STO LAT NAUK EKONOMICZNYCH NA UNIWERSYTECIE POZNAŃSKIM

Ryszard Kamiński Wprowadzenie Z KART HISTORII

Elżbieta Jantoń-Drozdowska, Maciej Stępiński Sto lat katedr ekonomicznych na Uniwersytecie Poznańskim

Elżbieta Jantoń-Drozdowska Wspomnienie o prof. Mieczysławie Gulczu Elżbieta Jantoń-Drozdowska Wspomnienie o prof. Edwardzie Cyrsonie WYWIADY

Maciej Mikulewicz Wywiad z prof. dr. hab. Romanem Budzinowskim, Dziekanem Wydziału Prawa i Administracji nt. nauk ekonomicznych na WPiA

ARTYKUŁY

Adam Baszyński Konkurencja na rynku usług bankowych w Polsce na tle krajów o podobnym poziomie rozwoju

Michał Flieger Innowacyjność organizacyjna w ujęciu strukturalnym oraz aplikacyjnym Ryszard Kamiński Etyka w rachunkowości. Podstawy teoretyczne i instrumenty praktyczne Tomasz Kayser Znaczenie współpracy w budowaniu przewagi konkurencyjnej miast

Alicja Mikołajewicz-Woźniak Wykorzystanie blockchaina w innowacyjnych systemach transakcyjnych Szymon Piotrowski Venture debt jako sposób finansowani innowacyjnych startupów

Zdzisław W. Puślecki Protekcjonizm regulacyjny w ograniczaniu i zniekształcaniu współczesnego handlu międzynarodowego

Mieczysław Sprengel Innowacyjność w gospodarce Australii

Maciej Stępiński Rola uczelni wyższej w nauczaniu przedsiębiorczości na przykładzie Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu – analiza formalna

RECENCJE

Jakub Banach Monografia European Union – China Trade Relationship

Maria Mazurek Innowacje gospodarcze z perspektywy uwarunkowań ekonomicznych i regulacji prawnych

STO LAT NAUK EKONOMICZNYCH NA UNIWERSYTECIE POZNAŃSKIM

2

4

10 13

15

18

26 33 38 46 56 62

80 86

92 93

WPROWADZENIE

Szanowni Państwo,

Polskie Towarzystwo Ekonomiczne w Poznaniu z satysfakcją oddaje do rąk czytelników niniejszy spe- cjalny numer Przeglądu Ekonomicznego. Jest on wydany z okazji setnej rocznicy utworzenia Uniwer- sytetu Poznańskiego, w którym to od początku jego istnienia nauczano ekonomii, a także prowadzono badania w tym obszarze. Można przyjąć, że datą rozpoczęcia funkcjonowania ekonomistów na Uni- wersytecie Poznańskim był 16 maja 1919 r. Tego dnia odbyła się pierwsza inauguracyjna rada Wydziału Prawa i Nauk Ekonomiczno-Politycznych, której członkami byli przedstawiciele nauk ekonomicznych.

Warto wspomnieć, ze historia funkcjonowania uczelni wyższych w Poznaniu jest o wiele dłuż- sza. W 1519 roku powstała znakomita Akademia Lubrańskiego, która, choć formalnie uczelnią wyższą nie była, to jednak jej poziom był bardzo wysoki. Natomiast w 1611 r. na mocy królewskiego przywi- leju Zygmunta III Wazy powołano Kolegium Jezuickie jako pierwszy w Poznaniu uniwersytet. Przy- wilej króla Zygmunta III został potwierdzony przez króla Jana Kazimierza w 1650 r., a także Jana III Sobieskiego w 1678 r. Na podstawie tych przywilejów nadawano w Poznaniu stopnie i tytuły magistra oraz doktoraty. W 1773 roku, w miejsce dawnego Kolegium Jezuickiego i Akademii Lubrańskiego, utwo- rzono Akademię Wielkopolską, którą w 1780 roku przekształcono w Szkołę Wydziałową Poznańską.

W szkole tej w czasach stanisławowskich uczono również zagadnień ekonomicznych. Świadczy o tym opis przedmiotu „Prawo Narodów” z roku szkolnego 1786/1787, w którym zapisano, iż nauczać się będzie o „stanie handlu między narodami – o korzyściach z wolności handlu”. Uczniowie mieli także obowiązek studiowania wydawanej ówcześnie gazety „Dziennik Handlowy i Ekonomiczny”.

Współcześnie nauki ekonomiczne reprezentowane są na kilkunastu poznańskich uczelniach pań- stwowych i prywatnych, w tym na jednym z najlepszych w Polsce – Uniwersytecie Ekonomicznym, cieszącym się zasłużoną renomą w kraju oraz zagranicą. Niemniej wszystko zaczęło się na Uniwersyte- cie Poznańskim – od 1955 r. funkcjonującym jako Uniwersytet im. Adama Mickiewicza. Stąd pomysł kolegium reakcyjnego, aby poprzez publikację wydania specjalnego Przeglądu Ekonomicznego włą- czyć się w obchody stulecia istnienia najstarszej uczelni wyższej w Poznaniu.

