Proponujem y w spółpracę Piszcie!
Środowisko inform atyków, do którego przede w szystkim adresowana jest INFORMATYKA, mimo że form alnie dość jednolite, sprawia wrażenie zde
zintegrowanego. Postępujący coraz szybciej podział na wąskie specjalizacje i sfery zainteresowań może w rezultacie spowodować zanik kontaktów pom ię
dzy poszczególnym i grupami. Inform atyka jako ca
łość stałaby się w tedy dziedziną abstrakcyjną, w ra
mach której praktyka ograniczona by została w y łącznie do w ycinkow ych prac konstruktorów sprzę
tu i oprogramowania, projektantów lub analityków system ów.
Pow olny przepływ informacji i wspom niane trud
ności w ym iany poglądów pom iędzy informatykami mogą doprowadzić nie tylko do znacznych strat gos
podarczych i opóźnień technologicznych, ale także do następstw typu psychicznego —■ obojętności i znie
chęcenia. Drogą do dającego satysfakcję współdzia
łania jest przecież przede wszystkim porozumienie.
INFORMATYKA, jako pismo fachowe, jest szan
są dla środowiska. Jej łam y, otwarte dla wszystkich zainteresowanych, pow inny zostać w większym niż dotychczas stopniu w ykorzystane do szerokiej w y m iany doświadczeń i poglądów.
Piszcie do nas o wszystkim , co w ramach infor
m atyki w ydaje Wam się ważne. Spróbujm y razem
opisać rzeczyw isty stan tej dziedziny w Polsce.
U łatw i to niew ątpliw ie ujawnienie istniejących m oż
liw ości i ograniczeń, a także spowoduje, że pojęcie
„inform atyka” stanie się czymś realnym, a w afek
cie — w pełni zrozumiałym dla całego społeczeń
stwa. Ze swojej strony gwarantujem y każdą, m ożli
wą w warunkach Redakcji pomoc.
W rubryce POGLĄDY będziem y zamieszczać rzeczowe, w nikliw e w ypow iedzi, dotyczące najważ
niejszych problemów inform atyki, now ych zasto
sowań, interesujących pom ysłów i koncepcji.
Znajdą tu m iejsce dyskusje, w yw iady, a tak
że omówienia ważkich problemów i osiągnięć zagra
nicznych.
Jest ponadto rubryka LISTY, którą w y korzystać może każdy dla przekazania swoich ra
cji — niekoniecznie z pozycji w ybitnego eksperta.
Spodziewam y się tutaj m iędzy innym i głosów kry
tycznych, inform ujących o w szelkich nieprawidło
wościach, z jakim i niestety często stykają się użyt
kow nicy inform atyki, a także uw ag oraz postulatów w stosunku do treści naszego pisma.
Zatem — czekamy.
REDAKCJA
WYDAWNICTWO
1 SIGMA l
ul Świętokrzyska 14a 00-950 Warszawa skrytka pocztowa 1004
K O L E G IU M R E D A K C Y J N E
R e d a k t o r n a c z e l n y : p r o f . d r h a b . L e o n Ł U K A S Z E W IC Z
d r K r y s t y n B E R N A T O W IC Z , p r o f . d r b a b . in ż . K o n r a d F I A Ł K O W S K I ( z a s t ę p c a r e d a k t o r a n a c z e l n e g o ) , d o c . Z b i g n i e w G A C K O W S K I, m g r in ż . Z b i g n i e w G L U Z A , d r J a n u s z G W IA Z D A ,
• u g r in ż . S t a n i s ł a w J A S K Ó L S K I , W ł a d y s ł a w K L E P A C Z ( z a s t ę p c a r e d a k t o r a n a c z e ln e g o ) , m g r in ż . W i n c e n t y L A D A , d r in ż . T o m a s z P A W L A K , m g r in ż . A n t o n i W IE S N O W S K I S e k r e t a r z r e d a k c j i : m g r T e r e s a J A B Ł O Ń S K A R e d . t e c h n .: E w a K A M IŃ S K A
R A D A P R O G R A M O W A
P r o f . d r h a b . T a d e u s z P E C H E ( p r z e w o d n i c z ą c y ) , m g r in ż . T o m a s z B A Ń K O W S K I ( s e k r e t a r z ) , m g r in i. A n t o n i B O S S O W S K I, m g r in ż . R o m a n B U R N O , p r o f . d r h a b . A n d r z e j J A N I C K I , m g r in ż . J a n K R A M A R C Z U K , p r o f . d r h a b . in ż . J u l i u s z K U L I K O W S K I , p r o f . d r h a b . L e o n Ł U K A S Z E W IC Z , g e n . d r in ż . M a r i a n P A S T E R N A K , m g T i n ż . B r o n i s ł a w P I W O W A R , m g r Z b i g n i e w S U B S T Y K , m g r J e r z y T R Y B U L S K I , d o c . d r h a b . T a d e u s z W A L C Z A K , d r Inż.
J a n Z Y D O W O
R e d a k c j a : 00-041 W a r s z a w a , u l . J a s n a 14/16, p o k ó j 326, t e l . 27-71-40, d y ż u r y r e d a k c j i 10.00—13.90 Z a k ł . G r a f . „ T a m k a ” . Z a m . 401. P a p i e r d r u k . s a t . V k l . TO g . A l . O b j. 5 a r k . d r u k . N a k ł a d 7000 e g z . 0 -5 1 .
C e n a e g z e m p l a r z a z ł 30.— 1 D N E K S 36124 P r e n u m e r a t a r o c z n a z ł 360.—
v. Ą m /s o
R z e c z k o w s k i w . , S u b i c t a K .: L I N D A — s y s t e m z a r z ą d z a n i a b a z ą d a n y c h . C z ę ś£ 1
IN F O R M A T Y K A 1Ó80, n r 11, s. 4
C h a r a k t e r y s t y k a s y s t e m u z a r z ą d z a n i a b a z ą d a n y c h p r z e z n a c z o n e g o d o s t o s o w a n i a n a k o m p u t e r a c h s e r i i O D R A 1300.
S y s t e m t e n , z r e a l i z o w a n y w I n s t y t u c i e P o d s t a w I n f o r m a t y k i P A N , o p a r t o o k o n c e p c j ę l i n g w i s t y c z n e g o p o d e j ś c i a d o t e o r i i b a z d a n y c h . D w u l e t n i a e k s p l o a t a c j a u ż y t k o w a p o t w i e r d z i ł a p r z y d a t n o ś ć s y s t e m u d o t w o r z e n i a b a z d a n y c h ś r e d n i e j w i e l k o ś c i . W c z ę ś c i p i e r w s z e j a r t y k u ł u p o d a n o o g ó l n e c h a r a k t e r y s t y k i s y s t e m u , j ę z y k a o p i s u d a n y c h o r a z j ę z y k a m a n i p u l a c j i d a n y m i .
Hle'iKOBCKM B ., C yO eTa K .: L I N D A — cHOTesia y n p a B j ie m m G a io ii A a iiH u x . 'l a c r i . I
M H O O P M A T H K A 1980, Na 11, C T p . 4
X apaK T epiiC T H K a c h c t c m l i y n p a a j i e m m B a30fi A a m i u x , n p e A - n a i n a 'i e H H o i i a .i h n p m ie H e m iH n a EbriHc.THTe.ibHi.ix- w a u iH - n a x c e p n i i O flP A 1300. 3 i a CHCTeMa p a 3 p a 0 o T a H a n H h c t i i - TyTe O c h o b B b ra ic jiH T e Jib H o ft T e x m iK H n o Jib C K o ń A K a fle itw i H a y n . O n a o c i i o n a n a Ha K O n u e im m i m iH rBH CTiiH ecK Oro n o A - x o A a k T e o p jiii Ga3 f la m ib ix . flByjieTHHH s K c n .T y a ra m m n o R - TBepflH jia n p n r o a n o c T b cilCTeMbi A n n c o 3 a a n a n t i n B a s s a i l - H bix c p e s H e ii BeJiHHHHbi. B n e p B o fi n a c n i CTaTbii AaiOTcn o B m iie x a p a K T e p n c T im n C i l C T e M b i , H 3 u x a o m i c a m i n 11 H3biK.a M a m i n y .i n u n n a b u h l i m u .
