Łam y IN F O R M A T Y K I otwarte dla w szystkich!
Zanim jednak nasi Autorzy sięgną po pióro, prosi
my, by zechcieli zapoznać się z poniższymi infor
macjami.
Nadsyłane artykuły nie mogą być publikowane lub przeznaczone do opublikowania w innych czasopis
mach.
W artykułach można omawiać, prezentować lub proponować w szystko, co dotyczy współczesnej in
form atyki, oraz wszystko, co wiąże się z jej kierun
kami rozwoju — zarówno z pozycji informatyka, jak i użytkownika inform atyki.
Materiał, oprócz tekstu zasadniczego, powinien za
wierać — na oddzielnych stronach — kartę tytuło
wą (strona 1), krótki życiorys zawodowy autora (strona 2) i jego zdjęcie, wykaz literatury, tabele, rysunki, podpisy pod rysunki, zdjęcia.
Na stronie 1 należy podać tytuł naukowy, imię i nazwisko, nazwę zakładu pracy, adres prywatny i telefon, tytuł artykułu oraz informację, jaką dro
gą przesłać honorarium po opublikowaniu artyku
łu: kasa W ydawnictwa, poczta, bank.
Konstrukcja artykułu powinna być zwarta i przej
rzysta; wstęp musi wprowadzić czytelnika w zagad
nienie, w podsumowaniu należy sform ułować w nios
ki; podział na rozdziały, podrozdziały i akapity po
winien być logiczny i konsekw entny. Należy zwró
cić szczególną uwagę na poprawność stylistyczną i terminologiczną, unikać skrótów, rzadko stosow a
nych wyrażeń obcych i żargonu fachowego; staran
nie definiować nowe term iny. N ależy również w y strzegać się nieczytelnych i zbyt rozbudowanych wzorów.
Tekst powinien być napisany na m aszynie, jedno
stronnie, na papierze nieprzebitkowym formatu
A-4, z m arginesem 5 cm (30 wierszy na 1 stronę, 60 znaków w 1 wierszu).
W ykaz literatury powinien zawierać: kolejny nu
mer pozycji (w nawiasie kwadratowym), nazwisko i im ię autora, tytuł publikacji (książki lub artyku
łu), ewentualnie tytuł i numer czasopisma (w przy
padku artykułu), m iejsce i rok wydania.
Tabele — każda na oddzielnej stronie — powinny być num erowane i opatrzone tytułem oraz ściśle związane z tekstem (odniesienie na marginesie).
Rysunki — każdy oddzielnie (uwaga: nie wklejać rysunków w tekst!) — pow inny być czytelne i rów
nież ściśle związane z tekstem (odniesienie na mar
ginesie). Format rysunku nie może być m niejszy niż 10 X 10 cm.
Podpisy pod rysunkam i, napisane również na od
dzielnej stronie, oprócz kolejnego numeru pow in
ny zawierać tytuł rysunku1 i ew entualnie legendę dotyczącą poszczególnych elem entów.
Łączna objętość materiału nie powinna przekraczać w przypadku
® artykułu problemowego — 12 stron
® reportażu — 3 stron
• recenzji, relacji z imprezy — 6 stron
® informacji — 4 stron maszynopisu
Tak przygotowany m ateriał prosimy dostarczyć w dwóch egzemplarzach pod adresem: redakcja IN FORMATYKI, ul. Jasna 14/16, 00-041 Warszawa.
W szelkich dodatkowych informacji udzielam y pod telefonem 27-71-40.
Autor opublikowanego w INFORMATYCE artykułu otrzym uje bezpłatnie egzemplarz okazowy.
M ateriałów nie zakwalifikowanych do druku redak
cja nie zwraca.
? WYDAWNICTWO G
Ć2 1/1
! i p i
i m \
1 SIGMA I
ul. Świętokrzyska I4a 00-950 Warszawa skrytka pocztowa 1004
KOLEGIUM REDAKCYJNE
R e d ak to r n a cz eln y : p ro f. d r h a b . Leon ŁUKASZEWICZ
d r K ry s ty n BERNATOWICZ, p ro f. d r hab. inż. K o n rad FIA ŁK O W SK I (zastępca re d a k to ra naczelnego), m g r inż. Z bigniew GLUZA, d r Ja n u sz GW IAZDA, m g r inż. S tan isław JA SK Ó LSK I, W ładysław K LEPACZ (zastępca re d a k to ra naczelnego), m g r W incenty ŁADA, m gr S ta n isła w MROZIK, d r inż. Tom asz PAW LAK.
S e k re ta rz re d a k c ji: A n n a GLUTII-NOW OW IEJSK A Red. tc c h n .: Ewa KAM IŃSKA
RADA PROGRAMOWA
P ro f. d r hab. T adeusz PECHE (przew odniczący), m g r inż. T om asz BAŃKOW SKI (sek retarz), m g r inż. A ntoni BOSSOWSKI, m g r inż. R om an BURNO, p ro f. d r hab. A ndrzej JA N IC K I, m gr inż. J a n KRAMARCZUK, p ro f. d r hab. inż. Ju liu sz KULIK OW SKI, p ro f. d r hab. Leon ŁUKASZEW ICZ, gen. d r inż. M arian PA STERN A K , m g r inż. B ro n isław PIW OW AR, m gr Z bigniew SUBSTYK, m g r J e rz y TRYBULSK I, doc. d r h ab . T adeusz WALCZAK, d r inż.
J a n ŻYDOWO
R e d ak c ja : 00-041 W arszaw a, u l. J a s n a 14/16, p o kój 331, tel. 27-71-40 lub c e n trala 26-82-61 w. 285, d y żu ry re d a k c ji 10.00—13.00 Zakł. G raf. „ T a m k a ” . Zam . 114. P a p ie r d ru k . sat. V 70 g. A l. Obj. 5 a rk . d ru k . N akład 7000 egz. 0-59.
Cena egzem plarza zł 30.— INDEKS 36124 P re n u m e ra ta ro czn a zł 360.—
D m ochow ski W .: N iezaw odność e k sp lo atac y jn a system ów k o m p u te ro w y c h ODKA 1305 oraz EC 1032
INFORMATYKA 1980, n r 4, s. 4
Szczegółow a a n aliza niezaw odności e k sp lo atac y jn ej sp rz ętu k ra jo w eg o p ro d u k c ji MERA ELWRO w o p a rc iu o m a te ria ły zgrom adzone przez p ro d u c en ta. P odano m eto d ę d o b o ru o p ty m a ln ej re z e rw y dla poszczególnych g ru p u rząd zeń , a ta k że sposoby p ra k ty c z n e j oceny o raz p o p raw y n iezaw od
ności e k sp lo a ta c y jn e j system u.
1
■
Am o x o d c k i i b .: 3K ciiJiyaTannonnan iiaAOKiiocTr, in»i*iiic;m-
Te.Tbiii,ix CHCTeM ODRA 1305 i i EC 1032 MHcI>OPMATMKA 1980, Na 4, C T p . 4
IIOAPOfjHhići anajiH3 DKcnjiyaTamiOHHOłi naaeJKHOCTii o ie ^ e - CTBeHHoro oC opyA OBanH H n p0n3B 0A C T ua MERA ELWRO n a 0CH0Be coGpaiiHbix np0ii3B0AHTejieM MaTepnanoB. ¿jaeTca we- TOfl noAOopa onTjiMajibnoro 3anaca ajui OTAejibHbix rp y n n ycTpoiicTB. KpoMe Toro, yKa3biBaioTCH cnocoObi npaKTii^iecKoii ouenKii u y jiy iimemiH 3Kęn;iyaTaijn0iiii0]i HaAe^KiiocTii.
S ik o rsk i A .: Św iatło w o d y w sy stem ach k o m p u te ro w y c h INFORMATYKA 1980, n r 4, s. 9
C h a ra k te ry s ty k a obecnego s ta n u zastosow ań św iatłow odów w k o n s tru k c ji sy stem ó w k o m p u te ro w y c h . O m ów iono zasa
dy budowy' i d ziałan ia św iatłow odów o ra z łącz św iatło w o dow ych, a tak ż e p rz y k ła d y ich p rak ty czn eg o zastosow ania.
Podano p rzy czy n y m ałego w y k o rz y stan ia św iatłow odów oraz istn ie jąc e p e rsp e k ty w y rozszerzenia ich zastosow ań.
CiiKopcKii A .: CneTOBOAŁi b BbmiicTiiiTejibiib^ ciiCTeMax MH«UOPMATMKA 1980, Na 4, CTp. 9
XapaKTepncTiiKa c0Bpe.\ienH0r0 co cto h iih /i npHMeHeniiił CBe- to b o ao b b KOHCTpyKijmi BbiHHc;inTeJibHbix chctcm . 0 6 c y x t- AaioTCH npm m iinbi cTpyKTypbi u pa6oTbi cbcto b o ao b i i c b cto -
b o a h i>i x KanajiOB, a TaKJKe npiiMepbi n x npaKTunecKOro n p ii- MeneHHH. YKasbiBaiOTCH npiiHinibi Majioro ncn0Jib30BaHiifl cb cto b o ao b ii cymecTByiomiie bo3m o?khocth pacirnipeniiH bh- AOb n x npiiM eiieiinn.
D ąbkow ski A,: M odelow anie system ow e u w a ru n k o w a ń roz
w oju społeczno-gospodarczego gm in INFORMATYKA 1980, n r 4, s. 13
C h a ra k te ry s ty k a p rzebiegu p ra c o raz rozw iązań k o m p u te row ego b a d an ia u w a ru n k o w a ń rozw oju społeczno-gospodar
czego gm in. P o d a n o sposób budow y sy stem u m odeli ze szczególnym u w zględnieniem rozw iązań bazy d an y ch dla re aliz a cji k o m p u tero w ej.
