Kwartalnik Statystyczny, 1931, T. 8, z. 1

Pełen tekst

(1)K WA R T A L N I K. STATYSTYCZNY. REVUE T R IM E S T R IE L L E DE STATI.STIQJUE.

(2) GŁÓWMY. URZąD. STATYSTYCZNY. RZECZYPOSPOLITEJ OFFICE DE LA. POLSKIEJ. C E N T R A L DE S T A T I S T I Q U E REPUBLIQUE POLONAISE. / v. KWARTALNIK STATYSTYCZNY i. REVUE T R I M E S T R I ELLE DE S T f l T I S T I Q U E T O M Vill. —. TOM E VIII. 1951 WARSZAWA NAKŁADEM. GŁÓW NEGO. 1931 URZĘDU. VARSOVIE STATYSTYCZNEGO.

(3) S P I S. R Z E C Z Y. ROK 1931.. TOM VIII Zeszyt. St r.. A rty k u ły B e r n h a r d W i t o l d . O b c ią ż e n ie p a ń s t w o w e m i p o d a tk a m i b e z p o ś r e d n i e m i . . . . B o r n s t e i n o w a J a d w i g a . B ib ljo te k i p u b l ic z n y c h szkól p o w s z e c h n y c h .................................. C z a j k o w s k i E u g e n j u s z. o b a cz O x i ń s l c a - S z c z e ś n i a k o w a ............................................................ C z e r n i c k i K a r o l . D z ia ła ln o ść s ą d ó w p o w s z e c h n y c h w l a t a c h 1 9 2 5 — 1 9 2 8 . . . . D e s z c z k a W ł a d y s ł a w D r . R o z m ie s z c z e n ie d o m ó w o ra z w ie lk o ś ć i r o z m ie s z c z e n ie osiedli w P o l s c e .................................. . ...................................................................................................... D o s k o c z M i c h a ł . S k ł a d y w o ln o c ło w e n a p o ls k im o b s z a rz e c e l n y m ........................................... D o s k o c z M i c h a ł . T a r g i m a łe i w i e lk i e z r o z k ł a d e m n a ro k 1 9 3 2 .......................................................... D r z a ż d ż y ń s k a H e l e n a . L u d n o ś ć W a r s z a w y w r o k u 1 7 9 2 ..................................................................... Drzażdżyńska Helena. O d p o w ie d ź p. S. S z y m k ie w ic z o w i .................................................... F o g e l s o n S. 0 w y r ó w n a n i u s z e r e g ó w s t a ty s ty c z n y c h ze sz c z e g ó łu e m u w z g l ę d n i e n i e m r o z k ła d u lu d n o śc i w e d łu g w i e k u ................................................................................................................ G ą t k i e w i c z J ó z e f . S p ó łd z ie ln ie m le c z a r s k ie w P o ls c e w 1 9 2 9 r o k u ........................................... H e i n r i c h J e r z y . P o w s z e c h n e sp isy lu d n o śc i, a u s t a w o d a w s t w o P o ls k i O d r o d z o n e j . I i o l t z M i e c z y s ł a w . S t a ty s ty k a p r o d u k c ji r o ś lin n e j w N ie m c z e c h . . . . K w a p i s z e w s k i W ł a d y s ł a w . W y w ó z jaj z P o l s k i .................................................... M i l l e r J u l j u s z 1 11 ż. P o d s t a w y k a lk u la c ji k o s z tó w m a s z y n o w e g o o p r a c o w a n ia d a t s t a ty s ty c z n y c h ................................................................................................................................................................... N e y m a n J e r z y . 0 k o re la c ji p o m ię d z y ilo ra z a m i 0 w s p ó ln y m m ia n o w n i k u . . . . O x i ń s k a - S z c z e ś n i a k o w a L u d w i k a i C z a j k o w s k i E u g e n j u s z . O k rę g i s ą d o w e R z e c z y p o s p o lite j P o l s k i e j ........................................................................................................................ P i e l c a ł k i e w i c z J a n D r . B iu r a s ta ty s ty c z n o - e k o n o m ic z n e w in s t y tu c j a c h r o ln e g o k r e d y tu h i p o t e c z n e g o ................................................................................................................................................... IV I II. 901 338 645 609. IV. 867. 111. 823. IV. 964 45 840. 11. 1 111. III II I IV I. 693 520 66 1101. 330. III IV. 741 857. II. 645. III. 771. ............................................................................................................................................................................................................... 1. P r z y p k o w s k i M i e c z y s ł a w . Z a s ie w y i z b io r y w ro k u 1 9 2 9 / 3 0 .......................................................... R a d l i c z H a l i n a . M e to d y c e n tr o g r a f ic z n e i ich z a s to s o w a n ie do t e r y to r ju m P o ls k i . R a j e h m a n A l e k s a n d e r Dr. O n ie k tó r y c h k r y t e r j a c h p r z y p a d k o w o ś c i ................................... II I IV. 139 413. S m e r e k M i e c z y s ł a w . B ila n s p ła tn ic z y P o ls k i za ro k 1 9 2 9 ................................................................................ S z t u r m d e S z t r e m E d w a r d . U w a g i 0 m e to d z ie c e n tr o g r a f ic z n e j . . . . S z u l c S t e f a n . P o ls k ie ta b lic e w y m ie r a ln o ś c i 1 9 2 7 r o k u ..................................................................... S z u l c S t e f a n . F a łs z y w e z g ła s z a n ie d a t u r o d z e ń w P o l s c e ..................................................................... S z u l c S t e f a n . T a k z w a n e t r w a n ie ż y c ia l u d z k i e g o ............................................................................. S z y m k i e w i c z S. O sp isie lu d n o ś c i W a r s z a w y w r. 1 7 9 2 ............................................................................................. 1. Polkowski 1927 —. Bolesław. 1930. K u rsy. p o ls k ic h p o ż y c z e k n a. g ie łd a c h z a g r a n ic z n y c h w la ta c h. T r z c i ń s k i W i t o l d . M iasto L id z b a r k w l i c z b a c h ...................................................................................... T r z ci ń s k i W i t o l d . S t r u k t u r a w y z n a n io w a w y b o r c ó w ( n a b y w c ó w p a te n tó w ) do I z b y P r z e m y s ło w o - H a n d l o w e j w W a r s z a w i e .............................................................................................. W a k a r W ł o d z i m i e r z . B ila n s h a n d l o w y P r u s W s c h o d n i c h w ś w ie tle s ta ty s ty k i t r a n s p o rto w e j ................................................................................................................................................................... Zaremba Mieczysław. R e je s t r a c j a z w i e r z ą t g o s p o d a rs k ic h w 1930 r ....................................... Z a r e m b a M i e c z y s ł a w . U b ó j z w i e r z ą t g o s p o d a r s k ic h w la ta c h 1929 i 1930 . . . .. I I I II III. 1. 843 169 13 16 40 689 833. 1. 79 • 92. IV * II III. 1017 459 801. 1.

(4) VI. Zeszyt. Str.. IV IV I. 1116 1118 852. IV I. 1109 359. I. 99 421 462. K r o n ik a N e y m a n J e r z y . P a m ię c i prof. Dr. W ł a d y s ł a w a B o r t k i e w i c z a ................................................... S, P. W ł a d y s ł a w B o r t k i e w i c z .......................................................................................................................................... P i e k a ł k i e w i c z J a n D r . X IX S e s j a M ię d z y n a ro d o w e g o I n s ty tu tu S t a ty s ty c z n e g o w T o k jo S z t u r m de S z t r e m E d w a r d . X X S e s ja M i ę d z y n a r o d o w e g o I n s t y t u t u S ta ty s ty c z n e g o ........................................................................................................................................................... w M a d ry c ie . P r z e g lą d o b c ej l i t e r a t u r y s t a t y s t y c z n e j ................................................................................................................. T a b lic e .......................................................................................................................................... S t a t y s t y k a c z y n n o śc i są d ó w Z a s ie w y i z b io ry w ro k u 1929 / 30 , o b a c z P r z y p k o w s k i M i e c z y s ł a w .................................................... I n w e n t a r z ż y w y , o b a cz Z a r e m b a M i e c z y s ł a w ....................................................................................................... O k rę g i są d o w e w e d ł u g p o w ia tó w a d m i n i s t r a c y j n y c h lic z b y g m in i lu d n o śc i, o b a cz O x in s k a S z c z e ś n ia k o w a L u d w i k a i C z ajk o w sk i E u g e n j u s z ............................................................................. U bó j z w ie r z ą t g o s p o d a rs k ic h w la t a c h 1929 i 1 9 3 0 , ob acz Z a r e m b a M ie c z y sła w . . . . S t a t y s t y k a p o c z to w a , t e le g r a f ic z n a i te le fo n ic z n a R z e c z y p o s p o lite j P o ls k ie j za rok 1930 T a rg i m a łe i w ie lk ie z r o z k ł a d e m n a ro k 1 9 3 2 , ob acz D oskocz M i c h a ł ................................................... S ta ty sty k a d ru k ó w . ..................................................... 11 11. II III IV IV. 671 812 919 964 1072. 1. 378. 1 1. 380 387 407. 1. 407. I. 408. I. 409. I. 411. IV. Ustawy, rozporządzenia i zarządzenia R o z p o r z ą d z e n ie R a d y M in istró w z d n ia 7 lu te g o 1930 r. 0 s t a ty s ty c e r u c h u to w a ró w n a d r o g a c h w o d n y c h ś r ó d l ą d o w y c h ...................................................................................... . . . I n s t r u k c j a z d n ia 19 m a ja 1930 r. w s p r a w ie s ta ty s ty k i r u c h u t o w a r ó w na d r o g a c h w o d n y c h ś r ó d l ą d o w y c h .......................................................................................................................................................... R o z p o r z ą d z e n ie R a d y M in istró w z d n ia 11 k w ie tn ia 1930 r. w s p r a w i e s ta ty s ty k i c e ln e j R o z p o r z ą d z e n ie R a d y M in is tró w z d n ia 10 w r z e ś n i a 1930 r. 0 s t a ty s ty c e b u d o w l a n e j . R o z p o r z ą d z e n ie R a d y M in is tró w z d n ia 1 2 g r u d n i a 1930 r. w s p r a w ie kom isji do b a d a n ia z m ia n k o s z tó w u t r z y m a n i a ro d z in p r a c o w n ik ó w , z a t r u d n i o n y c h w p r z e m y ś l e i h a n d lu . O g ło s z e n ie G łó w n e g o U r z ę d u S t a ty s ty c z n e g o z d n ia 5 lis to p a d a 1930 r. w s p r a w i e u s ta le n ia k lasyfikacji k ra jó w , o b o w ią z u ją c e j p r z y o k r e ś la n iu k r a ju z a k u p u , s p r z e d a ż y , p o c h o d z e n ia i p r z e z n a c z e n ia , w s ta ty s ty c e c e l n e j ....................................................................................................... O g ło sz e n ie G łó w n e g o U r z ę d u S t a ty s ty c z n e g o z d n ia 22 g r u d n i a 1930 r. w s p r a w ie w y k a z u s t a ty s ty c z n e g o t o w a r ó w słu ż ą c e g o za p o d s ta w ę z g ło s z e ń s t a t y s t y c z n y c h .................................. U c h w a ła R a d y M in istró w z d n ia 19 lis to p a d a 1930 r. w s p r a w ie S t a tu t u O rg a n iz a c y jn e g o G łó w n e g o U r z ę d u S t a ty s ty c z n e g o . .............................................................................. I.

