1 9 8 0
WYDAW NICTWO /V O rjj^ S /O M A
Proponujemy współpracę Piszcie!
Środowisko inform atyków, do którego przede w szystkim adresowana jest INFORMATYKA, mimo że form alnie dość jednolite, sprawia w rażenie zde
zintegrowanego. Postępujący coraz szybciej podział na w ąskie specjalizacje i sfery zainteresowań może w rezultacie spowodować zanik kontaktów pom ię
dzy poszczególnym i grupami. Inform atyka jako ca
łość stałaby się w tedy dziedziną abstrakcyjną, w ra
mach której praktyka ograniczona by została w y łącznie do w ycinkow ych prac konstruktorów sprzę
tu i oprogramowania, projektantów lub analityków system ów.
P ow olny przepływ inform acji i wspom niane trud
ności w ym iany poglądów pom iędzy inform atykami mogą doprowadzić nie tylko do znacznych strat gos
podarczych i opóźnień technologicznych, ale także do następstw typu psychicznego — obojętności i znie
chęcenia. Drogą do dającego satysfakcję współdzia
łania jest przecież przede w szystkim porozumienie.
INFORMATYKA, jako pismo fachowe, jest szan
są dla środowiska. Jej łamy, otw arte dla wszystkich zainteresowanych, pow inny zostać w w iększym niż dotychczas stopniu w ykorzystane do szerokiej w y m iany doświadczeń i poglądów.
Piszcie do nas o w szystkim , co w ramach infor
m atyki wydaje Wam się ważne. Spróbujm y razem
opisać rzeczyw isty stan tej dziedziny w Polsce.
U łatw i to niew ątpliw ie ujaw nienie istniejących m oż
liw ości i ograniczeń, a także spowoduje, że pojęcie
„inform atyka” stanie się czym ś realnym , a w afek
cie — w pełni zrozumiałym dla całego społeczeń
stwa. Ze swojej strony gwarantujem y każdą, m ożli
wą w warunkach Redakcji pomoc.
W rubryce POGLĄDY będziem y zamieszczać rzeczowe, w nikliw e w ypow iedzi, dotyczące najw aż
niejszych problem ów inform atyki, now ych zasto
sowań, interesujących pom ysłów i koncepcji.
Znajdą tu m iejsce dyskusje, w yw iady, a tak
że om ówienia ważkich problemów i osiągnięć zagra
nicznych.
Jest ponadto rubryka LISTY, którą w y korzystać może każdy dla przekazania swoich ra
cji — niekoniecznie z pozycji wybitnego eksperta.
Spodziewam y się tutaj m iędzy innym i głosów kry
tycznych, inform ujących o w szelkich nieprawidło
wościach, z jakim i niestety często stykają się użyt
kow nicy inform atyki, a także uwag oraz postulatów w stosunku do treści naszego pisma.
Zatem — czekamy.
REDAKCJA
WYDAWNICTWO g
1 SIGMA I
ul. Św ięto krzyska I4 a 0 0-950 W arszawa sk ry tk a pocztow a 1004
KOLEGIUM REDAKCYJNE
R e d a k to r n a cz eln y : p ro i. d r hab. L eon ŁUKASZEW ICZ
d r K ry s ty n BERNATOWICZ, p ro i. d r hab. inż. K o n rad FIA ŁK O W SK I (zastępca re d a k to ra n aczelnego), doc. Z bigniew GACKOW SKI, m g r inż. Z bigniew GLUZA, d r Ja n u s z GW IAZDA, rag r inż. S tan isław JA SK Ó LSK I, W ładysław K LEPACZ (zastępca re d a k to ra naczelnego!, m g r inż. W in cen ty ŁADA, d r inż. Tom asz PA W LAK , m g r inż. A n to n i W IESNOW SKI S e k re ta rz re d a k c ji: m g r T eresa JA BŁO ŃSK A Red. tech n .: Ewa KAM IŃSKA
RABA PROGRAMOWA
P noi. d r hab. T adeusz PECHE (przew odniczący), m g r inż. T om asz BAŃKOW SKI (sek retarz), m g r Inż. A n to n i BOSSOWSKI, m g r mż. R om an BURKO, p ro f. d r h ab . A ndrzej JA N IC K I, m g r inż. Ja n KRAMARCZUK, p ro i. d r hab. inż. Ju liu sz KU LIK O W SK I, p ro i. d r h a b . Leon ŁUKASZEW ICZ, gen. d r inż. M a rian PA STERN A K , m g r inż. B ro n isław PIW OW AR, m gr Z bigniew SUBSTYK, m g r Jeffzy TRYBULSK I, doc. d r h a b . T adeusz WALCZAK, d r inż.
J a n 2YDOWO
R e d ak cja: 00-011 W arszaw a, ul. J a s n a 14/16, p o k ó j 326, te l. 27-71-48, d y ż u ry re d a k c ji 10.00—13.00 Z akł. G raf. „ T a m k a ” . Zam . 361. P a p ie r d ru k . sa t. V k l. 70 g. A l. O bj. 5 a rk . d ru k . N ak ład 7000 egz. 0-66.
Cena egzem plarza zł 30.— IND EK S 36124 P re n u m e ra ta ro czn a zł J60.—
B rad y P. IŁ., R u d a k B., R ud ak o w a B.: P ołączenie lo k aln e d w u m aszy n cy fro w y ch ODRA 1305
INFORM ATYKA 1980, n r 10, S. 4
Szczegółow a c h a ra k te ry s ty k a rozw iązań sp rzęto w y ch i p ro g ram o w y ch lo k aln eg o połączenia d w u k o m p u te ró w ODRA 1305, zrealizow anego w C e n tru m O bliczeniow ym P o lite c h n ik i W rocław skiej. O m ów iono w y n ik i e k sp lo atac ji p ró b n ej sy stem u o raz u zy sk an e efek ty .
K p a a u II. P., P y a a i: U., PyA anosa B.: M ecxnue c b h îî i ab>'x U iiÿpoB ux Mauitia OAVa 1305
HH OOPM ATJIK A 1980, Ni 10, CTp. 4
noflpoOnaji xapaKTepiiCTUKa p em ennit xexuOAortmecitoro oOo- pyaoB am m n n po rp aw M tib ix peiueHiiii uecxnoft c bh3h flo y x B biuiicjiüT ejibiibix M auiiiii O sp a 1305, coaflaim oft n B m hiicjih- TeJibiiOM I^CKTpe BpouJiaBCKoro noAuxexm i'iecKO ro H hctci- TyTa. OûcyjKsatoTOH pe3yjiLTaxbi orrhiTHOft üiccn-tyaiaum t
chctcmli h nony»iennbie oiJjtiieKXb!.
D ra b en t W .: D efiniow anie języ k ó w p ro g ram o w a n ia — D ru ga M etoda W iedeńska (składnia)
INFORMATYKA ‘ 1980, n r 10 3. 7
P re z e n ta c ja sposobu p recy zy jn eg o d efin io w an ia Języków p ro g ram o w a n ia w o p a rc iu o D rugą M etodę W iedeńską (V ienna D ev elo p m en t M «thod). J e s t to p ierw szy z dw óch a rty k u łó w n a te n te m a t 1 doty czy d e fin io w an ia sk ład n i.
A pa6saT B.: O npe^e.ieiiiie b 3ł i k o b nporpaM M iipoB am m — BTopoü B e a c K u fi m c t o a (ciiiiTaKcuc)
JIH K O PM A TH K A 1980, Ns 10, CTp. 7
n p eftC T an .ieim e cnocoCa tohhoi-o onpeAenemiH h 3 łik o b npo- rpaiiiuipOBaHHH n a 0 C H 0 B e B ro p o ro nencK oro m ctoah (V ienna D ev elo p m en t M ethod). 3xo nepB an u s AByx cTaxefi Ha OTy Teny, KEcaerca o n a onpefleJieKsm ciiHTaKCMca."
R oczniak J .: P ro je k to w a n ie p ro g ram ó w s tru k tu ra ln y c h m e
to d ą Ja c k so n a
INFORMATYKA 1980, n r 10, s. 10
C h a ra k te ry s ty k a pod staw p ro je k to w a n ia p ro g ram ó w s tru k tu ra ln y c h m eto d ą Ja c k so n a. O m ów iono sto so w an ą sy m b o lik ę oraz podano p rz y k ła d ilu s tru ją c y p roces k o n s tru o w a n ia p rogram ów .
P o 'ib h k H .: IIpoeKTHpoBanHe cxpyK T ypajibH w x nporpaM M MeTOAOM Ja c k so n a
HH4>OPMATHKA 1980, Nt 10, CTp. 10
XapaKTepjtentKa o choq ripoeK TiipoaaiH in cxpyKTypaAMtMX nporpaMM mctoaom Ja c k so n a. OOcyacRaeTC» npiiMCiiiieuaH cuMBOnnKa m AaercH npiiMep nnAtocTpnpyiomnft nponecc KoiiCTpyiipOBaiiiiH nporpaM M ,
G ospodarow icz A.: M ożliw ości a u to m a ty z a c ji u k ła d a n ia h a r m o n o g ram u zajęć
INFORMATYKA 1980, n r 10, s. 12
O m ów ienie 1 m ate m a ty c z n e u zasad n ien ie isto ty tru d n o śc i k o m p u tero w eg o u k ła d a n ia h a rm o n o g ra m u zajęć szkolnych.