Ekonomiści na Uniwersytecie Poznańskim od początku jego istnienia funkcjonowali przede wszyst- kim na Wydziale Prawa, który powstał w 1919 r. jako Wydział Prawa i Nauk Ekonomiczno-Politycz- nych, natomiast od 1921 roku działał w strukturze Uniwersytetu jako Wydział Prawno-Ekonomiczny, aby w 1969 zmienić nazwę na Wydział Prawa i Administracji. Aktualnie większość pracowników Uniwer- sytetu im. Adama Mickiewicza reprezentujących nauki ekonomiczne oraz nauki o zarządzaniu pracuje

Prof. UAM dr hab. Ryszard Kamiński Prezes Zarządu

Poznańskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego

OW AD ZENIE

w Katedrze Nauk Ekonomicznych na Wydziale Prawa i Administracji. Niemniej są oni reprezentowani również na innych wydziałach. Przede wszystkim na Wydziale Politologii i Dziennikarstwa (specjaliści z zakresu międzynarodowych stosunków gospodarczych), Wydziale Geografii i Geologii (specjaliści z za- kresu gospodarki przestrzennej) oraz Wydziale Nauk Społecznych (naukowcy zajmujący się społeczną i etyczną stroną działalności gospodarczej).

Ta sytuacja wpłynęła na układ niniejszego wydania Przeglądu Ekonomicznego. Zamieszczone w nim treści odnoszą się przede wszystkim do działalności ekonomistów funkcjonujących w ramach Katedry Nauk Ekonomicznych lub katedr ekonomicznych istniejących wcześniej.

Pierwszy artykuł autorstwa prof. Elżbiety Jantoń-Drozdowskiej oraz dr. Macieja Stępińskiego przedstawia historię katedr i zakładów ekonomicznych na Uniwersytecie Poznańskim. Dowiadujemy się z niego, iż rozwój tych jednostek organizacyjnych był ściśle związany z działalnością wielkich postaci Uniwersytetu, takich jak np. prof. Edward Taylor, prof. Stefan Zaleski czy prof. Seweryn Kruszczyński.

Kolejne dwa teksty są wspomnieniami o zmarłych w ubiegłym roku profesorach, byłych kierow- nikach Katedry Nauk Ekonomicznych – prof. Mieczysławie Gulczu oraz prof. Edwardzie Cyrsonie.

Najobszerniejsza częścią Przeglądu Ekonomicznego są artykuły napisane przez pracowników Katedry Nauk Ekonomicznych ukazujące wyniki aktualnie prowadzonych przez nich badań. W gronie autorów artykułów znalazł się również prof. Zdzisław Puślecki z Wydziału Politologii i Dziennikarstwa reprezentujący tym samym ekonomistów z innych wydziałów UAM.

Całość PE zamykają krótkie prezentacje nowości wydawniczych rekomendowanych przez kole- gium redakcyjne. Na koniec pragnę zwrócić uwagę, że na okładce Przeglądu zamieszczone są zdjęcia nieżyjących już profesorów i docentów ekonomii funkcjonujących w strukturze Uniwersytetu Poznań- skiego, którzy zasługują na to, by pamięć o nich była pielęgnowana przez ich następców.

Szanowni Państwo, Czytelnicy Przeglądu Ekonomicznego – wyrażam nadzieję, że niniejszy

numer specjalny naszego czasopisma stanie się nie tylko swego rodzaju pamiątką wpisującą się w jubi-

leusz Uniwersytetu Poznańskiego, ale i dostarczy Państwu satysfakcji płynącej z lektury zamieszczo-

nych tekstów.

Wstęp

H

istoria katedr ekonomicznych na Uniwersytecie Poznańskim, który w grudniu 1955 r. przyjął nazwę Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, jest związana przede wszystkim z dziejami Wydziału Prawa i Administracji, który powstał w 1919 r. jako Wydział Prawa i Nauk Ekonomiczno-Politycznych, a od 1921 roku funk- cjonował w strukturze Uniwersytetu jako Wydział Praw- no-Ekonomiczny. Rozwój katedr ekonomicznych wiąże się ściśle nie tylko z początkiem istnienia tego Wydziału, ale wpisuje się także w proces tworzenia całego Uniwersy- tetu. Ze względu na specyfikę zgłębianej w katedrach eko- nomicznych dziedziny wiedzy ich losy zależały w sposób nadzwyczajny od uwarunkowań zewnętrznych, które można nazwać umownie historyczno-politycznymi.

W ciągu pierwszych dwudziestu lat istnienia uczelni, przypadających na okres międzywojenny, Uniwersytet mógł pochwalić się unikatowym na skalę krajową dwusekcyjnym charakterem studiów na Wydziale Prawno-Ekonomicznym¹ oraz był jednym z przodujących ośrodków badawczych z zakresu ekonomii. Po II wojnie światowej nowy system społeczno-po- lityczny ograniczył zasadniczo swobodę i niezależność badań ekonomicznych, nakazując operowanie w ramach jedynie słusznego paradygmatu marksistowskiego, czyniąc dydaktyki narzędzie starannie zaplanowanej indoktrynacji. Dla Wydziału miało to dodatkowe konsekwencje w postaci likwidacji Stu- dium Ekonomii na Wydziale, które od 1949 roku przemiano- wano na Wydział Prawa. Po tym wydarzeniu ekonomia już nigdy nie zajęła tak poczytnego miejsca na Uniwersytecie². 1 Zob. więcej w: K. Krasowski, Wydział Prawno-Ekonomiczny

Uniwersytetu Poznańskiego w latach 1919-1939, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2006, s. 108-109.

