)

jące usłonecznienie w wyjątkowo suchym i po

godnym maju 1922 r. Czerwiec zato był bardzo słoneczny tylko na zachodzie Polski, w innych zaś rejonach był pochmurny, lipiec miał naogół usłonecznienie normalne — przeciętne, sierpień toż samo, oprócz południowej Polski, gdzie przeważała pochmurna pogoda.

Jednakże zarówno sama liczba godzin słonecz

nych, jak i ilość opadów nie wystarczają dla stwierdzenia końcowego efektu, najważniejszego dla rozwoju i dojrzewania zbóż, a mianowicie ilości ciepła otrzymanego przez rośliny i ilości wil

goci w roli, ponieważ kombinują się tu jeszcze zjawiska temperatury, ilości wilgoci pozostałej od zimy po stopnieniu śniegów i z miesiąca na mie

siąc, gleby w danej miejscowości i t. d.

Ponieważ korespondenci rolni Głównego Urzę

du Statystycznego podają w swych sprawozda

niach właśnie te informacje, dotyczące ilości ciepła i wilgoci w roli, na podstawie odpo

wiednich zestawień możemy sobie urobić po

gląd na interesujące nas kwestje. Dla miesiąca kwietnia korespondenci podają co następuje:

Na każdych 100 korespondentów stwierdzało:

Pour cent rapports des correspondants agricoles nombre de rapports constatant:

W ojew ództw a Departements

Ilość ciepła Que la quantité de cha

leur a été

Ilość wilgoci w roli Que l ’humidité du

sol a été dostateczna

su ffisan te

niedosta

teczna insuffisante

dostateczna su ffisan te

niedosta

teczna insuffisante

Łódź . . . ₃₄ 66 73 27

Kielce . . 27 73 49 5 1

Lublin . . 32 68 6 7 33

Białystok . ₅₀ ₅₀ ₇₅ ₂₅

Wilno . . 3 t 69 74 26

Nowogródek 3 i 69 59 4 1

Polesie . . 3 i 69 57 43

Wołyń . . 42 58 37 63

Poznań . . ₄₁ ₅₉ 7 2 28

Pomorze ₅₀ ₅₀ ₇₉ 21

Śląsk . . . 4 2 58 69 3 i

Kraków . . 32 68 32 68

Lwów . . 28 7 2 26 74

Stanisławów 21 79 26 74

Tarnopol ₁₉ 81 28 7 2

W idzimy z tego, że ilość otrzymanego ciepła by

ła przez korespondentów w większości uważana raczej za niedostateczną, szczególniej na południu Polski; ilość zaś wilgoci w roli była naogół dosta

teczna, oprócz znowuż województw południowych i południowo-wschodnich (kieleckie, krakowskie, lwowskie, stanisławowskie, tarnopolskie i wo

łyńskie), gdzie, niedostateczna wilgoć pozostała w ziemi po bezśnieżnej prawie zimie nie zosta

ła należycie uzupełnioną w ciągu marca.

Przechodząc do miesięcy, mających więcej de

cydujące znaczenie w urodzajach, znajdujemy co poniżej:

Na każdych 100 korespondentów stwierdzało, że to miesiącach wymienionych:

Pour cent rapports des correspondants agricoles nombre de rapports constatant:

Województwa

Ilość ciepła Que la quantité de cha

leur a été

Ilość wilgoci w roli Que Vhum idité du

sol a été

Départements dostateczna su ffisan te

niedosta

teczna in s u ffi

sante

dostateczna su ffisa n te j

niedosta

teczna in s u ffi

sante

Warszawa . ₄₈ _{5 2} ₈₁ 1 _!9

Maj--M ai Czerwiec

Juin Lipiec ■Juillet Sierpień A oût llość słońca była

Que la quantité des heures de soleil a été

dosta

tecz

na s u f fi

sante niedo

tecznasta

in su f

f is a n  te

dosta

tecz

na s u ffi- santé

niedo

sta

teczna in su f

fis a n  te

dosta

tecz

na s u f fi

sante niedo

tecznasta

in su f

f is a n  te

dosta

tecz

na s u f f i  sante

niedo

tecznasta

in su f

f is a n  te

85 L5 61 3q 3 i 69 77 23

78 22 77 23 16 84 68 32

91 9 80 20 12 88 63 37

95 5 80 20 23 77 9 i 9

90 10 63 37 27 73 85 L5

93 7 59 41 44 56 87 i 3

98 2 81 T9 43 57 87 i 3

99 ¹ 79 21 58 42 95 5

100 — 76 24 63 37 79 21

93 7 82 18 61 39 97 3

93 7 74 26 59 41 99 ¹

77 23 86 14

—

₁₀₀ ₄₈ ₅₂

81 19 77 23 10 90 67 33

94 6 74 26 22 78 52 48

96 4 50 50 24 76 57 43

88 ■12 60 40 63 37 81 19

Województwa Départements

Czerwiec L . . r ... A Sierpień Juin |Lipiec-y«iW«<| A oùt Maj —Mai

Ilość ciepła była — Que la quantité de chaleur a été

dosta

tecz

na s u f fi

sante niedo :