W skazano na p rz y d atn o ść stosow ania do teg o celu m eto d y h e u ry sty cz n ej oraz podano sposoby fo rm u ło w an ia zadań.
rocuoAapoBii'i A .: Bosm ohchocth aBioMaTHsanim cocianASHHH rpaÿiiK O B aaHHTHti
MIITOPM ATM KA 1980, Ni 10, CTp. 12
OOcyjKAemie n MaTeMaxiisecKOe oO ocH O B am ie c y m n o c T ii 3a- TpyABeHiifl aBXOiiaxiiHeCKOro co ciaB A em i« rpncpiiK oa ujKO.ib- Hbix aaitHTHft. yK03biBaeTcn n a npiiroAHOCTt nptiMetieHHji n.iH 3T0fi q e .n i eBpjicTii'iecK O ro MeTOAû n AaiOTCH cnocoO bi cpopMyjuipoBKH 3aASM.
B ra ch a J., F o rte ck i J., lCubałe M.: ROZA — sy stem u k ła d a n ia rozkładów zajęć
INFORM ATYKA I960, n r 10, s. 14
Szczegółow a c h a ra k te ry s ty k a ro zw iązań sy stem u u k ład an ia ro zk ład ó w z ajęć szk o ln y ch ROZA, zrealizo w an eg o w I n sty tu c ie In fo rm a ty k i P o lite c h n ik i G d ań sk iej do stoso w an ia na k o m p u te ra c h serii ODRA 1300. O m ów iono w a ru n k i i do tychczasow e w y n ik i e k sp lo atac ji sy stem u , a tak ż e p e rs p e k ty w y Jego dalszego rozw oju.
E p ax a n ., <J>opxanjKii H ., KyOajie M.: ROZA — ciicieMa cocTaBneuuH p acnucam ifi 3an«xnfi
MlI«>OPMATUKA 1980, Nu 10, cxp. 14
noApoCuafl xapaK TepucniKa p e u ie m tfi cncTe.Mbi cocxasA eH U « p acniieam itt u ik o -ib h lix aanjiTJtii ROZA, coaAaitiioii n Hii- cxnTyTe Bbi'iiicAiixeAbiiofr TexiiHKH TA aiicK oro noAHxexHH- MecKoro iiH cxiixyxa ą j ih n p iiM e n e itiiH n a n b i'm c r o n e A b H b ix M a n u m ax cepm i OApa 1300. OOcyxtAaioxCH y c .io n im n ao e u x n o p n o A y n e in ib ie pe3yjibTaxbi 3KcriA yaxai;i!ji c h c x c m li, a TaKHce n ep cn eK T iiB u e e A a n b u e iim e ro p a s a i i x i i n .
R oszkow ski J .: O kreślen ie i re aliz a cja sp ó jn o ści Językow ej 1 in fo rm a c y jn e j system ów in fo rm aty czn y ch
INFORMATYKA 1980, n r 1U, s. 1«
C h a ra k te ry s ty k a m eto d y o k re ślan ia sp ójności Językow ej 1 in fo rm a c y jn e j sy stem ó w In fo rm aty czn y ch p rzy w y k o rz y sta n iu a p a ra tu lin g w isty k i m ate m a ty c z n ej. P o d an o sposób tech n icz n ej re aliz a cji tej m eto d y w R esortow ym O środku In fo rm a ty k i P rzem y ślu C hem icznego ETOCI1EM.
PoniKoucKu H .: OnpeAe.neKice n peaAH3ai<HH namtoBOft u jni c}) o p ma un o im o ił cbh sh o c th B biH H C A iixeA biiux c h c x c m M I4 0 P M A T M K A 1980, Ni 10, cxp. lti
XapaKxepiicxiiKa moxoaü onpeAeAemiH hsi.ikoboü it hhcJj o p- MaąjIOilHOfl CBH3HOCXU Bbl'IIlCAIITeAbHblX CJICTeM npit Iicnojib- 30BaHiui a n n ap ax a MaTCLiaTiriecKOft m iurB iicxiiK ir. flaeTC»
cnocoO TexHH'iecKOft peaA iw aum i axoro MexoAa n Ot p&ca£bom
U eiixpe BbiHJicAHxeAbnofi xexHiiK» xitMimecKOti npOMbim- .’leRHOCTH 3T O X 3M .
K o rp al A., K u b ia k A.: A rc h ite k tu ra system ów w ielom ikro- p ro ceso ro w y ch
INFORMATYKA 1980, n r 10, s. 19
C h a ra k te ry s ty k a system ów w ielo m ik ro p ro ceso ro w y ch , d ecy d u jąc y ch o p o stęp ie w k o n s tru k c ji w spółczesnych system ów k o m p u tero w y ch . O m ów iono p o dstaw y rozw iązań s p rz ęto w ych, system ów o p e rac y jn y c h , k o m u n ik a c ji w ew n ę trz n e j o- raz ste ro w an ia zasobam i system u.
KopnaAb A „ KyGmc A.: ApxirreKTypa M noroM iiK ponpoijeccop- IlUX C1ICT6M
IIHÆOPMATMKA 1980, Ns 10, exp. 19
XapaKiepitCTitKai MuoroMiiKponpotteccopnbix ciicxeM perna- îom iix o n p o rp ecce n KOiicxpyKiinii cospeM ennbix BbiHKcroi- TeAbHbix cncxe.M. OflcyxAaiOTcjî ocHOBbi peiuem iii TexHH'iec- Koro o6opyAOBamin onepaTHBitbix cncxeM BiiyxpeH H ero c o - oOmeiniji h y npaujiem m p ecy p caim ciicxcmm.
B y lick i A .: Szybkość e fe k ty w n a tra n s m is ji sy n ch ro n iczn ej INFORM ATYKA 1980, n r 10, s. 24
O m ów ienie źródeł o g ran iczen ia p rzepustow ości in fo rm a c y jn e j, Jakie stan o w ią łącza tra n s m isji d a n y ch (Unie te lefoniczne i m odem y). P o d an o p ra k ty c z n y sposób o k re ś
lan ia o raz u z y sk an e w y n ik i po m iaró w e fe k ty w n e j szyb
kości tra n s m is ji sy n ch ro n iczn ej.
Bbimii^KK A.: 3<})(lieKTiinuaH cK opocxt cnnxpom ioii nepeAa'iM HH<ï>OPMATMKA 1980, N? 10, cxp. 24
OOcyatAeHiie hcxohuhkob o rpatm ieH iifl nponycKHoil cnocoO- h o c th HH<}jopMaunii, K a x o fi SBAHeTcn cexb nepeAa’in a s h h lix x(e.necj30KHUe a h k h h h moacmhi). yKa3UBaexc« npaKTiinecKHft cnocoO onpeAejieintK u no.nyHeitiibie pesyAŁTaTŁi M3McpeHJift 3c|>4)eKTMBHO/l cKopocxii ciiitxpoKiioil nepeA a'iii.
1
B ra d y P . R., R u d ak B., R u d a k o w a B.: L ocal co n n ectio n of tw o ODRA 1305 c o m p u ters
INFORMATYKA 1980, No 10, p. 4
D etailed c h a ra c te ris tic s o l h a rd w a re and so ftw a re solu
tio n s of th e lo cal co n n ectio n o£ tw o ODRA 1305 com pu
ters, realized In th e C om puting C en ter of th e W roclaw T ech n ical U n iv e rsity . D iscussed th e re su lts of th e sy ste m ’s e x p e rim e n ta l o p e ratio n and ach iev ed effects.
B ra d y P . R., R u d ak B., R u d ak o w a B.: L okale V e rb in d u n g v on zw ei ODRA 1305 R ech n ern
INFORMATYKA 1980, N t. 10, S. 4
A u sfü h rlich e C h a ra k te ris tik d e r H a rd w a re - u n d S o ftw a- reläsu n g en d er lo k alen V erb in d u n g von zw ei ODRA 1305 R ech n ern , die im R ech en zen tru m d e r W ro elaw er T ec h n i
schen U n iv e rsitä t re a lis ie rt w u rd e. Es w u rd e n die E rg eb nisse des S y ste m sp ro b c b trie b es u n d die erzielten E ffek te besprochen.
D ra b cn t W.: D efining of p ro g ram m in g languages — th e V ienna D evelopm ent M ethod (Syntax)
INFORMATYKA 1980, No 10, p. 7
P re se n ta tio n of th e w ay fo r p recise p ro g ram m in g lan g u a ges d efin in g used b y th e V ienna D evelopm ent M ethod. It is th e f irs t of th e tw o a rtic le s co n cern in g th is problem and Is d ev o ted to Byntax d efin itio n .
D ra b en t W.: D ofinleren von P ro g ra m m ie ru n g s sp ra c h e n — die Z w eite W ien er M ethode (die Syntax)
INFORMATYKA 1980, N r. 10, S. 7
Die V orstellung ein es V e rfah re n s fü r p räzise D efin ieren d er P ro g ra m m ie ru n g s sp ra ch e n , g e stü tz t au f d e r Z w eiten W iener M ethode (the V ienna D evelopm ent M ethod). E s ist d er e rste von zw ei A rtik e ln zu diesem T hem a und b e tr if f t d e r S y n ta x d efin ieru n g .
R oczniak J .: S tr u c tu r a l p ro g ram s deslgnm s using J a c k so n ’s m eth o d
INFORMATYKA 1930, No 10, p. 10
C h a ra c te ristic s of s tr u c tu r a l p ro g ram s d esigning p rin c i
ples using J a c k so n ’s m eth o d . D iscussed ap p lied sym bolic re p re s e n ta tio n an d p re sen te d an exam ple Illu s tra tin g th e process of p ro g ram s c o n stru ctio n .