2 Zob. E. Borkowska-Bagieńska, Edward Taylor. Czy wartości nie- doceniane?, red. A. Gulczyński, seria Magistri Nostri. Profesorowie

Determinanty polityczne decydowały zatem w znacz- nym stopniu o jakości kształcenia i badań ekonomicznych na Wydziale, jednak drugim, nie mniej istotnym czynnikiem były zasoby ludzkie, jakimi dysponowała uczelnia. Gdyby nie determinacja i wielka osobowość profesora Edwarda Taylora, wizjonera i mistrza dla całych pokoleń studen- tów oraz absolwentów, a często później uczonych, twórcy poznańskiej szkoły ekonomistów i założyciela Studium Eko- nomicznego na Wydziale, Uniwersytet Poznański nie mógłby się poszczycić takimi osiągnięciami w dziedzinie ekonomii.

W niniejszym opracowaniu historię katedr ekono- micznych podzielono na pięć etapów: od dwudziestolecia międzywojennego, przez okres stalinowski w latach 1949–

1956, czas małej stabilizacji w latach 1956–1969, okres 1969–1990 i okres po 1990 r. aż do czasów współczesnych.

Okres 1919–1939

Na potrzebę stworzenia na powstającym Uniwersytecie Poznańskim studiów o charakterze ekonomiczno-poli- tycznym zwracał już uwagę jego organ założycielski, czyli Komisariat Naczelnej Rady Ludowej. Potrzebę motywowano koniecznością zapewnienia odpowiednio wykwalifikowa- nych kadr odradzającej się polskiej gospodarce. Istniał jed- nak spór co do wydziału, na którym kształcenie przyszłych ekonomistów i polityków miałoby się odbywać. Część zain- teresowanych postulowała zorganizowanie odpowiedniego studium na Wydziale Prawa, natomiast inni (wśród nich był prawdopodobnie prof. Heliodor Święcicki³) skłaniali się ku Wydziału Prawa Poznańskiego, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2004, s. 39.

3 M. Banasiewicz, A. Czubiński, Źródła do dziejów Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, t. I, Poznań 1973, poz. 65, s. 159.

Sto lat katedr ekonomicznych na Uniwersytecie Poznańskim

Elżbieta Jantoń-Drozdowska, Maciej Stępiński

T HIST ORII

umieszczeniu go na Wydziale Filozoficznym bądź powołaniu zupełnie nowego Wydziału Nauk Społeczno-Politycznych.

Mimo, że wprowadzeniu ekonomii na Wydział Prawa sprzeci- wiała się m.in. część poznańskich prawników, to usilne i bar- dzo sprawne zabiegi dziekana Wydziału – prof. Antoniego Peretiatkowicza – sprawiły, że ostatecznie wybrano właśnie takie rozwiązanie. Ważne w tym kontekście było również odrzucenie oferty pracy na Wydziale Filozoficznym przez prof. Edwarda Taylora, który z dużym prawdopodobieństwem wiązał swoją przyszłość ze środowiskiem prawniczym⁴, a któ- rego sprowadzono do Poznania jako wysokiej klasy teore- tyka i praktyka z dziedziny ekonomii właśnie po to, by został jednym z twórców studium ekonomicznego-politycznego.

I rzeczywiście pokładane w prof. Taylorze nadzieje spełniły się. Z wielkim zaangażowaniem oraz wizją opartą na najlepszych wzorcach południowoniemieckich, francu- skich i angielskich przygotował on program ekonomicznych studiów uniwersyteckich, które od studiów praktycznych, prowadzonych w wyższych szkołach zawodowych o pro- filu handlowym, różniły się wyższym poziomem ogólno- ści, większą paletą poruszanych zagadnień oraz ujęciem bardziej abstrakcyjnym i naukowym. Jak twierdził sam autor koncepcji, Wydział nie był powołany do kształcenia zawodowego i nie był zresztą dość kompetentny, by wziąć za takie odpowiedzialność⁵. Zajęcia – rozłożone początkowo na trzy, a potem na cztery lata – obejmowały zarówno przed- mioty typowo ekonomiczne, ze wszystkich działów ekono- mii, jak i pomocnicze (np. statystyka, demografia, historia gospodarcza i geografia gospodarcza) oraz uzupełniające (np. socjologia, czy nauki polityczne)⁶. Miały one przygoto- wać lub zwiększyć kompetencje pracowników administracji centralnej i samorządowej, którzy pełnili funkcje gospodar- cze, osób działających w związkach zawodowych, izbach rzemieślniczych, działaczy społecznych, ale także kierowni- ków wysokiego szczebla w przedsiębiorstwach prywatnych⁷. Aby zapewnić obsadę dydaktyczną dla tak skonstru- owanej siatki zajęć⁸, Wydział Prawa i Nauk Ekonomiczno-

4 K. Krasowski, Wydział Prawno-Ekonomiczny Uniwersytetu Poznańskiego w latach 1919–1939, op. cit., s. 83–84.

5 E. Taylor, Poznańskie Studium Ekonomiczne (1919-1949),

„Ruch Prawniczy i Ekonomiczny”, R. XX (1958), z. 1, s. 348.

6 E. Borkowska-Bagieńska, Edward Taylor.., op. cit., s. 18.

7 E. Taylor, Sekcja Ekonomiczno-Polityczna Wydziału Prawa i Nauk Ekonomiczno-Politycznych Uniwersytetu Poznańskiego,

„Ruch Prawniczy i Ekonomiczny” z 1921 r., z. 2, s. 409 i in.