D r a b e n t W .i D e f i n i o w a n i e j ę z y k ó w p r o g r a m o w a n i a — D r u g a M e t o d a W i e d e ń s k a ( s e m a n t y k a )
IN F O R M A T Y K A 1980, n r 11, s. 7
D r u g a c z ę ś ć p r e z e n t a c j i p r e c y z y j n e g o s p o s o b u d e f i n i o w a n i a j ę z y k ó w p r o g r a m o w a n i a w o p a r c i u o D r u g ę M e t o d ę W i e d e ń s k ą ( V i e n n a D e v e l o p m e n t M e th o d ) , p o ś w i ę c o n a d e f i n i o w a n i u s e m a n t y k i . W z a k o ń c z e n i u a u t o r d o k o n u j e o g ó l
n e j o c e n y w a l o r ó w u ż y t k o w y c h M e t o d y W i e d e ń s k i e j .
i(p a 6 3 iiT B .: O n p e a e .i e u H e m u K o n n p o rp a M M iip o B a iiH ti — B T O poii BeilCKllii M6TOA (CCMaitTllKa)
H H f O P M A i M K A 1980, Na U CTp. 7
B T o p a n <iacTi> n p e ^ c T a B .ie in m -ro m ro ro c n o c o O a o n p e A e n e m in H 3bixoB n p o rp a M M iip o B a m m n a o c u o n e B T o p o ro B en cK O ro Me-roAa ( V ie n n a D e v e l o p m e n t M e th o d ) , K a c a io m a n c « o n p e A e - v ie iin ji cejsanTHKM . B K o n n e CTaTbH e e b b t o p A a e r o B m y io one.Micy 'j k cn . i y a x a o i n n . i x a o c t o iih c t b B e iic K o ro M eroA a.
P u c h a l k a T .: Z a d a n i a i a l g o r y t m y k o m p u t e r o w e g o s t e r o w a n i a p r o c e s a m i t e c h n o l o g i c z n y m i "
IN F O R M A T Y K A 1380, N o U , p . 10
O g ó ln a c h a r a k t e r y s t y k a z a d a ń i a l g o r y t m ó w k o m p u t e r o w e g o s t e r o w a n i a p r o c e s a m i t e c h n o l o g i c z n y m i . O m ó w io n o m o d e l p o d s t a w o w y o r a z n i e k t ó r e m o d e l e s z c z e g ó ł o w e p r o j e k t o w a n i a t a k i c h s y s t e m ó w w d o s t o s o w a n i u d o k o n k r e t n y c h p r o c e s ó w .
U y x a JiK a T .: S aA a^H it aJiropH TM bi aBTO M aTH necK oro y n p a n - n eiiH H T ex H o n o n i'jecK H M K n p o ije c c a M ii
M H<X>OPM ATHKA 1980, Nil 11, CTp. 10
O O m a n x a p a K T c p iic T m c a a a A a i u a.iropH TM O n anT O M aT itnec- K o ro yn p n D .-eiiH H T exiionoriiH ecK H M H n p o ije c c a M ii. O O cyjK - AaCTC/l o c iio B iia n MOAeAb u lieK O T o p w e nOAPOBiibie MOAeAH n p o eK T H poB aiivift t b k h x CHCTeM b n p u c n o c o G a c n m i k k o h - K pexiibiM n p o ite c c a M .
D u j k o J ., S t y c z y ń s k i Z .: Z a s a d y a r c h i w i z a c j i w s y s t e m i e p r o j e k t o w a n i a w s p o m a g a n e g o k o m p u t e r e m
I N F O R M A T Y K A 1980, n r 11, S. 13
' «Ł- C h a r a k t e r y s t y k a r o z w i ą z a ń o r g a n i z a c y j n y c h i p r o g r a m o w y c h s y s t e m u a r c h i w o w a n l a w p a m i ę c i a c h z e w n ę t r z n y c h d o k u m e n t a c j i p r o j e k t o w a n i a w s p o m a g a n e g o k o m p u t e r e m .
ByHKO n „ CTUHHIIbCKH 3 ..' IIp ilH l^ Itn b l apXHBII3aitHH n CH- c r e s i e r i p o e K n i p o n a m u i ncn o M o raeiv io ii B bivn ic A iiT e jib n o ii m a- i n im o if
H H ® O P M A T H K A 1980, N j 11, c r p , 13
X ap aK T ep jicT H K a o p ra n H sa m iO H H b ix u n p o r p a m n i b i x p e m e - HHfi CHCTe.M a p x iiB n p o n a itH H b o BneuiH H X nawtiTHX AOKy- M eH T aum i n p o e K T iip o B a m iH ncnOMOrne.MOft BbiHHCAHTe.ibHOrt M a im m o ft.
D o b r u c k i L .: W y b ó r s y s t e m u z a r z ą d z a n i a b a z ą d a n y c h d l a IN F O C H E M U
IN F O R M A T Y K A 1980, n r U , s. 10
C h a r a k t e r y s t y k a s p o s o b u w y b o r u s y s t e m u z a r z ą d z a n i a b a z ą d a n y c h w o p a r c i u o d o ś w i a d c z e n i a p r a k t y c z n e z e b r a n e w c z a s i e p r o j e k t o w a n i a w l e l o d z l e d z i n o w e g o s y s t e m u i n f o r m a t y c z n e g o d l a z a k ł a d ó w p r z e m y s ł u c h e m i c z n e g o . P o d a n o u z a s a d n i e n i e o r a z m e t o d y k ę o c e n y p r a w i d ł o w o ś c i t a k i e g o w y b o r u .
;io S p y u k;! J L : B u g o p c h c t c m u y n p a B j i e m i a G aaoft A a m ib ix A n n IN F O C H E M
M H O O P M A T M K A 1980, N i 11, CTp. 10
X ap aK T ep u cT H K a c n o c o C a n u O o p a c h c t c m u ynp aB JieitH H Oa- 3ofi A a n iib ix lia o c H o n e n p aK T H w ecK o ro onbiTa, c o S p a m i o r o BO BpeMJI npOeKTHpOBBIIHH MIIOrOOTpaCAeBOfi BblHHC.WlTe.nl>- H oft CHCTeMbi A n n npeA n p R H T iitt x H itii'ie c K o fi n p o M t m i n e n -
IIOCTH. ;iaCTCJi OOOCHOBBHHe II MeiOA HK a n p aB II AbHOCTH
o u e u K H Taicoro po A a B biO opa.
B e d n a rz . J ., M a j e w s k i M .: P r z y g o t o w a n i e u i y t k o w n i k a b a
z y d a n y c h /
IN F O R M A T Y K A 1980, n r 11, S. 20 -
C h a r a k t e r y s t y k a z a s a d o r a z p r z e d s i ę w z i ę ć o r g a n i z a c y j n y c h J a k i e n a l e ż y s t o s o w a ć p o p o d j ę c i u d e c y z j i o w d r a ż a n i u s y s t e m u I n f o r m a t y c z n e g o w p r z e d s i ę b i o r s t w i e w o p a r c i u o
w s p ó l n ą b a z ę d a n y c h .
B S A iiam I I ., MaeBCKH M .: n p iir o T o n .i e iiH e n oT peS iiT cA fl S a 3bi A aiiH bix
M H O O P M A T H K A 1980, Na 11, CTp. 20
X ap aK T ep u cT H K a n p i m u n n o B h o p r n n i i 3 a u n o n H b i x n p e A n p ii- HTHti, K aK iie c A e A y e r n c n o .ib 3 o n a T b , n p H i i m i a n p e u i e i u i n , K o c a r o m n e c n n n e A p e n u n aB T O M aT H 3npoB aiinoii c h c tc m w ] b n p e A n p iiflT im n a 0CH0 Be o O u ie ii 0 a 3 b i A aiiH b ix .
K o r n a c k i w . : W y b r a n e p r o b l e m y a n a l i z y n i e z a w o d n o ś c i j - i w e j o p r o g r a m o w a n i a
IN F O R M A T Y K A 1980, n r 11, s. 22
Z d e f i n i o w a n i e o r a z k l a s y f i k a c j a p o d s t a w o w y c h p o j ę ć z z a k r e s u b a d a ń n a d n i e z a w o d n o ś c i ą p r o g r a m ó w . P o d a n o p r z e g l ą d o r a z i s t o t ę s t o s o w a n y c h o b e c n i e m e t o d s z a c o w a n i a n i e z a w o d n o ś c i p r o g r a m ó w .
K o p iia n K ii B .: H s O p a m ib ie npoO A eM bi a H a n w s a iiaAeJKHOCTH u p o rp a M M iio ro o G e c n e 'i e m m
M H O O P M A T M K A 1980, Na 11, c T p . 22
O n p e A e A e im e u K A acciu JjiiK am iH o c h o b h l i x i noiiH THfi m3 o O A a c T i i i i c c A e A O B a H H / i i i a f l e j K i i o c T i i nporpaM M . f l a e T c a n p o - c m o tp u y K a3 b m aeT C « n a c y m iio c T b npnM eiiHe.M Lix b iia c T o a - m e e BpeMH m c t o a o b o n e siK ii i ia A e K H o c m n p o rp a M M .