R oczniak J.: P ro je k tie ru n g d e r s tru k tu re lle n P ro g ram m e m it V erw endung d er Ja c k so n 's M ethode
INFORMATYKA 1930, N r. 10, S. 10
Diu C h a ra k te ris tik d e r G ru n d sätze filr die S tru k tu ra lp ro - g riu n m e n p ro jek tie ru n g m it V erw en d u n g d er Ja c k so n 's M e
thode. Es w u rd e die v erw en d ete Sym bolik b esp ro ch en und ein B eispiel fü r die V e ran sch a u lic h u n g des P ro g ra m m - g estaltu n g sp ro zesses angegeben.
G ospodarow icz A.: A u to m atio n p o ssibilities of th e school sch ed u le a rra n g e m e n t
INFORMATYKA 1980, No 10, p. 12
P re s e n ta tio n an d ro a lh e m a tlc ju s tific a tio n of th e school sch ed u le a rra n g e m e n t d ifficu lties. P o in ted o ut usefu ln ess of h e u ris tic m eth o d ap p lic atio n fo r th is p u rpose, as well p re sen te d m eth o d s of ta s k fo rm u la tio n .
G ospodarow icz A.: A u to m atisieru n g sm ö g lich k e ite n d e r S tu n - d en p la n crstc llu n g
INFORMATYKA 1980, N r 10, S. 12
B esp rech u n g u n d die m ath e m a tisc h e B e g rü n d u n g d er S ch w ierig k eiten , die bei d e r S tu d e n p la n e rs te llu n g V orkom m en. Es w u rd e die B ra u c h b a rk e it d e r h e u ris tisc h e n M e
thode gezeigt, sow ie d ie W else d e r A u fg ab efo rn n illerim g angegeben.
B rucha J., F o rte c k i J ., K ubale M.; ROZA — th e system fo r school sch ed u le a rra n g e m e n t
INFORMATYKA 1930, No 10, p. 11
D etailed c h a ra c te ris tic s of th e school sch ed u le a rra n g e m e n t sy stem ROZA, realized in th e D ąta P ro cessin g In s titu te of G d ań sk T ech n ical U n iv ersity fo r ODRA 1300 c o m p u ter series. D iscussed c o n d itio n s and h ith e r to re su lts of th e system o p eratio n , as w ell p ro sp ects fo r f u tu re develo p m en t.
B rach a J., F o rte ck i J., U ubale M.: ROZA — ein System f ü r die S tu n d e n p la n e rs tcliu u g
INFORMATYKA 1930, N r 10, S. U
Die a u sfü h rlic h e C h a ra k te ristik des S tu rid en p la n erste liu n g - sy stem s ROZA, das im D a te n v e ra rb e itu n g s in s titu t d e r T ech n isch en U n iv e rsitä t in G d ań sk f ü r die V erw en d u n g a u f ODRA 1300 R e ch n e rse rie re a lis ie rt w u rd e. Es w u rd e n die B ed in g u n g en u n d die b ish erig en E rgebnisse d e r S y ste m a u sn u tz u n g , sow ie die A ussichten fü r ih re w e ite re E n tw ick lu n g , b esp ro ch en .
R oszkow ski J .: D esignation an d re aliz a tio n of th e d a ta pro- cesing system s lin g u istic an d in fo rm a tiv e c o m p a tib ility INFORMATYKA 1980, No 10, p. 16
C h a ra c te ristic s of the d e sig n atio n m eth o d fo r d a ta p ro cessing sy stem s lin g u istic and In fo rm ativ e c o m p atib ility using m etliem aticu l lin g u istic a p p a ra tu s . P re s e n te d th e w ay fo r technologic re aliz a tio n of th e m eth o d in th e M ini
s te ria l D ata P ro cessin g C en ter of C hem ical In d u s try ETO- C11EM.
R oszkow ski J .: B ezeichnung und R ealisieru n g d e r S p rach - und In fo rm a tio n s k o m p a tib ilitä t von d en E D V -S ystem en INFORMATYKA 1980, N r 10, S. 18
Die C h a ra k te ris tik d e r B ezeich n u n g sm eth o d e fü r die EDV- -S y stem e S p ra c h - und In fo rm a tio n s k o m p a tib ilitä t m it V er
w en d u n g des m a th e m a tisc h e n L in g u istik a p p a ra ts. E s w u r
de die A rb eitsw eise d e r tech n isch e n R ealisatio n d ieser M e
th o d e im E D V -R eso rtsrech en zen tru m fü r ch em isch e In d u strie ETOCHEM angegeben.
K o rp al A., K u b ia k A.t M u ltip ro cesso r sy stem s a rc h ite c tu re . INFORMATYKA 1980, No 10, p. 19
C h a rac te ristic s of the m u ltip ro ce sso r system s, w h ich d e te r
m in e th e p ro g ress of c o n te m p o ra ry co m p u te r system s co n stru ctio n . D iscussed so lu tio n p rin cip les of th e h a r d w a re, o p e ra tin g system s, in te rn a l c o m m u n icatio n an d sy stem s re so u rce s c o n tro l.
K o rp al A., K u b ia k A.: Die A rc h ite k tu r d e r M u ltip ro ces
so rsy stem e
INFORMATYKA 1980, Nr. 10, S. 19
Die C h a ra k te ris tik d e r M ultip ro zesso rsy stem e, die fü r den K o n s tru k tio n s fo rts c h ritt d e r g eg en w ä rtig e n R e ch n e rsy sle - m e e n ts ch e id e n d sind. Es w u rd e n die L ö su n g sg ru n d sätze fü r die H a rd w a re, B etrieb ssy stem e, in n e re Ü b e rtra g u n g u n d S y s te m sb e trie b sm itte lste u e ru n g b esprochen.
B ylk-ki A.: E ffectiv e speed of sy n c h ro n ic d a ta tra n s m is sion
INFORMATYKA 19E0, No 10, p. 24
D iscussion of in fo rm a tio n c ap a city lim ita tio n sources, w h ich m ak e s d a ta lin k s (co m m u n icatio n lin es and m o
dems). P re s e n te d th e p ra c tic a l m eth o d fo r d esig n atio n of th e sy n c h ro n ic d a ta tran sm issio n e ffe c tiv e speed and a- ch lev ed m ea su re m e n t resu lts.
D yllckl A.: E ffek tiv e G esch w in d ig k eit d er s y n c h ro n en D a
te n ü b e rtra g u n g
INFORMATYKA 19B0, N r. 10, S. 24
B esp rech u n g d e r B eg ren zu n g sq u ellen , die Uber die In fo r
m a tio n sk a p a z itä t d e r D aten U b e rm lttlu n g s ab s ch n ltte (F ern - m eld elln len u n d M odem s) en tsch e id e n . E s w u rd e die p r a k tisch e A rb eitsw eise fü r die B ezeich n u n g d er e ffe k tiv e n G esch w in d ig k eit von S y n ch ro n d a te n U b e rtra g u n g , sow ie die erzielten B em essu n g en erg eb n lsse angegeben.
2
Informatyka M I E S I Ę C Z N I K Nr 10
1 9 8 0
... T o ~ R x v
zastosowania w gospodarce, iechmco i nauce ---
P a ź d z i e r n i k
O R G A N K O M I T E T U I N F O R M A T Y K I , M I N I S T E R S T W A N A U K I , S Z K O L N I C T W A W Y Ż S Z E G O I T E C H N I K I O R A Z K O M I T E T U N A U K O W O - T E C H N I C Z N E G O N O T OS. I N F O R M A T Y K I
D|]
W
P o łą c z e n ie lo k a ln e d w u m a s z y n c y fr o w y c h O D R A 1305
P h il ip R . B r a d y , D r o n is ła w R u d a k , B a r b a r a R u d a k o w a 4
D e fin io w a n ie ję z y k ó w p r o g r a m o w a n ia — D ru g a M e to d a W ie d e ń s k a (s k ła d n ia )
W ł o d z i m i e r z D r a b e n t 7
P r o j e k to w a n ie p ro g r a m ó w s t r u k t u r a ln y c h m e to d ą J a c k s o n a
J a n R o c z n i a k 10
M o żliw o ści a u to m a ty z a c j i u k ła d a n ia h a r m o n o g r a m u z a ję ć
A n d r z e j G o s p o d a r o w ic z 12
R O Z A — s y s te m u k ła d a n i a r o z k ła d ó w z a ję ć
J e r z y B r a c h a , J e r z y F o r t e c k i , M a r e k K u b a l e 14
O k r e ś le n ie i r e a l iz a c j a s p ó jn o ś c i ję z y k o w e j i in f o r m a c y jn e j s y s te m ó w in f o r m a ty c z n y c h
J e r z y R o s z k o w s k i 16
A r c h it e k tu r a s y s te m ó w w ie lo m ik r o p ro c e s o r o w y c h
A n d r z e j K o r p a l, A n d r z e j K u b i a k 19
S z y b k o ść e f e k ty w n a tr a n s m is ji s y n c h r o n ic z n e j
A n d r z e j B y l i c k i 24
Z K R A JU
F ilm o w e k o n f r o n ta c je
B a r b a r a Ł u k a s i k - M a k o w s k a 27
M e to d y u k ła d a n i a h a r m o n o g r a m u z a ję ć (M .K .) 28
C E N T R U M E T O B P o s tu la t y 1980
W i n c e n t y Ł a d a 30
Z E Z JE D N O C Z E N IA IN F O R M A T Y K I
S y s te m y in f o r m a ty c z n o w K o m b in a c ie G ó rn ic z o - H u tn ic z y m M ied zi
T o m a s z T y m e ń s k i , W a l d e m a r Z a g r a j e k 31
S E T R — s y s te m d la p rz e d s ię b io r s tw t r a n s p o r t u sa m o c h o d o w e g o
D a n u t a M i l e w s k a , B a r b a r a W a s il 32
ZE Ś W IA T A
M ię d z y n a ro d o w a K o n f e r e n c ja n t. z a s to s o w a ń E TO w b u d o w n ic tw ie 34
A u to m a ty c z n y s k ła d w z o ró w m a te m a ty c z n y c h ( W K ) 34
P is m o a r a b s k ie w a u to m a ty c z n y m s k ła d z ie ( W K ) 35
R EC ENZJE
O z a s to s o w a n iu m in ik o m p u te r ó w w b a d a n ia c h e k s p e r y m e n ta ln y c h
J a n u s z Z a l e w s k i 36
TER M IN O L O G IA
O je d n o l it ą te r m in o lo g ię „C zas rz e c z y w is ty ”
J a n u s z Z a l e w s k i 37
L IS T Y 1 )0 R E D A K C JI 38
PO G L Ą D Y
O p la n o w a n iu w in f o r m a ty c e
J a n u s z G w i a z d a , J a n u s z K w i e k I I I s tr . o kł.