8 Również na kierunku prawniczym wykładano sporo przed- miotów ekonomicznych i politycznych lub pośrednio z tymi dyscyplinami związanych.

-Politycznych (Wydział Prawno-Ekonomiczny) musiał dysponować odpowiednimi zasobami kadrowymi zorgani- zowanymi w ramach określonej struktury, która w okresie międzywojennym była dosyć skomplikowana. Podstawo- wymi jednostkami administracyjnymi były zakłady, zwane z reguły seminariami, a oprócz tego wyróżniano jeszcze seminaria dydaktyczne małe i duże. Ze względów prak- tycznych – pomimo wprowadzonych w 1933 roku prze- pisów ustalających zasadę łączenia odpowiedniej katedry z odpowiednim zakładem (profesor danej katedry zosta- wał kierownikiem zakładu) – część katedr powiązanych tematycznie działało w ramach jednego zakładu. Pod koniec omawianego okresu, czyli w roku akademickim 1938/1939, istniały cztery zakłady, które zajmowały się problema- tyką ekonomiczną lub obejmowały nauki pomocnicze i/lub pokrewne. W Zakładzie Nauk Społecznych mieściły się:

• Katedra Ekonomii Społecznej należąca do prof. Edwarda Taylora, który jednocześnie pełnił funkcję dyrektora administracyjnego Zakładu;

• Katedra Skarbowości i Prawa Skarbowego z pełniącym funkcję zastępcy profesora doc. Januszem Libickim;

• Katedra Ekonomii Politycznej kierowana przez zastępcę profesora doc. Stefana Rosińskiego, przekształcona z Katedry Ekonomii Społecznej prowadzonej przez lata przez prof. Stefana Zaleskiego⁹.

Z kolei dyrektorem Seminarium Historii Gospodar- czej był prof. Katedry Historii Gospodarczej Jan Rutkowski, zaś Seminarium Statystyczne prowadzone było przez prof.

Katedry Statystyki, Marcina Nadobnika, a Seminarium Geografii Gospodarczej przez prof. Józefa Czekalskiego, kierownika katedry o analogicznej nazwie.

Choć katedr o profilu ekonomicznym było względnie dużo, dość bogaty program studiów powodował, że część pracowników prowadziła zajęcia z bardzo różnych przed- miotów. Pod tym względem prym wiódł nie kto inny jak prof. Taylor, który w dwudziestoleciu międzywojennym łącznie wykładał aż 12 różnych przedmiotów.

Do działań łączących dydaktykę i naukę należało pro- wadzenie seminariów doktorskich. Największym zaintere- sowaniem cieszył się kurs prowadzony przez prof. Taylora.

9 Przez lata funkcjonowała także na Wydziale Katedra Polityki Ekonomicznej kierowana przez doc. Stefana Rosińskiego pełnią- cego funkcję zastępcy profesora. Po przejściu doc. Rosińskiego do Katedry Ekonomii Politycznej jednostka ta została de facto zawieszona do czasu powołania tuż przez wybuchem wojny na sta- nowisko zastępcy profesora docenta Witolda Trąmpczyńskiego.

K. Krasowski, Wydział.., op.cit., s. 131–132.

Wypromował on łącznie 27 doktorów, z których część konty- nuowała swoją karierę aż do tytułu profesora i objęcia własnej katedry. Znaleźli się wśród nich: Stefan Zaleski, Jerzy Lubo- wicki, Stanisław Rączkowski, Jan Zdzitowiecki, Paweł Szyn- karuk-Sulmicki, Janusz Wierzbicki, Witold Trąmpczyński, ks. Antoni Roszkowski, Bolesław Kasprowicz, Zbigniew Zakrzewski i Wacław Wilczyński¹⁰.

Z powyższego wyłania się obraz prof. Edwarda Taylora jako postaci wybitnej, o kluczowym znaczeniu dla kształtu sekcji ekonomicznej i Wydziału w ogóle. Był sprawnym organizatorem, dydaktykiem, ale tym, co prawdopodobnie najbardziej go wyróżniało, były osiągnięcia naukowe, któ- rymi przyćmił nie tylko swoich współpracowników w sekcji ekonomicznej na Wydziale, ale które czyniły go obok Adama Krzyżanowskiego i Edwarda Lipińskiego jednym z trzech najwybitniejszych polskich ekonomistów międzywojnia.

Profesor Taylor był przedstawicielem nurtu neokla- sycznego w ekonomii. Wierzył, że największą efektywność zapewniają gospodarce mechanizmy wolnorynkowe i niezby- walne prawo własności, choć udziału państwa w gospodarce nie sprowadzał li tylko do roli stróża, ale widział uzasadnienie dla „państwowego planowania gospodarczego jako środka jego interwencjonizmu”¹¹. Nie ukrywał własnego zdania w bieżących kwestiach ekonomicznych i niejednokrotnie krytycznie recenzował decyzje z zakresu polityki gospo- darczej. Jednocześnie swoje poglądy rzeczowo oraz dość obiektywnie uzasadniał, opierając się zarówno na wiedzy teoretycznej, jak i odnosząc się do sfery realnej. Polemizował również z koncepcjami obcymi mu ideowo, ale z poszano- waniem ich twórców. Specjalizował się w dwóch obszarach badań: ekonomice (zwanej dzisiaj ekonomią) oraz skarbo- wością i prawem skarbowym. W ekonomii zajmował się zjawiskiem spółdzielczości (najchętniej spółdzielczością kredytową), problematyką pieniądza (zwłaszcza inflacją oraz polityką pieniężną państwa), teorią i metodologią eko- nomiczną oraz historią myśli ekonomicznej. Uznaje się go za współtwórcę teorii dochodowej pieniądza oraz twórcę poznańskiej szkoły skarbowości i prawa skarbowego¹².