(5) t a. b l e. d e s. ANNEE 1931.. m. a. t i e r e s. TOME VIII. A n a ly s e s B ern hard Witold. L es c h a rg e s fiscales d i r e c t e s ..................................................................... B o r n s t e i n H e d v i g e . L e s b ib lio th e q u e s d e s e c o le s p r im a ir e s p u b liq u e s . C z a j k o w s k i E u g e n e , v o ir O x i ń s k a - S z c z e ś n i a k o w a .................................................................... Czernicki Charles. S ta tis tiq u e ju d ic ia ire p o u r les a n n ć e s 1925 — 1 9 2 8 . D e s z c z k a L a d i s 1 a s. L a r ć p a r t it i o n d e s m a iso n s ainsi q u e la g r a n d e u r e t la r e p a r titio n d e s h a b ita ts e n P o l o g n e ........................................................................ ^ ............................................ D o s k o c z M i c h e l . L e s e n tr e p ö ts fra n c s s u r le t e r r i t o i r e d o u a n ie r p o lo n ais D o s k o c z M i c h e l . L es foires lo ca le s e t re g io n a le s e t l e u r r e p a r t i t i o n e n 1932 D r z a ż d ż y ń s k a H e l e n e . L a p o p u la tio n de V a rso v ie e n 1792 . . . . . D r z a ż d ż y ń s k a H e l e n e . R e p liq u e ä M. S. S z y m k ie w ic z . . . . . . . F o g e l s o n S. S u r V a ju s te m e n t d es s e rie s s ta tis tiq u e s e t en p a r t i c u l i e r d e la r e p a r t it i o n d e la p o p u la tio n d ’a p rö s l ’ä g e ................................................................................................................ G ą t k i e w i c z J o s e p h . L es la ite rie s c o o p e r a tiv e s en P o lo g n e e n 1 9 2 9 ................................... H e i n r i c h G e o r g e s . L e s r e c e n s e m e n t s g e n e r a u x de la p o p u latio n e t la le g is la tio n de la P o lo g n e . . . . . . . . . . . . H o l t z M i e c z i s l a s . L a s ta tis tiq u e de la p r o d u c t i o n v e g e ta le e n A l l e m a g n e . K w a p i s z e w s k i L a d i s l a s . L 'e x p o r ta tio n d 'o e u fs d e P o l o g n e ........................................... M i l l e r J u l e s I n g . L e s b a s e s de V e v alu a tio n des frais d u d e p o u i l l e m e n t m e c a n i q u e d es d o n n e e s s t a t i s t i q u e s .......................................................................................................................................... N e y in a n G e o r g e s . L a c o rr e la tio n e n t re les q u o tie n ts au d e n o m i n a t e u r c o m m u n . O x i ń s k a -S z c z e ś n i a k o w a L o u i s e , A. C z a j k o w s k i E u g f e n e . L e s d i s t r ic t s ju d i c ia ire s d e la R e p u b li q u e p o l o n a i s e ....................................................................................................... P i e k a l k i e w i c z J e a n D r . L e s e rv ic e s ta tis tiq u e des b a n q u e s de c r e d i t h y p o t h e c a i r e a g r i c o l e ................................................................................................................................................................... P o l k o w s k i B o l e s l a s . C o u rs d e s e m p r u n t s p o lo n ais aux b o u r s e s e tr a n g d r e s a la p ć rio d e de 1 927— 1 9 3 0 ............................................................................................................... ........ P r z y p k o w s k i M i e c z i s l a s . C u ltu r e s e t r e c o lte s en 1929 / 3 0 . ........................................... R a d l i c z H a l i n e. L e s m e th o d e s c e n t r o g r a p h i q u e s et l e u r a p p lic a tio n a u t e r r i t o i r e d e la P o lo g n e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . R a j c h m a n A l e x a n d r e D r . S u r q u e lq u e s c r i t e r e s d u p a r h a s a r d ................................... S m e r e k M i e c z i s l a s . L e b ila n d es p a ie in e n ts de la P o lo g n e p o u r h a n n e e 1929 . S z t u r m d e S z t r e m E d o u a r d . O b s e r v a tio n s s u r la m e t h o d e c e n t r o g r a p h i q u e . S z u l c S t e p h a n e . T a b l e s de m o r ta litć de la P o l o g n e ..................................................................... Szulc Stephane. L es fau sses d e c la r a tio n s d e d a te s d e n a is s a n c e s e n P o lo g n e . S z u l c S t e p h a n e . L a p r e t e n d u e „ d u r ć e de la v ie h u m a i n e “ ........................................... . S z y m k i e w i c z S. Au s u je t du r e c e n s e m e n t de la p o p u la tio n de V a rs o v ie en 1792 T r z c i ń s k i W i t o l d . L a v ille de L id z b a r k e n c h iffre s . . . . . . . T r z c i ń s k i W i t o l d . L e s e le c t e u r s ä la C h a m b r e d 'l n d u s t r i e et d e C o m m e r c e ä V a rso v ie d ’a p r e s le c u l t e ......................................................................................................................................... W a k a r V l a d i m i r . L a b a la n c e c o m m e r c ia le de la P r u s s e O r i e n t a le so u s le j o u r de la s ta tis tiq u e d es t r a n s p o r t s ........................................................................................................................ Z a r e m b a M i e c z i s l a s . E n r e g i s t r e m e n t d e s a n im a u x de f e r m e e n 1930 . . . . Z a r e m b a M i e c z i s l a s . A b a ta g e d e s a n im a u x d e f e r m e e n 1929 e t 1930 .. asci:ule Page IV 1. II 11. IV 111. IV 1. III UI 11. 901 338 645 609 867 823 964 45 840 693 520. I IV. 1101. 1. 330. in IV. 741 857. 11. 645. 111. 771. [. 139 413. 11. I IV I I. 1 1 II III. 66. 169 13 16 40 689 833 79 92. IV II III. 1017 459 801.

(6) V III. Fascicule. Pas;e. IV IV. 1116 1118. I IV. 352 1109 359. C h r o n iq u e N e y m a n G e o r g e s . E n c o m m d m o ra tio n du p r o f e s s e u r Dr. L a d isla s B o r tk ie w ic z . D r. L a d is la s B o r t k i e w i c z .................................................................................................................................................. P iekałkiewicz Jean D r . L a X I X S e ssio n d e l'T nstitut I n t e r n a ti o n a l d e S t a ti s t i q u e ä T o k i o ............................................................................................................................................................................ S z t u r m d e S z t r e m E d o u a r d . X X S e s s io n de P I n s ti t u t I n t e r n a ti o n a l d e S ta tis tiq u e . R e v u e de la l i t t ć r a t u r e s ta tis tiq u e d t r a n g ö r e ............................................................ ........ . .. 1. T a b le a u x S t a ti s t i q u e j u d i c i a r e .......................................................................................................................................................... C u ltu r e s e t rć c o lte s e n 1929 / 3 0 . v. P r z y p k o w s k i M ieczislas . . ........................................... C h e p te l v i v a n t v. Z a r e m b a M ieczislas : ....................................................................................................... D is tric ts ju d ic ia ire s s u i v a n t les a r r o n d i s s e m e n t s a d m in is tr a tifs e t d ’a p rd s le n o m b r e des c o m m u n e s e t de la p o p u la tio n v. O x iń s k a - S z c z e ś n ia k o w a L o u is e e t C z ajk o w sk i E u g e n e . A b a ta g e du b ć ta ił sous le c o n tr ö le v d t d r i n a i r e e n 1929 e t 1930 v. Z a r e m b a M ieczislas . S t a tis tiq u e p o s ta le , t ć l ć g r a p h i q u e e t t ć l ć p h o n i q u e d e la R e p u b l i q u e P o lo n a is e , 1930 L e s foires lo c a le s e t re g io n a le s e t l e u r r ć p a r t it i o n en 1932 v. D oskocz M ichel . . . . L a s ta tis tiq u e d e s i m p r i m e s .......................................................................................................................................... 1. 11. II. 99 421 462. III IV IV IV. 671 812 919 964 1072. 1. 378. I I 1. 380 387 407. 1. 407. I. 408. I. 409 :. 1. 411. 11. Lois et arrötes A r r ć tć. d u C o n se il des M in istre s d u 7 f e v r i e r 1930 e n m a tiö re de s ta tis tiq u e s du m o u v e m e n t d e m a r c h a n d i s e s s u r les vo ies n a v ig a b le s i n t e r i e u r e s ..................................................................... I n s tr u c tio n du 19 m ai 1930 e n m a t i ä r e d e s ta tis tiq u e s du m o u v e m e n t de m a r c h a n d i s e s s u r les v o ie s n a v ig a b le s i n t e r i e u r e s ........................................................................................................................ A r r ó te d u C o n se il d e s M in is tre s du 11 a v r i l 1930 en m a t i ä r e d e s t a ti s t i q u e s do U anieres A r rć te du C o n se il des M in istrć s du 10 s e p t e m b r e 1930 en m a t i d r e de s ta tis tiq u e s d e c o n s tr u c tio n s A r r 6 t 6 d u C o n se il des M in is tre s d u 12 d e c e m b r e 1930 au s u je t de la C o m m issio n d ’e t u d e s r e la tiv e s au x v a r i a ti o n s d u c o ü t d e la vie des t r a v a il l e u r s o c c u p e s d a n s 1'in d u s tr ie e t le c o m m e r c e ................................................................................................................................................................... Avis d e l ’O ffice C e n t r a l de S t a t i s t i q u e d u 5 n o v e m b r e 1930 au s u je t de la C lassification de p a y s , ä l a q u e ll e on e s t t e n u de se c o n fo r m e r e n d e t e r m i n a n t le p a y s d 'a c h a t, d e v e n te , de p r o v e n a n c e e t de d e s tin a tio n d a n s les s ta tis tiq u e s d o u a n i b r e s ........................................... A v is d e PO ffice C e n tra l d e S t a t i s t i q u e du 22 d ć c e m b r e 1930 au s u je t d u r e p e i to ir e s ta tis tiq u e de m a r c h a n d is e s s e r v a n t d e b a s e aux d e c la r a tio n s s t a t i s t i q u e s .................................................... D ć cisio n d u C o n se il d e s M in istre s d u 19 n o v e m b r e 1930 au s u je t du S t a t u t d ’,O rg a n isatio n de l ’Office C e n tr a l d e S t a t i s t i q u e .........................................................................................................................