3
PHILIP R. BRADY C om puter C entre
University C ollege of S w ansea BRONISŁAW RUDAK
BARBARA RUDAKOWA Centrum O bliczeniow e Politechniki W rocławskiej W roclaw
Połączenie lokalne dwu maszyn cyfrowych O D R A 1305
W C e n tr u m O b lic z e n io w y m P o li te c h n i k i W r o c ła w s k ie j p ro w a d z o n e s ą m .in . p r a c e n a d m e t o d a m i lo k a l n e j i z d a l n e j k o m u n i k a c ji m ię d z y s y s te m a m i c y f r o w y m i .typu O D R A . W ¡p u b lik a c ji [1] p r z e d s ta w io n o k o n c e p c ję b u d o w y s y s te m u p o łą c z e ń lo k a ln y c h i z d a ln y c h m ię d z y m a s z y n a m i c y f r o w y m i ty p u O D R A s e r ii 1300. P o n iż s z e o p r a c o w a n ie z a w ie r a o p is p r o g r a m o w e g o w y k o r z y s t a n ia lo k ailn eg o p o łą c z e n ia d w u s y s te m ó w O D R A 1305 p r z e z a d a p t e r m ię d z y - m a s z y n a w y . d la c e ló w p r z e n ie s ie n ia p e w n y c h f u n k c j i ( p r o g ra m ó w ) s y s te m u o p e r a c y jn e g o G E O R G E 3 n a d r u g ą m a s z y n ę c y f r o w ą , p r a c u j ą c ą p o d k o n tr o lą p r o g r a m u s t e r u j ą ce g o (e g z e k u to ra ). Z a k ła d a się, że d o c e ló w k o m u n i k a c ji m ię d z y m a s z y n o w e j -słu ż y a d a p t e r m ię d z y m a s z y n ow y ty p u A DM 305/1 (IC L 7210), k tó re g o . c h a r a k t e r y s t y k ę te c h n ic z n ą z a w ie r a o p r a c o w a n ie [3], T e c h n ic z n ie je s t to p o łą c z e n ie b lis k ie p r z e z s t a n d a r d o w y in t e r f e js .
W p r o g r a m o w a n iu łą c z a m ię d z y m a s z y n o w e g o s t o s u je s ię z a s a d y o b w ią z u ją c e w s y s te m a c h IC L d la łą c z m ię d z y p ro - g r a m o w y c h , k tó r e s ą o b s łu g iw a n e p r z e z p r o g r a m y s t e r u ją c e (e g z o k u to ry ) ja k o p s e u d o u T z ą d z e n ia p r a c u j ą c e w t r y b ie b e z p o ś r e d n ie j o d p o w ie d z i (an g . d i r e c t r e s p o n s e m o d e ).
K o m u n ik a c j a m ię d z y p r o g r a m a m i w ró ż n y c h m a s z y n a c h c y f r o w y c h je s t r o z w a ż a n a j a k o ¡ro z sz e rz e n ie k o m u n i k a c ji m ię d z y p r o g r a m a m i z n a jd u ją c y m i s ię w p a m ię c i je d n e j m a s z y n y c y fr o w e j.
W c e lu p r z e n i e s i e n ia n a d r u g i p r o c e s o r c z ę ś c i f u n k c j i o b słu g i tr a n s m i s j i z u r z ą d z e n ia m i te r m i n a lo w y m i 'z a s to so w a n o p a k i e t o b s łu g i u r z ą d z e ń t e l e tr a n s m i s j i f i r m y IL C ( C o m m u n ic a tio n M a n a g e r ) i o p ra c o w a n o , m o d u ły k o m u n i
k a c j i p r z e z łą c z e m ię d z y m a s z y n o w e . D z ię k i ta k ie m u - r o z w ią z a n i u z w ię k s z o n o lic z b ę u r z ą d z e ń z d a tn y c h , o b s łu g i
w a n y c h p r z e z s y s te m G E O R G E 3 o ra z u z y s k a n o p r z y s p ie s z e n ie o b s łu g i u rz ą d z e ń , a n g a ż u ją c d la ty c h c e ló w o k o ło 5 % c z a s u p r o c e s o r a d r u g i e j m a s z y n y i o k o ło 9 K s łó w je j p a m ię c i o p e r a c y jn e j.
R O Z D Z IA Ł F U N K C J I O B S Ł U G I U R Z Ą D Z E Ń ZD A L N Y C H W SY ST E M IE O P E R A C Y JN Y M GEO RG E 3 PO M IĘ D ZY D W IE M A S Z Y N Y ODRA 1305
W s y s te m ie o p e r a c y jn y m G E O R G E 3 u r z ą d z e n ia z d a l n e m o g ą b y ć o b s łu g iw a n e d w o m a s p o s o b a m i:
• b e z p o ś r e d n io p r z e z r o z d z ia ły s y s te m u G E O R G E 3
• p r z e z p r o g r a m y u ż y tk o w e k o m u n ik u ją c e s ię z s y s te m e m p r z e z s p e c j a ln y i n t e r f e j s (tzw . w y d a w c a k o m e n d , c z y li s y m u l a c j a u r z ą d z e ń M O P ).
P ie r w s z y z pow yższy-ch s p o s o b ó w j e s t r e a l iz o w a n y w p r z y p a d k u u r z ą d z e ń M O P (M ulfciple o n - l in e P r o g r a m m in g ) o r a z R J E (R e m o le J o b B n try ) . U r z ą d z e n ia lu b k o n f i g u r a c j e s p r z ę to w e , k tó r y c h n i e u w z g lę d n ia b e z p o ś r e d n io s y s te m G E O R G E 3 (tzn . ta k ie , k tó r y c h n i e o b s łu g u je M O P a n i R JE ) m o g ą b y ć r ó w n ie ż w łą c z o n e d o s y s te m u c y f r o w e g o , a le w y m a g a ją o d p o w ie d n ie g o o p ro g ra m o w a n ia !. M o ż n a d la ty c h c e ló w w y k o r z y s ta ć w y ż e j w y m ie n io n y p a k i e t C o m m u n ic a tio n s M a n a g e r , z k tó r e g o g e n e r u je s ię p r o g r a m y o b słu g i ró ż n e g o ty p u u r z ą d z e ń te le p r z e l w a r z a n i a lu b o p r a c o w a ć p r o g r a m (p r o g ra m y ) w ła s n e . W p r z y p a d k u u
ż y c ia p a k ie t u k o m u n ik a c y jn e g o n a le ż y o p r a c o w a ć d o d a t k o w o p r o g r a m p o ś r e d n ic z ą c y m ię d z y n i m i s y s te m e m G E O R G E 3. T a k ie ro z w ią z a n ie p r z y j ą ł p r o d u c e n t n p . d l a m o n it o r ó w e k r a n o w y c h -zd aln y ch p r z y łą c z o n y c h p r z e z s k a n e r (b e z p ro c e s o r a k o m u n ik a c y jn e g o ) , d o s ta r c z a j ą c g o to w y p r o g r a m o n a z w ie 4t=X K L8 d la z a p e w n ie n ia i n t e r f e j s u z s y s te m e m G E O R G E 3.