^o mGk o b c k h A .: CncTeMiioe MOAejmpoBaiiHe 3anxiCHM0CTett
o 6 m e c T B ein io -3 K o iio M M 'iec K o ro pa3BHTHji t m iiii
MHOOPMATMKA 1980, Na 4, CTp. 13
XapaKTepwcTiiKa pa(5oT u peuieiniii aBTOMaTii3iipOBaimoro MCcneAOBainiH 3aBncMM0CTeii 06ii;ecTBeiiii0-DK0H0MniiecK0r0 pa3BHTHH rMHH. ftaeT C ji cnocoG riocT poeH M « CHCTeMbi MOAejieii c ocoGbiM yncroM peuieHiift (5a3bi Aaniibix nnn. BbiHiicJiiiTejib- nofi peajni3ai;iin.
S aw icki w . : P rzy d ział p ro ceso ra w sy stem ach o p e ra c y j
nych
INFORMATYKA 1980, n r 4, s. 17
K la sy fik ac ja i ogólna c h a ra k te ry s ty k a m eto d s tra te g ii p rz y działu p ro ceso ra podczas e k sp lo atac ji sy stem u k o m p u te ro wego. P o d an o d e fin icje po d staw o w y ch po jęć o raz zalety i w ad y poszczególnych m etod, a tak że a k tu a ln y sta n roz
w o ju i dotychczasow e w y n ik i b ad ań n au k o w y ch w tej dziedzinie.
C a n n u K i i B . : IIpHAeneniie n p oijeccopa b onepaqnonH Łix ci£CTeMax
. WHOOPMATMKA 1980, Na 4, CTp. 17
K jiaccH ifiH K auH H i i o 6 m a / i x a p a K T e p n c T iiK a m c t o a o b CTpaTerwH n p iiA e jie n iiH npoijeccopa b o B p ew n 3 K c ru iy a T a m in B b r a n c ;iii- T ejibiiofó ciideM bi. ¿JaiOTCH onpeAejiemiH 0CH0Biibix noiiHTHii, a T aK sce AOCTomiCTBa u neAOCTaTKii OTAejibiibix m c to a o b. KpoMe Toro, ynasbiBaioTCH coBpejKeiiHbie c o c to h h m h pa3- BiiTiiH u a o CI1X n o p n o .iy n e H H b ie b 3toi“i oOJiacTH p e 3 y jib - TaTbi n a y M iib ix nccjieA O B aH iiii.
M uraszkiew icz M., N ow icki Z.: Sprzętow e p rz etw a rza n ie d a n y c h n ien u m e ry c z n y ch
INFORMATYKA 1980, a r 4, s. 20
Ogólna c h a ra k te ry s ty k a p ro to ty p o w y ch rozw iązań sp rzętu k o m p u tero w eg o , zap e w n iają cy c h w zro st e fek ty w n o śc i o b słu gi sy stem ó w In fo rm acy jn o -w y szu k iw aw czy ch .
MypainKeBii*i M., H o b j u j k h 3 . : OCpaGoTKa nenu(|3pom,ix a ^ h -
h m x TexiiH'iecKHM oGopyAOBamieM
HHcUOPMATMKA 1980, Na 4, CTp. 20
O O m aji x a p a K T e p n c T iiK a n p 0 T 0 T iiriH b ix peuieiniii B biHM CjniTejib- iioro o6 o p y A O B am iH oGecne^HBaiomero n o B b iu ie im e sc^c^eK - t h b h o c t u 06c/iy3K iiBaH H H c h c t c m iiH ^ o p M a i^ iiii u n o iiC K a.
D m ochow ski W.: O p eratin g re lia b ility o f th e c o m p u ter sy
stem s ODRA 1305 an d EC 1032 INFORM ATYKA 1980, No 4, p. 4
D etailed o p e ra tin g re lia b ility a n aly sis o f th e b y MERA EL/WRO h o m e-m an u fa c tu re d h a rd w a re , b ased on m a te ria ls g a th e red by th e m a n u fa c tu re r. P re s e n te d th e m eth o d of o p tim al re serv e devices choice fo r th e re sp ec tiv e devices groups, as w ell th e w ay of p ra c tic a l e v a lu a tio n a n d im p ro v e m e n t of th e o p e ra tin g re liab ility .
D m ochow ski W.: B etrie b szu v c rlässig k eit von R cch n ersy stc- me ODRA 1305 und EC 1032
INFORMATYKA 1930, N r 4, S. 4
D e taillierte A nalyse von B etn ieb szu v erlässig k eit d e r von MERA ELWRO erze u g te n e in h eim isch en H a rd w a re a u i G rund des von dera P ro d u z e n te n g esam m elten M aterials.
Es w u rd e die M ethode z u r W ahl d er o p tim a le n R eserve t ü r die ein zeln en A n lag en g ru p p en , w ie a u ch die W eise fü r die p ra k tisc h e S ch ätzu n g und V e rte s s e ru n g d e r B e trie b szu v e rlä ssig k e it angegeben.
S ik o rsk i A .: O ptical fib res in co m p u te r system s INFORMATYKA 1980, No 4, p. 9
C h a rac te ristic s o f th e a c tu a l a p p lic atio n of o p tic a l fib res in th e c o n stru ctio n of c o m p u te r system s. D iscussed p rin ciples of o p tic a l fib re s an d o p tic a l fib re lin e s c o n stru c tio n a n d o p eratio n , as w ell ex am p les of th e ir p ra c tic a l a p p lication. P re se n te d th e reaso n s o f lim ite d o p tic a l fib res u sing a n d th e p ro sp ects o f th e ir ap p licatio n ex ten d in g .
S ik o rsk i A.: L ic h tle ite r in C o m p u tersy stcm en INFORMATYKA 1980, N r 4, S. 9
Die C h a ra k te ris tik des h eu tig e n Z u stan d es d e r L ic h tle ite r
a n w en d u n g e n In d e r K o n s tru k tio n d er C om putersystem e.
Es w u rd e n die K o n s tru k tio n s- u n d W irk u n g sg ru n d lag en der L ic h tle ite r u n d U c h tle ile rv e rb in d u n g e n , sow ie die p r a k ti
sch en A n w endungsbeispiele, b esp ro ch en . Es w u rd e n au ch die U rsach en d e r b e g ren z te n L ic h lle ito ra u sn u tzu n g u n d die b e steh e n d en E rw eiteru n g sau ssäeh ten ih rer A nw endung a n gegeben.
D ąbkow ski A.: System m odelling o f con d itio n s for th e com m une social an d econom ical dev elo p m en t
INFORMATYKA 1980, N o 4, p . 13
C h a ra k te ris tic s of th e p ro g ress and so lu tio n s of th e com p u te r assisted re se a rc h o f c o n d itio n s fo r th e co m m u n e so
cial a n d eco n o m ical develo p m en t. P re s e n te d th e w ay o f b u ild in g m odels sy stem w ith p a rtic u la r re g a rd to d a ta
base so lu tio n s fo r co m p u te r realizatio n .
D ąbkow ski A.: S y stem m o d ellicru n g d e r B edingungen von so z ial-w irts ch a ftlic h er E n tw ick lu n g d er G em einden
INFORMATYKA 1980, N r 4, S. 13
Die C h a ra k te ris tik des A rb e itsab lau fs u n d L ösungen der r e c h n e ru n te rs tu tz te n F o rsch u n g d er B edingungen von so z ia l-w irtsc h a ftlic h e r E n tw ick lu n g d e r G em einden. Es w u rd e die B auw eise des M odellensystem s m it b e so n d e re r B e rü ck sic h tig u n g d e r D aten b asislö su n g en f ü r die R e ch n e rrea lis a tio n angegeben.
Saw icki YV.: P ro cesso r a llo catio n in o p e ratin g system s INFORMATYKA 1980, No 4, p. 17
C lassification and g e n era l c h a ra c te ris tic s of stra te g y m e th o d s o f th e p ro cesso r allo catio n d u rin g c o m p u te r o p e ra tion. P re s e n te d th e d e fin itio n s o f fu n d a m e n ta l term s, a d v an tag e s an d d isa d v an tag e s of th e in d iv id u a l m ethods, as w ell th e p a st d ev elo p m en t an d re su lts .of scien tific re se a rc h in th is field.
S aw ick i W.: P ro zesso rzu teilu n g in B etrieb ssy stem en INFORMATYKA 1980, N r 4, S. 17
K la ssifik atio n u n d allg em ein e C h a ra k te ris tik von S tra te g ie- m o th o d en d er P ro z e sso rz u te ilu n g w ä h re n d des R ech n er
sy stem b etrieb es. E s w u rd e n die D efin itio n en d e r G ru n d b e g riffe und die V or- u n d N a ch te ile d er einzelnen M e
th o d en , sow ie d e r g e g en w ärtig e E n tw ic k lu n g ssta n d u n d die b ish erig en R e su lta te d er w issen sch aftlich en F o rsch u n g a u f diesem G ebiet, angegeben.
M uraszkiew icz M., N ow icki Z .: N o n n u m eric d a ta processing by h a rd w are
INFORMATYKA 1980. No 4, p. 20
G eneral c h a ra c te ris tic s o f th e p ro to ty p e so lu tio n s o f th e h a rd w a re fo r effe c tiv e n ess e x te n sio n o f th e in fo rm a tio n re trie v a l sy stem s service.