(7) KWARTALNIK R O K 1931,. STATYSTYCZNY T O M VIII,. ZESZYT 1. REVUE TRIMESTRIELLE DE STATISTIQUE A N N E E 1931,. T O M E VIII,. F A S C IC U L E 1. COMITE DE RŹDACTION DE L’OFFICE CENTRAL DE STA TISTIQ U E. k o m it e t r e d a k c y j n y. «ŁO W N E G O U R ZĘD U STATYSTYCZNEG O Pr z ew od ni c zą c y: Dyrektor Gł. U. S t. — EDWARD SZTURM DE SZTREM. Präsident: D irecteur de V Off. C.entr.de S t .— EDOUARD SZTURM DE SZTREM. C z ło nk ow ie : STEFAN SZULC — Redaktor główny JAN MEKAŁK1 KWICZ _ >ra głównego IGNACY KRÄUTLER, ALEKSANDER K. IVÄNKA. Membres: STEPHANE SZULC — Redacteur en chef JEAN P1EKAŁKIEW1CZ — Redacteur suppleant 1GNACE KRÄUTLER, ALEXANDRE C. IVÄNICA. Se kr e ta r z e : JADWIGA ORŁOWSKA, MARJA GIEYSZTOR. Secrćtaires: HEDVIGE ORŁOWSKA, MARIE GIEYSZTOR. KOMITET REDAKCYJNY TELEFON 232-79. T R E S Ć:. str.. H a lin a R a d li c s ^. E d w a rd S z tu r m de S z tr e m. Les methodes centrographiques et leur application au territoire de la P o l o g n e .......................................... 1. E d o u a rd S z tu r m de S z tr e m. Uwagi o metodzie e e n t r o g r a f i c z n e j ................................. 13. S te fa n S z u lc. Observatione sur la methode centrographique . . .. 13. Stephane S zu lc. Polskie tablice wymieralności 1927 r o k u ...................... 16. S te fa n S z u lc. Tables de mortalite de la P o l o g n e ................................. 16. S tephane S z u lc. Fałszywe zgłaszanie dat urodzeń wPolsce . . . .. 40. Helena D r z a ż d ż y ń s k a. Jerzy. page. H alinę R a d lić z. Metody centrograficzne i ich zas tosowanie do terytorjum P o l s k i .............................................. J. Ludność Warszawy w roku 1792. S O MMAIRE:. Les f a u s s e s deciarations de dates de naissances er. P o l o g n e ............................................................................... 40. Helene D r z a ż d ż y ń s k a ...................................... 45. H einrich. La population de Varsovie en 1792 ................................. 45. G eorges H einrich. Powszechne spisy ludności, a ustawodawstwo Polski O d r o d z o n e j ............................................................................... 66. W ito ld T r zc iń s k i. Les re ce nsem ents generaux de la population et la legisiation de la P o l o g n e ............................................... 66. W ito ld T r z c iń s k i. Miasto Lidzbark w l i c z b a c h ............................................... 79. W it o Id T r zc iń s k i. La ville de Lidzbark en c h i f f r e s ...................................... 79. W ito ld T rzc iń sk i. Struktura wyznaniowa wyborców (nabywców patentów) do izby Przemysłowo-Handlowej w Warszawie . .. 92. Les elec teu rs a la Chambre d’lndustrie et de Com merce a Varsovie ri’apres le c u l t e ............................. 92. Statystyka czynności sądów ( t a b l i c e ) ............................. 99. Statistique judiciaire ( t a b l e a u x ) ...................................... 99. B olesław P o lk o w sk i. B oleslas P o lko ivski. Kursy polskich pożyczek na giełdach zagranicznych w latach 1 9 2 7 — 1930 ....................................................... 139. M ieczy sla iv S/nerek Bilans płatniczy Polski za rok 1929. Cours des emprunts polonais aux bourses etrangeres ä la periode de 1927—1930 ................................ 139. M ieczyslas S m erek ............................. 169. Le bilan des paiements de la Pologne pour 1’annee 1929 169.

(8) W la d ys taiv K w ap is zew s k i. L adislas K w ap isze w sk i. Wywóz jaj z P o l s k i .................................................................... 330. J a d w ig a B o rn stein o w a. L exportation d’o e u f s de la P o l o g n e ...................... 330. H edvige B ornstein. Bibljoteki publicznych szkół p o w s z e c h n y c h .......................338. D r. J a n P ieka łkiew icz. Les bibliotheques des ec oles primaires publiques. .. D r. Jean P iekałkiew icz. XIX Sesja Międzynarodowego Instytutu Statystycz nego w T o k j o ............................................................................. 352. La XIX Session de Hnstitut International de Statistique a T o k i o ............................................................. 352. Przegląd obcej literatury s t a t y s t y c z n e j ..........................359. Revue de la littśrature statistique e t ra n g ere . . .. Ustawy, rozporządzenia i z a r z ą d z e n i a ................................378. Lois, et decisions a r r e t e s ............................................ 378. R o z p o r z ą d z e n ie R a d y M in istró w z d n ia 7 lu te g o. A r r ć te. 1930 r. o. s t a ty s ty c e. ruchu. 338. to w aró w. na d r o . 359. d u C onseil d e s M in istre s d u 7 f e v r i e r 1930 e n m a t i ó r e de s ta tis tiq u e s du m o u v e m e n t. g a c h w o d n y c h ś r ó d l ą d o w y c h ....................................... 378. d e s m a r c h a n d i s e s s u r les vo ies n a v ig a b le s i n t e r i e u r e s ...................................................................... 378. I n s t r u k c j a z d n ia 19 m a ja 1930 r. w s p r a w i e s t a ty sty k i ru c h u to w a ró w na d ro g ach w odnych ś r ó d l ą d o w y c h ..................................................................... 380. I n s t r u c t i o n d u 19 m ai 1930 e n m a t i c r e de s t a t i s tiq u e s du m o u v e m e n t d es m a r c h a n d i s e s s u r les v o ies n a v ig a b le s in te r i e u r e s ...................... 380. R o z p o r z ą d z e n ie R a d y M in is tr ó w z d n ia 11 k w i e t n ia 1930 r. w s p r a w i e s ta ty s ty k i c e ln e j . . . 387. A r r e t e d u C o n se il des M in is tre s du 11 a v ril 1930 e n m ati&re d e s ta tis tiq u e s d o u a n id r e s . . . . 387. R o z p o r z ą d z e n ie R a d y M in is tró w z d n ia 10 w r z e śn ia 1930 r. o s t a ty s ty c e b u d o w l a n e j ..................... 407. A r r ö t e d u C o n se il d es M in is tre s d u 10 s e p te m b r e 1930 e n m a t i e r e d e s ta tis tiq u e s d e s cons t r u c t i o n s ................................................................... . . 407. R o z p o r z ą d z e n ie R a d y M in is tró w z d n ia 12 g r u d n ia 1930 r. w s p r a w i e k o m isji do b a d a n ia z m ia n k o sz tó w u t r z y m a n i a ro d z in p r a c o w n i ków , z a t r u d n io n y c h w p r z e m y ś l e i h a n d l u . . 407. A r r e i e d u C on seil d e s M in istre s d u 12 d e c e m b r e 1930 au s u j e t de la C o m m is sio n d ’ö tu d e s r e l a tiv e s aux v a ria tio n s d u c o ü t de la v ie des t r a v a il l e u r s o c c u p e s d a n s l ’i n d u s tr ie e t l e c o m m e r c e 407. O g ło s z e n ie G łó w n e g o U r z ę d u S t a t y s t y c z n e g o z d n ia 5 listo p a d a 1930 r. w s p r a w i e u s ta le n ia k la s y fik a c ji k ra jó w , o b o w ią z u ją c e j p r z y o k r e śla n iu k r a j u z a k u p u , s p r z e d a ż y , p o c h o d z e n ia i p r z e z n a c z e n ia — w s t a t y s t y c e c e ln e j . . . . 408. A vis de 1'O ffice C e n tr a l d e S t a tis tiq u e d u 5 nov e m b r e 1930 a u s u je t de la Classification d e p a y s, ä la q u e ll e 011 e s t t e n u de se c o n f o r m e r e n d e t e r m i n a n t le p a y s d ’a c h a t, d e v e n te , de p r o v e n a n c e et d e d e s tin a tio n d a n s les s t a t i s tiq u e s d o u a n i ó r e s ............................................................ 408. O g ło sz e n ie G łó w n e g o U r z ę d u S t a t y s t y c z n e g o z d n ia 22 g r u d n ia 1930 r. w s p r a w i e w y k a z u s t a ty s ty c z n e g o t o w a r ó w słu ż ą c e g o za p o d s t a w ę z g ło s z e ń s t a t y s t y c z n y c h ............................................... 409. A vis de l ’O ffice C e n t r a l d e S t a t i s t i q u e d u 22 d ó c e m b r e 1930 au s u j e t d u r e p e r t o i r e s t a t i s t i q u e de m a r c h a n d i s e s s e r v a n t d e b a s e a u x d ć c la r a tio n s s t a t i s t i q u e s ....................................................409. U c h w a ła R a d y M in is tró w z d n ia 19 lis to p a d a 1930 r. w s p r a w i e S t a t u t u O r g a n iz a c y jn e g o G łó w n e g o U r z ę d u S t a t y s t y c z n e g o .......................... 411. D e cisio n du C o n se il d e s M in istres d u 19 n o v e m b r e 1930 au s u j e t d u S t a t u t d ’O r g a n is a tio n d e l ’Office C e n tr a l de S t a t i s t i q u e .................................. 411.