W o b ec d u ż e g o z a p o tr z e b o w a n i a n a t e r m i n a le d ia lo g o w e r o z p a tr z o n o m o ż liw o ś ć r o z b u d o w a n ia s y s te m u c y fr o w e g o ,
‘t a k a b y m o g ły w n ic h b y ć u ż y te ró w n o c z e ś n ie : d r u k a r k i m o z a ik o w e D Z M 180 p rz y łą c z o n e p r z e z m u l ti p le k s o r (M P X ), d a le k o p i s y ty p u IC L -7071 p r z y łą c z o n e p r z e z d r u g i M P X o r a z m o n ito r y e k r a n o w e p r z y łą c z o n e p r z e z s k a n e r . C h c ą c z a p e w n ić w s z y s tk im te r m in a lo m p r a c ę w s y s te m ie G E O R G E 3, a d y s p o n u ją c d w ie m a je d n o s tk a m i c e n t r a l n y m i O D R A 1305, p o łą c z o n y m i p r z e z a d a p t e r rn ię d z y - m a s z y n o w y , z d e c y d o w a n o r o z d z ie lić f u n k c je o b s łu g i u r z ą d z e ń z d a ln y c h s y s te m u G E O R G E 3 pom iędizy te d w ie m a sz y n y . R o z p a tr z o n o w a r i a n t y : p r z e n i e s i e n ie o b s łu g i m u l
tip le k s e r a n a d r u g ą m a s z y n ę , p r z e n ie s ie n ie o b s łu g i s k a n e r a n a d r u g ą m a s z y n ę o r a z .p rz e n ie s ie n ie o b słu g i w s z y s t
k ic h u r z ą d z e ń t e l e t r a n s m i s j i n a d r u g ą m aiszy n ę. P r z y w y b o r z e w z ię to p o d u w a g ę o b c ią ż e n ie ja k i e s t a n o w i ą d la .s y s t e m u p r o g r a m y o b s łu g i d a n y c h u rz ą d z e ń , ja k o ś ć o b słu g i u r z ą d z e ń te r m in a lo w y c h (czas .re a k c ji) o r a z m o ż liw o ś c i p r o g r a m u s t e r u j ą c e g o — e g z e k u to r a m a s z y n y O D R A 1305.
K ie r u ją c s ię ty m i k r y t e r i a m i w y b r a n o p r z e n i e s ie n ie o b s łu g i s k a n e r a n a d r u g ą m a s z y n ę . C a łk o w ite o d c ią ż e n ie s y s te m u G E O R G E 3 od f u n k c j i k o m p l e ta c j i i r o z d z i e la n i a
¡k o m u n ik a tó w od i d o t e r m i n a li tz n . z a i n s t a l o w a n i e u n i w e r s a ln e g o p r o c e s o r a k o m u n ik a c y jn e g o * k t ó r y p r z e j m u j e t e f u n k c je , z w ię k s z a p r z e p u s to w o ś ć z a d a ń w s y s te m ie G E O R G E 3 o o k o ło 30% (o d p o w ie d n io m n ie j w p r z y p a d k u p r z e n i e s i e n ia c z ę śc i ty c h f u n k c j i n a d r u g ą m a s z y n ę ).
W z a ło ż o n e j k o n f i g u r a c j i d r u g a O D R A 1305 r e a l i z u j e p o z a t y m n o r m a ln e p r z e t w a r z a n i e p o d k o n t r o l ą e g z e k u to r a . D z ię k i ta k i e j o b s łu d z e tr a n s m i s j i u z y s k u j e się r ó w n ie ż p r z y s p ie s z e n ie c z a s u .re a k c ji s y s te m u n a m o n ito r a c h e k r a n o w y c h .
ST R U K T U R A O PR O G R A M O W A N IA
N a r y s u n k u 1 p r z e d s ta w io n o stru ito tu rę o p r o g r a m o w a n ia d la m o n ito r ó w e ik ra n o w y c h z d a ln y c h w s y s te m ie G E O R G E 3: p r o g r a m # C O M F o b s łu g i u r z ą d z e ń te l e tr a n s m i s ji, p e łn i ą c y f u n k c ję p o d o b n e j a k p r o g r a m s t e r u ją c y p ro c e s o ra k o m u n i k a c y jn e g o IC L 7903 i w y g e n e r o w a n y z p a k ie tu C o m m u n ic a tio n M a n a g e r o r a z p r o g r a m o n a z w ie # X K L 3, z a p e w n ia j ą c y in t e r f e j s z s y s te m e m o p e r a c y j n y m G E O R G E 3 d z ię k i m e c h a n iz m o w i tzw . p r o g r a m o w e g o -w y d aw cy k o m e n d (an g . C o m m a n d I s s u e r — CI). P r o g r a m #= X K L 8 je s t u r u c h a m ia n y i s t e r o w a n y p rz e z m a k r o V M D E S C , a p r o g r a m # C O M F p r z e z m a k r o o n a z w ie C M D E S C L , k tó r e z n a j d u j ą s ię w k a r t o t e c e m a k r o in s t r u k c j i s y s te m u . T e d w a z a d a n ia p o z o s t a ją w p e łn i u r u c h o m io n e p rz e z ca ły c z a s t r w a n i a s e s ji d la m o n ito r ó w e k r a n o w y c h .
S £ O KO E i
MĄ K R O S T E R O W A N IA S £ S J Ą
Cl
J a k p o k a z a n o n a ry s . 2 d o c e ló w s t e r o w a n i a s y s te m e m s łu ż y m a k r o u r u c h a m ia n e p r z e z o p e r a t o r a z k o n s o li o p e r a t o r s k i e j . M a k r o to p o w o d u je ro z p o c z ę c ie s e s ji M O P o r a z p r a c y łą c z a m ię d z y m a s z y n o w e g o u r u c h a m ia j ą c d w a z a d a n i a : V M 0 i F M 0 .
K O N C E PC JA P R O S T E J S T A C JI T R A N SPO R T O W E J P r z e z s t a c ją t r a n s p o r t o w ą ro z u m ie m y p r o g r a m r e a l i z u ją c y r ó w n o le g le k ilk a ip ro cesó w , z k t ó r y c h k a ż d y p o le g a n a o d b ie r a n iu b lo k ó w in f o r m a c ji prze<z łą c z e m ię d z y p ro - giratm ow e i p r z e k a z y w a n iu go n a in n e łą c z e k o m u n i k a c ji m ią d z y p r o g r a m o w ej (ry s. 3).
p ro g ram u p ro g ram u Rys. 1. S tr u k tu r a o p ro g ram o w an ia dla m o n ito ró w e k ran o w y c h z d aln y ch w sy stem ie GEORGE 3
WMC — łącze m ięd zy p ro g ram o w e w ew n ątrzm aszy n o w e
^ XKL8 p ro g ram in te rfe js do sy stem u o p eracy jn eg o COMF — p ro g ram obsługi u rząd zeń w y g en ero w an y 2
p a k ie tu C om m unications M anager VMDESC — m ak ro o b słu g u jące p rz erw a n ia
XKL8
CMDESCL — m ak ro o b słu g u jące p rzerw an ia
# COMF
CI — w ydaw ca k om end (C om m and Issuer)
SC — sk a n e r
P r z y s tę p u ją c d o p r o j e k t u o p r o g r a m o w a n ia p rz e p r o ,w a d z o n o e k s p e r y m e n t z w łą c z e n ie m o g n iw a s y m u lu ją c e g o s t a c j ę tr a n s p o r t o w ą , a le p o ś r e d n ic z ą c ą je d y n ie w t r a n s m i s j a c h w e w n ą tr z m a s z y n o w y c h . M ia ł on n a c e lu z b a d a n i e p ro c e s ó w tr a n s m i s j i, łą c z oraiz s t r u k t u r y b lo k ó w i n f o r m a c j i p r z e k a z y w a n y c h .p o m ięd zy p r o g r a m a m i # X K L 8 i
# C O M F . P o n a d to z b a d a n o s p r a w n o ś ć ta k ie g o r o z b u d o w a n e g o u k ła d u p ro g r a m o w e g o (czas o d p o w ie d z i w z d a n ia c h i n t e r a k c y j n y c h ) . P o s tw ie r d z e n iu , że c zas o d p o w ie d z i je s t z a d o w a la j ą c y i u z y s k a n iu n ie z b ę d n y c h d a n y c h d la .roz
d z ie le n ia p r o g r a m ó w # X K L 8 i # C O M F p r z y s tą p io n o do r e a l i z a c j i z a d a n ia .
N a r y s u n k u 2 w id o c z n a je s t s t r u k t u r a o p r o g r a m o w a n ia d l a z d a ln y c h m o n ito r ó w e k r a n o w y c h , o b s łu g iw a n y c h p rz e z s y s te m p o łą c z o n y c h m a s z y n c y f r o w y c h ' O D R A 1305. P r o g r a m # C O M M p a k i e t u C o m m u n ic a tio n M a n a g e r z o s ta ł w p r o w a d z o n y n a d r u g ą m a s z y n ę p od k o n tr o lę e g z e k u to r a E6RM . K o m u n ik a c ja m ię d z y # X K L 8 i :# :C O M M p r z e b ie g a p r z e z d w ie sitaoje tr a n s p o r t o w e i a d a p t e r m ię d z y - m a s z y n o w y . S ta c j e t r a n s p o r t o w e n ie z n a c z n ie ty lk o a b s o r b u ją p r o c e s o r (pod e g z e k u to r e m E 6R M s t a c j a # F B B R w y k o r z y s t u je m n ie j n iż 1% c z a s u p ro c e s o ra ).
Vię e z a MMC f t f c i a ¡MC
Rys. 2. S tr u k tu r a o p ro g ram o w an ia dla z d aln y ch m o n ito ró w e k ra now ych ob słu g iw an y ch przez sy stem p ołączonych m aszyn ODRA 1365
P r o g r a m # X K L 8 p r a c u j e p o d k o n t r o l ą s y s te m u G E O R G E 3, t a k j a k staicja # R B B F . D o k o m u n i k a c ji p r z e z a d a p t e r m i ę d z y m a s z y n o w y s łu ż ą w ty c h s t a c ja c h łą c z a m ię - d z y p ro g r a m o w .e m ię d z y m a s z y n ow e. S ta c j e ¡tra n s p o r to w e p o ś r e d n ic z ą m ię d z y p r o g r a m a m i z n a j d u j ą c y m i s ię p o d k o n t r o l ą s y s te m u G E O R G E 3 i e g z e k u to r a E 6R M .