Poza prof. Taylorem znaczący wkład do rozwoju eko- nomii, a także pokrewnych jej dyscyplin wnieśli prof. Jan 10 Ibidem, s. 167.

11 E. Borkowska-Bagieńska, Edward Taylor.., op. cit., s. 55.

12 Dorobek naukowy profesora Taylora jest przedmiotem kilku opracowań, z których na szczególną uwagę zasługuje cytowana wyżej praca E. Borkowskiej Bagieńskiej, ale przede wszystkim praca zbiorowa Edward Taylor 1884–1964. Wartości niedocenia- ne a nieprzemijające, pod red. W. Wilczyńskiego, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Poznań 1988 r.

Rutkowski (historyk gospodarczy), prof. Stanisław Nowa- kowski (geograf gospodarczy), prof. Stefan Zaleski (zajmował się demografią, skarbowością i ekonomiką) oraz prof. Marcin Nadobnik (statystyk).

Na koniec tej części należy wspomnieć o dwóch wiel- kich osiągnięciach naukowo-organizacyjnych sekcji ekono- micznej z tego okresu. W roku 1921 rozpoczęto wspólnie z prawnikami wydawanie „Ruchu Prawniczego i Ekono- micznego”, który od 1925 r. stał się również „Socjologicz- nym”, zaś w 1922 r. powołano do istnienia serię wydawniczą

„Poznańskie Prace Ekonomiczne”, w ramach której do 1939 r.

wydano trzydzieści książek.

Czasy stalinowskie (1945–1956) oraz tzw.

mała stabilizacja (1956–1969)

Kolejne dwa okresy z dziejów katedr ekonomicznych połączono w jedną część ze względu na okoliczności historyczne, które sprawiły, że w tym czasie ekonomia jako nauka na Wydziale niemal przestała istnieć. Warto jednak zaznaczyć, że najtrud- niejszy – także zresztą dla całej uczelni i nauki w Polsce – był okres stalinowski przypadający na lata 1949–1956, kiedy przeprowadzono najbardziej dotkliwe zmiany systemowe.

Stanowiły one znacznie większą przeszkodę i wyzwanie dla funkcjonowania Uniwersytetu niż powojenne zniszcze- nia fizyczne oraz konieczność odbudowania struktur orga- nizacyjnych. Umotywowany ideologicznie, rosnący wpływ władzy centralnej na treści nauczania, obsadę stanowisk i obszary badań naukowych doprowadził do sytuacji ubez- własnowolnienia uczelni, a ekonomia jako nauka została w swym dotychczasowym kształcie usunięta z uniwersyte- tów, ponieważ większość jej założeń i głównych koncepcji nie mieściła się w paradygmacie marksizmu.

Kluczowy z punktu widzenia sekcji ekonomicznej na Wydziale Prawno-Ekonomicznym był rok 1949, kiedy decyzją Ministerstwa Oświaty zmieniono jego nazwę na Wydział Prawa, a także, pomimo wyraźnego protestu Rady Wydziału, wysłano na przymusową emeryturę prof.

E. Taylora¹³, zakazano pisania prac magisterskich i dok- torskich z teorii ekonomii politycznej, a w kolejnym roku z powodu niezgodności programu kształcenia z potrzebami gospodarki, a także nowym paradygmatem naukowym 13 Profesor Taylor był dla władz komunistycznych niewygodny z wielu powodów. Po pierwsze, reprezentował środowisko niezależnych przedwojennych profesorów, po drugie posiadał silną osobowość i nie bał się bronić swojego zdania, po trzecie jego poglądy gospodarcze i polityczne stały w opozycji do obo- wiązującej wówczas w kraju ideologii.

T HIST ORII

zlikwidowano Studium Ekonomiczne, które przed wojną było wizytówką Uniwersytetu¹⁴. Wygaszenie kierunku pociągnęło z kolei za sobą rozwiązanie katedr z nim zwią- zanych. Pozostawiono jedynie Katedrę Ekonomii Politycz- nej, by zapewnić nauczanie „nowej” ekonomii na kierunku prawniczym¹⁵. Od 1949 r. do 1951 r. Katedrą tą kierował S. Rosiński, a następnie S. Kruszczyński. Od października 1962 r. kierownictwo przejął K. Oryl.

Wydarzenia 1956 roku doprowadziły do złagodzenia polityki władz komunistycznych w wielu obszarach. Niestety w odniesieniu do nauk ekonomicznych nie przełożyło się to ani na rozwój badań naukowych, ani na wzrost swobody działalności dydaktycznej. Zajmowanie się tą dziedziną wiedzy skazane było bowiem na Uniwersytecie na niepo- wodzenia również w okresie tzw. odwilży. Ponownie sym- bolicznie pokazują to losy prof. Taylora i Studium Ekono- micznego. 1 października 1956 roku nestora poznańskiej szkoły ekonomicznej przywrócono do pracy na Wydziale na stanowisko samodzielnego pracownika naukowego w Katedrze Ekonomii Politycznej. Jednak już sam wniosek ówczesnego rektora Uniwersytetu prof. A. Klafkowskiego skierowany do ministerstwa w sprawie reaktywacji pro- fesora wskazywał, jaka będzie jego przyszłość na uczelni.