(9) KWARTALNIK R O K 1931,. STATYSTYCZNY T O M VIII,. ZESZYT 1. REVUE TRIMESTRIELLE DE STATISTIQUE A N N E E 1931,. T O M E VIII,. F A S C IC U L E 1. H A L IN A R A D L IC Z. M eto d y. centrograficzne i icłi zastosowanie FolsKi. W ś r ó d różnych metod badań naukow ych mas statystycznych, coraz większe uznanie zyskują metody centrograficzne, mające szelokie zastosowanie w t. z w. szeregach geo graficznych. Metoda centrograficzna je st najbardziej syntetycznem ujęciem zjawiska, m ającego swój określo ny zasiąg na pow ierzchni ziemi. olega ona na znalezieniu p u n k tu ch a ra k te ryzującego rozprzestrzenienie zjawiska; punkt ten ma się znajdować w centrum rozmie szczenia masy statystycznej. Istnieje anal o gj a między pojęciem „cen trów , a pojęciem „średnich“ statystycznych, re m , czem dla szereg ów ściśle statystycz nych jest średnia, będąca charak tery sty k ą liczbową — tern dla szeregów geograficznych je st punkt centralny, będący ch arak terysty ką przestrzenną. W obu w ypadkach chodzi o znalezienie podstaw y dla badania naukowego: analizy i porów nania szeregów. Zauw ażyć tu jednak należy, że centra bynajmniej nie zastępują śiednich liczbowych w szeregach geograficznych (np średn ia gęstość zaludnienia), wchodzą b o w iem w zakres pojęć cał kowicie odmiennych, a często stanowić m o gą wzajemne uzupełnienie, łącząc siłę w y stę po w ania zjawiska z jego ch arakterystyka przestrzenną. Badania centrograficzne można p r z e p r o wadzać w d w o jaki sposób: t ) badanie zmian w czasie tego samego zjawiska, możnaby to nazwać statystyką h i s t o r y c z n ą i s ) 'b a danie współczesnego rozmieszczenia wielu OD. do. terytorjum. zjawisk, wyicrywanie zależności i związków —będzie to statystyka g e o g r a f i c z n a. Ja snem jest, że ów p u n k t fikcyjny, cen trum zjawiska, dopiero przez porów nania n a biera wartości. Lecz porów nania i wnioski są rzeczą późniejszą—zagadnienie początk o we polega na znalezieniu położenia centrum. Centra pew nych zjawisk m ogą być ro zu miane w rozmaity sposób. Najczęściej spo tykam y się z pojęciem „punktu m e d ja ln e g o “ i „środka ciężkości“. P u nkt m edjalny p o wstaje przez przecięcie dwóch prostopadłych poprowadzonych przez daną powierzchnię w k ie ru nku A S i W E w ten sposób, że każda z tych prostych dzieli masę statystyczną znajdującą się na tej pow ierzchni na połowę. Najbardziej właściwym centrem je st ś ro dek ciężkości zjawiska. Możemy go określić w sposób następujący: nadając jednostkom masy, zajmującym p ew ną powierzchnię, poję cie p u n k tó w materjalnych poddanych działa niu ciążenia w k ie ru nku środk a ziemi — otrzym am y szereg sił pionowych, dla których m ożem y znaleźć siłę w ypadkow ą; położenie tej siły na powierzchni będzie środkiem cięż kości danej masy statystycznej. Definicja p o wyższa jest definicją czysto teoretyczną, ana logiczną do definicji środka ciężkości jako pojęcia geometrycznego; w prak ty ce ulega pewnej modyfikacji, zależnej od stosowanych wzorów. T a k np. przy przyjęciu pow ierzchni za płaszczyznę, siły nie będą skierowane ku środkowi ziemi, lecz będą wzajem ró w nole głe. Ś ro d e k ciężkości pewnej pow ierzchni. REDAKCJI. D r u k u j ą c a r t y k u ł p. Ił. R a d lic z w r a z z ta b lic a m i s p ó l r z ę d n y c h ś r o d k ó w ciężkości j e d n o s t e k a d m in is i a c y j ir \ e h R z e c z y p o s p o lite j P o ls k ie j, R e d a k c ja K w a rta ln ika S ta ty sty c zn e g o k o m u n ik u je , że w je d n y m z n a jDiizszycli z e s z y tó w K w a rta ln ik a S ta ty sty c zn e g o o g ło sz o n y b ę d z ie s z e r e g o b lic z e ń c e n t r ó w r ó ż n y c h z ja w isk n a e r y t o r j u m 1 olski, co bliżej w y ja ś n i sp o só b s to s o w a n ia tablic, a p r z e d e w s z y stlciem p o zw oli z o r i e n to w a ć się w z n a c z e n iu m e t o d y c e n tro g r a fic z n e ] ja k o ś ro d k a b a d a n ia . M e to d a c e n tr o g r a f ic z n a m a g o r ą c y c h z w o le n n ik ó w , a le m a r ó w n i e ż n ie m n ie j z d e c y d o w a n y c h p r z e r w y 1 o w . D o p ie ro p r ó b y z a s to s o w a n ia jej n a sz e rs z ą s k a lę p o z w a la z o r i e n to w a ć się, w j a k i m sto p n iu m a o n a is to tn e z n a c z e n ie . K w a r t a l n i k S t a t y s t y c z n y , 1931. 1.

(10) płaskiej ograniczonej krzyw ą n ie re g u larn ą w yznacza się przy pom ocy układu osi spółrzędnych. S półrzędne środka ciężkości x s i y s będą ilorazami utworzonem i przez podzie lenie sumy m om entów statycznych w sz y st kich wartości poszczególnych pun któw przez sumę tych wartości ÓF„ ' AhJ _. “s. 2. —. _. v. />. ■ <— i u. ys. W zastosowaniu prak ty cznem opieram y się na tw ierdzeniu, że „środek ciężkości układu p u n któw materjalnych jest śro d k iem ciężkości wszystkich części, na jakie rozło żymy ten ukłacl“. R ozkładam y więc daną p o wierzchnię na takie elementy, dla których znalezienie śro dkó w ciężkości nie przedstaw ia trudności (np. figury regularne) i stąd znaj duje się x s i y 8 żądanej powierzchni. xs Vs. P\. ~k P'i X» + P\\ x :\ T. ........-j~ pM-j "Xn-i — k pn. ' %n. r p\ Al T. P-i y-i. ~ł" P u 'y -.i T ........ + pn-j ' y n -r -f- pn. ' j>n. udzie: p l , p2, /»u i t. d.— p ow ierzchnie mniejsze, na które rozbiliśm y daną całkow itą p o wierzchnię \ x { , y 1, x 2 , y2 , .r;i, jy3 i t. cl.—spółrzędne śro d ków ciężkości tych elem entów p o wierzchni c ał k o w ita p o w i e rzch n i a . P W z o r y te dadzą się zastosować przy w y znaczaniu śro dkó w ciężkości pewnej p o wierzchni ziemi, lub masy statystycznej roz łożonej na niej, z tein jednak założeniem, że pow ierzchnię elaną w pierw odw zorujem y na płaszczyźnie. Centr danego obszaru będzie więc środkiem ciężkości powierzchni p rz e d stawionej na mapie, z przyjęciem granic d o kładności mapy. je śli podstaw ą obliczeń jest mapa danego obszaru, można posługiwać się te mi prosterni wzorami. W podobny sposób wyznaczono w Biurze Spisu (Bureau of the Census) w Stanach Z j e dnoczonych Am. Półn. centra te ry torjalne i zaludnienia już w 1.890 r o k u .-W te d y p ie rw szy raz zastosowano metodę centrograficzną. Centra zaludnienia (center of population) obliczono ze spisów ludności od 1790 r., co to lat do 1890 r. Określono w ten sposób w ie l kość i kierunek ruchu ludności w ciągu stu. lecia, uzyskując przesunięcie p raw ie io° dłu gości na zachód; co do szerokości zm iany są nieznaczne, (W 1790 r. spółrzędne śro d k ó w ciężkości zaludnienia wynosiły: cp— 89° 16', X— 76° 11', w 1890 r.—cp—39° 12', X = 8 g 0 33z). O d tego czasu centra zaludnienia dla S ta n ó w Zjednoczonych Am. Półn. wyznacza się p rzy każdym spisie ludności. Przedm iotam i a m e ry kańskich badań centrograficznych stały się w dalszym ciągu nie tylko tery tor ja i za ludnienie, lecz także rolnictwo, przem y sł i h a n d e l 1. T ę sarną metodę, ja k ą posługiw ali się A m erykanie, zastosował w rok u 1908 W e g e m a m i 9 dla Niemiec. Metoda ta podana je st w sposób następujący: Na mapie gęstości zaludnienia oznacza się p u n k t leżący możliwie najbliżej przypuszczalnego środ ka ciężkości zaludnienia. Przez punkt ten przesuw a się osie spólrzędnych (południk i równoleżnik). Następnie na mapach o podziałkach w ięk szych oznacza się pu nkty ciężkości dla p o szczególnych okręgów (mniej więcej o dpo wiadającym pruskim powiatom) z w y o d rę b nieniem w iększych skupień ludności (ko lon i j robotniczych, miast) i wysp, dla nich punkty ciężkości przyjmuje się osobno. D la każdego z poszczególnych p u n k tó w znajduje się spółrzędne a: i y od układu przyjętego poprzednio. Oblicza się dalej m o m enty s ta tyczne każdego punktu: iloczyn odległości od osi przez liczbę mieszkańców poszczegól nego okręgu. D la okręgów leżących na N od rów noleżnika przechodzącego przez p r z y p u szczalny środek zaludnienia, przyjm uje się znak dodatni, na S —ujemny. T o samo do ty czy okręgów leżących na W i F. od przy jętego południka: w schodnie ze znakiem T , zachodnie ze znakiem — . Po zsum ow aniu osobno dodatnich m om entów statycznych, osobno ujem nych — znajduje się różnicę. Różnicę rzeczywistego pu n k tu ciężkości od dowolnie przyjętego otrzymuje się przez podział otrzym anej reszty przez liczbę lu d ności państwa. Znak reszty oznacza p rzesu nięcie dodatnie lub ujemne. A wiec: A x== P t V M. /v. yi. — 4 v. ~-t V «-*. D. * “■. 11. g d z i e : x i y spółrzędne śro dkó w ciężkości poszczególnych elementów L — liczba ludności każdego okręgu. Przy przesunięciu osi spółrzędnych poza granicę państw a uniknie się podw ójnego. 1 Fourtccnth Census of the United States 1920. Center o f population and median Unoś and centem o f area, a g r ic u ltu r c , m a nufacture, and. cotlon. Washington 1923. 2 W e g e m a n n. D er BcvüUicrungssckwcrpunkt des Deutschen Reiches. Petermanns geographische Mitteilungen 1903..