M uraszkiew icz M., N ow icki Z.: N ic h tn u m e risch e D a te n v e r
a rb e itu n g m ittels H ard w are INFORM ATYKA 3980, N r 4, S. 20
A llgem eine C h a ra k te ris tik d e r p ro to ly p lö su n g e n von d er H a rd w a re, die die E ffe k tiv itä tss te ig e ru n g d e r B ed ien u n g von In fo rm atio n s u n d D o k u m en tatio n ssy stem e sich ern .
z a sto s o w a n ia w g o s p o d a rc e , tech n ice i n a u c
Nr 4
M I E S I Ę C Z N I K 1 9 8 0
R O K XV
K w i e c i e ń
ORGAN K O M I T E T U I N F O R M A T Y K I , M I N I S T E R S T W A NAUKI, S Z K O L N I C T W A W Y Ż S Z E G O I T E C H N I K I OR A Z K O M I T E T U N A U K O W O - T E C H N I C Z N E G O NOT OS. I N F O R M A T Y K I
W NUMERZE: Strona
N iezaw odność e k s p lo a ta c y jn a sy stem ó w k o m p u te ro w y c h ODRA 1305 i EC 1032
W iesła w D m o c h o w s k i 4
Ś w iatło w o d y w sy stem a ch k o m p u te ro w y c h
A n d r z e j S i k o r s k i 9
M odelow anie sy stem o w e u w a ru n k o w a ń ro zw o ju społeczno-gospodarczego gm in
A n d r z e j D ą b k o w s k i 13
P rz y d z ia ł p ro ce so ra w sy stem a ch o p era cy jn y c h
W ojciech S a w i c k i 17
S p rz ęto w e p rz e tw a rz a n ie d a n y c h n ie n u m e ry c z n y c h
Mieczysłaio M u ra szk iew icz, Z b ig n ie w N o w ic k i 20
O p ro g ra m o w a n ie a p lik a c y jn e czechosłow ackich k o m p u te ró w EC 1021 i EC 1025
J i f i S ed ld ć e k 23
ZE ZJEDNOCZENIA INFORMATYKI
ZETO w obec w y m ag a ń bezpo śred n ieg o u ż y tk o w n ik a
Ja n u s z G w iazda 26
O bniżka cen usług in fo rm a ty c z n y c h
Je r z y R e j 28
Z KRAJU
MERA-400 bez obsługi (Z. G.) 25
U stro n ie in fo rm a ty c z n e (A.B.E.) 30
IN FO SEM 79 (A.B.E.) 31
CENTRUM ETOB N a p rzeło m ie d ek a d
W i n c e n t y Ł ada 32
PO R TR ETY ZAW ODOW E
K azim ierz S ow a (wład) 34
ZE ŚWIATA
P o lity k a iir m y IBM w la ta c h 1978—1979
Sta nis la io Ja s io r o w s ki 35
NASZE RECENZJE
W okół „M etodologii p ro g ra m o w a n ia ”
A n d r z e j B lik le 36
TERMINOLOGIA
O je d n o litą te rm in o lo g ię
„ P rz e rw a n ie ”
Ja n u s z Z a le w s k i 38
TRYBUNA CZYTELNIKA O niezaw o d n o ści JS EMC
B o le sła w G lik s m a n 39
O niezaw o d n o ści s p rz ę tu k rajo w e g o
W i t D r e w n i a k ' . 3 9
WIESŁAW DMOCHOWSKI
Centrum Komputerowych Systemów Automatyki i Pomiarów M ERA-ELW RO W rocław
N ie za w o d n o ść ekspioatctcyjsia system ów kom puterow ych 1305 S E C 1032
E fe k ty w n a e k s p lo a ta c ja n ow oczesnych sy stem ó w k o m p u tero w y ch , w try b ie p ra c y w ielo p ro g ram o w e j i p rzy je d noczesnym d o stęp ie w ielu u ży tk o w n ik ó w , s tw a rz a k o n iecz
ność u zy sk an ia o b ie k ty w n ej oceny ja k o śc i d ziała n ia sy s te m u, a ta k ż e w p ro w a d z e n ia z a u to m a ty z o w a n y c h zapisów jego p ra c y ja k o p o d sta w y do szczegółow ej analizy. I n fo r
m a c je o p ra c y danego sy ste m u m ogą posłużyć do p o le p szenia ja k o ści o p ro g ra m o w an ia , o rg an iz ac ji p rz e tw a rz a n ia
oraz p rac y o p e ra to ró w i k o n se rw ato ró w .
Do p ro w a d ze n ia w łaściw e j i w ia ry g o d n e j oceny n ie z a w odności sp rz ę tu k o m p u te ro w e g o p o trz e b n a je s t je d n o znaczność d o tycząca o k reśle ń b a d a n y c h w sk a ź n ik ó w i sp o sobu p ro w a d ze n ia b a d a ń zgodnie z o b o w iązu jący m i w tym za k resie n o rm a m i b ra n ż o w y m i *>.
Z ag a d n ien ia n ie za w o d n o ści e k s p lo a ta c y jn e j p o ru szo n e b y ły w a rty k u ła c h B o lesław a G lik sm an ą (nt. w y n ik ó w u zy sk an y c h podczas e k s p lo a ta c ji k o m p u te ró w JS EM C w ZETO K ato w ice; IN F O R M A T Y K A n r 7—-8/78) i W ita D re w n ia k a (nt. niezaw odności sy stem ó w k o m p u te ro w y c h ODRA
1305 i R-32; IN FO R M A T Y K A n r 7/79). N a s k u te k n ie je d noznaczności podan y ch w sk aź n ik ó w i ró żn o ro d n eg o spo
sobu za p isu w y n ik ó w w y stą p iła n iezgodność d a n y c h z a m ieszczonych przez w sp o m n ia n y c h a u to ró w z z e sta w ie n ia m i sp o rząd zo n y m i przez obsługę te ch n ic zn ą ośrodków GUS W arszaw a i ZETO K ato w ice, a n a s tę p n ie n ad e sła n y m i do C K S A iP M ERA-ELW RO.
A rty k u ł te n je s t dalszym ciągiem d y sk u sji nt. n ie z a w o d ności sp rz ę tu k o m p u tero w eg o i — obok oceny n ie z a w o d ności e k s p lo a ta c y jn e j — m a za z a d an ie podać m eto d y jej p odw yższania w w a ru n k a c h e k sp lo a ta c y jn y c h .
PORÓWNANIE NIEZAWODNOŚCI SPRZĘTU KOMPUTE
ROWEGO PRODUKCJI KRAJOWEJ I FIRMY ICL P rz y o k re śla n iu n iezaw o d n o ści trz e b a u w zględnić w p ły w bazy elem e n to w ej, obciążenia e lem e n tó w i poszczególnych urząd zeń , w a ru n k ó w p rac y , liczby u rzą d zeń rezerw o w y ch , ty p u sto so w a n ej re z e rw y i odnow y, efe k ty w n o ści p r o fila k ty k i oraz k o n fig u ra c ji fu n k c jo n a ln e j.
W yniki u zy sk iw an e podczas e k s p lo a ta c ji sp rz ę tu k o m p u te ro w e g o św iad czą m iędzy in n y m i o w p ły w ie k w a lifi
k a c ji i dośw iad czen ia p e rso n e lu ośrodków n a ja k o ść p r a cy i sto p ie ń w y k o rz y sta n ia tego sp rz ę tu . A by je d n a k w y
elim in o w a ć w p ły w ja k o ści obsługi te ch n ic zn e j (k o n se rw a cji, n a p ra w d p ro fila k ty k i) n a n iezaw odność, p rz e p ro w a dzono p o ró w n a n ie dotyczące e k s p lo a ta c y jn e j in te n sy w n o ści uszk o d zeń bazy elem e n to w ej p ro d u k c ji k ra jo w e j i sto so w a n e j p rzez firm ę ICL.
W sz ac o w a n iu n iezaw o d n o ści n a p o d sta w ie in te n sy w n o ści uszk o d zeń bazy ele m e n to w e j u w zg lę d n ia się liczby p o szczególnych e lem e n tó w ele k tro n ic z n y c h oraz g lo b a ln ą lic z
bę p u n k tó w lutow niczych, połączeń i k o n ta k tó w .
A by odnieść e k s p lo a ta c y jn ą in te n sy w n o ść uszkodzeń do tego sa m eg o w y ro b u , w y b ra n o d w a ro d z a je bazy e le m e n tow ej i dla je d n o stk i c e n tra ln e j EC 2032 oszacow ano p r z e d ział s tru m ie n ia in te n sy w n o ści u szkodzeń A e w ed łu g w zo- ru :
gdzie:
*) BN-74/3108-01 K o m p u tery . W skaźniki niezaw odności; BN-76/3108-02 K o m p u tery . N iezaw odność. M etody b a d a ń i oceny niezaw odności u rząd zeń k o m p u te ro w y c h ; BN-78/3108-03 K o m p u tery . N iezaw odność.
W ym agania ogólne
M gr inż. W iesław DM OCHOWSKI u - kończyl stu d ia o sp ecjaln o ści „M a
szyny m ate m a ty c z n e ” na W ydziale E lek tro n ik i P o lite c h n ik i W rocław sk iej. Od 1967 r. p ra c u je w MERA- -ELWRO, początkow o przy u ru c h o m ieniu m aszyn c y fro w y ch , później jak o k iero w n ik W ydziału M ontażu i U ru ch o m ien ia MC. W la ta c h 1970—1974 był w y k ład o w cą n a k u r sa c h obsługi tech n iczn ej d la u ż y t
kow ników mc. O becnie k ie ru je Z e
społem ds. N iezaw odności z a jm u ją cym siq niezaw odnością p ro je k to w a ną, p ro d u k c y jn ą , e k sp lo a ta c y jn ą i fu n k c jo n a ln ą .
