opracowany w ramach projektu
„Tworzenie programów nauczania oraz scenariuszy lekcji i zajęć wchodzących w skład zestawów narzędzi edukacyjnych wspierających proces kształcenia ogólnego w zakresie kompetencji kluczowych uczniów niezbędnych do poruszania się na rynku pracy”
dofinansowanego ze środków Funduszy Europejskich w ramach
Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój, 2.10 Wysoka jakość systemu oświaty Warszawa 2019
SCENARIUSZ LEKCJI W KLASIE VI
Program nauczania języka polskiego dla szkoły podstawowej
MAŁGORZATA JAS
DARZBÓR – O MYŚLIWSKIEJ
ETYCE, CEREMONIALE
I TWÓRCZOŚCI MYŚLIWYCH
Redakcja merytoryczna – dr Jolanta Sawicka-Jurek Recenzja merytoryczna – Sabina Furgoł
Bożena Święch dr Beata Rola
Agnieszka Ratajczak-Mucharska Redakcja językowa i korekta – Editio
Projekt graficzny i projekt okładki – Editio Skład i redakcja techniczna – Editio Warszawa 2019
Ośrodek Rozwoju Edukacji Aleje Ujazdowskie 28 00-478 Warszawa www.ore.edu.pl
Publikacja jest rozpowszechniana na zasadach wolnej licencji Creative Commons – Użycie niekomercyjne 4.0 Polska (CC-BY-NC).
https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/deed.pl
3
Tytuł lekcji:
Magiczne obcowanie z przyrodą w literackim wyznaniu myśliwego
(kompetencje kluczowe: porozumiewanie się w języku ojczystym/tworzenie i rozumienie informacji, świadomość i ekspresja kulturalna, myślenie matematyczne i naukowe)
Cele kształcenia (wymagania ogólne):
I. Kształcenie literackie i kulturowe. 3) Rozwijanie zdolności dostrzegania wartości ogólnoludzkich oraz ich adaptowania w relacjach społecznych, aktywności obywatelskiej w szkole i środowisku lokalnym, aktywności kulturalnej (w tym w twórczości własnej). III. Tworzenie wypowiedzi. 2) Rozwijanie umiejętności stosowania środków stylistycznych (…). 6) Kształcenie umiejętności wygłaszania (…) i interpretacji głosowej tekstów (…).
Treści kształcenia (wymagania szczegółowe):
I. Kształcenie literackie i kulturowe. 1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozróżnia narrację pierwszoosobową i trzecioosobową oraz wskazuje ich funkcje w utworze; 4) zna i rozpoznaje w tekście literackim [środki poetyckiego wyrazu poznane w klasach IV–VI, a także]: (…) anaforę (…) powtórzenie (…) oraz określa ich funkcje.
III. Tworzenie wypowiedzi. 1. Elementy retoryki. Uczeń: 2) rozróżnia argumenty odnoszące się do faktów i logiki oraz odwołujące się do emocji.
Metody/Formy pracy:
m. praktyczne: praca z tekstem źródłowym; m. podające: pogadanka;
m. eksponujące: film, muzyka; m. ewaluacji l. 134M–137M: list do siebie: Moje spotkanie z „Panem Tadeuszem” na lekcjach języka polskiego; formy pracy: praca w grupach.
Środki dydaktyczne:
opowiadanie Przemysława Gromady pt. Jestem myśliwym ( „Łowiec Polski” nr 5/2006), Polowanie z Księgi IV Pana Tadeusza (tekst dostępny na portalu Wolne Lektury), nagranie z odgłosami lasu (muzyka relaksacyjna), słownik łowiecki (online), słownik terminów literackich.
Przed lekcją:
Uczniowie zapoznają się z opowiadaniem Przemysława Gromady pt. Jestem myśliwym, uczą się pięknie czytać tekst.
Podczas lekcji:
1. Nauczyciel rozpoczyna lekcję od wyjaśniania razem z uczniami znaczenia niezrozumiałych słów z tekstu Jestem myśliwym.
4
2. Nauczyciel zaprasza uczniów do pięknego odczytania tekstu (dzieli go na fragmenty w zależności od liczby uczniów w klasie). Włącza podkład muzyczny – odgłosy lasu.
3. Nauczyciel pyta, jakimi określeniami uczniowie nazwaliby opowiadanie. Notuje odpowiedzi na tablicy. Podaje temat lekcji (zaproponowany w scenariuszu lub zmodyfikowany – z wykorzystaniem wybranego określenia podanego przez uczniów).
4. Uczniowie charakteryzują narrację w opowiadaniu. Ustalają, jaką funkcję pełni w poznanym tekście pierwszoosobowa narracja, jak przekaz w 1. os. wpływa na odbiorcę. Odwołuje się do notatki-ludzika z poprzedniej lekcji, pytając: Jaki jest myśliwy-narrator w opowiadaniu Przemysława Gromady? W jakim stopniu pasują do niego cechy, które zapisaliście w notatce na podstawie kodeksu etycznego Polskiego Związku Łowieckiego?
5. Uczniowie ustalają, co jest celem narratora (którego w tym opowiadaniu możemy utożsamić z autorem). Odpowiadają na pytania: W jaki sposób narrator przekonuje czytelnika, że myślistwo jest piękną pasją? Jakich używa argumentów? (odwołuje się przede wszystkim do emocji).
6. Uczniowie wchodzą w rolę badaczy. Przypominają, na jakie zmysły oddziaływał fragment Polowanie w Panu Tadeuszu (lekcja pt. Jak autor „Pana Tadeusza”
oddziałuje na zmysły czytelnika, opisując polowanie w litewskiej puszczy?). Wracają do notatki z lekcji i szukają podobieństw (obrazy, dźwięki, zapachy, kształty
i doznania dotykowe). Tworzą analogiczną notatkę dotyczącą współczesnego tekstu – cytują fragmenty, nazywają środki stylistyczne (epitet, uosobienie, ożywienie, wyraz dźwiękonaśladowczy, porównanie, przenośnia).
7. Uczniowie wyszukują w tekście powtórzenie/anaforę. Ustalają, jaką funkcję pełni w opowiadaniu ten zabieg. Próbują określić wrażenie, jakie wywołuje układ anafor:
Jestem myśliwym – człowiekiem (4 akapity) – człowiekiem (1 akapit) – Polowanie to dla mnie/jest dla mnie (2 akapity) – łowisko to (2 akapity) – Jestem myśliwym (2 akapity na końcu utworu, rama kompozycyjna, ostatni akapit – zdanie zakończone wielokropkiem).
8. Podsumowanie lekcji. Sformułowanie przesłania, jakie niesie opowiadanie.
9. Zadanie domowe (dla chętnych): Napisz, na wzór opowiadania „Jestem myśliwym”, opowiadanie o swojej pasji. Zastosuj anaforę, wyraziste epitety i inne środki stylistyczne, aby oddać wartość Twojego hobby.
Komentarz metodyczny
Wykonywane przez uczniów zadania spiralnie rozwijają treści podstawy programowej klas IV–V. Realizacja scenariusza umożliwia pokazanie uczniom ponadczasowości polskiej tradycji i kultury, pogłębia ich postawę świadomego odbiorcy kultury, w tym klasyki literatury (nowe rozumienie trudnego w odbiorze dla dziecka opisu polowania w epopei narodowej).