sta- dosta

teczna tecz_

insu f na f is a n  te

s u f fi

sante niedo

tecznasta

in su f

f is a n  te

dosta

tecz

na s u f fi

sante niedo

tecznasta

in su f

f is a n  te

dosta

tecz

na s u f fi

sante niedo

sta

teczna in su f

fis a n  te

Warszawa . . Łódź . . . Kielce . . . Lublin . . . Białystok . . Wilno . . . Nowogródek . Polesie . . Wołyń . . . Poznań . . . Pomorze . . Śląsk . . . Kraków . . . Lwów . . . Stanisławów . Tarnopol . .

9 196 96 83 7983 76 82 84 84 85 78

23 47 53 52

41 51 49 3o

18 61 39 36

9 52 48 43

4 44 56 45

4 24 76 63

17 38 62 65

21 47 53 7 1

!7 67 33 74

24 57 43 59

18 38 62 47

r6 68 32 21

16 .58 42 3o

15 56 44 41

22 41 59 44

12 48 52 75

48 87 61 82 64 57 55 37 3529 26 41 53 7079 59 56 25

79 95

88

96 94 93 9835 99 67 78 69 63 84

i 3 18 2 T

5 12

4

6

7 15

2 I

33 22 3 i

3

(16)

Pod względem ilości słońca i ciepła najlepiej wicie zadawalający. Sierpień przynosi względną stał miesiąc maj, czerwiec wykazuje znaczne poprawę.

pogorszenie, lipiec zaś ze względu na duże wy- Stan wilgoci w roli jest scharakteryzowany mogi z powodu okresu ostatecznego dojrzewa- poniższą tabelką:

nia i żniw w sporym stopniu nie był całko

wa każdych 100 korespondentów stwierdzało stan wilgoci w roli:

Pour cent rapports des correspondants agricoles nombre de rapports constatant que l’humidité du sol a été:

Województwa Dćpartaments

Maj — Mai Czerwiec — Juin ^{Lipiec —}Juillet Sierpień — Août Septembre^Wrzesień

miernynad

exces

sive

dosta

teczny

fisantesuf

mały

insuf

fisante

miernynad

exces

sive

dosta teczny

8uf- fis an te

mały

insuf

fisante

nad

mierny

exces

sive

dosta

teczny

fisantesuf

mały

insuf

fisante

miernynad

exces

sive

dosta

teczny

fisantesuf

mały

insuf

fisan

te

miernad

ny

exces

sive

dosta- tecz-

suffi-ny

sanie

mały

sufin- f i  sante

Warszawa . 83 l 7 ⁱ 45 54 61 28 I I 44 35 ²¹ ⁹⁰ ¹⁰

Łódź . . . - 79 21 24 76 74 16 1 0 57 35 8 9 1 9 ^--

Kielce . . - 86 14 — 39 6r 88 12 — 45 47 8 82 *7 ^I

Lublin . . - 58 42 2 18 80 75 24 I 26 55 T9 75 25 -

Białystok - 52 48 9 35 56 73 27 — 57 42 X 80 18 2

Wilno . . - 25 75 4 r6 80 56 42 2 32 59 9 92 8 —

Nowogródek - 12 88 ² 98 55 43 ² 40 53 7 89 I X —

Polesie . . - 11 89 — I I 89 52 42 6 27 66 7 59 41 —

Wołyń . . '- 25 75 — 26 74 37 57 6 29 56 15 72 28 —

Poznań . - 66 34 ^— 26 74 17 37 46 10 41 49 48 49 3

Pomorze . . ^-- 85 15 3 47 50 8 35 57 ^— 8 92 64 3 i 5

Śląsk . . . ^-- 92 8 ^— 18 82 100 — — 70 3o 90 10 — ■

Kraków . . ^- 74 26 2 48

59 roo — — 44 48 8 94 6 ^—

Lw ów . . . -- 57 43 5 39 56 90 9 ⁱ 64 3 i _i 5 93 6 T I

Stanisławów ^-- 46 54 10 32 58 79 21 — 58 34 8 98

Tarnopol -- 50 5° 7 i 38 ^{— —}5d

1 54 39 7

ł ■

42 49 9

i 98 ²

2 j

Maj jeszcze miał dostateczny zapas wilgoci w ziemi w związku z opadami poprzednich miesięcy. W czerwcu, naskutek zmniejszonych opadów i wysokich temperatur bezpośrednio poprzedzającego okresu, zapas wilgoci ogrom