N n
= s y, b u i= i j—i oraz:
n — liczba e lem e n tó w danego ty p u N — liczba ty p ó w elem e n tó w
?*eij — e k s p lo a ta c y jn a in te n sy w n o ść uszkodzeń.
W artość A cc| zo stała w y liczo n a n a p o d sta w ie d a n y c h e k s
p lo a ta c y jn y c h s p rz ę tu firm y ICL, o p u b lik o w a n y ch przez P. L u c a sa i L. K n ig h ta („O bserved fa ilu re ra te of e le c tro n ic co m p o n en ts in c o m p u te r sy ste m s”, M ic ro e le ctro n ic s an d R e lia b ility , 1976, Vol. 15, p. 239—243).
N a to m ia s t w a rto ś ć A eg została w yliczo n a z la b o r a to r y j
nej in te n sy w n o śc i uszkodzeń e lem e n tó w k ra jo w y c h w op arc iu o „ In s tru k c ję obliczan ia śred n ie g o czasu m iędzy u sz k o d ze n iam i u rz ą d z e n ia elek tro n ic zn e g o n a poszczegól
nych e ta p a c h p ro je k to w a n ia ”, o p rac o w a n ą przez słu ż b ę n ie zaw odności C K S A iP M ERA-ELW RO.
P rz elicze n ie la b o ra to ry jn e j in te n sy w n o ści uszkodzeń na e k s p lo a ta c y jn ą w y k o n a n o d la w a ru n k ó w p ra c y w y s tę p u ją cy c h w p om ieszczeniach k lim aty z o w a n y c h , dla obciążeń e le k try c z n y c h na poziom ie 0,5 i te m p e ra tu ry obudow y e le m e n tó w do 35°C. Ś re d n i czas m iędzy u sz k o d ze n iam i obli
czono ze w zoru:
T x = y< r l
J a k w y nikło z obliczeń p ro g n o zo w an y śre d n i czas m ię dzy u sz k o d ze n iam i d la EC 2032/256 KB n a e le m e n ta c h s to sow anych przez IC L w y n o si 698 h, a n a e le m e n ta c h k r a jow ych 65,5 h. P rz e p ro w a d z o n e sz aco w an ie w sk azało , że zd ecy d o w an y w p ły w n a niezaw o d n o ść (głów nie p am ięci o p e ra c y jn e j i sta łe j) m a ją tra n z y s to ry p ro d u k c ji k ra jo w e j.
U w zg lęd n ien ie w n iosków w y p ły w a ją c y c h ze szczegółow ej an a liz y niezaw o d n o ści — tj. zm n iejsze n ie obciążeń e le k try cz n y ch , p olepszenie w a ru n k ó w chło d zen ia, w p ro w a d z e nie u k ła d ó w zab ez p ie cza ją cy ch p rze d uszkodzeniem w cza
sie w łąc za n ia i w y łąc za n ia , p ro w a d z e n ie o d p o w ied n iej s e le k c ji ele m e n tó w oraz s ta rz e n ia i sz o k o w a n ia blo k ó w p a m ięci — d o p ro w a d ziło w obecnie p ro d u k o w a n e j p am ięci o p e ra c y jn e j d o znacznego zm n iejsze n ia stru m ie n ia in te n syw ności uszkodzeń.
Z asto so w an ie w p ro ceso rze obciążeń elek try c z n y c h m n ie jsz y ch od 0,5, w p ro w a d z e n ie 37 zm ian k o n s tr u k c y j
nych do s tr u k tu r y logicznej, p o le p sza jąc y ch p o p raw n o ść d z ia ła n ia oraz w p ro w a d ze n ie 200 h e k s p lo a ta c ji w stę p n e j sy stem ó w w k o n fig u ra c ja c h u ży tk o w y c h , d o p ro w a d ziło do uzy sk an ia śred n ie g o czasu m iędzy u sz k o d ze n iam i d la EC 2032/256 KB n a p oziom ie 140 h.
Tabela 1. W skaźniki niezawodności m odułów system ów kom puterow ych ODKA 1300 o raz EC 1032
Urządzenie
Średnia liczba badanych urządzeń
Łączny czas pracy T v [li]
Ta
[hl 1{er
.
1970 1977 1978 1070 1977 1978 1970 1977 1978 1970 1977 1978■ ODltA 1305/9UK 0 13 19 15884 44177 00030 , 40,8
(04IC)
98,4
•
140 0,93
(04K)
0,973 0,974
ODRA 1325/32K 4 5 8 10997 14084 21888 48,4 130,7 202 0,95 0,970 0,974
KC 1032/250KB 3 5 12 2110 U119 28730 41,5 119,5 139.4 0,80 0,939 0,949
M S 304/1305 5 17 24 17230 53812 75021 249,7 189 303 0,99 0,980 0,985
, MTS 304/1325 4 5 0 10390 17235 17293 315 500,9 590 0,98 0,987 0,985
j EC 551? 0 10 13533 15872 — 044 1143 — 0,973 0,984
PT 3J1/1305 30 88 140 105522 278519 453994 473 350 533 0,99 0,957 0,987
PT 351/1325 24 24 30 28217 84759 98097 470 371 822 0,99 0,991 0.9S5
EC 5019 — 39 02 — 04232 • 150352 — 341 703 — 0,973 0,908
EC 5552 . ~ 0 8 — 13829 19000 — 197 1121 — 0,957 0,082
EC 5052 — 19 32 — 49591 114120 — 410 S07 — 0,970 0,959
DW 325/1305 5 15 22 13584 47300 00791 73 140 170 0,90 0,978 0,975
UW 325/1325 4 5 8 8077 17229 22108 OS 148 183 0,97 0,987 0,923
EC 7033 5 7 1« 4021 17480 39439 309 253 375 0,98 0,992 0,970
CK 30-1/1305 5 15 22 22888 48050 72228 132 139 270 0,97 0,908 0,975
CIC 304/1325 4 6 0 14043 10002 19505 138 141 241 0,93 0,990 0,992
EC 0010 4 8 10 2889 10949 30S87 240 125 339 0,98 0,971 0,911
CDT 325/1305 5 — 17 14745
. __
47018 203 — 020 0,98 — 0,992CDT 325/1325 4 5 7 10885 15720 22404 230 570 1021 0,99 0,997 0,993
EC 7014 — — 8 — — 10842^ - — 230 — 0,924
WSKAŹNIKI NIEZAWODNOŚCI EKSPLOATACYJNEJ Z estaw ie n ie w sk aź n ik ó w n iezaw o d n o ści m o dułów sy ste m ów k o m p u te ro w y c h ODRA 1300 oraz EC 1032 (tab e la 1) sporządzono n a p o d sta w ie k w a rta ln y c h a n k ie t „Z biorcze ze sta w ien ie czasów p ra c y sp rz ę tu in fo rm a ty k i” i „Z biorcze ze sta w ien ie u szkodzonych e lem e n tó w i p odzespołów ”, n a d sy ła n y ch do C K S A iP M ERA-ELW RO. Do p ro w a d z e n ia t a kiej a n k ie ty z a c ji ELW RO zostało zobow iązane przez K r a jo w ą O rg a n iz ację O bsługi T ech n iczn ej n a p o d sta w ie u s ta le ń C e n tru m K o o rd y n a cy jn eg o p rz y M iędzyrządow ej K o
m isji ds. ETO w RW PG.
T ab e le 2 i 3 p rz e d s ta w ia ją w sk a ź n ik i n iezaw o d n o ści sy stem ów k o m p u te ro w y c h ek sp lo a to w a n y c h w GUS W a rsza
w a i ZETO K atow ice, obliczone n a p o d sta w ie d an y c h p o sia d a n y c h przez ELW RO. Z ta b e l tych w y n ik a , że w y m ie
nion y ch system ów n ie m o żn a ze sobą p o ró w n y w a ć ze w zględu n a zró żn ico w an e k o n fig u ra c je fu n k c jo n a ln e i ró ż ne liczby w sp ó łp ra c u ją c y c h u rz ą d z e ń ze w n ętrzn y c h .
A żeby a n a liz y m ogły być p o ró w n y w a ln e, n ie z b ę d n e je st ścisłe sc h a ra k te ry z o w a n ie z a d a ń sy ste m u i u s ta le n ie od
p o w ied n ich p ro p o rc ji w y k o rz y sta n ia u rz ą d z e ń b ąd ź 'też p o słu g iw a n ie się p rz y p o ró w n y w a n iu z a d a n ia m i w zo rco w y m i lu b sta n d a rd o w y m i.
Tabela 2. Wskaźniki niezawodności zestawów komputerowych w GUS Warszawa
Konfiguracja zestawu '
(i kres (kwarta!
1978 r.)
Łączny czas pracy efektywnej
[hl
Łączny czas trwania uszkodzeń
lh]
Liczba uszkodzeń
Obsługa profilak
tyczna [U]
T i/
[hl
TJ*
[hj Ker Ktf
| -
..