•
J ^ h s T b
i
R z e c z k o w s k i W ., S u b i e t a K .: L I N D A — a d a t a b a s e m a n a g e m e n t s y s t e m . P a r t 1
IN F O R M A T Y K A 1980, N o 11, p . 4
C h a r a ę t e r l s t l c s o f t h e d a t a b a s e m a n a g e m e n t s y s t e m a p p r o p r i a t e d f o r a p p l i c a t i o n o n O D R A 1300 c o m p u t e r s e r i e s . T h e s y s t e m , r e a l i s e d in t h e I n s t i t u t e l o r D a t a P r o c e s s i n g p r i n c i p l e s o f t h e P o l i s h A c a d e m y o f 'S c i e n c e s , h a s b e e n b a s e d o n l i n g u i s t i c , a p p r o a c h t o d a t a b a s e t h e o r y . T w o y e a r s o f u s e f u l o p e r a t i o n c o n f i r m e d t h e s y s t e m s a b i l i t y f o r c r e a t i o n o f t h e m i d d l e c l a s s d a t a b a s e s . I n t h e f i r s t p a r t o f t h e a r t i c l e p r e s e n t e d g e n e r a l c h a r a c t e r i s t i c s o f t h e s y s t e m , t h e d a t a d e s c r i p t i o n l a n g u a g e a n d t h e d a t a m a n i p u l a t i o n l a n g u a g e .
R z e c z k o w s k i YV., S u b i e t a K .: L IN D A — e i n D a t e n b a s l s v e r - w a l t u n g s s y s t e m . T e il 1
IN F O R M A T Y K A 1980, N r . 11, S . 4
D ie C h a r a k t e r i s t i k e i n e s D a t e n b a s i s v e r w a l t u n g s s y s t e m s f ü r A n w e n d u n g a u f d e r O D R A 1300 R e c h n e r s e r i e . D a s S y s t e m , r e a l i s i e r t im I n f o r m a t l k g r u n d l a g e n i h s t l t u t d e r P o l n i s c h e n A k a d e m i e d e r W i s s e n s c h a f t e n w u r d e a u f d e m K o n z e p t d e r l i n g u i s t i s c h e n E i n s t e l l u n g z u r D a t e n b a s i s t h e o r i e g e s t u t z t . D e r z w e i j ä h r i g e G e b r a u e l i s b e t r i e b b e s t ä t i g t e d i e E i g n u n g d e s S y s t e m s f ü r d i e S c h a f f u n g v o n D a t e n b a s e n m i t t l e r e r G r ö s s e . I m . e r s t e n T e il d e s A r t i k e l s ■ w u r d e n d i e a l l g e m e i n e n C h a r a k t e r i s t i k e n d e s S y s t e m s , d e r D a t e n b e s c h r e i b u n g s s p r a c h e u n d d e r D a t e n m a n i p u l a t i o n s s p r a c h e a n g e g e b e n .
D r a b e r t l YV.: D e f i n i n g o f p r o g r a m m i n g l a n g u a g e s — t h e V i e n n a D e v e l o p m e n t M e t h o d ( S e m a n t i c s )
IN F O R M A T Y K A 1980, N o 11, p . T
T h e s e c o n d p a r t o f t h e p r e s e n t a t i o n o f t h e w a y f o r p r é c i s é p r o g r a m m i n g l a n g u a g e s d e f i n i n g u s e d b y t h e V i e n n a D e v e l o p m e n t M e t h o d a n d is d e v o t e d s e m a n t i c s . I n t h e c o n c l u s i o n t h e a u t h o r m a k e s a g e n e r a l a p p r e c i a t i o n o f t h e m e t h o d u s a b l e a d v a n t a g e s .
D r a b e n t YV.: D e fin ie re n ^ v o n P r o g r a m m i e r u o g s s p r a c h e n — d i e Z w e i t e Y V iener M e t h o d e (d ie S e m a n t i k )
I N F O R M A T Y K A 1980, N r . 10, S . 7
D e r z w e i t e T e il d e r V o r s t e l l u n g e i n e s V e r f a h r e n s f ü r - p r ä - z is e D e f i n i e r e n d e r P r o g r a m m i e r u n g s s p r a c h e n , g e s t ü t z t a u f d e r Z w e i t e n W i e n e r M e t h o d e ( t h e V i e n n a D e v e l o p m e n t M e th o d ) u n d is t g e w i d m e t d e r S e m a n t i k . I n d e m S c h l u s s - l e i l s c h ä t z t d e r A u t o r d e n G e b r a u c h s w e r t d e r M e th o d e .
P u c h a l k a T .: T a s k s a n d a l g o r i t h m s o f c o m p u t e r i z e d t e c h n o lo g ic . p r o c e s s c o n t r o l
IN F O R M A T Y K A 1980, N o 11, p . 10
G e n e r a l c h a r a c t e r i s t i c s o f t a s k s a n d a l g o r i t h m s f o r c o m p u t e r i z e d t e c h n o l o g i c a l p r o c e s s c o n t r o l . D i s c u s s e d t h e b a s ic a n d - s o m e d e t a i l e d m o d e l s o f s u c h s y s t e m s d e s i g n i n g in a d a p t a t i o n t o s p e c i f i c p r o c e s s e s .
P u c h a l k a T .: A u l g a b e n u n d A l g o r i t h m e n d e r r e c l i n e r g e s t ü - t z t e n P r o z e s s s t e u e r u n g
I N F O R M A T Y K A 1930, N r . 11, S . 10
A l l g e m e i n e C h a r a k t e r i s t i k d e r A u f g a b e n u n d A l g o r i t h m e n d e r . r e c h n e r g e s t ü t z t e n P r o z e s s s t e u e r u n g . E s w u r d e n d a s B a s i s m o d e l l u n d e i n i g e a u s f ü h r l i c h e M o d e ll e f ü r d i e P r o j e k t i e r u n g v o n s o l c h e n S y s t e m e n in d e r A n p a s s u n g z u k o n k r e t e n P r o z e s s e n b e s p r o c h e n .
B u j k o .1., S t y c z y ń s k i Z .: A r c h i v i n g p r i n c i p l e s i n t h e c o m p u t e r a s s i s t e d d e s i g n i n g s y s t e m
IN F O R M A T Y K A 1980, N o 11, p . 13
C h a r a c t e r i s t i c s o f ¿ i r g a n i z a t i o n a l a n d p r o g r a m m i n g s o l u t i o n s f o r a r c h i v i n g s y s t e m o f t h e c o m p u t e r a s s i s t e d d e s i g n i n g d o c u m e n t a t i o n i n e x t e r n a l s t o r a g e s .
B u j k o J», S t y c z y ń s k i J . : A r c h i v i e r u n g s g r u n d s ä t z e i n d e m r e c h n e r g e s t ü t z t e n P r o j e k t i e r u n g s s y s t e m
I N F O R M A T Y K A 1980, N r . 11, S . . 13 -s*-
D ie C h a r a k t e r i s t i k v o n o r g a n i s a t o r i s c h e n u n d p r o g r a m m t e c h n i s c h e n L ö s u n g e n d e s S y s t e m s fU r d i e A r c h i v i e r u n g d e r r e e h n e r g e s t ü l z t e n P r o j e k t i e r u n g s d o k u m e n t a t i o n i n . d e n e x t e r n e n S p e i c h e r n .
D o b r u c k i L .: T h e c h o ic e o f d a t a b a s e m a n a g e m e n t sy stfem f o r IN F O C H E M
IN F O R M A T Y K A 1980, N o 11, p . 1G
C h a r a c t e r i s t i c o f t h e m e t h o d f o r d a t a b a s e m a n a g e m e n t s y s t e m c h o i c e b a s e d ort p r a c t i c a l e x p e r i e n c e g a t h e r e d w h i l e d e s i g n i n g t h e m u l t i a r e a d a t a p r o c e s s i n g s y s t e m f o r c h e m i c a l i n d u s t r y p l a n t s . P r e s e n t e d m o t i v e s 'a n d e s t i m a t i o n m e
t h o d o l o g y f o r t h e c o r r e c t c h o ic e .
D o b r u c k i L .: D ie YValil des D a t e n b a s i s V erw altungssystem s f ü r IN F O C H E M
IN F O R M A T Y K A 1980, N r . 11, S . 10
D ie C h a r a k t e r i s t i k e i n e r M e t h o d e f ü r tjie W a h l e i n e s D a t e n b a s i s v e r w a l t u n g s s y s t e m s ,. d i e a u f G r u n d d e r p r a k t i s c h e n , w ä h r e n d d e t P r o j e k t i e r u n g e i n e s M e h r b e r e l e h - E D V - - S y s t e m s f ü r d i e c h e m i s c h e n I n d u s t r i e b e g e s a m m e l t e n E r f a h r u n g e n e r a r b e i t e t w u r d e . E s w u r d e n d i e B e g r ü n d u n g u n d d i e ' S c h ä t z u n g s m e t h o d i k e i n e r s o l c h e n W a h l a n g e g e b e n .
B e d n a r z J ., M a j e w s k i M .: P r e p a r a t i o n o f t h e d a t a b a s e u s e r IN F O R M A T Y K A 1980, N o 11, p. 20
C h a r a c t e r i s t i c s o f p r i n c i p l e s a n d o r g a n i z a t i o n a l v e n t u r e s w h i c h a r e -to a p p l y a f t e r t a k i n g . a d e c i s i o n f o r d a t a p r o c e s s i n g s y s t e m i m p l e m e n t a t i o n in t h e e n t e r p r i s e b a s e d o n c o m m o n d a t a b a s e c o n c e p t .