(11) znaku, bow iem wszystkie punkty będą leżały w dodatniej ćwiartce, a w zór wówczas p rzyj mie postać wzoru poprzednio podanego. W roku 1902 ukazuje sie praca Francuza M e u r i o t ’ a 1, poświęcona badaniu „m atem a tycznego centru" zaludnienia największych miast E u ro p y (Paryż, Londyn, Berlin, Wiedeń). Do największego rozwoju doszły metody centrograiiczne w Rosji. Centrografja wraz z działem centro m etrja osiąga tam poziom osobnej dyscypliny naukowej. Za ojca centrógrafji należy uważać D. I. M e n d e 1 e j e w a, k tó ry już od roku 1897 zajmował się te mi zagadnieniami. W 1906 r. na krótko przed śmiercią swoją znajduje Men de leje w centra powierzchni i zaludnienia Rosji na podstawie spisu z 1897 roku. „P rzesun ię cia centrów k r a ju —pisze Mendelejew (K pozn a m ju R ossti 1906) — mają wielkie znacze nie przy roztrząsaniu ogólnych interesów kraju". W z o iy , k tó re w yprow adził M endelejew 1 3' zna ezienia centrów, są dość skomplin e i Ti116 \ p o w i a d a j ą one definicji poda-. # # # %. #. będzie leżał w ew nątrz ziemi, następnie przep owa zic p iom ień przez ten rzeczywisty cen 1 1 znaleźć punkt przecięcia z p o w ie rz chnią ziemi. W z o i y M endelejew a są następujące: cos D. S p i ■ sin li 2 p i • cos d i • cos li ~ pi. • cos li cos d i • cos l i. • s in d i. Pi " 1 oznaczają poszukiw aną szerokość i dłu . . gość geograficzną centru 11 ” szerokość i długość geogra ficzną każdego punktu 'P oznacza wagę każdego punktu.. ności człowieka. W formułach centrograficznych M endelejewa w prow adza pew ne zm ia ny, dążące do uproszczenia wzorów. W e i n berg twierdzi, że dla wszelkich zjawisk, m a jących rozprzestrzenienie na pow ierzchni zie mi, ważne są jedynie odległości pow ierzch nio we, i, że zachowując ideję środk a ciężkości— odległości brać można po spółrzędnych g eo graficznych. W z o r y W einberga: L. £ pi. - li. £ Pi. D. £ p i - d i ' cos U £,’ p i • COS l i. P rzy takie 111 ujęciu „luki rów noleżników zmieniają się w proste linje, bez zmiany dłu gości, lin je te są prostopadłe do południka przechodzącego przez szukany środek cięż kości" Do rozwoju metod centrograficznych p rzy czyniły się w dalszym ciągu prace S i e m i o n o w a T i a n - S z a n s k i e g o 3, B o b r i k a 4, S w i a t ł o w s k i e g o 5 i innych. W roku 1926 pow staje w Leningradzie, przy Oddziale Statystycznym Rosyjskiego T o w arzy stw a Geograficznego, Instytut Centrograficzny imienia D. I. Mendelejewa, pod kierow nictw em Benjam ina Siemion owa TianSzanskiego, w k tó ry m nad zagadnieniami centrógrafji pracuje szereg w ybitnych sił n a ukowych. Początkowe zagadnienia znalezie nia centrów terytorjalnych i zaludnienia za kreślają coraz większe horyzonty, wchodzą na teren geografji ekonomicznej i stają się p ie rw szo rzędn ą metodą badań gospodarstw a światowego. Na zakończenie tego krótkiego przeglądu historji myśli centrograficznej, obejm ują cego zresztą tylko pierwsze prace z tej d zie dziny, przytoczę słowa E. E. S w ia tło w skiego, z a w ie ra ją c e 'p o g lą d n a z n a c z e n ie m e tod centrograficznych. „Metoda centrograficzna — pisze Swiat ł o w s k ij6—staje się środkiem do w prow adze nia do geograficznej nauki ekonom j i, ilościo wych pom iarów i oznaczenia wzajemnych stosunków przestrzennych w zjawiskach eko nomicznych. Znajdywanie centrów zjawisk. hleje M endelejewa rozwija W e i n b e r g 1 wsvuzuje na możliwość rozszerzenia meto [ y centrów na te re n gospodarczej działałMeuriot: ,,i (y Vr ! 0 eentre m ntkim atique d'une populution. Journal. de Societe Statistique de Paris. iqo2. O cientrie tnass, rasprićdielionnyrh na ziemnoj powierchncsti. W iestnik Opytnoj Fiziki i Matiematiki J\fe 567. 1912. O sposobach graficzeskago i z o b r a ś e n i j a koliczesiwxenna go raspricdielienija kakogo n ib u d ’ elicmienta na czasii ziemnoj poivierchnosti. 1915. Izwiestija R. U, O. t. LI. Połohrnija c.ientra powierchnosti Rossii i położeni j a cientra nasieliennosti R ossii s 1613 po :913 Izwiestija R. ■ O. O. 1915 t. LI. 3 ni 1 o n o w 1 i a n - S z a n s k i j : Gorod i dieriewnia tu Jewropiejskoj Rossii. 1910. 4 B o b r i k: G ie o w ie tric ze sk y a m o ifo lo g ija s n s z i i okieana 191a. Ocaierk gieom ieiriesieskoj m orfologii sn szi i okienna 1925. 5 S w i a t ł O w s k i j : K ivoprosu o m ietodologii istorirsieskoj s la t i s t i k i . W iestnik Statistik! 1919. Sowriemicnnyje prohliemy ekonomiczicskoj g i e o g r a f ii i cicntrograficzieskij mięt od. Izwiestija R. G. O. 1926. Ekonomika wojny. Leningrad 1926. f-aboratorH J 0 w s k i j : Cientrog r aficzcskij tnictod w ekonomiesieskoj g ie o g r a fii. Informacionnyj Biulletień Cientrograficziesko ,m* Miendieliejewa. 1027. einberg:.

(12) 4. _. H A L IN A R A D L I C Z. ekonomicznych wraz z ich wagą je st zasad nicze m i głównem zadaniem metody centrograficznej. W y k o n a n ie jej pozw ala nam łą czyć wielkość danego zjawiska z jego charak te ry sty k ą p rzestrzenną i tern sam em daje stałą podstaw ę dla dalszego, już ściśle an a litycznego badania rozmieszczenia znanych zjawisk ekonomicznych w przestrzeni, t. j. na pow ierzchni kuli ziemskiej". „Jedynie m etoda centro graficzna.1 — czy tam y w innym artykule — świadomie nadaje geografji ekonomicznej konieczny dla niej określony, ilościowy i wy mierzalny charakter. W tym sensie p ow inna być ona uw ażana za m etodę zasadniczą, najbardziej bliską nasze mu wyobrażeniu o metodzie idealnej, m e to dzie analitycznie ilościowego badania rzeczy wistości ja k o równoznacznej z m etodą t. zw. statystyki ma te m a tyczn ej“. „Podług D. I. M endelejewa — czytamy w „Informacyjnym B iu le ty n ie “ Centrograficznego Instytutu (1927 r.)— statystyka i geografja w kw estjach wiedzy ekonomicznej idą ręka w rękę i centrografja je st właśnie tą s ta ty sty c z no-geograliczną podstaw ą poznania kraju i jego ekonomji. W łaśn ie w pojęciu centruza gad nie ni a teorji statystycznej, statystyki matematycznej, kartografji i geografji ek ono micznej łączą się ze sobą. Pojęcie centru o d k ry w a nowe w id n o k ręg i dla rozwoju m e tod statystycznych, tak niezbędnych dla w sp ó ł czesnej skali zadań n auko w ego p o z n a n ia “. W e wszystkich metodach centrograficznych p o d staw o w ą pracą je st określenie „punktów o dniesien ia“. Chodzi tu o w y o d rę bnienie rejonów niepodzielnych i o przyjęcie dla nich centrów badanego zjawiska. Jeśli znajdujem y centr pow ierzchni — spraw a jest prost a— wy z 11a c z e n ie geom etry czn e g <) ś r o d k a ciężkości powierzchni jednolitej je st zawsze możliwe. Dla masy statystycznej rozrzuconej nierów nom iernie na pow ierzchni środek ciężkości zawsze będzie przybliżeniem. U nik nięcie błędu je s t całkiem niemożliwe. Im mniejsze powierzchnie przy jm iem y za rejony niepodzielne, tern błąd będzie mniejszy. Za rejon niepodzielny najdogodniej jest przyjąć jed nostkę administracyjną. Uniknie się w ten sposób dodatkowych obliczeń, k tó re należałoby w ykonać, gdybyśm y dany obszar podzielili na regularne figury g eo metryczne, a przy tern obliczeń takich nie podobna dokładnie przeprowadzić.. P rzy poszukiwaniu centru jakiegoś zja wiska na obszarze Polski, za rejony niepo dzielne przyjąć można powiaty. Lecz teraz w ysuw a się kw estja, gdzie należy umieścić pu n k ty odniesienia, czyli centra masy statystycznej, rozmieszczonej na pow ierzchni objętej przez powiat. J e s t kilka sposobów rozwiązania: można za cen tr zja wiska przyjąć geom etryczny środek ciężkości powiatu; można centr przyjąć „na o k o “, w y chodząc z założenia, że wszędzie przyjęty dowolnie da w ypadkow e w yrównanie; można zlokalizować w ystępow anie zjawiska w m ie ście p owi a to wem lub w miejscu m a k s y m a l nego w ystępow ania zjawiska; można wreszcie metodą graficzną wyznaczyć centr z kilku o środk ów znaczniejszego zgrupow ania masy statystycznej. K ierow anie się tą czy inną m etodą może być zależne od rodzaju zja wiska. Pożądanem je s t jedn ak określenie stałych p u n k tó w odniesienia, i w tym celu okaże się słusznem wyznaczenie śro dkó w ciężkości powiatów, z w yodrębnieniem w ię k szych skupień ludności, gdyż w wielu w y padkach intensywniejsze w ystępow anie masy statystycznej idzie w parze z silniejszem zaludnieniem (np. w przemyśle); w innych wypadkach można pominąć skupienie lu d ności, a przyjąć jedynie centr geom etryczny (np. w rolnictwie). W celu ułatwienia prac cc n tr ogra licznych podaję tablice, w których są wyznaczone spółrzędne środków ciężkości je d n o ste k ad ministracyjnych (w ojew ództw i powiatów), a także spółrzędne miast, mających ponad 10 000 mieszkańców. Obliczenia dokonane zostały na mapie administracyjnej G łów n ego U rzędu S ta ty stycznego w ydanej w roku 1929, w skali 1 : 1 000 000, z uwzględnieniem zmian zaszłych w 1980 roku w obrębie niektórych powiatów. Ś ro d k i ciężkości oznaczyłam metodą dośw iad czalną znaną z elementarnej geometrji (wy ciętą z kartonu figurę zawiesza się kolejno na dwóch punktach skrajnych, z p u n k tó w zawieszenia spuszcza się pion — p u n k t p rz e cięcia linji pionów wyznacza środek ciężkości). Błąd w ten sposób pow stały nie powinien przekroczyć V2 mm, co w tej skali o dpo w iada w rzeczywistości długości 1/ 2 km . Dla wyznaczenia,środka ciężkości p o w ierz chni Polski zastosowałam wzory W ein b erg a (str. 3). Na podstaw ie tych wyliczeń otrzy małam centr terytorjalny Polski, leżący na. r Informacija Cicntrograficaicskoj Łaboratorii im. Miendieliejewa. 192g..