JC 1305/90K egz. nr 197, i E-305, DW-325 : CIC-304, l>T-3MxO j SITS-304
II 1299 99,5 30 98,5 43,3 3,3 0,928 0,807
III 1343 100,5 35 (2) 107 38,4 3,0 0,920 0,862
; JC 1305/128 K, egz. nr 208.
i F-305 2070 121 41 (18) 126 50,0 2,9 0,944 0,893
; CDT-325, DW-325. CK-304, PT-3xM 0
; MTS -304 III 2145 93,5 05 (0) ( 278 33,0 1.4 0,958 0,852
■TC 1305/128 K, egz. nr 233, F-305, DW-325, CK-325,
CK—304, JITS-304 x 2 PT-3M x 10, PDS-325 EC-5052 X 0
II 2210 279 08 (4) 115 32,5 4,1 0,888 0,849
• III 2341 94 42 (1) 97 55,7 2,2 0,901 0,924
| EC 2032/25GICB, egz. nr 021,
| K-30, EC-7070, EC-001Gx2
j EC-7033 x 2, EC-5517x2, EC-5019x8, EC-5561 x2, EC-5001X 0, EC-5551,
j EC-5052 X 4 i '
11 017 91 44 (4> 104,5 14,0 2,0 0,871 0,759
I II 010 150 15 105 40,0 10,4 0,790 0,700
Tabela i. W skaźniki niezawodności (lla system u z rys. 3 d la różnych typów urządzeń rezerwowych
Nr wariacji Liczba urządzeń rezerwowych T
lh] Kerf (j
(tys. zl)
EC 7076 EC 6016 EC 7033 EC 5561 EC 5052
1 0 O 0 0 0 46,02 0,8477 0
2 0 0 0 0 1 55,31 1231
3 0 0 0 1 0 51,03 2001
4 0 0 1 0 0 53,04 1500
5 0 1 0 0 0 53,73 * 1470,5
6 1 0 0 0 0 52,29 104,5
7 0 0 0 1 1 02,51 3235
8 0 0 1 1 0 59,63 3504
9 0 0 1 0 1 04,59 2731
10 “ 0 1 0 0 1 05,62 2701,5
11 1 0 0 0 1 63,47 1425,5
12 0 1 0 1 0 60,51 3474,5
13 1 0 0 1 0 58,68 2194,5
14 0 1 1 0 0 62,45 2970,5
15 1 0 1 0 0 60,50 1094,5
1 6 1 1 0 0 0 01,41 1005
17' 0 0 1 1 1 74,04 4735
18 0 1 0 1 1 76,02 0,9101 1705,5
■ 19 1 0 0 1 1 73,15 * 3129,5
20 0 1 1 0 1 79.11 0,9145 4201,5
21 1 0 1 0 76,01 0,9050 2925,5
22 1 1 0 0 1 77,44 0,0024 289«
23 0 , 1 1 1 0 71,79 4974,5
24 1 0 1 1 0 09,23 3098,5
25 1 1 0 1 0 70,42 3089
20 1 1 1 0 0 73,07 3105
27 1 1 1 1 0 80,18 0,9130 5169
28 1 1 ł 0 1 90,94 0,9244 4396
20 1 1 0 L 92,34 0,9199 4990
30 1 0 1 1 1 90,30 0,9226 4929,5
31 0 1 1 1 1 94,72 0,9324 6205,5
3£ 1 1 1 1 121,48 0,9427 0100
POPRAWA NIEZAWODNOŚCI EKSPLOATACYJNEJ C o raz w iększy sto p ień sk o m p lik o w a n ia s tr u k tu r logicz
nych, w z ro st pojem n o ści p am ięci o p e ra c y jn y c h i z e w n ę trz nych, a ta k że szybkości p rz e sy ła n ia in fo rm a c ji, m uszą p r o w adzić do zw iększenia k o n tro li i o ch ro n y in fo rm a c ji. W y
m aga to w p ro w a d z a n ia m etod re d u n d a n c ji, zaró w n o s p rz ę tow ej, ja k i p ro g ra m o w ej. S ą to m etody:
© sy stem o w a {m etoda w y b o ru zasad o rg a n iz a c ji system ów i ich s tru k tu r )
® s tr u k tu r a ln a (m etoda re z e rw o w a n ia system ów , ich czę
ści sk ła d o w y ch lu b u rządzeń)
© in fo rm a c y jn a (m etoda z z a sto so w a n iem kodów za b ez p ie
czający ch p rze d zak łó cen iam i, n ie za w o d n y c h alg o ry tm ó w p rz e tw a rz a n ia in fo rm a c ji, rezerw o w y c h k a n a łó w p rze sy łu in fo rm a c ji, k o n tro li p rz e tw a rz a n ia in fo rm ac ji)
© czasow a (m etoda z za sto so w a n iem w ielo k ro tn eg o p o w ta rz a n ia zadań, ich części, rozkazów i o p era cji)
© d ia g n o sty c zn a (m etoda z za sto so w a n iem a p a ra tu ro w y c h i p ro g ra m o w y c h śro d k ó w d la diag n o zo w an ia technicznego s ta n u system ów i ich części)
© ergonom iczna (m etoda z w y k o rz y sta n ie m p o d ziału f u n k cji dotyczących ste ro w a n ia sy stem u w z a k re sie o p era to ra i sy stem u oraz w łaściw e j o rg a n iz a c ji roboczego m iejsca p rac y o p e ra to ra )
• fizy czn a (m etoda u w z g lę d n ia ją c a d o d atk o w e m a rg in e sy ' w y trzy m ało ścio w e, tj. m a rg in e sy elek try c z n e , m ech an iczn e, k lim a ty c z n e oraz w y b ó r o p ty m a ln y c h w a ru n k ó w e k s p lo a
ta c ji i o p ty m a ln y c h technologii).
M etody sy stem o w a, s tr u k tu r a ln a i in fo rm a c y jn a w C K S A iP M ERA -ELW RO u zy sk ały od p o w ied n ią ra n g ę prze
p ro je k to w a n iu now ych system ów , m a ją c y c h zdolność to le ro w a n ia zaró w n o błędów śro d o w isk a, ja k i w ła s n y c h uszk o dzeń i p rz e k ła m a ń .
Z asto so w an ie w p am ię c ia c h o p e ra c y jn y c h kod ó w d e te k cy jn y ch z k o re k c ją błędów i r e k o n fig u ra c ją p am ięci przy zw ięk szen iu sp rz ę tu o 7% pow in n o dać 2,5 ra z a w iększy ś re d n i czas m iędzy w y stą p ie n ia m i błędów .
P o d o b n ie w y so k ą r a n g ę n a d a n o m etodzie fizycznej, k tó ra je s t sto so w a n a p rzy p ro je k to w a n iu n iezaw o d n o ści w now ych u rząd zen iach .
W obecnie p ro d u k o w a n y m p ro ceso rze EC 2032 położono duży n ac isk n a m eto d ę d iag n o sty czn ą. Z n a jd u je to o d b i
cie w te sta c h diag n o sty czn y ch p ro c e so ra T L U P , T Ł U K i T P A S oraz w p ro g ra m a c h r e je s tr a c ji s ta n u sy stem u SER 0 i S ER 1, a ta k ż e w p ro g ra m a c h re d a g o w a n ia i w y d ru k u zapisów o b łędach E R E P i SEREP.
W zw iązk u a tym , że sy stem o p era c y jn y w EC 2032 je s t m ało odp o rn y n a p rz e k ła m a n ia sp rzę tu , p ro w a d zo n a je st obecnie m o d e rn iz a c ja p ro g ra m ó w SER, z m ie rz a ją c a do u le p sze n ia m eichanizm u izo lacji uszkodzeń p r o c e s o r a '— . ta k , ab y w p e łn i w y k o rz y sta ć m ożliw ość re k o n fig u ra c ji pam ięc i oraz w b u d o w an e u k ła d y k o n tro li i d iag n o sty k i.
ANDRZEJ SIKORSKI
Instytut Maszyn Matematycznych M ERA W a rszawa
e
Św iatło w ody w system ach kom puterow ych
W śla d za w p ro w a d z e n ie m św iatło w o d ó w do te le k o m u n ik a c ji, te c h n ik ę św ia tło w o d o w ą zaczęto stosow ać do p r z e sy ła n ia d a n y c h w m a szy n a ch cyfrow ych. N iew iele je d n a k p u b lik a c ji u k a z a ło się d o tą d n a te m a t ty c h zastosow ań.
T ym b a rd z ie j celow e w y d a je się w ięc om ów ienie p ro b le m u n a ła m a c h IN FO R M A TY K I.
Ś w iatło w o d y m ogą być sto so w a n e do połączeń:
® odległych k o m p u te ró w
© u rzą d zeń p e ry fe ry jn y c h jed n eg o sy stem u k o m p u te ro w e go, a w szczególności te rm in a li z a in sta lo w a n y c h w odleg
łości k ilk u k ilo m etró w
© sz a f jed n eg o k o m p u te ra oraz p a k ie tó w w e w n ą trz szafy.
P ie rw sz a g ru p a m ożliw ych za sto so w a ń n ie d o czek ała się jeszcze re a liz a c ji, lecz n ie w ą tp liw ie będzie się ro z w ija ć z całą te le k o m u n ik a c ją św ia tło w o d o w ą. A nalogicznym i lin ia m i p rze sy ło w y m i (a być m oże — ty m i sam ym i) b ęd ą przy w y k o rz y sta n iu itej te c h n ik i tra n s m ito w a n e za ró w n o in fo r
m a cje pom iędzy k o m p u te ra m i, ,jak i p ro g ra m y te lew iz y jn e czy rozm ow y telefoniczne.