B e d n a r z J ., M a j e w s k i M .: V o r b e r e i t u n g d e s D a t e n b a s i s b e - r i u t z e r s
IN F O R M A T Y K A 1980, N r . 11, S . 20
D ie C h a r a k t e r i s t i k v o n G r u n d l a g e n u n d o r g a n i s a t o r i s c h e n M a s s n a h m e n , d i e m a n n a c i i d e n B e s c h l u s s ü b e r ’ d e n E i n s a t z d e s a u f d e r g e m e i n s a m e n D a t e n b a s i s g e s t ü t z t e n E D V -“1 - S y s t e m s a n w e n d e n s o ll.
K o r n a c k i YV.: S e l e c t e d p r o b l e m s o f s o f t w a r e r e l i a b i l i t y a n a
ly s is ,
I N F O R M A T Y K A 1980, N o 11, p . 22
D e f i n i t i o n a n d c l a s s i f i c a t i o n o f b a s ic t e r m s f r o m t h e f i e l d o f s o f t w a r e r e l i a b i l i t y r e s e a r c h . P r e s e n t e d s u r v e y # a n d e s s e n c e o f a c t u a l l y a p p l i e d m e t h o d s f o r e s t i m a t i o n o f p r o g r a m s r e l i a b i l i t y .
__
1
K o r n a c k i YV.: A u s g e w ä h l t e P r o b l e m e d e r S o f t w a r e z u v e r l ä s s i g k e i t a n a l y s e
I N F O R M A T Y K A 1980, N r . 11, S . 22
D e l i n i e r e n - u n d K l a s s i f i z i e r u n g d e r G r u n d b e g r i f f e a u s d e m G e b i e t e d e r P r o g r a m m e n z u v e r l ü s s l g k e i t f o r s c h u n g . E s w u r d e n d i e V o r s c h a u u n d d a s W e s e n d e r h e u t e v e r w e n d e t e n M e t h o d e n f ü r - d i e S c h ä t z u n g d e r P r o g r a m m e n z u r v e r l ä s s i g - k e i t a n g e g e b e n .
2
Informatyka M I E S I Ę C Z N I K Nr 11
1 9 8 0
. . . R O K . X V
z a s to s o w a n ia w g o s p o d a rc e , te c h n ic e i n a u c e ---
L i s t o p a d
O R G A N K O M I T E T U I N F O R M A T Y K I , M I N I S T E R S T W A N A U K I , S Z K O L N I C T W A W Y Ż S Z E G O I T E C H N I K I O R A Z K O M I T E T U N A U K O W O - T E C H N I C Z N E G O N O T DS. I N F O R M A T Y K I
W N UM ERZE: S iro n a
L IN D A — s y s te m z a r z ą d z a n ia b a z ą d a n y c h . C zęść 1
W i k t o r R z e c z k o w s k i , K a z i m i e r z S u b i e t a 4
D e fin io w a n ie ję z y k ó w p r o g r a m o w a n ia — D ru g a M e to d a W ie d e ń s k a ( s e m a n ty k a )
W ł o d z i m i e r z D r a b e n t 7
Z a d a n ia i a lg o r y tm y k o m p u te r o w e g o s te r o w a n ia p ro c e s a m i te c h n o lo g ic z n y m i
T a d e u s z P u c h a t k a , 10
Z a s a d y a r c h iw iz a c ji w s y s te m ie p r o je k to w a n ia w s p o m a g a n e g o k o m p u te r e m
J a n B u j k o , Z b i g n i e w S t y c z y ń s k i 13
W y b ó r s y s te m u z a r z ą d z a n ia b a z ą d a n y c h d la IN F O C H E M U
L e s z e k D o b r u c k i 1(3
P r z y g o to w a n ie u ż y tk o w n ik a b a z y d a n y c h
J e r z y B e d n a r z , M a r e k M a j e w s k i 20
W y b r a n e p r o b le m y a n a liz y n ie z a w o d n o ś c io w e j o p r o g r a m o w a n ia
W i t o l d K o r n a c k i 22
Z K R A JU
B ib lio te k a o p r o g r a m o w a n ia u ż y tk o w e g o
E lż b i e ta K i e r c z u k 25
1 * ( * ' * •
Z JE D N O C Z E N IE IN F O R M A T Y K I
E W G R U N •— p o d s y s te m e w id e n c ji g r u n tó w
M i c h a ł K o s iń s k i , S t a n i s ł a w Z a r e m b a 26
Z W IĄ Z K I Z A W O D O W E
U c h w a la I W a ln e g o Z ja z d u N S Z Z P r a c o w n ik ó w I n f o r m a ty k i 29 ZE ŚW IA T A
P o s t u la ty k s z ta łc e n ia in f o r m a ty k ó w w A u s tr ii (W .K.) 31
A n a liz a to r m o w y b e z „ p rz y u c z e n ia " ( A .R .) 33
W ra ż liw o ś ć s k o m p u te ry z o w a n e g o s p o łe c z e ń s tw a n a z a g ro ż e n ia (A .M .) 33
K o m p u te r y z a c ja s z k la r n i ( W .K .) 34
N o w o c z e sn e m e to d y p r o g r a m o w a n ia d la n ie w id o m y c h (W .K .) 35
K o m p u te r w K o ś c ie le (W .K .) 35
L IST Y
C zy u d a się o ż y w ić w y m ia n ę m y ś li n a la m a c h IN F O R M A T Y K I? 36 K r y s t y n a i J a c e k Z e b r o w s c y
R ECENZJE M ini... m ik ro ...
A d a m B. E m p u c h e r 37
TER M IN O L O G IA
O je d n o litą te r m in o lo g ię : „ I n s t r u k c j a ” czy „ r o z k a z ” ?
J a n u s z Z a l e w s k i 38
PO G L Ą D Y
R a c h u n k o w o ś ć n ie d o in f o rm a ty z o w a n a '
T a d e u s z P e c h e 4 0
3
W IKTOR RZECZKOWSKI, KAZIMIERZ SUBIETA Instytut Podstaw Inform atyki PAN
Warszawa
L IN D A —system z a rz ą d z a n ia baza danych. C zęść 1
W o sta tn im cza sie o b serw u je s ię o g ro m n e z a in te r e so w a n ie z a g a d n ien ia m i baz d a n y ch . W ych od ząc n a p rzeciw za
p o trzeb o w a n iu , w I n s ty tu c ie P o d sta w In fo r m a ty k i PA N op racow an o d la k o m p u teró w se r ii OD R A 1300 sy s te m za
rząd zan ia bazą d a n y ch L IN D A {3, 4, 6J. S y ste m ten p rzy n a jm n iej częścio w o w y p e łn ia lu k ę w c a ło k szta łcie d o stę p n ego o p ro g ra m o w a n ia k o m p u teró w O D R A . K o n cep cja s y stem u z o sta ła op arta na re z u lta ta c h prac w z a k resie lin g w isty c z n e g o p o d ejścia do teo rii baz d a n y ch [7, 8]. S y ste m został z r ea lizo w a n y w czerw cu 1978 roku i od teg o czasu je s t p o d d a w a n y p rób n ej ek sp lo a ta cji w k ilk u in sty tu cja ch , m .in. w C en tra ln y m In s ty tu c ie O ch ron y P ra cy w W arsza
w ie {1, 2] oraz w O środku In fo r m a c ji N a u k o w e j P A N w W arszaw ie [9, 10]. E k sp lo a ta cja w p ełn i p o tw ierd ziła p r z y d atn ość s y s te m u do tw o rzen ia baz d a n y ch śred n iej w ie l
k ości.
O G Ó LN A C H A R A K T E R Y ST Y K A SY STE M U
O p ro g r a m o w a n ie s y s te m u L IN D A z o sta ło n a p is a n e w j ę z y k u P L A N 4 (22AM). W y k o r z y s ta n y z o s ta ł s y s te m a u to m a ty z a c ji p a m ię c i S A P o ra z s y s te m o b słu g i p a m ię c i d y n a m ic z n e j P A D Y N [5]. S Z B D L IN D A d z ia ła p od n a d z o re m rę c z n e g o e g z e k u to r a k o m p u te r a O D R A 1305 ty p u U D A S.