(13) M ETO D Y C E N T R O G R A F IC Z N E. •. przecięciu 220 44' 15^7 południka E długości od Greenwich, oraz 5 l° 4ß'2'6". 2 rów noleżnika szerokości N. W tablicach są podane spółrzędne geog ra ficzne każdego p u n k tu odniesienia, co ułatwia korzystanie z w zorów M cndelejew a—W e in ii erga, a także spół rzędne, wyrażone w je d nostkach długości. O ś y ^ L stanowi połud nik 22^4 0 5 ^ .7 , za oś x — przyjęto rów noleżnik 5i°48'23".2. O ile chcemy znaleźć centrum jakiegoś zjawiska, rozmieszczonego na tery tor jum Polski, najdogodniej je s t operow ać spółrzędnerni, w yrażonem i w je dn ostk ach długości (kilometrach). O d je d n o ste k długości z łat wością przejdziem y do spół rzędnych g eo g ra ficznych na podstawie tablicy 2, w której podano wyrażone w kilometrach w artości. 5. 1. V. stopnia i minuty szerokości geograficznej (jednakowe dla całego tery tor ju m Polski) i wartości stopnia i minuty długości g e o g ra ficznej w różnych szerokościach geograficz nych. v Może ten krótki przegląd metod centrografieznych przyczyni się do prac z zakresu centrografjb których dotąd brak było w lite raturze polskiej. W zakończeniu niech mi wolno będzie złożyć serdeczne podziękow anie za okazaną mi pomoc Panu Profesorow i Stefanowi S z u l cowi, oraz Biuru Kartograficznemu G łów nego U rzędu Statystycznego, które udzieliło m a te rjałó w, dotyczących podziału adm inistra cyjnego P aństw a i wykonało szereg obliczeń uzupełniających, w tern także tablice do przeliczania odległości wyrażonych w kilo m etrach na spółrzędne geograficzne..

(14) Les meth ode s c e n t r o g r a p h i q u e s et leur applicatio» au t e r r i t o i r e de la Pologne R 6 s u in 6. P a rm i les differentes m ethodes em ployees p o u r d e te rm in e r les centres des phenom cnes statistiques d ’apres leur disposition sur la superficie territoriale, Tauteur soum et ä Tana lyse les methodes employees pour etablir ce qu ’on appelle le centre de gravite. L ’auteur fait un expose des travaux entrepris dans ce domaine p a r le „Bureau of the Census" aux Etats-Unis, ainsi que des etudes poursuivies en A llem agne p a r M. W e g e m a n n et en Russie p a r M. Mendele'ieff, en considerant les for muł es p ro p osćes p a r ce dernier, formales tres compliquecs p u is q u ’on y tient compte de la sphericite de la terre. Ce sont les for males que voici: , A. /. cos D ' S p i ' sin Ii —— ---------— 2j p i ’ cos a i ' cos li. .. r,. Y—f.-----------------------------ip i ' sin d i ■cos l « Yi p i ' c°s d i ■cos l i. f O'. ] _ -- ——. l er / J. ^. L et D designent la latitude et la longitude geographique du centre a determiner; / et d designent la latitude et la longitude geographique de chaque point; p designe le poids de chaque point. Ensuite l’a u te u r presen te les form ales proposees p ar un aut re s avant russe, M. W e i n . berg; ces formides sont bien plus simples, p u is q u ’on y p rend com me point de d ep art la consideration, que p o u r tous phenom cnes disposes sur la superficie de la te rre il Im porte de connaitre seulem ent leurs distances de superficie et <pie, tout en conservant l ’idee du centre de gravite, on p e u t m esu rer les distances en suivant les coordonnecs geographiques. Voici les form ales de W einberg: /. X pi ‘ U 1 pi. n. _ S p i • d,- • C O S li 1 p i ' COS U. Se basant sur les formales de W einberg , Tauteur a evalue le centre de gravite de la superficie de la Pologne, qui est au point d ’intersection du m eridien 2 2 ° 4 4 ' i 5 7 ä Test de G reenw ich et du parallele 51^48^3^.2 de latitude septentrionale. Afin de faciliter les futurs travaux c e n tro graphiques en Pologne, Tauteur a d resse lc tableau, oü il indique les coordonnees g e o graphiques, ainsi que les coordonnees de dis tance calcu Jees en kilom etres p o u r les centres de gravitö de chaque arron dissem ent et de chaque ville ayant au-dessus de 10000 habitants (v. tableau ä la page 7)..

(15) Tabi. I.. Sp ółrzędne środków ciężkości je d n o st ek administracyjnych i m ias t powyżej 10000 mieszkańców Rzeczypospolitej Polskiej. Les co ord on ne es des c e n t r e s de gra vi te des unites ad m in i st r at iv es t e r r i t o r i a l e s et des villes de plus de 10000 h ab it an ts dans la Republique Polonaise. y -. s z e ro k o ś ć g e o g ra f ic z n a d łu g o ś ć g e o g ra fic z n a o d le g ło ść w k m w z d łu ż p o ł u d n ik a lic z o n a oc) r ó w n o l e ż n i k a 51°4Ś'23'',2 sz e ro k o ś c i p ó łn o c n e j (-f- ku p ó łn o c y , — ku p o łu d n io w i) \ o d le g ło ś ć w k m w z d ł u ż r ó w n o l e ż n i k a liczona od p o łu d n ik a 22 4 4 4 5 " , 7 d łu g o śc i w s c h o d n ie j od G r e e n w ic h (-]- ku w s c h o d o w i, — ku z a c h o d o w i). P o w i a t y —Miasta. A m m d issem en ts V illes. ---. +. 52 30'. \. 2017'. de V arsovie. A rro n d issem en ts. + s. 52 51' 52=5'5 52=56X5 52=9'5 534 '5 5238X5 52=36' 52°35'.5 53 9 '5 52°38'.5 5226' 5T4F.5 53°3' 52°52' 51°54' 5247' 5216' 52,30X5. 2035X5 20 38' 19 36X5 20X56' 19 22' 199 ' 1952X5 21°18X5 2140' 2013X5 1840' 1953' 2024X5 20=55X5 2 16' 21 25X5 2048' 19=26' 1952' 2018' 2047X5 214' 19 3X5. 09. 5 48 114321 126 39 141 93. 88. 87: 150 93 70 138 118. 10. 53 51 78. 111. 13. 89 168 221 193 167 166 117 249. M ia s t a — V illes. C ie c h a n ó w . G ro d z is k . . K u tn o . . . . Ł o w ic z . . . M iń sk M azow . M ła w a . . . P ło c k . . . . P ruszków . . P u łtu sk . . . S k i e r n ie w i c e W arszaw a . W ło c ła w e k . Ż yrardów .. 5253' 52 6X5 52 14' 52 6X5 52 11' 5T6X5 5232X5 52 10' 5242' 51°57' 5214X5 52 39' 524'. 2037X5 2038' 1922X5 1956X5 21X34' 2022X5 1942' 20 48X5 21 6 ' 20 8X5 214' 19 4' 2026X5. 120 341 47; 34! 42 145 82j 40 99 16 48 94 29,1. ---. 142 144 229 191 80 158 206 132 118 178 117 248 157. 4~. +. )N o\evi.~D epart.. —. 51 40'. 18 55'. 5146' 5147' 5214X5 52 10X5 51=31X5 52=1X5 5144' 51=21X5 51=2' 51=35' 52=17' 51X55' 51=14X5. 19 45X5 1843X5 18=42' 18=15' 19=7X5 19=12' 19=26X5 19=33X5 1927' 1843' 1758X5 18=39X5 18=33X5. 5148' 5145X5 52=11X5 52=12' 52=3X5 5145X5 51=57' 51=39X5 51 24' 514' 5131X5 51=13' 51 36' 51=51'. 1945' 186' 18=39' 18=10' 19 12 ' 19 28' 19=17X5 19=21' 1942' 19=27X5 20 1 ' 18=35' 1856X5 19=25'. 16. 264. 4. P o w ia t y Arrondissem ents. 147 \ B r z e z i n y . . . 141 / K a l i s z ................. K o ł o ................. K o n i n ................. 124 227 Ł a s k ................. 241 Ł ę c z y c a . . . . 196 Ł ó d ź ................. 96 P i o t r k ó w . . . 73 R a d o m s k o . . . 168 S i e r a d z . . . . 275 S łu p c a . . . . 193 T u r e k ................. 157 W i e l u ń . . . . 121. 31 119. ¥. X. Woj. łódzkie — Dep. de Ł ó d ź. i. 525' 52°52'.5 52=25X5 5151'. y. X. /. 166. 77. latitude lo n g itu d e ’— — -r d is ta n c e en k m c o m p te e s u r le m e r i d ie n du p a r a lle le 5T48'23",2 d e la t i tu d e n o r d (-f- v e r s le n o r d , — v e r s le sud) d is ta n c e c o m p te e su r le p a ra llö le du m e r i d ie n 2244/15",7 ä F e s t d e G r e e n w ic h (-)- v e rs Fest, — v e rs Fouest.). p o w i a t y —M iasta. Po w ia ty A rrondissem ents. B ło n ie . . . C ie c h a n ó w . Gostynin* T T G ró je c . . . K u tn o . . . . L ip n o . . . . Ł o w ic z . . . Malców . . . M iń sk M azow . M ła w a . . . N ie s z a w a . . P ło c k . . . . P ło ń s k . . . P rzasnysz . . P u łtu sk . . . R a d z y m in . . Raw a . . . . R y p in . . . . S ierp c . . . S k ie rn ie w ic e Sochaczew . W arszaw a . W ło c ła w e k .. y. X. Woj. warszawskie — Dep. Wojew.—D eport.. X x. V. X. ¥. <?. 8. 205 310 276 306 250 242 227. 50. 221. 86. 230 278 324 280 291. 3 48 41 31 24. 25 53 12. 63. M ia s t a —Villes. B r z e z in y . . . K a l i s z .................. K o ł o ................. K o n i n ................. Ł ęczyca . . . . Ł ó d ź ................. O zorków . . . P a b jan ice . . . P io trk ó w . . . R adom sko . . . T o m a s z ó w Maz. W ie lu ń . . . . Z d u ń s k a W o la Z g ie rz . . . .. 1. 5 43 44 28 5 16 17 45 82 31 66. 23 5. 206 319 279 311 242 225 236 234 211. 229 188 290 262 228. Woj. kieleckie — Dep. de Kielce Wojew.— D eport.. 5053'. 20 31'. 103. 156. 50=21' 50=50X5 51=7X5 50=39' 50 53X5 51=10'. 19=12' 19 3X5 21=24' 20=16' 2040' 20 25'.. 162 107 76 129. 251 258 93 174 145 162. P o w ia t y Arrondissem ents. B ę d z in . . . . C z ę s to c h o w a . I ł ż a ...................... Ję d rze jó w . . K ie lc e . . . . K o ń s k ie . . .. 102. 71.