T rzecia g ru p a — k ró tk ie p o łączen ia św iatłow odow e, sto so w an e ju ż z p o w o d zen iem w a u to m a ty c e — mię z n a la zła jeszcze szerszego z a sto so w a n ia w k o m p u te ra c h , głów nie ze w zględu n a sto su n k o w o w ysokie ceny elem en tó w elek - tronoptycznych oraz ich w y m ia ry . T ec h n ik a św ia tło w o d o w a w ciąż jeszcze je s t na eta p ie elem e n tó w d y sk re tn y c h z a jm u ją c y c h dużo m iejsca i zu ż y w ają cy c h znacznie w ię cej en e rg ii n iż e le k tro n ic z n e u k ła d y scalone. I chociaż łą czów ki św ia tło w o d o w e .mogą ju ż za p ew n ić k ilk a k ro tn ie w ięk sze u p a k o w a n ie niż łączó w k i e lek tro n ic zn e , to je d n a k d o p iero p rze jśc ie n a o p ty k ę zin teg ro w an ą , a p rzed e w szy stk im re a liz a c ja e m ite ró w i d e te k to ró w ś w ia tła w te c h nice sc a lo n e j, pozw oli na e fe k ty w n e połączen ia szaf, a ta k że poszczególnych p a k ie tó w k o m p u te ra .
W szystkie doty ch czas z re aliz o w an e łącza św ia tło w o d o w e w k o m p u te ra c h n ależ ą do d ru g ie j g ru p y zasto so w ań i ty mi łączam i z a jm u je m y się w n in ie jsz y m a ry k u le .
ŁĄCZA ŚWIATŁOWODOWE
P o łąc ze n ia św ia tło w o d o w e re a liz o w a n e obecnie w sy ste m a ch k o m p u te ro w y c h w y k o rz y stu ją n a ogół ty p o w e łącza sto so w a n e w te le k o m u n ik a c ji. S c h em at łącza św ia tło w o dow ego, służącego do tra n s m is ji inform acja w p o sta ci cy
fro w e j, p rz e d sta w io n y je s t na ry su n k u 1.
6 7 8
1 - koder
2 -u k tad sterujący źródłem światło 3 - źródło światta
U-św iatłow ód
5 -złącza optyczne 6 -d etek to r światfa 7 - odbiornik 8-dekoder
d e k o d e rze (8) — sp ro w a d z a n e są do sw ej p ie rw o tn e j postaci.
L in ia ta k a je s t ta k ż e w y p o saż o n a w łączó w k i optyczne (5), łączące poszczególne o dcinki św ia tło w o d u , oraz sam św ia tło w ó d ze źró d łem oraz d e te k to re m św ia tła .
N ajw a ż n ie jsz y m i p a ra m e tr a m i u ży tk o w y m i ta k ieg o łącza są m a k sy m a ln a długość łącza oraz dopuszczalna szybkość p rz e sy ła n ia in fo rm a c ji, o k re śla n a często przez szerokość p asm a p rzen o szen ia. O becnie w iele firm a m e ry k a ń sk ic h , a ta k ż e ja p o ń sk ic h i eu ro p e jsk ic h , o fe ru je ró żn e ty p y k o m p le tn y c h łączy p o z w a la ją c y c h n a p rz e sy ła n ie in f o rm a cji w p o sta ci cy fro w e j n a odległości do 5 km , z szybko
ścią do 30 M bit/s. Z estaw ien ie, .p a ra m e tró w k ilk u d z ie się c iu ta k ic h łączy p rz e d sta w io n o w ta b e li 1 (d an e p o chodzą z n i).
L in ią p rz e d sta w io n ą n a ry s. 1 m ożna p rze sy łać sy g n a ły ty lk o w je d n y m k ie ru n k u . Ł ącza d w u k ie ru n k o w e s k ła d a ją się na ogół z dw óch ta k ic h u k ła d ó w . Is tn ie je też m ożli
w ość w y k o rz y sta n ia w tym celu jed n eg o św iatło w o d u . P rz y obu jego k o ń ca ch trz e b a um ieścić e le m e n t św ia tło - dzielący, z a k tó ry m z n a jd u je się e m ite r i d e te k to r św ia tła . P ro w ad z o n e są te ż p ra c e n a d sk o n stru o w a n ie m ta k ich diod p ó łp rze w o d n ik o w y ch , k tó re m ogłyby jed n o cześn ie sp e łn ia ć fu n k c je e m ite ró w i d e te k to ró w św ia tła .
Św i a t ł o w o d y
N a jw a ż n ie jsz y e le m e n t łącza, d e c y d u ją cy o p o d sta w o w y ch p a ra m e tra c h u k ła d u , sta n o w i św iatło w ó d . J e s t to w łó k n o zb u d o w a n e z p rze zro czy sty ch m a te ria łó w , o dw óch
■różnych w sp ó łc zy n n ik a ch z a ła m a n ia św ia tła . Część w e w n ę tr z n a (rdzeń) m a w sp ó łc zy n n ik z a ła m a n ia n t w iększy od w sp ó łc zy n n ik a z a ła m a n ia części z e w n ę trz n e j płaszcza 7!;.
W św ia tło w o d a c h o sto su n k o w o szero k im rd z e n iu (śre d nica 50—500 jim) na s k u te k w e w n ę trz n y c h odbić w zdłuż rd z e n ia rozchodzi się w ie lo m o d o w a ł ) w iąz k a św iatła.
Ś w iatło w ó d o cien k im rd z e n iu (śred n ica ok. 10 Jim), p rz e p uszcza n a to m ia s t ty lk o je d e n m od św ia tła , p rz e sy ła n y ró w n o leg le do osi św ia tło w o d u — głów nie rd ze n iem , a częściow o ta k ż e i płaszczem [2],
Ś w iatło w o d y w ielo m o d o w e c h a r a k te ry z u ją się m n ie jsz y m tłu m ien iem , lecz jed n o cześn ie znacznie w ięk szy m i zn ie
k sz ta łc e n ia m i ,,'opóźnieniow ym i”, a w ięc w ęższym pasm em p rzen o szen ia. R óżnią się one ta k ż e w ielk o ścią otw o ru w zględnego, czyli m a k sy m a ln y m k ątem , pod k tó ry m m oż
n a jeszcze ’w p ro w a d zić św iatło. D la św ia tło w o d u je d n o - m odow ego w ielkość ta je s t w p rzy b liżen iu d zie się c io k ro t
nie m n ie jsz a i w ynosi około 0,04.
S p ośród z re aliz o w an y c h ju ż o dm ian w a rto w y ró żn ić św ia tło w ó d o w sp ó łc zy n n ik u z a ła m a n ia zm ie n ia ją c y m się z k w a d ra te m p ro m ie n ia , czyli tzw . św ia tło w ó d sam oognis-
*) Mod — cecha o k re ślając a d rg a n ia św iatła laserow ego. Św iatło jed n o tn o d o w e w y sy ła n e jes t w zdłuż osi o p ty czn ej lasera
Rys. 1. S ch em at łącza św iatłow odow ego do tra n s m is ji in fo rm acji c y fro w ej
W k o d erz e (1) in fo rm a c ja zo sta je p rz e tra n sp o n o w a n a n a kod o p ty m a ln y z p u n k tu w id ze n ia tra n sm isji św ia tło w o dow ej. N a stę p n ie u k ła d s te ru ją c y (2) źródłem św ia tła z a m ie n ia te n k o d n a im p u lsy p rąd o w e p o trz e b n e do p o b u d ze n ia źródła św ia tła . Z godnie z ty m i im p u ls a m i źródło św ia tła (3) e m itu je im p u lsy św ie tln e , k tó re są p rze n o szo ne przez św ia tło w ó d (4) do m iejsca docelow ego, gdzie d e
te k to r ś w ia tła (6) za m ie n ia je z p o w ro tem n a im p u lsy e lek try c z n e . Te z ko lei w o d b io rn ik u \1) są w zm a cn ian e i fo rm o w a n e odpow iednio (postać b in a rn a ), po czym w
M gr A ndrzej SIK ORSK I ukończył stu d ia n a W ydziale Fizyki U n iw er
sy te tu W arszaw skiego (1959). P ra c u je w In sty tu cie M aszyn M atem a
ty cz n y ch (obecnie w Z akładzie T ech nologii i A p a ratu ry ). Je s t a u to rem w ielu p u b lik a c ji z zakresu pam ięci k o m p u te ró w o raz k o m p u te ro w y c h zastosow ań tec h n ik optycznych.
n u n a s tę p u je pom iędzy b ita m i (p a trz ry s. 2). K od M a n c h e ste r w y m a g a d w u k ro tn ie szerszego p asm a d la te j s a m ej szybkości p rz e sy ła n ia in fo rm a c ji niż kod NRZ.
O p ra co w a n o szereg k o dów o cz ęstej z m ian ie sta n u zb li
żonych do ko d u M a n ch e ster, z o stały one zestaw io n e p rzez D. J. M o rrisa w p rac y [8], N a jc ie k aw szy m z kodów je st kod M PDC, o zm o d y fik o w an y m p rz e su n ię c iu fazow ym , w k tó ry m dla „ je d y n k i” z m ian a s ta n u n a s tę p u je w śro d k u b itu , zaś d la „z e ra ” n a p o cz ątk u b itu (jedynie dla p ie rw szego „ z e ra ” po „jed y n c e ” zm ian a nie w y stę p u je w cale).
N R Z
r r
¥
r
MPDC
Rys. 2. O braz g raficzn y p rzesy łan y ch kodów
W k odzie ty m zm ian y sta n u n a s tę p u ją n ie częściej niż raz n a je d e n b it i n ie rza d zie j niż r a z n a dw a bity. T a k w ięc w y m ag a n e je s t ta k ie pasm o p rze n o sze n ia, ja k w kodzie NRZ, nie m a n a to m ia s t obaw y, że d ry ft poziom u sta łe g o w yw oła p rz e k ła m a n ia . W e w sp o m n ia n e j pow yżej p rac y om ów iono ró w n ież u k ła d y służące do p rz e k o d o w y w a n ia in fo rm a c ji z ko d u N RZ n a in n e ro z p a try w a n e kody.