Rys. 3. P rz y k ład łącz m i^ d zy p ro g ram o w y ch w p ro ste j sta cji tra n s p o rto w e j
C z ę ść ty c h łą c z s t a n o w i ą łą c z a m ię d z y m a s z y n o w e, pnzez k t ó r e s t a c j a t r a n s p o r t o w a p r z e r z u c a b lo k i i n f o r m a c ji do b li ź n ia c z e j s t a c j i t r a n s p o r t o w e j w d r u g i e j m a s z y n ie . P r o c e s y r e a l iz o w a n e w s t a c j i t r a n s p o r t o w e j s ą u a k ty w n i a n e c y k lic z n ie . N a ry s . 4 p r z e d s ta w io n o s c h e m a t p r z e b ie g u t a k ie g o p ra c e isu (p o u s t a le n i u łącz ) .dila j e d n e j p a r y łą c z : j e d n e g o —• d o c z y ta n ia , d r u g ie g o — d o z a p is u .
r
orwoai oo 2i pi s u
I wopz DO ODCIYTU
CZYTAJ
N ODPOWIEDZ
T
m USTALONE ŁĄCZE
ZAWIEŚ ■
J
FAIL ZA JHZYHA1
■ VME0UT
• PISZ
ODPOWIEDZ T
ZAWIEŚ
WE USTALONE ŁĄCZE
► ZATRZYMAJ FAIL
■ TIMEOUT
Rys. 4. S ch em at p rzeb ieg u p ro cesu tra n s m is ji
5
S t a c j a t r a n s p o r t o w a m o ż e p r z y j m o w a ć b lo k i in f o r m a c ji od ró ż n y c h p ro g r a m ó w , k tó r e tw o r z ą łą c z a z o d p o w ie d n im i, u s t a lo n y m i d la s t a c j i tr a n s p o r t o w e j , n a z w a m i i p r z e k a z y w a ć je d o d r u g i e j s t a c j i tr a n s p o r t o w e j o r a z o d b ie r a ć od n ie j b lo k i in f o r m a c ji i p r z e k a z y w a ć je p r o g ra m o m . P ro c e s y r e a l i z u j ą c e t r a n s m i s j ę w o bu k i e r u n k a c h są r ó w n o u p r a w n io n e .
D la p r o g r a m u r o z p a t r y w a n e g o w ty m o p r a c o w a n iu p r z y j ę t o z a ło ż e n ie , że łą c z a .w e j ś c io w e i w y jś c io w e w s t a c ji t r a n s p o r t o w e j s ą s p rz ę ż o n e , p a r a m i n a s ta łe , p o n ie w a ż s t a c j a ta p o ś r e d n ic z y t y l k o w p r o c e s ie o b s łu g i u r z ą d z e ń l e l e t r a n s m is ji.
Z g o d n ie z tą k o n c e p c ją są w n i e j o tw ie r a n e tr z y łą c z a d o o d c z y tu i tr z y d o z a p is u . J e d n e m u łą c z u k o m u n ik a c ji m ię d z y m a s z y n o w e j o d p o w ia d a j e d n o łą c z e k o m u n ik a c ji w e w n ą tr z m a s z y n o w e j tw o rz ą c d r o g ę t r a n s p o r t u . K a ż d ą p a r ę łą c z (d ro g ę ) o b s łu g u je je d e n p ro c e s , w e d łu g s c h e m a tu p r z e d s ta w io n e g o n a ry s. 2. W a k u m u l a to r z e X I z n a j d u je się n u m e r a k ty w n e g o p ro c e s u . K a ż d y p r o c e s m a - b u f o r d la w p r o w a d z e n ia p r z e k a z y w a n y c h b lo k ó w i n f o r m a c ji. P o p r z e z s t a c je t r a n s p o r t o w e p r o w a d z ą tr z y d ro g i, p r z y c z y m d w ie z n ic h p r z e k a z u j ą t r a n s m i s j e w k i e r u n k u do s y s te m u G E O R G E 3, a j e d n a w k i e r u n k u p r z e c iw n y m (ry s. 4).
© d la łą c z m ię d z y m a s z y n o w y c h O N L IN E * P B N (IM G), n a z w a łą c z a (try b ), nD. O N L IN E * P B 0 (IM C ), L IN K O U T (W R IT E ), lu b
W d la łą c z w e w n ą tr z m a s z y n o w y c h O N L IN E * P B N (W M C), n a z w a łą c z a (try b ).
U W A G I O E K S P L O A T A C J I S Y S T E M U
P r ó b n a e k s p l o a ta c j a s y s te m u o d b y ła się w C e n tr u m O b lic z e n io w y m P o lite c h n i k i W r o c ła w s k ie j W o k r e s ie od p a ź d z i e r n ik a 1978 r. do lu te g o 1971) r. S tw ie r d z o n o p o p r a w c ą p r a c ę s y s te m u i s to p n io w o d o s to s o w a n o p a r a m e t r y in s t a l a c y j n e s y s te m u G E O R G E 3 d o n o w e j, k o n f i g u ra c ji. W w a r u n k a c h p o p r a w n e j p r a c y je d n o s te k c e n t r a l n y c h s y s te m u ro z w ią z a n ie to d a je z n a c z n e u d o g o d n ie n ia : w ię k s z ą lic z b ę te r m i n a li p r a c u j ą c y c h r ó w n o c z e ś n ie o r a z p r z y s p ie s z e n ie c z a s u o b słu g i tr a n s m i s ji.
P o w s ta ł a r ó w n ie ż m o ż liw o ść r o z b u d o w y i n s t a l a c j i p o p r z e z d o łą c z a n ia d o . s k a n e r a in n y c h ty p ó w u r z ą d z e ń ter.-
■ m inalaw ych (d a le k o p is y , d r u k a r k i m o z a ik o w e ) p o p rz e z
■ rozszerzanie o p r a c o w a n y c h p r o g r a m ó w o m o d u ły r e a l i z u ją c e z a m ia n ę p r o to k o łu d a n e g o u r z ą d z e n ia .
Z A S A D Y K O M U N IK A C J I M IĘ D Z Y P R O G R A M O W E J K o m u n ik a c j a m ię d z y p r o g r a m a m i o d b y w a s ię p r z e z - ł ą c z a m ię d z y p ro g r a m o w e , k tó r e s ą i d e n t y f i k o w a n e pnzez n a z w y . T r a n s m is j a w łą c z u m o ż e s ię o d b y w a ć t y l k o w je d n y m k ie r u n k u , tz n . je d e n p r o g r a m — p is z e , d r u g i — c z y ta . M o ż n a u ż y ć w ie lu łą c z p o m ię d z y d w o m a p r o g r a m a m i i p r o g r a m m o ż e m ie ć łą c z a z k il k o m a in n y m i p r o g r a m a m i ró w n o c z e ś n ie .
J e ż e l i łą c z e p r z y d z ie lo n o u p r z e d n i o k o m e n d ą O N L IN E i j e s t o n o n a s t ę p n i e o tw i e r a n o w p r o g r a m ie , to je s t a k t u a liz o w a n e p o le s t e r u j ą c e i n s t r u k c j i o tw a rc ia . P E R I o r a z w s ta w ia n a j e s t t a m a k t u a l n a n a z w a łą c z a i e f e k ty w n y t r y b tr a n s m is ji.
P o u s t a l e n i u łą c z a m i ę d z y p r o g r a m o w e g o m o ż n a p r z e s y ła ć b lo k i d a n y c h d o p u s z c z a ln e j d łu g o ś c i d o 511 stó w . W s ła w i e o d p a w ie d lz i i n s t r u k c j i P E R I u s t a w i a n a j e s t i n f o r m a c ja o p r z y j ę c iu lu b o d r z u c e n iu tr a n s m i s j i, p r z y c z y m w p r z y p a d k u p r z y j ę c ia — i n f o r m a c je o je j p rz e b ie g u .
P r o c e s o b s łu g i łą c z a w p r o g r a m ie p r z e b ie g a n a s t ę p u ją c o :
® o tw a r c ie i u s t a le n i e łą c z a
® s y n c h r o n iz a c j a łą c z a
® t r a n s m i s j e
® z a m k n ię c ie łą c z a .
J e ż e l i w p r o g r a m ie łą c z e m a s łu ż y ć d o c z y ta n ia , t o u - tr z y m u j e s i ę j e w g o to w o ś c i d o p r z y j ę c i a t r a n s m i s j i r o z k a z e m C Z Y T A J . J e ż e l i w c z a s ie u s ta lo n y m d l a d a n e g o s y s te m u (n p . ok. 10 s) n ie n a s t ą p i tr a n s m i s j a , t o w y s tą p i tz w . p r z e k r o c z e n ie c z a su (an g . t i m e - o u t ) i n a le ż y p o n o w n ie w y d a ć p o w y ż s z y ro z k a z .
I n f o r m a c j ę d o p r z e s ł a n i a d z ie li s ię n a b lo k i n ie w ię k s z e n iż 511 s łó w 2 4 -b ito w y c h . P r z e s ła n ie k a ż d e g o b lo k u w y m a g a j e d n e j i n s t r u k c j i P IS Z .