(16) Tabi. i.. Sp ółr zę dn e środków ciężkości j e d n o s t e k administracyjnych i miast powyżej 1 0 0 0 0 mieszkańców Rzeczypospolitej Polskiej (dok.). Les c o o r d o n n ś e s des c e n t r e s de gra vite des unites a d m in is tr a t iv e s t e r r i t o r i a l e s et des villes de plus de 10000 h a b i t a n t s dans la Republigue Polonaise (fen) P o w i a t y —M iasta A rro n d isse m e n ts V illes. K o z ie n ic e . , M ie c h ó w . . O lk u sz . . . . O p a tó w . . . . O p o c zn o . . P iń c z ó w . . R adom . . . . S a n d o m ie rz . S to p n ic a . . W ło s z c z o w a Z aw iercie . .. y. X. P o w i a t y — M iasta. X. <P. A rro n d issem en ts. —. +. . 51=31'. +. -. 218. 94 167 151 116 89 129 201. 242. M ia s t a —Villes. 50=19' 50=19' 50=48' 50=19' 50=38'.5 505 2' 50=56' 51=24' 50=40'.5 50=16'.5 50=29'. Woj. lubelskie Woje w. —D epart.. 19=8' 19=4'. 5 19=8' 19=11' 20 18'. 5 20=38' 21=24' 21=9' 21=45' 19=9' 19=25'. i i b. B ę d z in . . . . C z elad ź . . . . C z ę s to c h o w a . D ą b r o w a G órn . Ję d rze jó w . . . K ie lc e . . . . O s tr o w ie c . . . Radom . . . . S a n d o m ie r z . . S o s n o w ie c . . Z aw ie rcie . . .. 5125'. 166 166. 256 260 253 252 171 148 94. 112. 166 130 105 97 45 126 170 14.7. 110. 70 255 235. de L u b lin. 22 43'. 43. 2. Powiaty Arrondissements. B iała .................. B iłg o ra j . . . . C h e łm . . . . G a rw o lin . . . H ru b ie sz ó w . . Janów . . . . K o n s ta n t y n ó w . K r a s n y s ta w . . L u b a rtó w . . . L u b lin . . . . Luków . . . . P u ła w y . . . . R adzyń . . . . S ie d lc e . . . . S o k o łó w . . . T om aszów . . W ęg ró w . . . W ło d a w a . . . Z a m o ść . . . .. 2319' 22=42' 23=25' 21=42'.5 23=48' 2 2 13'.5 22 59' 22=57' 2235' 22=35' 2215' 223' 22=47' 22=18' 22=18'.5 23=31'.5 21=54' 23 14'.5 23=6'. 150 72. 47. 2 112. 75. 3 72. 108 44 96 38 71. 36 17 15 11 11. 4. 34 48. 56 3. 2. 40 74. 30 29 143. 56. 28 125. 35 25. 72. 58. Zamość . . . .. 52=2:5 51=8' 51=14'.5 51 55' 51=59' 52=10' 50=43'. 23=7'.5 23=28' 22=33'.5 22 23' 22T7' 22=16'.5 23.15'. 26 75 63 12 20. 26 51 13 24 3. 40. 32 121. 36. —. +. Woj. białostockie — 1Dej). de B ia ły s to k Wojew. — D epart. P o w ia t y Arrondissem ents A u g u s tó w . .. . B ia ły s to k . . . B ie lsk . . . . G ro d n o . . . . K o l n o ................. Łom ża . . . . O s tr o ł ę k a . . . O s tr ó w . . . . S o k ó łk a . . . . S u w ałk i . . . Szczuczyn . . W o lk o w y sk . . W y s o k i e Mazow.. 53=16 '. 2310'. 162. 29. 53=48'.5 531 3' 52 40' 5 3 3 7 :5 53 21' 53=5' 53 8 ' 52=46' 53=27:5 548' 5 3 3 3 :5 53=3' 52=57'. 2314' 23=3:5 23=14' 24 9' 21 56:5 22=10:5 21=32' 21 56' 23 26' 23=3' 22 29' 24=22' 22=37:5. 223 157 96. 33. 53=8' 53=41' 53=10:5 53=5' 52=48' 54=6'. 23=8:5 2351' 22 5' 21=35' 21=54' 22=56'. 148 209 152 142. 202. 172 142 148 107 184 259 195 138 127. 21. 33 93 53 38 80 54 46 20. 17 109 8. M ia s t a —Villes. B ia ły s to k G ro d n o . Łom ża . O s tr o ł ę k a O s tr ó w . S u w a łk i .. . . . . . .. . . . . . . . . . . . .. 27 73 44 77 56. 110. 255. 13. Woj. wileńskie — Dtip. de W iln o. 5 453 :5 2636'. 343. 247. B ra sła w . . D z is n a . . . . M o ło d e cz n o • Os z m ia n a . . P o sta w y . . S w ię c ia n y . W iłe jk a . . . . W iln o -T ro lc i. . 55=34' 55 13' . 5 4 1 2 :5 . 5423' . 55=1' . 55 6 :5 54=34:5 . 54=36:5. 27=6:5 27=50' 26 52' 26=0:5 27 3' 26=14' 27=1' 251 7'. 418 379 267 287 357 361 308 311. 275 323 269 2 12. 275 222. 276 164. M ia s ta — Villes. N ow a W iłe jk a W iln o . . . .. 54=41:5 25=25' 54 41' 25=16:5. 321 320. 172 163. Woj. nowogródzkie - - Dep. de N o w o g ró d ek Wojew. — D epart.. 5332'. 25 46:5. 192. 201. 2559' 25=16',5 2638' 25 48' 25=14' 26=32' 24=46' 26=21:5. 138 241 145 195 148. 217 167 260. Powiaty Arrondissem ents. Mia st a —Villes. B ia ła P o d la s k a C h e łm . . . . L u b lin . . . . Luków . . . . M ię d z y r z e c . . S ie d lc e . . . .. —. P o w ia t y A n ondissements. 40. 18. y. X +. Wojew. —D epart.. 51=58' 50=27'.5 51 9: 5 51=47'.5 50 48' 50=50' 52=12' 50=56'.5 51=28' 51=10' 51 50'.5 51=18' 51=49'.5 52=10' 5 2 2 8 :5 5 0 8 1 :5 52=27' 5l°33'.5 50=41'. ?. 1. 83 186. 32 168 179 106 45 161 42 132 145 115 142. 21=32'.5 . 5018' 20 7'.5 50=12' 1940'.5 50 51' 21=24' . 51=24' 20T9'.5 . 50=21'.5 20=37' 51=26' 2 1=3'. 5 . 50=37' 21=29' . 50=30' 20=54'.5 50°46'.5 19 53' . 50 32' 19=19'. X. B aran o w icza . L i d a ................. N ie św ie ż . . . N o w o g ró d e k Sion im . . . .. 53=3' 53=58:5 53=6:5 5 3 8 3 :5 53=8:5 Stołpce . . . . 53=36' Szczuczyn . . 53=39' Wołożyn . . . 54=01'. 200. 205 246. 202. 166 250 134 237.