PRZYKŁADY ZASTOSOWAŃ
J e d n y m z zastosow ań tra n s m is ji św ia tło w o d o w ej w sy s te m ie k o m p u te ro w y m je s t p o łączenie oddalonych urząd zeń z e w n ętrzn y c h z je d n o stk ą c e n tra ln ą . Je d n o z pierw szych ta k ic h p ra k ty c z n ie d zia ła ją c y c h połączeń w y k o n an o w H ou
sto n w sy ste m ie k o m p u te ro w y m b ib lio te k i [9], [10], P o łą czono ta m lin ią św iatło w o d o w ą pięć te rm in a li um ieszczo
n ych w b u d y n k u odległym o około 1,5 k m od b u d y n k u z p ozostałym i te rm in a la m i i je d n o stk ą c e n tr a ln ą (rys. 3).
Terminale Terminale
Jednostki
yyyy
centralne
m i
ModemKabel optyczny
Światłowód
Kabel koncentryczny
R ys. 3. S ch em at sy stem u k o m p u tero w eg o w H ouston z ł\c z em św iatłow odow ym
D w u k ie ru n k o w e łącze św iatło w o d o w e, w iążące dw a o d cin k i m a g istra li zre aliz o w an e j n a k a b lu k o n ce n try cz n y m , zo
sta ło w y k o n an e n a p o je d y n cz y m św iatło w o d zie w ielom o- dow ym (V altec PC-10), ze źró d łem ś w ia tła ty p u LED, e m i
tu ją c y m p ro m ie n ie o długości fa li 800 (tm, i k rze m o w ą d io d ą la w in o w ą ja k o d e tek to rem .
Rys. i. P ołączenie em itera i d e te k to ra ze św iatłow odem do d w u k ie ru n k o w e j tran s m isji
W sy stem ie tym je d n o stk a c e n tra ln a k o le jn o w y w o łu je te rm in a le , p rz y czym każd y m z tych te rm in a li może w y
syłać dan e ty lk o po u p rz e d n im jego w y w o łan iu . D ane do sta rc z a n e są a s y n ch ro n icz n ie i p o z m u ltip le k so ro w a n iu p rz e sy ła n e są szeregow o ko d em N RZ z sz y b k o ścią 1 M bit/s.
S zybkość ta je s t zw ią za n a z ry tm e m p ra c y te rm in a li i nie je s t ogran iczo n a m ożliw ościam i lin ii św ia tło w o d o w ej. D w u k ie ru n k o w e p rze sy łan ie sygnałów je d n y m św ia tło w o d em je s t m ożliw e dzięki p rzy łą cz en iu e m ite ró w i d etek to ró w św ia tła ' do obu końców św ia tło w o d u poprzez elem e n t św ia tło d z ielą cy w ta k i sposób, ja k p o k az an o n a ry s u n k u 4.
M odem y optyczne, p rz e tw a rz a ją c e sygnały z p o sta ci e lek try cz n ej na optyczną i z p o w ro tem , m a ją u k ła d y b lo k u ją ce źródło św ia tła podczas o d bioru sygnałów oraz u k ła d y b lo k u ją ce d e te k to r w czasie n a d a w a n ia sy g n a łó w op ty cz
nych.
O m aw ia n e łącze um ieszczone zostało pod u lic ą i w y k a zało b ez b łę d n ą p ó łto ra ro c z n ą p rac ę, z w y ją tk ie m dw óch z a re je stro w a n y c h p rz e rw a ń (w czasie z a k ła d a n ia k a b la i po m iesiącu pracy). W m ie jsc ac h p o w sta ły ch p rz e rw a ń w sta w io n o złącza, k tó re w p ro w a d ziły d o d atk o w e s tr a ty energ ii, lecz n ie pogorszyły ja k o śc i tra n sm isji. Ł ącze było bow iem z a p ro je k to w a n e z w y sta rc z a ją c y m zap asem p rz e pustow ości.
W o p arc iu o istn ie ją c e w h a n d lu podzespoły o p raco w an o
■ ró w n ież in n e linie św ia tło w o d o w e łączące p o je d y n cz e t e r m in a le z je d n o stk ą c e n tra ln ą lub d w a m ik ro p ro ce so ry . F ir m a DECA, sto su ją c k a b le św ia tło w o d o w e firm y V ALTEC, łączy sw oje te rm in a le VT100T z m in ik o m p u te ra m i typu PDP-11. N ato m ia st fra n c u s k a firm a A TI, sto su jąc cz te ry pojed y n cze św ia tło w o d y firm y QU AR TZ ET SILIC E,' w y
k o n ała d w u k ie ru n k o w e łącze o długości p o n ad k ilo m e tr, łączące dw a m ik ro p ro c e so ry [11],
Z nacznie ciek aw szy m z a sto so w a n iem w y d a je się p a s y w na k o m p u te ro w a sieć św ia tło w o d o w a F IB ER N ET , z re a liz o w a n a w o śro d k u b ad aw czy m X e ro x a w P alo A lto [10], D zięki sk o n s tru o w a n iu złącza w k sz tałcie g w iazdy m ożliw a je s t jed n o czesn a .w spółpraca 19 sta cji. O rg a n iz a c ja p ra c y w tej sieci je s t id e n ty cz n a ja k w sieci ETH ER N ET, z re a lizo w an ej w o p arc iu o k ab e l k o n ce n try cz n y . D ane, p rz e k o d o w an e z 16-bitow yeh słów do p o sta ci szeregow ej, n a d a w a n e są do w spólnej sieci z szybkością 114 M bitów /s w kodzie d w u fazo w y m (M anchester). Z sieci d an e te są w y b ie ra n e przez w łaściw e u rz ą d z e n ia na p o d sta w ie p rz e sy ła nego kodu ad reso w eg o i d ek o d o w a n e do słów 16-bitow ych.
S ieć pow yższa zo stała zre a liz o w a n a na k a b lu firm y S IE COR ze św ia tło w o d em o g ru b o ści rd zen ia 62,5 ,um i o zm iennym w sp ó łczy n n ik u z a ła m a n ia św ia tła ; ja k o e m ite r św ia tła służył la s e r G aA lA s, z a ś d e te k to re m by ła fo todioda la w in o w a C30884 (RCA). W p o ró w n a n iu z siecią E T H E R NET sieć św iatło w o d o w a F IB ER N ET m a około 5 0 -k ro tn ie w ięk szą szybkość p rze sy łan ia danych.
L in ie św ia tło w o d o w e z n a jd u ją ta k ż e za sto so w a n ia w k o m p u te ro w y c h sy stem a ch ste ro w a n ia p ro d u k c ją lu b w ste ro w a n iu sk o m p lik o w an y m i e k s p e ry m e n ta m i. T a k np.
złożona sieć św ia tło w o d o w a z o stała z re aliz o w an a w L iv e r
m ore L a b o ra to ry (u n iw e rsy te t k a lifo rn ijs k i) do e k s p e ry m e n tu z fu zją lasero w ą. W ek sp ery m en c ie tym lam p y b ły sk o w e d w u d z ie stu la se ró w d o sta rc z a ją w ciąg u ł m s 25 M Jo u li e n e rg ii, w zw iązk u z czym p o w sta ją b a rd z o sil
ne zakłó cen ia ele k tro m a g n e ty c z n e , spo tęg o w an e p o w sta ły m w w y n ik u fu zji p ro m ie n io w a n ie m re n tg e n o w sk im i ją d ro wym . A by u k ła d ste ro w a n ia e k sp e ry m e n te m oraz jego sy ste m p o m ia ro w y i d ia g n o sty c zn y u ch ro n ić od pow yższych w pływ ów , zre aliz o w an o p o tró jn y system łączy św ia tło w o dow ych, w y p ro w a d z a ją c y in fo rm a c je poza ich zasięg [10], In n y m ro d z a je m za sto so w a n ia je s t połączen ie a n te n y sta c ji s a te lita r n e j z c e n tru m k o m p u te ro w y m , z re aliz o w an e w N av a l C o m m u n ic atio n S ta tio n w A gana [12]. Łącze to sk ła d a się z 6 k ab li, z k tó ry c h k aż d y za w ie ra po 8 św ia tłow odów o zm ien n y m w sp ó łc zy n n ik u z a ła m a n ia św ia tła . Ł ącze m a długość około dw óch k ilo m e tró w i zbu d o w an e je s t z je d n o k ilo m e tro w y c h o dcinków k a b li. D ane m ogą być p rze sy łan e k aż d y m z 48 k an a łó w z szybkością od 20 K b i- tów /s do 20 M bitów /s. O dsunięcie c e n tru m k o m p u te ro w e g o od a n te n y i połączenie ich św ia tło w o d am i m ia ło n a celu u m o ż liw ie n ie lo k a liz a c ji c e n tru m n a p o d sta w ie n asłu c h u radiow ego.
N ależy p rzypuszczać, że z re aliz o w an o rów n ież w iele in nych lin ii p rz e sy ła n ia d an y c h w w o jsk o w y ch system ach , k o m p u te ro w y c h , je d n a k p u b lik a c je na te n te m a t są oczy
wiście b ard z o sk ą p e [13],
PODSUMOWANIE
Ł ącza św ia tło w o d o w e z a p e w n ia ją system om k o m p u te ro w ym w iele k o rzy stn y c h w łasności, ta k ich ja k :
— w y ją tk o w o szero k ie p asm o p rze n o sze n ia, co u m ożliw ia uzy sk an ie olb rzy m iej szybkości p rz e sy ła n ia dan y ch
— w ie lk ą odporność n a różnego ty p u zakłó cen ia i p rz e słuchy
— dużą oszczędność m a te ria ło w ą ze w zg lęd u n a b ard z o m a łe p rz e k ro je k a b li
— e le k try c z n ą izolację łączonych urząd zeń .