W o d p o w ie d z i n a r o z k a z tr a n s m i s j i m o g ą b y ć s y g n a l iz o w a n e :
© b r a k s y n c h r o n iz a c j i łą c z a
® tr a n s m i s j a n ie z a k o ń c z o n a
® p rz e k r o c z e n ie c z a s u t r a n s m i s j i
® b łę d y tr a n s m i s j i
® b łą d te c h n ic z n y .
Ł ą c z a .k o m u n ik a c ji m ię d z y p r o g r a m o w e j m o g ą s łu ż y ć do
’k o m u n i k a c ji w e w n ą tr z m a s z y n o w e j (W M C) lu b m ię d z y - m a s z y n o w e j (IM C). W p r z y p a d k u łą c z -m ię d z y m a s z y n o w y c h tr a n s m i s j a j e s t r e a l iz o w a n a p r z e z a d a p t e r m ię d z y m a s z y - n o w y . P r z e z je d e n a d a p t e r m ię d z y m a s z y n o w y m o g ą r e a l i z o w a ć tr a n s m i s j e ró ż n e p r o g r a m y r ó w n o c z e ś n ie , p rz y c z y m '■w k a ż d y m z ty c h p r o g r a m ó w m o ż n a o tw ie r a ć w ie le łącz . O b o w ią z u je j e d y n i e g e n e r a l n e o g r a n ic z e n ie lic z b y łą c z u s t a la n y c h w e g z e k u to r z e p o d c z a s je g o g e n e r o w a n ia .
W k o m u n i k a c ji m ię d z y ,p ro g r a m o w e j p o ś r e d n ic z y e g z e k u t o r p r z e s y ła ją c z n a k i s t e r u j ą c e p r z e z k a n a ł a d a p t e r a m ię - d z y m a s z y n o w e g o o r a z z a p e w n ia ją c s y n c h r o n iz a c ję łą c z a ( t r a n s m is j e n a d z o rc z e ) .
Ł ą c z e o tw ie r a s ię d o c z y ta n ia i n s t r u k c j ą P E R I tr y b 200, n a to m ia s t do z a p is u — t r y b 400.
J e ż e li p r o g r a m u ży w a-jący łą c z m ię d -z y p ro g ra m o w y c h j e s t u r u c h a m ia n y w s y s te m ie G E O R G E 3, to w o p is ie z a d a n i a m o ż n a p r z y d z ie lić p r o g r a m o w i o d p o w ie d n ie łą c z a k o m e n d ą O N L IN E w p o s ta c i:
CCKM
nsAHSi/t
Hys. 5. S ch em at k o n fig u ra c ji sp rzęto w ej, e k sp lo ato w a n ej obec
nie w C en tru m O bliczeniow ym P o lite c h n ik i w ro c ła w s k ie j
W ' o k r e s ie e k s p l o a ta c j i p r ó b n e j k o m u n i k a ty b łę d ó w t y p u F A IL 0 , F A IL 1, F A I L 2 od a d a p t e r a m ię d z y m a - s z y n o w e g o w y s tę p o w a ły z c z ę s to ś c ią 1— 2 d z ie n n ie . P o k o n s u l t a c j a c h z E L W R O -S E R V IC E w p r o w a d z o n o p o p r a w k i d o n a k ła d e k e g z e k u t o r a E 6R M . P o n a d t o u le p s z o n o p r o g r a m y o b s łu g i łą c z m ię d z y m a s z y n o w y c h . W t r a k c i e p r ó b n e j e k s p l o a ta c j i s y s te m u z a ró w n o O D R A 1305 p r a c u j ą c a p o d k o n tr o lą s y s te m u G E O R G E 3, j a k i d r u g a O D R A 1305, p r a c o w a ły p rz y p e łn y m o b c ią ż e n iu z a d a n i a m i. P o u z y s k a n iu z a d o w a la ją c e j s p r a w n o ś c i d z ia ł a n ia p r z e k a z a n o s y s t e m d o n o r m a ln e j e k s p l o a ta c j i w w y m ia r z e 8 . g o d z in d z ie n n ie . N a ry s . 5 z n a jd u j e s ię s c h e m a t, k o n f i g u r a c j i s p r z ę to w e j e k s p lo a to w a n e j o b e ć n ie w C e n tr u m O b lic z e n io w y m P o li te c h n ik i W ro c ła w s k ie j.
l i t e r a t u r a
[1) B a tte k J., R u d ak . B., R ud ak o w a B.: M no g o m asin n aja m nogo- d o stu p n a ja sistiem a, K o m u n ik aty C e n tru m O bliczeniow ego P o li
te c h n ik i W rocław skiej n r 49 (p rzek azan o do d ru k u w M at. Iiont.' IP I PAN).
[2] E nslow P. II. (red).: S y stem y c y n o w e w ieloprocesorow e, Coni- t r e C o rp o ratio n , W NT, W arszaw a, 1978
13] Jan y sz ek J .: A d a p te r m iędzym aszynow y ADM-305, jego bu d o w a i zasto so w an ia, R a p o rty C e n tru m O bliczeniow ego P o lite c h n i
k i W rocław sk iej se ria PRE n r 3/1979
[4] S y stem O p e rac y jn y GEORGE 3,- P u b lik a c ja C e n tru m MERA- -ELWRO n r 1 300 203, W rocław , 1977
[5] T ech n iczn y P o d rę c zn ik P ro g ra m is ty . U zup ełn ien ia. P u b lik a c ja CENTRUM MERA-ELWRO n r 137 601, W rocław , 1978.
P r e z e n tu je m y p ie r w sz y z d w ó ch a r ty k u łó w z a w ie r a ją c y c h sz k ic c z ę śc i D ru g iej M etod y W ied eń sk iej. P r z e d sta w ia ją o n e m e to d ę p rec y z y jn e g o d e fin io w a n ia j ę z y k ó w p ro g ra m o w a n ia , m eto d a ta m o że b yć r ó w n ie ż u ży ta do sp e c y fik a c ji o p r o g r a m o w a n ia : baz d an ych , tra n sla to ró w itp.
A r ty k u ły (drugi u k a że s ię w n a stę p n y m n u m erze) w y m a g a ją w y s iłk u od C z y te l
n ik a — są d z im y jed n a k , że w a rto w y s iłe k ten p od jąć. (Red.)
WŁODZIMIERZ DRABENT Politechnika W arszaw ska W arszaw a
Definiowanie języków program owania Druga Metoda W iedeńska (składnia)
P o tr z e b a p o s i a d a n ia p r e c y z y j n e j m e to d y d e f in io w a n ia ję z y k ó w p r o g r a m o w a n ia n ie m o ż e b y ć ¡k w e s tio n o w a n a .
J e d n y m z n e g a ty w n y c h s k u t k ó w n ie d o s k o n a ło ś c i d e f i n i c j i są ró ż n ic e p o m ię d z y im p le m e n ta c j a m i te g o s a m e g o ję z y k a , u n ie m o ż li w i a ją c e p r z e n o s z e n ie p r o g r a m ó w z j e d n e g o ty p u k o m p u t e r a n a d ru g i. B r a k je d n o z n a c z n o ś c i u - tr u d n i a te ż p r o g r a m o w a n ie i p o g a r s z a n ie z a w o d n o ś ć p r o g ra m ó w . W ą tp liw o ś c i, czy d a n a k o n s t r u k c ja ję z y k o w a je s t d o z w o lo n a , lu b o b a w y d o ty c z ą c e sz c z e g ó łó w w y k o n y w a n ia in s t r u k c j i, s ą z n a n e w s z y s t k im p r o g r a m is to m .
R a p o r t A lg o lu 60 w p r o w a d z ił p e w ie n s t y l d e f in io w a n ia ję z y k ó w : s k ł a d n ię (b e z k o n te k s t o w ą) d e f i n i u j e s ię w s p o só b f o r m a l n y , 'a p o z o s ta łe a s p e k t y ję z y k a o p is u je s ię s ł o w n ie . P r a k t y k a w y k a z a ła , ż e opLs s ło w n y n ie je s t w s t a n ie s p e łn ić s ta w i a n y c h p rz e d n im w y m a g a ń : p r e c y z ji, s z c z e g ó ło w o ś c i i k o m p le tn o ś c i z je d n e j s t r o n y , a p r z e j rz y s to ś c i i z r o z u m ia ło ś c i z d r u g ie j.
W c ią g u o s t a tn ic h 15 l a t z a p r o p o n o w a n o k il k a m e to d d e f i n io w a n ia ję z y k ó w p r o g r a m o w a n ia . J e d n ą z n ic h , b ę d ą c ą c z ę ś c ią tz w . D r u g ie j M e to d y W ie d e ń s k ie j, p r z e d s t a w ia m y w n in ie js z y m i n a s t ę p n y m a r t y k u le .
D ru g a M e to d a W ie d e ń s k a (V ie n n a D e v e lo p m e n t M e th o d — V D M ) z o s ta ła o p ra c o w a n a w p ie r w s z e j p o ło w ie l a t s ie d e m d z ie s ią ty c h w W ie d e ń s k im L a b o r a t o r iu m IB M . S łu
ży o n a do p r o j e k t o w a n i a o p r o g r a m o w a n ia z z a p e w n ie n ie m p o p r a w n o ś c i p r z e j ś c i a od s p e c y f ik a c j i d o im p le m e n ta c ji.