(17) Tabi. I. Spółrzędne środków ciężkości j e d n o s te k admi nis tr acy jn ych i m iast powyżej 1 0 0 0 0 mieszkańców Rzeczypospolitej Polskiej (c. d.) Les co o r d o n n e e s des c e n t r e s de g r a v i te des unites a d m in is tr a ti v e s t e r r i t o r i a l e s e t d es villes de plus de 10 0 0 0 h a h it a n ts dans la Republique Polonaise (suite) P o w i a t y —M iasta A rro n d issem en ts V illes. 9. X —. +. M ia s ta —■V ill es. B a r a n o w ic z e L id a . . . . N ow ogródek S ło n im . . .. Po w ia t y — M iasta. X •—. +. 538 53=53:5 53 35'.5 53=5'. 26 1 ' 25=17'.5 25 49' 25 19'. 219 167 203 172. 148 232 199 142. 52 10'. 25 34'. 40. 193. 52 6 ' 52 10 .5 51 40' 5 2 8 '.5 52=38' 5 2 2 9 :5 52 3' 52 33' 51=49'. 23=45' 25 18' 25=7'.5 24=30' 2 5 2 3 :5 26 52' 26=2'. 5 24=30'. 5 27=. 33 41. 69 175 165. 52=6' 52=12:5 52=7' 52°33'.5. 23 41' 24=21'.5 2 6 6 '.5 24=27'.5. 33 45 35 84. Powiaty A rro n d isse m e n ts. B r z e ś ć n/B . . . D ro h ic z y n . . . K a m ie ń K oszyr, K obryń . . . . R o ssó w . . . . Ł u n in ie c . . . P iń s k ................. P rużana . . . . S t o l i n ................... 16 37 92 76 27 83. 179 279 226. 1. 293. 120. 120. M ia s ta — Villes. B rz e ś ć n /B . . . K obryń . . . . P m s k .................. P rużana . . .. Woj. wołyńskie Wojew.— D epart.. 5054 '. 65 110. 230 114. Dep. de W o ły ń 25 37'. 101. 202. P o w ia t y A rro n d isse m e n ts. Dubno . . . Horochów . . Kostopol . . Kowel . . . Krzemieniec Lubomi . . . Łuck . . . . Równe . . . S arn y . . . . W łodzim ierz Zdołbunów .. 50°23'.5 50 35' 50=59' 51=20' 49=58' 51=21'.5 50=55' 50=40' 5T22'.5 50=51' 50’22'.5. 25 54' 24=47' 26 3 4 ' 24=46' 25=50' 2356' 25 27'.5 26=30'. 5 26=34' 24 17' 2619'. 157 136 92 53 205 50 99 127 48 106 159. 223 144 268 141 221. 83 191 2661. 266 109 254. M ia s ta — Vities. Kowel . . . Krzemieniec P-Uck . . . . . gstróg . . R ów ne . . Włodzim ierz Wołyński .. 9. X —. +. +. Woj. poznańskie — Dep. de Po zn a ń. .. Woj. poleskie — Dep. de Polesie Wojew.—D epart.. A rro n d issem en ts V ill es. X. Wojew. — D epart.. 52 24'. 5 17 14' 5. 67. 373. Po w ia t y A r rond i s sem en ts. B y d g o sz c z . . C h o d z ie ż . . . C zarnków . . . G n ie zn o . . . G o sty ń . . . . G ro d z isk . . . I n o w r o c ła w . . J a r o c in . . . . Kępno . . . . K ościan . . . . K o ź m in . . . . K r o to s z y n . . . Leszno . . . . M ię d z y c h ó d . . M ogilno . . . . Now y T om yśl . O b o rn ik i . . . O d o la n ó w . . . O s tr ó w . . . . O s tr z e s z ó w . . P le sz ew . . . . Poznań . . . . R a w ic z . . . . S trz eln o . . . S z a m o tu ły . . S z u b in . . . . Ś m ig ie l . . . . Ś r e m ................. Ś r o d a ................. W ąg ro w iec . . W o lszty n . . . W rz eśn ia . . . W y rzy sk . . • Ż n in . . . .. 54=12' 53= 52=51'.5 52=31:5 51=49' 52=18' 52 51'.5 52=1' 51°15'.5 52=4' 5 51=49' 51'44'.5 51=51'.5 52=35' 52=39' 52=21 .5 52=42' 51 34' 51 =38'. 5 51=27'.5 51=52' 52=25'.5 51=39' 52 37' 52=36' 52=58'. 5 52=3:5 52=8' 52=16' 52=48'.5 52=7' 52 17'.5 53=12' 52=47'. 17'59' 16=56'.5 16=23'.5 17 36'.5 17=2' 16 27' 18=20' 1730' 17 58'.5 16=45'.5 17 2 0 '.5 17=30'.5 16=34'.5 162' 17=46'. 5 16 6 ' 16=51' 17=41' 17=56'. 5 17=57'.5 17=50' 16=54' 1 6 5 7 :5 18T6'.5 16=24' 17=43' 16 29' 17 3' 17=17:5 17=16' 16=8' 17=38' 17=21' 17=40'.5. 266 133 117 80. . 53 8' 52=32' . 5248' . 51=42' 51=51' 51°38'.5 • 52=24'.5. 18 0 .5 17=36'. 5 18=16' 17=27' 1636' 17=49'.5 16=55'.5. 148 81. 1. 55 117 23 61 30 1. 7 6. 86 94 61 99 27 18 39 7 69 17 90. 88 130 28 36 51 111. 35 54 155 109. 309 388 426 347 392 428 296 358 331 408 371 360 423 453 334 451 396 349 331 331 337 396 399 301 428 336 428 388 371 369 451 347 359 340. M i a s t a —Villes. B y d g o sz c z . . G n ie z n o . . . . In o w ro c ła w . K ro to sz y n . . L eszno . . . . O s tr ó w . . . . Poznań . . .. 110 12. 5 18. 67. 315 347 301 364 422 339 394. Woj. pomorskie - - Dep. de P o m o rze. 24=42' 25=43' 25=17'.5 26 31' 26 14'. 67 190 118 166 132. 137 213 180 268 246. 50 50'.5 24=18'.5. 107. 110. 5 1 1 2 '.5 50=6' 5045 ' 50=19' 50=37'. Wojew.— D epart.. 53 42 .5 18 29'. 211. 280. 164 164 227. 215 281 334. P o w ia t y A rrondissem ents. B r o d n ic a C h e łm n o C h o jn ic e. . . . 53=17' . . . 53=17' . . . 5351'. 19=30' 18=30:5 17=39'.

(18) Tabi. I.. Spółrzę dne środków ciężkości j e d n o s t e k a d m i ni st r ac yj n yc h i m i a s t powyżej 10 000 mieszkańców Rzeczypospolitej Polskiej (c. d.). Les c o o r d o n n e e s des c e n t r e s de g ra v it e des unites a d m i n i s t r a t i v e s t e r r i t o r i a l e s e t des villes de plus de 1 0 0 0 0 h a b i t a n t s d an s la Republique Polonaise (suite) P o w i a t y —M iasta. X. X. A rro n d issem en ts V illes D z ia łd o w o . G n ie w . . G ru d z ią d z . K a r tu z y . . K o ś c ie rz y n a L ubaw a M orski S ę p o ln o . . S ta ro g a rd S w ie c ie T czew T o ruń T u c h o la W ąbrzeźno. +. • . . . . . . . . .. .. .. .. .. .. .. .. .. . .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................ .. .. .. . .. .. 53 15' 53*48' 53*28' 54T5' 543' 5327 54 37'.5 5326' 53 51' 5 9 3 0 :5 543' 535' 5 9 3 5 :5 53 13'. 2 0 7 :5 1 8 4 5 :5 18'58' 18 3' 18 5' 1938' 1847' 1 7 3 2 :5 18 25:5 18'22:5 1 8 4 2 :5 1835' 1 7 3 5 :5 1 8 3 7 :5. P o w i a t y —M iasta. y —. 161. +. —. 174 261 250 304 304 206 287 344 283 289 263 278 317 252. 222. 185 272 249 183 313 181 227 189 249 142 199 157. <P. D ąb row a . . . G o rlic e . . . . G rybów . . . . jasło ................. K raków L im a n o w a . M aków M ielec M y śle n ic e N ow y Sącz N ow y T a r g O ś w ię c im P ilz n o R opczyce T arn ó w W ad o w ic e W ie lic z k a Ż y w ie c. 50°13' 4937' 49*37:5 4 9 4 0 :5 50 3' 494 1' 49°4P 5 0 4 7 :5 4 9 4 9 :5 4 9 3 2 :5 4926' 5 0 0 :5 48 58' 5 8 3 :5 49*58' 495 2' 49 5 8 ' 4 9 3 5 :5. 2 0 5 8 :5 2142' 2056' 21*27' 1952' 20 17' 1941' 2124'. 177 244 243 237 195 236 236 168. 20. 220. 2 0 4 3 :5. 252 264. 4949' 49°57'.5 5 9 8 :5 49 44' 5 0 4 1 :5 504' 4947' 502' 504' 49 4 8 '. 1 9 4 :5 20*26' 1924' 21*29' 1947' 19 56' 2042' 1 9 8 :5 2T 1957'. .. C h e łm n o C h o jn ic e G d y n ia G r u d z ią d z S ta ro g ard T czew T o ru ń .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 53 20'.5 53 4T .5 5 4 3 1 '.5 5 3 2 9 :5 5358' 5 4 5 :5 53 T. .. .. .. -. .. .. ................................................. 1 8 3 6 :5 17 25:5 1832' 18 45' I S ’32'5 18 48' 1837'. 170. 285 350 278 264 275 257 276. 210. 302 187 240 254 135. 50 8'. 1849'. 186. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. -. Villes. Miasta. .. .. B ielsk o C ie s z y n K a to w ic e K r ó le w s k a H u ta M y sło w ic e Pszczyna R y b n ik Ś w ię to c h ło w ic e T a r n o w s k ie G ó ry .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 49 50:5 49°43' 50T5' 5038' 50°4' 50°4' 5020 5 0 3 8 :5 4949' 494 4' 501 5' 5 0 4 7 :5 50 14' 49 58:5 50°6' 5 0 4 6 :5 5036'. 18 55:5 1849' 19° 18 49' 1836' 1833' 1836' 18 54' 1 9 3 :5 1 8 3 9 :5 193' 1 8 3 7 :5 193' 1857' 1833' 1 8 5 6 :5 1852'. 219 232 173 131 194 194 164 148 221. 231 173 168 175 204 190 170 153. 280. 273 282 266 277 272 299 270 272 264 293 263 269 256 271 299 270 274. Woj. krakowskie — Dep. de Cracovie Wojew. — D epart.. 4 9 4 8 :5 2030 '. 222. 49 51' 493 8' 495 8' 503'. 1 9 9 :5 2034' 2042' 1937'. 218 205 205 186. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. Miasta. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 161. 257 167 146 234. ---------. +. 2 0 1'. 1920' 214 8' 5 21 35' 2 TO: 5 1932' 2 0 5 :5 1911'. —. +. —. 126 111. 130 93 205 177 2 20. 95 196 ' 145 197 243. 200. 205 194 205 216 219 246. 102. 83 124 230 189 256. Villes. —. B ia ła B o c h n ia C hrzanów Ja sło Jaw orzno K raków N ow y Sącz O ś w ię c im T arnó w Zakopane. ................................................. .. .. .. .. .. . .. .. .. .. .. .. .. . .. .. .. .. .. .. . .. .. 263 165 238 90 246. 221. 206 185 231 180 194 244 197 199 279. 200. 147 257 124 202. Woj. lwowskie — Dep. de Lzvóiv Wojew. — D ćpart.. 4952'. 2255.5. B obrk a B rz o z ó w D o b ro m il D ro h o b y c z G r ó d e k J a g ie ll. Ja ro sła w Jaw orów K o lb u s z o w a K rosno L is k o L ubaczów Lwów Łańcut M ościska N i s k o ................. Przem yśl . . . P rzew orsk . . R a w a R uska . R u d k i ................. R zeszów . . . Sam bor . . . . Sanok . . . . .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .................................................. J L -J W*. H \y p < v /. *.. w». ■. i. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 216. m. P o w ia t y A rrondissem ents. .. Powiaty Arrondissements. B i a ł a ................. B o c h n ia . . . . B rzesko . . . . C hrzanów . . .. .. .. .. .. .. .. .. B ielsk o C ieszy n • K a to w ic e L u b lin ie c Pszczyna R y b n ik Ś w ię to c h ło w ic e T a r n o w s k ie G ó ry. .. .. .. Po w ia t y Arro ndissetn rn/s .. .. .................................................. Woj. ś lą s k ie —- Dep. de Silesie Wojew. — D eparl.. .. .. .. Miasta - V ille s. y. X. A rro u d isse ni ents V illes. .. 4 9 3 2 :5 494 4' 4937' 4 9 4 9 :5 495 2' 5 0 3 :5 49 57:5 5047' 49*37' 494 8' 5043' 4 9 4 6 :5 5 0 4 1 :5 494 6' 5 0 2 7 :5 494 7' 502' 50 16' 49 37' 504' 49*31' 49 29'. 2 4 4 6 :5 22 ’6 ' 29 3 5 ' 23 29' 2 3 4 1 :5 2243' 232 0' 215 0' 214 2' 2 2 2 6 :5 23*8:5 24*3' 2220' 234 1' 22*9:5 2243' 22*25' 2340' 23*35' 2 2 4 :5 2345' 223'. i. 13. 4TV. 252 231 244 276 216 176 206 169 244 279 177 226 180 227 150 225 197 171 244 199 255 258. 111. 46 11. 54 68 2. 43 64 75 22. 29 96 29 32 41 2. 23 66. 61 51 37 50.