nie się zmniejszył, jak widać z kwalifikacji i odpowiedzi korespondentów. Pochmurny i względnie dżdżysty czerwiec, oprócz zachod

niej Polski, uzupełnił te zapasy, i w lipcu już wilgoci w roli jest znacznie więcej, oprócz naturalnie województw zachodnich. Przez li

piec nastąpiło zmniejszenie wilgoci, jednakże jest jej jeszcze całkiem dostatetecznie, oprócz w dalszym ciągu zachodniej Polski. Nakoniec wrzesień ma już nadmiar wilgoci w ziemi.

Ogromnie ważnym jest okres kwitnienia zbóż. O tóż w roku 1925 okres ten był naogół nie dość pomyślny pod względem panujących wtedy chłodów i wiatrów i pod tym względem był gorszy od odpowiedniego okresu roku 1924.

Zato deszcze mniej szkodziły w tym okresie w toku 1925, niż w roku 1924.

Fakty te obrazuje poniższa tabelka.

Na każdych 100 korespondentów stwierdzało, że w okre

sie kwitnienia zbóż były niepożądane deszcze, clilody lub wiatry.

Pour cent rapports nombre de rapports constatant Vexcès dei pluies, des froids et des vents défavorables pour la

végétation des blés.

1924 1925

deszcze pluies

chłody fro id s

w iatry vents

deszcze!

pluies 1 chłody fr o id s

w iatry vents

Warszawa . _{4 1} 4 0 23 1 6 ! _{5 6} 59

Łódź . „ _{5 0} ₄₇ _{1 7} 1 1 6 0 49

Kielce . . ₅₇ ₄₈ 3i 1 7 63 6 2

Lublin . . ₄₉ ₃₅ _{2 4} 1 1 6 9 74 Białystok . 32 35 2 9 3 3 74 ^{7 6}

Wilno . . 2 t 7 23 4 6 9 6 94

Nowogródek _H 1 1 l 9 2 4 91 91

Polesie . . 2 6 2 6 33 ₉ _{7 2} 8 1

W ołyń . . 2 6 1 0 2 4 2 4 75 ^{7 6} Poznań . . ₃₄ 4 6 1 9 7 63 6 0

Pomorze . 38 36 1 6 1 6 7Q 7 1

Śląsk . . 8 6 4 1 48 ₇ 54

/ 5°

Kraków . . 72 2 9 2 9 2 7 ! 6 8 6 7

Lwów . . 6 7 2 6 2 8 1 9 7 3 75 Stanisławów 33 _{1 4} ! 33 2 7 7 6 8 0

Tarnopol . _{5 0} _{1 9} 3o 2 7 78 84

(17)

Jak wynika z powyższego krótkiego szkicu pogody, zima 1-924/25 r. była sprzyjająca dla konserwacji i nawet rozwoju zasiewów ozimych, wiosna i lato 1925 r., pomimo pewnych oko

liczności ujemnych, naogół były też sprzyjają

ce, przytem dzięki rozkładowi temperatur i opa

dów — bardziej sprzyjające dla ozimin, niż dla zbóż jarych.

Przeciętny stan zasiewów ozimych id Polsce w poszczegól

nych miesiącach 1924I25 r. w stopniach.

Etat des cultures cl’hiver en chiffres qualificatifs moyens pour toute la Pologne.

Ziemiopłody 1924 ^I925

Gru Ma Kwie Czer Li

Céréales _Décem^dzień

bre rzec Mars

cień 1 Avril\

Maj Mai

wiec Juin

piec JuU- lei

Pszenica

—Froment

3,3 3,3 3,4 3,8 3,7 3,7 Żyto—

Seigle . .

. 3,5 3,5 3,4 3,8 3,7 3,8 Jęczmień—

Orge

. 3,5 3,3 3,4 13,5 3,3 3,5 Widzimy, że stan zasiewów przez zimę (od grudnia do marca) nie doznał szkody, przez marzec zaś i kwiecień nastąpiła poprawa.

Stan zasiewów jarych przez maj do czerwca, skutkiem niedostatecznej w znacznej części Pol

ski ilości opadów, uległ pogorszeniu. Czerwiec zaś i początek lipca stan ten poprawił, jednakże był on stale niższy od stanu zasiewów ozimych.