W uzasadnieniu napisano bowiem, że powrót E. Taylora

„nie przesądza w niczym stanu organizacyjnego Katedry”, która była już obsadzona¹⁶. I rzeczywiście prof. Taylor nie odzyskał już na Wydziale pozycji sprzed przymusowej emerytury. Świadczy o tym choćby fakt, że nie udała mu się podjęta po powrocie próba reaktywacji Studium Eko- nomicznego. Co prawda w 1958 roku uruchomiono uzu- pełniające Studium Ekonomii Politycznej dla studentów I i II roku prawa, ale z powodu jego malejącej popularno- ści oraz braku przychylności Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego zaprzestano prób odtworzenia pełnoprawnych studiów prawniczych, a dopiero co powołane Studium zli- kwidowano formalnie w roku 1962¹⁷.

W 1960 r. prof. Taylor przeszedł na emeryturę spe- cjalną. Nie zaprzestał jednak działalności naukowej. W latach 1960–1964 był cenionym recenzentem w przewodach dok- torskich i habilitacyjnych prowadzonych w SGPiS (obecnie SGH) oraz na Uniwersytecie Warszawskim.

14 E. Borkowska-Bagieńska, Edward Taylor.., op. cit., s. 35–39.

15 K. Sikorska-Dzięgielewska, Wydział w latach 1945-1956, op. cit., s. 112.

16 E. Borkowska-Bagieńska, Edward Taylor.., op. cit., s. 41.

17 M. Stanulewicz, Wydział Prawa w latach 1956-1969 [w] Zarys dziejów Wydziału…, op.cit. s. 179–180.

Lata 1969–2018

Zarys najnowszej historii katedr ekonomicznych – obejmu- jącej okres po 1969 r. do chwili obecnej – opiera się głównie na źródłach niepublikowanych, w tym na przekazywanych wspomnieniach Prof. Mieczysława Gulcza¹⁸. Wynika to przede wszystkim z marginalizacji znaczenia katedr ekonomicznych w strukturze Wydziału Prawa i Administracji, co wiązało się z ich usługowym charakterem do końca lat 80. Drugi powód wiąże się z faktem, że pracownicy tych Katedr uzyskiwali swoje stopnie naukowe na innych uczelniach. Również postępowania o nadanie tytułu naukowego prowadzone były – i są nadal – poza UAM i Wydziałem, a więc w sprawozdaniach Dzieka- nów nie zawsze były uwzględniane ich osiągnięcia. Sytuacja w zakresie źródeł (też niepublikowanych) zmieniła się nieco z końcem lat 90., kiedy wprowadzony został obowiązek spo- rządzania sprawozdań kierowników Katedr.

W 1969 r. wraz ze zmianą nazwy Wydziału (na Wydział Prawa i Administracji) nastąpiła zmiana jego struktury organizacyjnej – utworzono 5 instytutów oraz dwie kate- dry: Katedrę Ekonomii Politycznej oraz Katedrę Statystyki.

W roku akademickim 1976/1977 Katedra Ekonomii Politycz- nej została przekształcona w Instytut Ekonomii Politycznej z zakładami Ekonomii Politycznej Socjalizmu, Ekonomii Politycznej Kapitalizmu oraz Statystyki.

Kolejna reorganizacja struktury WPiA miała miejsce w 1980 r. i zaowocowała likwidacją instytutów oraz zastąpie- niem ich katedrami. Jedną z nich była Katedra Nauk Ekono- micznych, najliczniejsza na Wydziale. Według stanu z 1984 r.

zatrudniała 19 osób, w tym trzech docentów. Kierownikami Katedry po 1969 r. byli docenci doktorzy habilitowani oraz pro- fesorowie: Kazimierz Oryl, Aleksander Okuniewski, Edward Cyrson, Mieczysław Gulcz oraz Elżbieta Jantoń-Drozdowska.

W 2003 r. wyodrębnione zostały w ramach KNE trzy zakłady:

Zakład Ekonomii (kurator – E. Jantoń-Drozdowska), Zakład Zarządzania i Marketingu (kierownik – E. Cyrson), a także Zakład Finansów i Rachunkowości (kierownik – E. Jantoń- -Drozdowska). W 2010 r. zmniejszono liczbę zakładów do dwóch i tak do dnia dzisiejszego funkcjonują w strukturze Katedry zakłady: Ekonomii i Finansów (kierownik – E. Jantoń- -Drozdowska) oraz Zarządzania (kierownik – R. Kamiński).