P r z y e s k p lo a ta c ji s y s te m u m o ż n a w y k o r z y s ty w a ć n ie k tó r e s t a n d a r d o w e p ro g r a m y o r g a n iz a c y jn e d la p a m ię c i t a ś m o w y c h i d y s k o w y c h , w szczeg ó ln o ści p r o g r a m # X K Y A do tw o r z e n ia i a k t u a l iz a c ji ź ró d ło w y c h z b io ró w ta ś m o w y c h . Z a p o tr z e b o w a n ie n a p a m ię ć o p e r a c y jn ą w a h a się z w y k le
— w z a le ż n o śc i od tr y b u w y k o r z y s ta n ia s y s te m u — w g r a n ic a c h od 48 K do 55 K słów . W c z a sie p r a c y s y s te m u u ż y w a n e są n a s tę p u ją c e u rz ą d z e n ia z e w n ę trz n e :
— c z y tn ik k a r t i d r u k a r k a w ie rs z o w a
— p a m ię ć ta ś m o w a (od 0 do 5 je d n o s te k )
— p a m ię ć d y s k o w a (n ie o b o w ią z k o w o ).
S Z B D L IN D A .j e s t s y s te m e m u n iw e r s a ln y m , w o p a rc iu o k tó r y m o ż n a z b u d o w a ć s y s te m y in f o r m a c y jn e d la w ie lu ró ż n o r o d n y c h d z ie d z in . P r z y s to s o w a n ie s y s te m u do p ra c y w k o n k r e t n e j d z ie d z in ie z a s to s o w a ń tj. b u d o w a k o n k r e tn e g o s y s te m u in f o rm a c y jn e g o , p o le g a h a :
© o p r a c o w a n iu w z o rc ó w ty p ó w re k o r d ó w , k tó r e b ę d ą p rz e c h o w y w a n e w b a z ie d a n y c h , i z a p is a n ie ty c h w z o rc ó w w s p e c ja ln y m ję z y k u o p is u d a n y c h (JO D ); w y r a ż e n ie JO D p r z y g o to w u je się je d e n r a z n a d łu ż s z y o k re s e k s p lo a ta c ji s y s te m u w d a n e j d z ie d z in ie
• p rz y g o to w a n iu d a n y c h i w p r o w a d z e n iu ic h do s y s te m u ; e ta p te n je s t z w y k le w e k s p lo a ta c ji s y s te m u n a j b a r d z ie j p r a c o c h ło n n y i k o s z to w n y , z te g o te ż w z g lę d u o p r a c o w a n o i w d ro ż o n o w S Z B D L IN D A s z e re g m e c h a n iz m ó w p o d n o s z ą c y c h e fe k ty w n o ś ć p rz y g o to w a n ia i w p r o w a d z a n ia d a n y c h
• o p r a c o w a n iu p r o j e k tu ty p o w y c h w y d ru k ó w , k tó re - b ę d ą d o s ta r c z a n e p rz e z s y s te m in f o r m a c y jn y , i n a p is a n iu o d p o w ie d n ic h p r o g r a m ó w w s p e c ja ln y m ję z y k u — ję z y k u m a n ip u la c ji d a n y m i (JM D ) s y s te m u L IN D A ; JM D je s t ję z y k ie m p ro g a m o w a n ia w y ż sz e g o rz ę d u , u w z g lę d n ia ją c y m s z c z e g ó ln ie z a d a n ia z w ią z a n e z p r z e t w a r z a n ie m d a n y c h z a w a r ty c h w b a z ie
• o p ra c o w a n iu tr y b u i k a le n d a r z a w y k o n a n ia p r o g r a m ó w m a n ip u la c y jn y c h , a k tu a l iz a c j i b a z y d a n y c h o ra z w y k o r z y s ta n ia w y n ik ó w p r z e tw a r z a n ia .
P rz e b ie g i p r a c y S Z B D L IN D A n a rz e c z k o n k r e tn e g o s y s te m u in f o rm a c y jn e g o z a p is u je s ię w s p e c ja ln y m ję z y k u s te r o w a n ia . W y ra ż e n ia teg o ję z y k a p o d a w a n e s ą n a w e jś cie m o d u łu z a rz ą d z a ją c e g o s y s te m u L IN D A .
G łó w n e fu n k c je , k tó r e w y k o n u je s y s te m , są n a s tę p u ją c e :
® k o m p ila c ja w y r a ż e ń ję z y k a o p is u d a n y c h
® tw o rz e n ie b a z y d a n y c h n a n o ś n ik a c h ta ś m o w y c h lu b d y s k o w y c h ; p o d c z a s w p r o w a d z a n ia d a n y c h n a s t ę p u je k o n tr o la ic h zg o d n o śc i z w y r a ż e n ie m JO D .
® k o m p ila c ja i w y k o n a n ie p r o g r a m ó w a k tu a liz a c y jn y c h
© k o m p ila c ja i w y k o n a n ie p r o g r a m ó w m a n ip u la c y jn y c h
• w y s z u k iw a n ie d a n y c h
® s o r to w a n ie d a n y c h
• z e sp ó ł s p e c ja ln y c h f u n k c j i u ła t w i a ją c y c h o b s łu g ę s y s te m u .
S y s te m m o ż n a z a sto so w a ć w w ie lu r ó ż n y c h d z ie d z in a c h . W sz c z e g ó ln o śc i m oże o n b y ć p r z y d a t n y w b a d a n ia c h n a u k o w y c h , w z a s to s o w a n ia c h te c h n ic z n o - o r g a n iz a c y jn y c h , do a u to m a ty z a c ji p r a c a d m in is tr a c y jn y c h , itp . W y d a jn o ś ć s y s te m u p rz y ś r e d n ie j zło żo n o ści p r z e t w a r z a n ia je s t rz ę d u 20 re k o r d ó w n a s e k u n d ę . B u d o w ę je g o p rz e d s ta w io n o s c h e m a ty c z n ie n a r y s u n k u 1.
przepływ danych
podporządkowanie programów
R y s . 1. S c h e m a t b u d o w y S Z B D L IN D A
D EFIN IC JE D A N Y C H I JOD
W s y s te m ie L IN D A p r z y ję to , że d a n a s k ła d a s ię z n a z w y i w a rto ś c i, p rz y czy m w a r to ś ć d a n e j m oże b y ć e le m e n t a r n a , tj . n ie p o d z ie ln a lu b te ż m o że b y ć d o w o ln y m c ią g ie m ' d a n y c h . P r z y ję to z a p is y w a ć d a n ą ja k o c ią g n (w ), g d z ie n je s t n a z w ą d a n e j, z aś w je s t z a m k n ię tą w n a w i a sy o k rą g łe w a r to ś c ią d a n e j. P rz y k ła d o w o , n a s t ę p u ją c e w y ra ż e n ie r e p r e z e n tu j e d a n e s ta n d a r d o w e w s e n s ie s y s te m u L IN D A :
P R A C O W N IK (N A Z W IS K O (N O W A K ) IM IE (JA N ) IM IE (A D A M )
Z A R O B E K (4000) D A T A U R O D Z E N IA (1944). P L E C (M)) P R A C O W N IK (N A Z W IS K O (K O W A L S K A ) IM IE (EW A)
N A Z W IS K O P A N IE N S K IE (M A L IN A )
Z A R O B E K (3500) D A T A U R O D Z E N IA (1951) PLF.C (K)) D a n e w p o s ta c i s ta n d a r d o w e j w y z n a c z a ją lo g ic z n ą tr e ś ć w s to p n iu w y s ta r c z a ją c y m do m a n ip u la c ji. W r z e c z y w is to ści fiz y c z n a r e p r e z e n ta c j a d a n y c h w L IN D Z IE je s t in n a . W y ra ż e n ia ję z y k a o p is u d a n y c h (JO D ) s y s te m u L IN D A u m o ż liw ia ją z a d e k la r o w a n ie d o w o ln e j lic z b y ty p ó w r e k o r d ó w o p r a k t y c z n ie n ie o g r a n ic z o n e j zło żo n o ści. L IN D A p r z e tw a r z a w y r a ż e n ie JO D na' p r o g r a m , k tó r e g o z a d a n ie m je s t k o n tr o la p o p ra w n o ś c i d a n y c h w p r o w a d z a n y c h do s y s te m u b ą d ź te ż w n im p rz e c h o w y w a n y c h . O p is ty p u r e k o r d u je s t p r o s ty i n a tu r a ln y . D la p r z y k ł a d u — o p is r e k o r d u p r a c o w n ik a m o że m ie ć p o s ta ć :
# R E C O R D # O C C U R P R A C O W N IK ' (
N A Z W IS K O ( # N A M E )
# O C C U R 3 IM IE ( # N A M E ) # CO [N A Z W IS K O P A N IE N S K IE ( # N A M E)]
Z A R O B E K ( # I N T )
D A T A U R O D Z E N IA ( # D A T E ) P L E C (K, M))
# C O # F I N
P o w y ż sz e w y r a ż e n ie o p is u je b a z ę d a n y c h z a w ie r a ją c ą d o w o ln ą lic z b ę r e k o r d ó w p r a c o w n ik ó w (r e k o rd ó w o n a z w ie P R A C O W N IK ), k tó r z y s ą s c h a r a k te r y z o w a n i p r z y p o m o cy a tr y b u tó w : N A Z W IS K O , IM IE , N A Z W IS K O P A N IE N S K IE , Z A R O B E K , D A T A U R O D Z E N IA i P L E C . A tr y b u t IM IE m o ż e w y s tą p ić k i l k a k r o t n ie (co je s t z a d e k l a ro w a n e p rz e z o g ra n ic z e n ie je g o o p is u s ło w a m i k lu c z o w y m i
# O C C U R i # CO), lecz n ie w ię c e j n iż 3 ra z y . A tr y b u t N A Z W IS K O P A N IE N S K IE m o że n ie ' w y s tą p ić (co je s t z a d e k la r o w a n e n a w ia s a m i []). D o p u s z c z a ln e w a r to ś c i a t r y b u tó w są z a d e k la r o w a n e s ło w a m i k lu c z o w y m i =tt= N A M E (ciąg l i t e r i c y fr), 4 M N T (liczb a c a łk o w ita ) lu b =tt= D A T E (d a ta w p is o w n i d z ie ń , m ie s ią c , ro k ). M o ż n a ta k ż e u ż y w a ć p o d o b n y c h d e k la r a c ji : S T R I N G (d o w o ln y c ią g z n ak ó w ),
# R E A L (lic z b a rz e c z y w is ta ), it d . D la a t r y b u t u P L E C d o p u s z c z a ln a j e s t w a r to ś ć K lu b M.