Przeciętny slan zasiewów w Polsce to stopniach kwalifi

kacyjnych.

Etat des cultures d’été en chiffres qualificatifs moyens pour toute la Pologne.

Ziemiopłody

Céréales

Maj Mai

Czerwiec Juin

Lipiec Juillet

Pszenica—

Froment. .

3,2 2,9 3,o

ty io —Seigle . .

_3,0 2,8 3,o

Jęczmień—

Orge .

_3,r 2,9 3,3

Owies—

Avoine

. 3,2 2,7 3,3

Gryka—

Sarrasin

2,8 3,2

Proso—

M illet .

_2,5 _2,9

Okres żniw w roku 1925 nie doznał naogół opóźnienia, pomimo obaw w niektórych miej

scowościach z powodu deszczów. Większość ko

respondentów w większości województw stwier

dza, że żniwa wypadły całkiem nieopóźnione, w mniejszej ilości wypadków stwierdzają kore

spondenci opóźnienie nieznaczne i bardzo są nieliczni ci, którzy stwierdzają opóźnienie znacz

niejsze. Odwrotnie, są dosyć częste wypadki żniw wcześniejszych; dotyczy to głównie wo

jewództw wschodnich wraz z lubelskiem i tarno- polskiem oraz województwa pomorskiego. Jest to następstwo dość wysokich temperatur, połą

czonych z wcześniejszem dojrzewaniem.

Na każdych roo korespondentów Głównego Urzędu Sta

tystycznego stwierdzało że:

Pour cent rapports des correspondants agricoles nombre de rapports constatant que:

Żniwa b yły—Les récoltes ont été

effectuée

opóźnione- znacznie avec grand

retard

—en retard nieznacz

nie avec retard

minime

nieopóź

nione sans re

tard

w cześniej

sze plus tôt

qu ’a l'ordinaire

Warszawa . 9 3o 56 5

Łódź 8 44 44 4

Kielce . 8 32 5 1 9

Lublin . ² 11 65 ^{2 2}

Białystok . ^I 38 51 ro

Wilno . . . ² ^{2 2} 59

J Z

Nowogródek 4 3o 4o ^{2 6}

Polesie . ⁶ ^t3 ^{6 6} L5

W ołyń . — 2r 50 ^{2 9}

Poznań . 3 . H 73 ^{1 0}

Pomorze i 9 ^{6 0} 3o

Śląsk ^{2 2} 52 ^{2 6} —

Kraków . ⁱ³ 48 32 7

Lwów H 34 44 ⁸

Stanisławów i3 3t 51 5

Tarnopol 3 : 17 54 ^{2 6}

Zarażenie i zachwaszczenie upraw oraz szkodnik i.

Maladies des plantes, mauvaises lie rite s et animaux nuisibles.

Sprawozdania korespondentów rolnych Głów

nego Urzędu Statystycznego w ciągu ostatnich czterech lat dostarczyły dość obfitego materjału częściowo opisowego, częściowo liczbowego, do

tyczącego zarażenia i zachwaszczenia upraw. Za rok 1922 materjał ten był podany w formie opisowej, za rok 1928 zaś opis był ilustrowany przez uproszczone zestawienie odpowiedzi ko

respondentów. Jednakże ani opis, ani zestawie

nie ogłoszone w sprawozdaniu za rok gospo

darczy 1922/23 nie dawały cyfrowego obrazu stanu zarażenia i zachwaszczenia i uniemożli

wiały porównanie zm an stanu tego z roku na rok. W roku bieżącym Główny Urząd Statystycz

ny dokonał pracy przeliczenia języka opisowego na język cyfr. Mianowicie opis, znajdujący się w sprawo daniach korespondentów i charakte

ryzujący się ostatecznem określeniem zarażenia i zachwaszczenia w wyrazach bardzo dużo, dużo, przeciętnie, mało— został za pomocą klucza 100- stopniowej skali przeliczony na odsetki, przy

tem w naszej skali 0 oznacza zupełny brak zarażenia lub zachwaszczenia, 100 oznacza cał

kowite zarażenie, lub zachwaszczenie tak zna

czne, że nie opłaciłoby się dokonywać żniw.

Dla umożliwienia porównań i wniosków według tejże metody zostało przeliczone zarażenie i za

chwaszczenie ziemiopłodów za lata [923 i l 9^4;

Danych za rok 1922 wskutek ich nieścisłości

Kwartalnik Statystyczny, 1926, T. 3, z. 1