J e j n a z w a n a w ią z u j e d o je j p r e k u r s o r a — tz w . m e to d y w ie d e ń s k i e j [2, 3],
C e le m a r t y k u łó w j e s t z a p r e z e n to w a n ie s p o s o b u d e f i
n io w a n ia o b ie k tó w in f o r m a ty c z n y c h o r a z m e t a ję z y k a , w k tó r y m z a p is y w a n e są d e f in ic je . P r e z e n t a c j a ta b ę d z ie o - p a r t a o p r z y k ł a d , z a k tó r y p o s łu ż y d e f in ic j a ję z y k a p r o g r a m o w a n ia . J ę z y k t e n w y b r a n o d o w o ln ie , j e s t n i m b a r dzo p r o s t y ję z y k „ a lg o lo p o d o b n y ” . P o n ie w a ż a r t y k u ł y m a ją b y ć je d y n i e z w ię z ły m s z k ic e m , n ie z o s t a n ą p o d a n e ś c i
słe i k o m p l e tn e d e f i n ic je n o w y c h p o ję ć . W y ja ś n ie n ia , p o d a n e w s p o s ó b o d w o łu ją c y s ię d o in t u ic j i, o g r a n ic z o n e b ę d ą d o z a g a d n ie ń z w ią z a n y c h z p r z y k ła d o w ą d e f in ic ją . A b y u ła t w ić c z y te ln ik o w i z r o z u m ie n ie te j d e f i n ic j i z o s ta ły p o d a n e p r z y k ła d y , k tó r e p r e z e n t u j ą p r o s ty p r o g r a m w d e f i n io w a n y m ję z y k u i z w ią z e k te g o p r o g r a m u z d e f in ic ją ję z y k a . W l i t e r a t u r z e z a m ie s z c z o n o p o z y c je o m a w ia j ą c e w s p o s ó b k o m p l e tn y p o r u s z o n y t u p r o b le m .
N a d e f in ic ję ję z y k a p r o g r a m o w a n ia s k ła d a się sk ła d n ia (s y n ta k ty k a ) i se m a n ty k a . S k ła d n ia o k r e ś la , ja k i e c ią g i s y m b o li są p r o g r a m a m i w d a n y m ję z y k u c z y li „ p r o g r a m a m i p o p r a w n y m i s k ł a d n io w o ”. S e m a n t y k a o k r e ś la z n a c z e n ie p r o g r a m ó w , tj. o p is u je ic h d z ia ła n ie (s p o só b w y k o n y w a n ia o b lic z e ń ). M eitoda d e f in io w a n ia s e m a n t y k i z o s t a n ie p r z e d s ta w io n a w d r u g im a r t y k u le .
W p r z y p a d k u ję z y k ó w p r o g r a m o w a n ia o b a r d z ie j s k o m p lik o w a n e j n o ta c j i n ie w y g o d n e je s t o k r e ś la n ie s e m a n ty k i w sp o s ó b b e z p o ś r e d n i. Z w r ó ć m y u w a g ę , ż e w t y p o w y c h ję z y k a c h p r o g r a m o w a n ia w ie le s y m b o li n ie m a b e z p o ś r e d n ie g o z n a c z e n ia d l a s e m a n t y k i ( k o m e n ta r z e , o d s tę p y , w s z e lk ie g o r o d z a j u n a w ia s y , s e p a r a t o r y itp ). Z d r u g ie j s t r o n y u ż y w a n e są lic z n e s k r ó ty , n p . d e k l a r a c j e d o m y ś ln e , (a n g . d e f a u l t s ) , o p u s z c z a n ie n a w ia s ó w ta m , g d z ie p o z w a la j ą n a t o p r i o r y t e t y o p e r a c ji, s k r ó to w e w e r s j e i n s t r u k c j i i in n e . I s t n i e j ą r ó w n ie ż a lt e r n a t y w n e s p o s o b y z a
p is u n p . ró ż n e p o s ta c ie słó w k lu c z o w y c h , ró ż n a n o ta c j a w z a le ż n o ś c i od d o s tę p n e g o z e s ta w u z n a k ó w ' itp .
P r z y d e f in io w a n iu s e m a n ty k i p r o g r a m u w p r o w a d z a m y w ię c s to p ie ń p o ś r e d n i. K a ż d e m u p r o g r a m o w i k o n k r e t n e m u p r z y p o r z ą d k o w u je s ię p r o g r a m a b s t r a k c y j n y , k tó r y z a w ie r a is to t n ą d la s e m a n ty k i tr e ś ć p r o g r a m u k o n k r e t n e g o i w y r a ż a e x p l i c i t e je g o s t r u k t u r ę (z w y k le w p o s t a c i d rz e w a ).
W t e n s p o s ó b w p r o w a d z a m y j ę z y k a b s t r a k c y j n y , z a k tó r e g o r e a l i z a c j ę k o n k r e t n ą m o ż e m y u z n a ć w ła ś c iw y ję z y k p r o g r a m o w a n ia . P o n ie w a ż d r u g a m e to d a w ie d e ń s k a i n t e r e s u j e s ię p r z e d e w s z y s tk im s e m a n ty k ą , u z n a je o n a ję z y k a b s t r a k c y j n y z a p ie r w o tn y . D e f in ic ja s k ł a d n i k o n k r e t n e j i w z a je m n e g o p r z y p o r z ą d k o w a n i a p r o g r a m ó w k o n k r e t n y c h i a b s t r a k c y j n y c h j e s t z w y k le p o m i ja n a . J e s t te ż p o m i n ię t a w n a s z e j p r z y k ł a d o w e j d e f in ic ji.
J ę z y k a b s tr a k c y j n y d e f in io w a n y je s t d w ie m a g r u p a m i r e g u ł. P ie r w s z a z n ic h o k r e ś la „ b e z k o n te k s to w y ” n a d z b ió r te g o ję z y k a i n a z y w a n a je s t s k ł a d n ią a b s t r a k c y j n ą . D r u g a — to w a r u n k i k o n te k s to w e o k r e ś la ją c e , czy e le m e n t p o w y ż sz e g o n a d z b io r u je s t p o p r a w n y m s k ła d n io w o p r o -
^ g r a m e m a b s t r a k c y j n y m . W a r u n k i t e d o ty c z ą n p . z g o d n o ś c i u ż y c ia z m ie n n y c h (i in n y c h o b ie k tó w ) z ic h d e k l a r a c j a m i , z g o d n o ś c i ty p ó w w w y r a ż e n ia c h , z g o d n o śc i p a r a m e t r ó w a k tu a l n y c h i f o r m a ln y c h itp .
S K Ł A D N IA A B S T R A K C Y JN A
M e ta ję z y k D r u g ie j M e to d y W ie d e ń s k ie j u m o ż liw ia k o n s tr u o w a n ie s z e r o k ie j k la s y ty p ó w d a n y c h (z w a n y c h tu d z ie d z in a m i) w o p a r c iu o d z ie d z in y p o d s ta w o w e i o p e r a c je tw o r z e n ia d z ie d z in z ło ż o n y c h : lis t, d rz e w , z b io ró w , f u n k c ji o r a z tz w . o d w z o ro w a ń . Z e s ta w d z ie d z in p o d s ta w o w y c h m o ż n a d o b ie r a ć w z a le ż n o ś c i o d p o tr z e b . W n a s z e j p r z y k ła d o w e j s k ła d n i a b s t r a k c y j n e j ( ta b e la 2) s ą n im i: d z ie d z in a Id b ę d ą c a z b io r e m id e n t y f i k a to r ó w o r a z k il k a s t a ły c h (czyli d z ie d z in jë d n o e le m e n to w y c h ) BOO L, IN T , S K IP itd .
T a b e la 1 -zaw iera b e z k o n te k s to w ą s k ł a d n ię k o n k r e t n ą p r z y k ła d o w e g o ję z y k a , z a p is a n ą w t r a d y c y j n e j n o ta c j i B a c k u s a , a ta b e l a 2 — s k ł a d n ię a b s t r a k c y j n ą . P r z y k ła d y P I i P 2 p r z e d s ta w i a j ą p r o s ty p r o g r a m k o n k r e t n y i o d p o w ia d a ją c y m u p r o g r a m a b s t r a k c y j n y .
Tabela 1. D eflnleja składni kon k retn ej przykładowego Jçzyka (w notacji B ackusa
< p r o g r a m > : : = b e g ln c lU ta d e k la ra cji> < 1 i H t i n s t r u k c j i > e n d
c l l s t a d e k la ra c ji> : : = c p u s t e > j c t y p > c l d e n ty f lk a to r > ; c l l s t a d e k la ra e jl>
< t y p > : : = boolean | Inleger
< ld c n ty flk a to r>
c l l s t a ln a tru k c jl> : : ■= c p u s l e > | c liis tr u k e ja > ; c l l s t a lń a tru k e ]I>
c l n s t r u k c j a > : : — skip | b e g ln c lls ta ln s tru k e jl> e n d
< i d e n t y f i k a t o r r < wyrażenie >
If < wyra?.enle> Hien < In s tru k c ja > elso < liw tru k cja >
włille c wyrażenie* > do < In stru k cja >
w yrażenie : : = < I d e n t y f l k a t o r > [ < w yrażenie> < o p e r a t o r > c w y ra ż e n le >
p e ra to r ::=■ + )=>
o ‘
P r zy k ła d P I . P rogram k o n k r e tn y b eg ln in te g e r A; b o o lea n B;
sk ip ; A : = A + A ; end