Obsada kadrowa KNE zmieniała się wraz ze zmianami funkcji jakie pełniły nauki ekonomiczne na Uniwersytecie, 18 Jedyną kompleksową opublikowaną pozycją, w której znaleźć można wyrywkowe informacje o KNE w analizowanym okresie jest Zarys dziejów Wydziału Prawa Uniwersytetu w Poznaniu 1919–2004, red. Krzysztof Krasowski, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2004.

a były to głównie funkcje dydaktyczne. W latach siedem- dziesiątych niedostateczne zasoby kadrowe Katedry były wzmacniane przez profesorów ówczesnej Wyższej Szkoły Ekonomicznej i Akademii Ekonomicznej (obecnie Uniwer- sytet Ekonomiczny w Poznaniu). Również później, do końca lat osiemdziesiątych, liczba pracowników Katedry wyzna- czona była przez potrzeby dydaktyczne UAM w zakresie nauk ekonomicznych. Ponieważ zlecenia na prowadzenie zajęć płynące wówczas z poszczególnych wydziałów były ograniczane, wspomniana wcześniej liczba 19 pracow- ników Katedry (1984 r.) ulegała zmniejszeniu. W latach dziewięćdziesiątych, po uruchomieniu w 1991 r. studiów z zakresu zarządzania i marketingu oraz europeistyki, wzrosły potrzeby związane z obsługą dydaktyki z zakresu nauk ekonomicznych oraz zarządzania. W związku z tym w połowie lat dziewięćdziesiątych władze Wydziału wystą- piły do Rektora o zatrudnienie trojga dotychczasowych adiunktów na etacie starszych wykładowców. Byli to dok- torzy Hanna Augustyniak, Marian Brzeziński oraz Henryk Paszke, którzy pracowali na tym stanowisku do momentu przejścia na emeryturę. Zatrudnienie w Katedrze znaleźli też doktorzy wypromowani przez jej profesorów oraz docen- tów. W XXI wieku skład osobowy Katedry był dość stabilny i oscylował w przedziale 8–11 osób. Poza tym w procesie dydaktycznym uczestniczyli doktoranci, których liczba wynosiła w różnych latach przełomu XX i XXI w. od 3 do 5.

Badania naukowe realizowane w KNE po 1969 r.

były dość rozproszone. Kazimierz Oryl, Aleksander Oku- niewski, Wacław Jurek, Mieczysław Gulcz i Edward Cyrson prowadzili badania oraz publikowali ich wyniki w zakresie ekonomii, systemów społeczno-gospodarczych i postępu technicznego, zatrudnienia oraz korporacji transnarodo- wych. Począwszy od lat dziewięćdziesiątych, po urucho- mieniu studiów z zakresu Zarządzania i marketingu (póź- niej Zarządzania i obecnie Zarządzania i prawa w biznesie), badania pracowników skupiały się na problemach zarzą- dzania, zarządzania zasobami ludzkimi, ekonomii między- narodowej oraz zarządzania międzynarodowego, finansów, bankowości i rachunkowości, marketingu i badania rynków.

Od początku XXI w. do chwili obecnej badania pra- cowników naukowych Katedry można zamknąć w ramach w trzech dyscyplinach dziedziny nauk ekonomicznych, mia- nowicie: ekonomii – dr hab. Adam Baszyński, dr Marian Brzeziński, prof. dr hab. Mieczysław Gulcz, prof. dr. hab.

Elżbieta Jantoń-Drozdowska, dr hab. Maria Majewska, Prof.

UAM Mieczysław Sprengel, dr Maciej Stępiński; zarządzania –

prof. UAM dr hab. Edward Cyrson, prof. UAM. dr hab.

Michał Flieger, prof. UAM dr hab. Ryszard Kamiński, mgr Tomasz Kayser, dr hab. Maria Majewska, dr Szymon Pio- trowski; finansów – prof. dr hab. Elżbieta Jantoń-Drozdow- ska, dr Alicja Mikołajewicz-Woźniak. W ramach dyscypliny ekonomii badania naukowe skupiają się przede wszystkim wokół problemów makroekonomicznych oraz gospodarki międzynarodowej (światowej). W zarządzaniu z kolei spek- trum badań jest stosunkowo szerokie i obejmuje problema- tykę zarządzania jednostkami samorządu terytorialnego, zarządzania wiedzą oraz marketingiem, a także kapitałem ludzkim i innymi aspektami tzw. soft management. W ramach dyscypliny finanse badania prowadzone są przede wszyst- kim w zakresie analizy finansowej oraz finansów przedsię- biorstw, bankowości, rynków kapitałowych i ich instrumen- tów oraz finansów międzynarodowych.

Jak wcześniej wspomniano zasadnicza zmiana znaczenia i wizerunku Katedry Nauk Ekonomicznych nastąpiła po 1990 r.

W 1990 r. z inicjatywy prof. Edwarda Cyrsona rozpoczęto prace koncepcyjne nad utworzeniem nowego kierunku studiów Zarządzania i Marketingu. Zespół programowy, którym kiero- wał prof. Edward Cyrson, korzystając z konsultacji i doświad- czeń kilku uniwersytetów amerykańskich prowadzących studia z zakresu zarządzania biznesem, przygotował program pięciolet- nich stacjonarnych studiów magisterskich, a następnie dwulet- nich niestacjonarnych uzupełniających studiów magisterskich.

Po niezbędnych pracach organizacyjnych stacjonarne studia z zakresu Zarządzania i Marketingu zostały uruchomione w roku akademickim1991/1992, a niestacjonarne uzupełniające studia magisterskie w roku akademickim 1995/1996. Wyodrębnione zostały wówczas trzy specjalizacje – zarządzanie, finanse i mar- keting, których realizacja odbywała się w ramach seminariów magisterskich. Podkreślić też należy, że pracownicy Katedry w okresie po 1990 r. (a więc po zaprzestaniu pełnienia usłu- gowych funkcji dydaktycznych na różnych wydziałach Uni- wersytetu) byli i są nadal wykładowcami podstaw ekonomii na kierunkach Prawo i Administracja, przedmiotów z zakresu ekonomii międzynarodowej na kierunku Europeistyka (obec- nie Prawo europejskie), a także różnych przedmiotów z zakresu finansów i zarządzania na kierunku Administracja.