N asu w a się w ięc p y ta n ie , dlaczego m inio ty lu z a le t i o siąg aln y ch n a r y n k u gotow ych podzespołów oraz k o m p le t
n y ch łączy św iatło w o d o w y ch , w ta k m ały m n a d a l sto p n iu w y k o rz y sty w an e są w sy stem a ch k o m p u te ro w y c h . P rz y czyn tego sta n u rzeczy m ożna się d o szukiw ać w tym , że w ty p o w y ch sy ste m a c h k o m p u te ro w y c h w iększość w y m ie
nion y ch pow yżej z a le t nie m a isto tn eg o znaczenia.
O dległości- p rz e sy ła n ia d a n y c h zw ykle n ie są duże i n a ogół n ie je s t k o n ie cz n a ta k w ie lk a p ręd k o ść tra n sm isji, co p rzy sto su n k o w o w ysokich cenach łączy św iatło w o d o w y ch p o w o d u je, że p re fe ro w a n e są n a d a l ro zw ią zan ia tańsze.
O bniżenie cen sam y ch k a b li św iatło w o d o w y ch nie zm ieni tej sy tu a c ji, gdyż w p rz y p a d k u system ów k o m p u te ro w y c h w iększe znaczenie m a ją n isk a cen a oraz n iezaw odność u rzą d zeń n a d a w cz o -o d b io rcz y ch niż n isk a cen a sam ego k ab la.
N a raz ie łącza św ia tło w o d o w e m ogą liczyć je d y n ie na z a sto so w a n ia sp e cja ln e, zw łaszcza ta m , gdzie w a ru n k i ze
w n ę trz n e w p o sta ci siln y ch zakłóceń elek tro m a g n e ty c z n y c h czy b ra k m ie jsc a n a g ru b e k a b le k o n c e n try c z n e zm u sza ją k o n s tru k to ró w do sz u k a n ia n o w y ch rozw iązań.
S zerszego za sto so w a n ia św iatłow odów w k o m p u te ra c h n ależy oczekiw ać po u zy sk an iu ta n ic h i niezaw o d n y ch e m ite ró w i d e te k to ró w św ia tła , k tó re będzie m ożna u m iesz
czać w p r o s t n a p a k ie ta c h z u k ła d a m i e lek tro n ic zn y m i. D o
p ie ro rozw ój o p ty k i z in te g ro w a n e j, o b ejm u ją c e j re a liz a c ję zespołów optycznych, o p to e le k tro n ic z n y c h i elek tro n ic zn y c h w e w spólnych u k ła d ac h scalo n y ch , p o w in ie n znacznie p rzyspieszyć szersze za sto so w a n ie opty czn ej tra n s m is ji d a n ych w sy stem a ch k o m p u te ro w y c h .
LITERATURA:
[11 H indin H. J .: W hat d esig n ers should know a b o u t o ff-th e-sh elf fib er-o p tic links. „E lec tro n ic s” n r 26/1978
12! S m o liń sk i A .: T elek o m u n ik ac ja św iatłow odow a. „R ozpraw y E le k tro tech n iczn e” z. 1/1976
(3] L afo rie P., M oulinet M.: Le d o ssier de la tran sm issio n n u m é riq u e p a r lib re s o p tiques. „E lec tro n iq u e " n r 269/1979
|4) G rossm an M.: G row ing selection of co m p o n en ts m ak es in te r facin g easier. „E lectro n ic D esign" n r 22/1978
[5] M cD erm ott J .: E m itte rs, d e te cto rs on th e w ay for lo n g er links, low er cost. „E lectro n ic D esign" n r 22/1978
[6| F ellin g er D. F., M atare H. F.: F ib e r-o p tic lin k s w o rk b etter w h en m atch ed w ith the rig h t e m itte rs. „E lectro n ic D esign” n r 22/1978
[7] K eeler P .: A lig n m en t is th e fib er-o p tic c o n n e c to r’s m ain jo b
— b u t a c c u rac y s ta rts w ith fib ers. „E lectro n ic D esign” n r 22/1978 [3] M orris D. J .: C ode y o u r fib er-o p tic d a ta speed, w ith o u t losign c irc u it sim p licity . „E lectro n ic D esign” n r 22/1978
(9] G oldberg N ., E ibner J. A.: O ptical link design and com po
n e n t selection. „ C o m p u ter D esign” n r 5/1979
[10] M cD erm ott J .: T h ey ’re h ere: in te rco n n e c tio n s for c o m p u ters and in stru m e n ta tio n . „E lectro n ic D esign” n r 22/1978
111] La p re m ière liaiso n p a r câble optique e n tre m icro -o rd in a - teu rs. „ E lec tro n iq u e " n r 253/1978
[12] F iber optic sy stem links, g ro u n d sta tio n to d a ta processing c en ter. „C o m p u ter D esign” n r 2/1979
[13] M cD erm o tt J .: M ilitary in te re s t sp u rs ad v an ces on all fro n ts.
„E lectro n ic D esign" n r 22/1978.
ANDRZEJ DĄBKOWSK1 Instytut Planow ania W arszawa
M odelow anie systemowe uw arunkow ań rozw oju sp o łe czn o -g o sp o d a rcze g o gm in
O sta tn ie la ta p rzy n io sły w iele cen n y ch do św iad czeń w d zied zin ie za sto so w a ń różnych te c h n ik i m etod m o d e lo w an ia , n ie z b ę d n y c h w p ro c e sa c h u sp ra w n ie ń p la n o w a n ia n a poszczególnych szczeblach a d m in is tra c ji p a ń stw o w e j i te re n o w ej.
J e d n ą z tych m etod, z a jm u ją c ą szczególne m iejsce w od
w zo ro w y w a n iu i b a d a n iu tru d n o m ie rz a ln y c h procesów sp o łeczno-gospodarczych, je s t m eto d a z n a n a pod nazw ą
„ d y n a m ik a sy ste m ó w ”. N ie je s t to w rzeczyw istości n az w a w p ełn i a d e k w a tn a . W p rz y p a d k u m o d e lo w an ia złożonych u k ła d ó w sp o łeczn o -g o sp o d arczy ch tra fn ie js z e je s t sto so w an e obecnie o k re śle n ie „m o d elo w a n ie sy ste m o w e ”, ro z u m ian e ja k o in te ra k ty w n y p ro ces b u d o w y i e k s p lo a ta c ji sy ste m u d y n am icz n y ch m odeli sy m u lac y jn y ch . T w o rzą one h ie ra rc h ic z n y u k ła d 'w zajem n ie sprzężonych m odeli c z ą s t
k ow ych (przy w yższym poziom ie ag re g acji), o d w z o ro w u ją cych isto tn e w d a n y m b a d a n iu w łasn o ści sy stem u m ik ro - lub m a k ro e k o n o m ic zn e g o i społecznego.
Tego ty p u złożone s tr u k tu r y m odelow e p rz y s p a rz a ją z a zw yczaj znacznie w ięcej k ło p o tó w zaró w n o w sfe rz e p o p ra w n e g o o d w zo ro w an ia rzeczyw istości, ja k i p rzy w y k o rz y sta n iu m etod in te r a k ty w n e j e k s p lo a ta c ji m odeli w edług u p rze d n io o p rac o w a n y ch sc e n a riu sz y sy tu a cy jn y ch .
S c en a riu sze s y tu a c y jn e (badaw cze), tw o rzą ce m n ie j lub b a rd z ie j sfo rm a liz o w a n y „Z biór z a p y ta ń ”, w y zn a cz ają n ie ja k o z góry p rze b ieg p ro cesu p rz e tw a rz a n ia m odelu, a co za 'tym idzie p o z w a la ją n a u zy sk an ie w y n ik ó w w se k w e n cji pew nego ciąg u badaw czego, in te re su ją c e g o d ec y d en ta w d a n e j fazie a n a liz p rze d d ecy z y jn y c h .
Doc. d r hab. inż. A ndrzej DĄB
RO W SK I jes t ab so lw en tem W ydzia
łu In ż y n ie rii L ądow ej PW , ukończył też S tu d iu m Podyplom ow e na W y
dziale M echaniczno-T eehnologicznym PW ; stopień d o k to ra n au k tech n icz
n y c h (z zastosow ań in fo rm a ty k i w przem yśle budo w lan y m ) uzy sk ał w 1973 r., ty tu ł d o k to ra h ab ilito w an e go — n a W ydziale N au k E konom icz
n y ch UW (1979 r.). P ra c o w ał m .in.
w O środku O bliczeń In ży n iery jn o - -T ech n iczn y ch ETO PROJEK T, w M i
n isterstw ie B udow nictw a i P rz e m y słu M ateriałó w B u d o w lan y ch jak o głów ny in fo rm a ty k re so rtu , w G a
binecie Przew odniczącego K om isji P lan o w an ia p rzy R adzie M inistrów , ja k o głów ny p ro je k ta n t podsystem u ogólnogospodarczych p ro p o rc ji w zro stow ych sy stem u CENPLAN , a od 1976 r. zatru d n io n y je s t w In sty tu cie P lan o w an ia n a sta n o w isk u — n a j
p ierw — głów nego sp ecjalisty , obec
nie — d o cen ta. J e s t też starszy m w y k ład o w cą n a P o lite c h n ic e W ar
szaw skiej i k o n su lta n te m w In s ty tucie P o d staw o w y ch P roblem ów M arksizm u i L eninizm u KC PZ PR .