W s y s te m ie p r z e w id z ia n e s ą d w a t r y b y w p r o w a d z a n ia d a n y c h : w z m ie n n y m i s ta ły m f o r m a c ie ź ró d ło w y m . P rz y w p r o w a d z a n iu w z m ie n n y m f o r m a c ie p o sz c z e g ó ln e r e k o r d y ź ró d ło w e m o g ą m ie ć ró ż n ą d łu g o ść , w z a le ż n o śc i od liczb y i d łu g o ś c i z a w a r ty c h w n im d a n y c h e le m e n ta r n y c h . P r z y g o to w y w a n e d a n e są z a p is y w a n e w s p e c ja ln y m ję z y ku, k tó r y z a w ie r a e le m e n ty u m o ż liw ia ją c e o d s e p a r o w a n ie od s ie b ie p o sz c z e g ó ln y c h d a n y c h o ra z o k r e ś le n ie ic h p o ż ą d a n e j s t r u k tu r y . J ę z y k te n u m o ż liw ia ta k ż e z n a c z n ą k o m p r e s ję d a n y c h , co je s t s z c z e g ó ln ie w a ż n e p rz y p r z y g o to w a n iu ic h n a n o ś n ik a c h p a p ie r o w y c h .
W p r z y p a d k u s ta łe g o f o r m a tu n ie s to s u je s ię n a to m ia s t ż a d n e g o s p e c ja ln e g o ję z y k a . K a ż d y re k o r d ź ró d ło w y d a n e go t y p u m u s i m ie ć je d n a k o w ą d łu g o ść . T a k ż e p o z y c je d a n y c h e le m e n ta r n y c h w r e k o r d a c h ź ró d ło w y c h m u s z ą b y ć u s ta lo n e . D z ię k i te m u L IN D A m oże a k c e p to w a ć p lik i k a r t lu b ta ś m y m a g n e ty c z n e z d a n y m i ź ró d ło w y m i p r z y g o to w a ne d la in n y c h s y s te m ó w o p r o g r a m o w a n ia , n p . ta ś m y s p o rz ą d z o n e p r z y u ż y c iu p r o g r a m ó w w ję z y k u C O B O L . A b y u s ta lić z w ią z e k w y r a ż e n ia JO D z ta k p rz y g o to w a n y m i d a n y m i, u ż y tk o w n ik m u s i p r z y g o to w a ć s p e c ja ln e w y r a ż e n ie z w a n e p a r a m e tr a m i s ta łe g o f o r m a tu . S y n ta k ty c z n ie rzecz b io rą c , p a r a m e t r y s ta łe g o f o r m a tu p r z y p o m in a ją w y r a ż e n ie JO D , z tą ró ż n ic ą , że z a m ia s t s p e c y f ik a c ji d la d a n e j e le m e n ta r n e j ( ta k ic h ja k # N A M E , # IN T ) p o d a je się n u m e r y p o z y c ji w r e k o r d z ie ź ró d ło w y m (n u m e ry k o lu m n na k a r t a c h p e rf o ro w a n y c h ) , n a k tó r y c h w y s tę p u je w a rto ś ć d a n e j.
D a n e ź ró d ło w e z a p is a n e w z m ie n n y m lu b s ta ły m f o r m a c ie p o d d a je s ię p ro c e s o w i p rz e k s z ta łc a n ia do p o s ta c i s ta n d a r d o w e j, s ta n o w ią c e j w e jś c ie p r o g r a m u k o n t r o l u j ą
cego, k tó r y p o w s ta ł z w y r a ż e ń JO D . W s y s te m ie p r z e w i
d z ia n o m o ż liw o ść a u to m a ty c z n e g o p o p r a w ia n ia n ie k tó r y c h d r o b n y c h p o m y łe k w d a n y c h . J e ż e li re k o r d n ie z a w ie r a b łę d ó w , w ó w c z a s z o s ta je p a d a n y n a w e jś c ie p ro g r a m u fo rm u ją c e g o , k tó r e g o z a d a n ie m je s t u fo r m o w a n ie r e k o r d u fiz y czn eg o (m a sz y n o w e g o ) o o rg a n iz a c ji u m o ż liw ia ją c e j s p r a w n y d o s tę p do w s z y s tk ic h d a n y c h . R e k o rd y fiz y c z n e s ą o d s y ła n e n a n o ś n ik ta ś m o w y lu b d y s k o w y . W s y s te m ie L IN D A r e k o r d y fiz y c z n e m a j ą z m ie n n ą d łu g o ś ć (n ie z a le ż n ie od s ta łe g o b ą d ź z m ie n n e g o f o r m a tu re k o r d ó w ź ró d ło w y c h ) i z a jm u ją ty le m ie js c a , ile z a jm u ją w a r to ś c i z a w a r ty c h w n ic h d a n y c h p lu s je d n o s ło w o d la k a ż d e g o w y s tą p ie n ia n a z w y d a n y c h .
L IN D A u m o ż liw ia — w tr a k c ie w p r o w a d z a n ia d a n y c h ź ró d ło w y c h — w y tw o r z e n ie ta ś m y z a w ie r a j ą c e j w s z y s tk ie b łę d n e r e k o r d y w n ie z m ie n io n e j p o sta c i. D a n e z a w a r te n a t e j ta ś m ie m o ż n a p o p r a w ić p r z y u ż y c iu s t a n d a r d o w y c h p r o g r a m ó w e d y c y jn y c h i r e d a k c y jn y c h , a n a s t ę p n ie w p ro w a d z ić p o n o w n ie do s y s te m u , w y k o r z y s tu ją c te s a m e, o p is a n e w y ż e j m e c h a n iz m y .
M A N IP U L A C JA D A N Y M I I JM D
M a n ip u la c ja d a n y m i o d b y w a się p rz y u ż y c iu p r o g r a m ó w n a p is a n y c h s p e c y f ic z n y m d la s y s te m u L IN D A ję z y k ie m p r o g r a m o w a n ia . J ę z y k te n , n a z y w a n y w d a ls z y m c ią g u ję z y k ie m m a n i p u la c j i d a n y m i (JM D ), w s w e j o g ó ln e j k o n s tr u k c j i n ie o d b ie g a z b y tn io od ta k i c h z n a n y c h ję z y k ó w p ro g r a m o w a n ia w y so k ie g o rz ę d u , j a k A L G O L , F O R T R A N czy P A S C A L . S p e c y f ik a te g o ję z y k a p o le g a n a ty m , że po p ie rw s z e — d o s ta rc z a s z e r e g u f u n k c ji u m o ż liw ia ją c y c h o - p e r a c je n a b a z ie d a n y c h , p o d r u g ie z a ś — że p o s ia d a r o z b u d o w a n e o p e r a c je z w ią z a n e z w y p r o w a d z a n ie m g r a f ic z n y c h r e z u lta tó w p r z e t w a r z a n ia d a n y c h . Z a le tą ję z y k a m a n ip u la c ji je s t d u ż y s to p ie ń n ie p r o c e d u r a ln o ś c i, k tó r a je s t w d u ż e j m ie rz e z re a liz o w a n a p o p rz e z w p r o w a d z e n ie ję z y k a id e n t y f ik a c ji d a n y c h (JID ). J ę z y k te n z a w ie r a tr z y — w z a je m n ie z so b ą z w ią z a n e — k o n s tr u k c je s y n ta k ty c z n o - - s e m a n ty c z n e : id e n ty f ik a to r y , te r m y i fo rm u ły . N iż e j je o m ó w im y .
• Id e n ty fik a to r y
G r a m a t y k ę id e n t y f i k a to r ó w i l u s t r u je r y s u n e k 2. Z p u n k tu w id z e n ia se m a n ty c z n e g o , id e n t y f i k a to r y s ą to w y r a ż e n ia , k tó r y c h w a r to ś c ią je s t lis ta a d re s ó w d a n y c h (m oże by ć p u s ta ). N p. w y r a ż e n ie [P R A C O W N IK : [R O K U R O D Z E N IA
# 1944] jest' id e n ty f ik a to r e m , k tó r y p r z y jm ie w a rto ś ć b ę d ą c ą lis tą a d re s ó w re k o r d ó w p ra c o w n ik ó w , w k tó r y c h p o le R O K U R O D Z E N IA m a w a rto ś ć 1944. W id e n t y f ik a to r a c h m o ż n a u ż y w a ć d w ó c h m e c h a n iz m ó w s e le k c ji d a n y c h : p o p rz e z n a z w ę i p o p rz e z w a r to ś ć d a n e j. S e le k c ję p o p rz e z n a z w ę u z y s k u je m y u ż y w a ją c w w y r a ż e n iu n a z w y d a n e j; s e le k c ję p o p rz e z w a rto ś ć u z y s k u je m y b u d u ją c o d p o w ie d n ią f o r m u łę (w y ra ż e n ie b o o lo w sk ie ) n a w a r to ś c ia c h d a n y c h .
< jden tyfjkato r> :
K y s. 2. G r a m a t y k a i d e n t y f i k a t o r ó w
5
P rz y k ła d o w o , id e n t y f i k a to r o p o s ta c i:
[P R A C O W N IK : [Z A R O B E K ] > 3000; N A Z W IS K O ]
s e le k c jo n u je d a n e w tr z e c h e ta p a c h . W e ta p ie p ie r w s z y m n a s tę p u je w y b r a n ie re k o r d ó w o n a z w ie P R A C O W N IK . W tr a k c ie e ta p u d ru g ie g o o d rz u c a n e s ą te r e k o r d y , w k tó r y c h w a rto ś ć p o la Z A R O B E K je s t m n ie js z a lu b r ó w n a 3000. W trz e c im e ta p ie n a s t ę p u je p rz e jś c ie n a n iż sz y p o z io m h ie r a r c h ii d a n y c h (p o zio m p ó l w w y b r a n y c h do te j p o ry r e k o r d a c h P R A C O W N IK ) i w y s e le k c jo n o w a n ie z teg o p o z io m u w s z y s tk ic h p ó l N A Z W IS K O . W r e z u lta c ie u tw o rz y się lis tę a d r e s ó w p ó l N A Z W IS K O w r e k o r d a c h p r a c o w n i
k ó w z z a r o b k ie m w ię k s z y m od 3000. ,
• T erm y
G r a m a t y k ę te r m ó w i l u s t r u je r y s u n e k 3. T e r m je s t w y ra ż e n ie m , k tó r e g o w a r to ś c ią je s t lista, (m oże b y ć p u s ta ) w a rto ś c i e le m e n ta r n y c h (w n ie k tó r y c h z a s to s o w a n ia c h d o p u sz c z a się n ie e le m e n ta r n e w a rto ś c i te r m u , tj. p e w n e b a r d z ie j zło ż o n e s t r u k tu r y ) . D la p r z y k ła d u , d o w o ln a s t a ła je s t te r m e m , d o w o ln y c ią g te r m ó w je s t te r m e m , d o w o ln y id e n t y f ik a t o r je s t te r m e m , d w a te r m y p o łą c z o n e s y m b o le m o p e r a c j i tw o rz ą te r m , itd .
<ternj>:
- ( ^ l i t e r a l ^
^U N o ) (tfCClNO) (¿ t w e ) (¿ ¡w e) (#DATE) (S ^ c L te ) (fegN O )
R y s . 3. G r a m a t y k a t e r m ó w
P rz y k ła d o w o , w y ra ż e n ie :
[P R A C O W N IK : [R O K U R O D Z E N IA ] = 1944; Z A R O B E K ] + 500
je s t te r m e m , k tó re g o w a r to ś c ią je s t U sta z w ię k s z o n y c h o 500 z a ro b k ó w p r a c o w n ik ó w u ro d z o n y c h w 1944 ro k u .
T e rm y są u o g ó ln io n ą p o s ta c ią w y r a ż e ń a r y tm e ty c z n y c h s p o ty k a n y c h w in n y c h ję z y k a c h p r o g r a m o w a n ia . W L IN D Z IE do k o n s tr u o w a n ia te r m ó w m o ż n a u ż y w a ć n a s t ę p u j ą cy c h e le m e n tó w :
— d o w o ln y c h s ta ły c h
— d o w o ln y c h id e n ty f ik a to r ó w ; w a r to ś c io w a n ie te r m u b ę d ą c e g o id e n t y f i k a to r e m p o le g a n a u tw o r z e n iu w y n ik o w e j lis ty w a rto ś c i, do k tó r e j p o b ie r a się w a rto ś c i z n a jd u ją c e się p o d k o le jn y m i a d r e s a m i b ę d ą c y m i w a rto ś c io w a n ie m
id e n t y f i k a to r a \
— te r m ó w s p e c ja ln y c h , in f o r m u ją c y c h n a ogół o s ta n ie ś r o d o w is k a s y s te m u , np. # D A T Ę — b ie ż ą c a d a ta , # T I M E — b ie ż ą c y czas, # L IN O — n u m e r o s ta tn io z a d r u k o w a n e j lin ii n a d r u k a r c e , itp .
— s y m b o li o p e r a c ji a r y tm e ty c z n y c h (w d o w o ln y c h f o r m a c h n a w ia s o w y c h ), t a k ic h ja k + — * /. P o n ie w a ż te r m y m o g ą b y ć w ie lo z n a c z n e , p r z y ję to , że o p e r a c je w y k o n u je się m e to d ą „ k a ż d a w a rto ś ć z k a ż d ą ”. P rz y k ła d o w o , te r m (5, 3, 18) + (2, 8) p r z y jm u je z n a c z e n ie b ę d ą c e lis tą w a r to ś c i: (7, 13, 5, 11, 20, 26)
— sy m b o li f u n k c ji, n p . # S Q R T — p ie r w i a s te k k w a d r a to w y , # S IG N — z n a k liczb y , # E N T IE R — część c a łk o w i
ta liczb y , # D A T I N T — z a m ia n a d a ty n a lic z b ę d n i od p e w n e g o p u n k tu o d n ie s ie n ia , itd .
— sy m b o li f u n k c j i a g r e g o w a n y c h (tj. ta k ic h , k tó r e b io r ą pod u w a g ę je d n o c z e ś n ie w s z y s tk ie w a r to ś c i te r m u ), n p .:
*
M A X — e le m e n t n a jw ię k s z y sp o ś ró d w a rto ś c i te r m u S U M — s u m a w a r to ś c i te r m u# R E D — u s u n ię c ie p o w tó rz e ń z lis ty w a r to ś c i te r m u , itd .
— s y m b o li o p e ra c ji m n o g o ś c io w y c h :
, — k o n k a te n a c ja o ią g ó w w a r to ś c i d w ó c h te r m ó w (w s e n sie m n o g o ś c io w y m m oże b y ć r o z p a t r y w a n a ja k o su m a z b io ró w w a rto ś c i)
# 1 — p rz e c ię c ie z b io ró w w a r to ś c i (część w sp ó ln a )
# S — ró ż n ic a z b io ró w w a rto ś c i.
# F o rm u ły
G r a m a t y k a f o r m u ł je s t p r z e d s ta w io n a n a r y s u n k u 4.
W a rto ś c io w a n ie d o w o ln e j fo r m u ły p o le g a n a p r z y p is y w a n iu je j je d n e g o e le m e n tu ze z b io r u { p ra w d a , fa łsz } . F o r m u ły s ą u o g ó ln io n ą p o s ta c ią w y r a ż e ń b o o lo w sk ic h . N a jp r o s ts z ą f o r m u łę u z y s k a m y , je ś li d w a te r m y p o łą c z y m y s y m b o le m r e la c ji, np. [Z A R O B E K ]> 3000 lu b K O W A L S K I =
= [N A Z W IS K O ].
<formutc£>:
ern^H
-»-<terrń>
^ern^-“-r« -
-^fo rm u ta > -
——( #a n d)---
- ( # o r y - -<formuta>-
EXISTS)--- —< literal>
-ri.YSOMe) 1
^#A LL^—
J i
—►»Oiteraiy-^
——^Tn)— - ^ P ) — «—<Jormuta)>— —R y s . 4. G r a m a t y k a f o r m u ł
W s y s te m ie L IN D A m o ż n a u ż y w a ć r e la c ji n a le ż ą c y c h do n a s t ę p u ją c y c h k a te g o r ii:
— p o r ó w n a n ia liczb , n p . # F Q — ró w n o ś ć liczb , < —
„ m n ie js z e ” , # L E — „ m n ie js z e r ó w n e ” , itd .
— p o r ó w n a n ia c ią g ó w z n a k ó w , n p .: # ES — id e n ty c z n o ść c ią g ó w , # L S — z a w ie r a n ie się c ią g u le w e g o w p r a w y m , # S S — p o d o b ie ń s tw o c ią g ó w z d o k ła d n o ś c ią do j e d n eg o z n a k u , itd .; w p r z y p a d k u te r m ó w w ie lo z n a c z n y c h w y n ik p o r ó w n a n ia je s t p ra w d z iw y , je ż e li c h o c ia ż je d n a p a r a e le m e n tó w z n a jd u j e s ię w o d p o w ie d n ie j r e la c ji
— p o r ó w n a n ia m n o g o śc io w e , n p . # E — ró w n o ść z b io ró w , C — in k l u z j a z b io ró w , # C T — in k lu z ja c ią g ó w w a rto ś c i, = — n ie p u s te p rz e c ię c ie z b io ró w .
F o rm u ły m o ż n a łą c z y ć u ż y w a ją c s p ó jn ik ó w lo g ic z n y c h
# A N D , # OR, # N O T (o z n a c z a ją c y c h o d p o w ie d n io : k o n - ju n k c ję , a lt e r n a t y w ę , n e g a c ję ) w d o w o ln y c h f o r m a c h n a w ia s o w y c h . Do b u d o w a n ia f o r m u ł m o ż n a ta k ż e u ż y w a ć k w a n ty f i k a to r ó w — szczeg ó ło w eg o 4fcSO M E i o g ó ln eg o
# A L L w z w y c z a jo w o p r z y j ę ty c h z a p is a c h m a te m a ty c z n y c h , a ta k ż e f u n k c j i # E X IS T S s łu ż ą c e j do z b a d a n ia , czy is tn i e je w p o lu w id z e n ia d a n a o o k re ś lo n e j n a z w ie .
L I T E R A T U R A
[l] K a r c z e w s k i J . : K o n c e p c j a w y k o r z y s t a n i a t e c h n o l o g i i b a z d a n y c h d l a p o t r z e b o c h r o n y p r a c y , O C H R O N A P R A C Y n r 1, 1978 [2J K a r c z e w s k i J . , N a łę c z A ., C h o d o r o w s k i J „ R z e p e c k i J . : P r o j e k t s y s t e m u I n f o r m a t y c z n e g o L A P I S o z a g r o ż e n i a c h z a w o d o w y c h , P r a c a p l a n o w a C I O P , 1979
[3] K o p e ć B ., K u t a M ., R z e c z k o w s k i W ., S u b l e t a K .: S y s t e m y z a r z ą d z a n i a b a z ą d a n y c h L I N D A , P r a c e I P I P A N n r 375, 1979 [4] R z e c z k o w s k i W .: S t a t y s t y c z n y m o d u t s y s t e m u L I N D A , P r a c e I P I P A N n r 376, 1979
[5] R z e c z k o w s k i W .: P a m i ę ć d y n a m i c z n a d l a e m c O D R A s e r i i 1300, P r a c e I P I P A N n r 315, 1978
[SJ S u b l e t a K .: N o w e m o ż l i w o ś c i s y s t e m u L I N D A , P r a c e I P I P A N n r 378, 1979
|7j S u b l e t s K . : L i n g u i s t i c A p p r o a c h t o D a t a b a s e T h e o r y : D D L 's f o r H i e r a r c h i c a l M o d e l, I n f o r m a t i o n S y s t e m s , v o l. 3, 1978 [8) S u b l e t a K .: D a t a I n d i c a t i o n L a n g u a g e , O p r a c o w a n i e w e w n ę t r z n e I P I P A N ( n ie p u b l i k o w a n e ) , 1978
J9] S u b l e t a K .: Z a ł o ż e n i a s y s t e m u i n f o r m a c y j n e g o „ W i e l k a E m i g r a c j a " , K w a r t a l n i k H i s t o r y c z n y n r 1, 1976
[10] W y c z a ń s k a K .: S y s t e m i n f o r m a c y j n y „ W i e l k a E m i g r a c j a ” , K w a r t a l n i k H i s t o r y c z n y n r 1, 1976
Prezentujem y drugą część artykułu o Drugiej M etodzie W iedeńskiej.
Aby ułatw ić lekturą powtarzamy na końcu tablicę 2 i Przykład P2, za
m ieszczone w poprzednim numerze. Sądzim y jednak, że niezależnie od tego warto sobie przypomnieć część pierwszą, tym bardziej, że om awia
ne w części drugiej przykłady są jej kontynuacją. (Red.)
W Ł O D ZIM IE R Z DRABENT Politechnika Warszawska
D efiniow anie językó w p ro g ram o w an ia D ruga M eto d a W iedeńska (sem antyka)
W d r u g ie j m e to d z ie w ie d e ń s k ie j s e m a n ty k a o p a r.ta je s t n a m e to d z ie d e n o ta c y jn e j (z w a n e j też m a te m a ty c z n ą ) , s tw o rz o n e j p r z e z Oh. S t r a c h e y ’a i D. S c o tta /pod k o n ie c la t s z e ś ć d z ie s ią ty c h . W m e to d z ie ł e j z n a c z e n ia m i p r o g r a m ó w są p e w n e o b ie k t y m a te m a t y c z n e (z w y k le fu n k c je ) . S e m a n ty k ę o k r e ś la s i ę p o p r z e z z d e fin io w a n ie f u n k c j i s e m a n ty c z n y c h p r z y p o r z ą d k o w u j ą c y c h z n a c z e n ia e le m e n to m d z ie d z in s k ła d n io w y c h (w a rto ś c ia m i ty c h f u n k c j i m o g ą by ć ró w n ie ż f u n k c je ) . Z a s a d ą p o r z ą d k u j ą c ą s e m a n ty k ę je s t o- k r e ś la n ie z n a c z e n ia , k o n s tr u k c ji z ło ż o n e j w o p a r c iu o z n a c z e n ie je j s k ła d n ik ó w . N p. w n a s z e j d e f in ic ji z n a c z e n ie in s tr u k c j i p ę tli za le ż y w y łą c z n ie od z n a c z e n ia z a w a r ty c h w n ie j: w y r a ż e n ia i i n s tr u k c j i; z n a c z e n ie in s tr u k c ji z ło ż o n e j
— od z n a c z e n ia je j in s tr u k c j i s k ła d o w y c h itd .. D z ię k i p r o sto c ie d e fin io w a n e g o ję z y k a , z n a c z e n ia m i n ie k tó r y c h o b ie k tó w , n p . id e n ty f ik a to r ó w , m o g ą b y ć o n e sa m e .
/
L e ż ą c a u p o d s ta w s e m a n ty k i d e n o ta c y jn e j te o r ia m a t e m a ty c z n a je s t je d n y m z c ie k a w s z y c h p rz y k ła d ó w z a s to s o w a n ia m a te m a t y k i w .in f o r m a t y c e i s ty m u lu ją c e g o w p ły w u in f o r m a ty k i n a m a te m a ty k ę . T e o ria ta o g ra n ic z a k la s ę s to s o w a n y c h f u n k c j i i d z ie d z in la k , a b y u n ik n ą ć p a r a - , d o k só w z w ią z a n y c h z o p e ro w a n ie m f u n k c j a m i n a ró w n i z
in n y m i o b ie k ta m i. T e o r ia t a je s t r a c z e j tr u d n a , a le w y d a je się, że d la k o r z y s ta ją c e g o z d e n o ta c y jn y c h d e fin ic ji s e m a n ty k i z n a jo m o ś ć p o d s ta w m a te m a ty c z n y c h n ie je s t k o n ie c z n a .
K r ó tk ie w p r o w a d z e n ie d o s e m a n ty k i d e n o ta c y jn e j z a w ie r a a r t y k u ł [4]; z a in te r e s o w a n y c h je j m a te m a ty c z n y m i a s p e k ta m i m o ż n a o d e s ła ć do a r t y k u łó w S to y ’a w [1],
Z a s a d n ic z ą c z ę śc ią s e m a n ty k i s ą d e f in ic je f u n k c ji s e m a n ty c z n y c h . P o m o c n ic z ą r o lę p e łn ią d e fin ic je d z ie d z in s e m a n ty c z n y c h . O k r e ś la ją o n e, ja k ie o b ie k ty m o g ą b y ć w a r t o ś c ia m i f u n k c ji s e m a n ty c z n y c h . T a część o p is u ję z y k a m oże b y ć w y d e d u k o w a n a z d e f in ic ji f u n k c j i s e m a n ty c z n y c h , a le p o d a n ie je j e x p l i c i t e is to tn ie u ła t w i a tw o r z e n ie , a p o ;e m ro z u m ie n ie ty c h d e fin ic ji.
Tablica 4. Dziedziny semantyczno T r - E ~ £
W art = l u t | Bool
£ =• I d ^ W a r t
(4.1) (4.2) (4.3)