Poza dydaktyką oraz badaniami naukowymi pracow- nicy KNE pełnili i pełnią nadal różne funkcje organizacyjne na WPiA oraz na Uniwersytecie. Pełnili funkcje:

Prodziekanów

• Kazimierz Oryl w latach 1975/76–1977/78,

T HIST ORII

• Mieczysław Gulcz w latach 1978/79–1980/1981;

1987/88–1989/90,

• Ryszard Kamiński w latach 2005/06–2012/13.

Kierowników studiów

• Kazimierz Oryl w latach 1969/70–1971/1972 – Zaoczne Zawodowe Studium Administracji; 1975/76–1977/78 – Stacjonarne Studium Administracji,

• Mieczysław Gulcz w latach1978/79–1980/81 – Zaoczne Zawodowe Studium Administracji; 1987/88–1989/90 – Studium Zaoczne Prawa,

• Edward Cyrson w latach 1991/92–2008/09 – Stacjo- narne i Zaoczne Studium Zarządzania i Marketingu,

• Ryszard Kamiński w latach 2009/10 i obecnie – Stacjo- narne i Zaoczne Studium Zarządzania, następnie prze- kształconego w Studium Zarządzania i Prawa w Biz- nesie. W latach 2005–2012 – Studium Doktoranckie.

Poza tym E. Jantoń-Drozdowska była członkiem Senatu UAM w kadencji 2005/06

–

2008/09, a także człon- kiem senackiej Komisji Budżetu i Finansów w latach 2005–

2012 (dwie kadencje). Od 2003 r. i obecnie jest członkiem Kolegium Redakcyjnego Ruchu Prawniczego Ekonomicz- nego i Socjologicznego. R. Kamiński w latach 2005

–

²⁰¹²

był członkiem Rady Bibliotecznej UAM.

Pracownicy Katedry prowadzą działalność naukową oraz orga- nizacyjną również poza Uniwersytetem:

E. Jantoń-Drozdowska – od początku lat 90. pełniła funkcję wiceprezesa, a następnie od 2014 r. prezesa Fun- dacji Poznań-Ile-et-Vilaine; od 2000 do 2015 r. była człon- kiem Rady Naukowej Stowarzyszenia Księgowych w Polsce.

W 2009 r. E. Jantoń-Drozdowska, E. Cyrson, M. Flie- ger oraz R. Kamiński zostali członkami powstałej w Pozna- niu Komisji Nauk Organizacji i Zarządzania PAN.

R. Kamiński – w 2010 został wiceprezesem, a w 2012 prezesem Oddziału Poznańskiego Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego; od 2015 r. jest również członkiem Rady Naukowej PTE.

Pracownicy Katedry Nauk Ekonomicznych na prze- strzeni ostatnich dwudziestu lat pełnili i pełnią nadal funk- cje biegłych sądowych oraz członków rad nadzorczych.

* * *

Osiągnięcia naukowe i dydaktyczne naukowców zajmu- jących się ekonomią, a także działających na przestrzeni

ostatnich stu lat w strukturze Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza są potwierdzeniem znaczenia tej dyscypliny nie tylko dla rozwoju tej Uczelni, ale również całego śro- dowiska poznańskich ekonomistów uprawiających naukę oraz działających w praktyce.

Współczesne usytuowanie Katedry Nauk Eko- nomicznych na Wydziale Prawa i Administracji można postrzegać nie tylko jako pewną tradycję uniwersytecką, ale także jako jej wyróżnik, który niesie ze sobą dodatkowy potencjał rozwojowy biorący się z bliskiej kooperacji eko- nomistów i prawników.

Bibliografia

Banasiewicz M., Czubiński A., Źródła do dziejów Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, t. I, Poznań 1973, poz. 65.

Borkowska-Bagieńska E., Edward Taylor. Czy wartości nie- doceniane?, red. A. Gulczyński, seria Magistri Nostri. Pro- fesorowie Wydziału Prawa Poznańskiego, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2004.

Edward Taylor 1884

–

1964. Wartości niedoceniane a nie- przemijające, red. W. Wilczyński, Poznańskie Towarzy- stwo Przyjaciół Nauk, Poznań 1988 r.

Krasowski K., Wydział Prawno-Ekonomiczny Uniwersy- tetu Poznańskiego w latach 1919-1939, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2006.

Stanulewicz M., Wydział Prawa w latach 1956-1969 [w]

Zarys dziejów Wydziału Prawa Uniwersytetu w Pozna- niu 1919

–

2004, red. Krzysztof Krasowski. Wydawnic- two Poznańskie, Poznań 2004.

Taylor E., Poznańskie Studium Ekonomiczne (1919-1949),

„Ruch Prawniczy i Ekonomiczny”, R. XX (1958), z. 1, s. 348.

Taylor E., Sekcja Ekonomiczno-Polityczna Wydziału Prawa i Nauk Ekonomiczno-Politycznych Uniwersytetu Poznań- skiego, „Ruch Prawniczy i Ekonomiczny” z 1921 r., z. 2.

Zarys dziejów Wydziału Prawa Uniwersytetu w Poznaniu 1919

–

2004, red. Krzysztof Krasowski, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2004.

Prof. zw. dr hab. Elżbieta Jantoń-Drozdowska – kierownik Katedry Nauk Ekonomicznych Wydziału Prawa i Admini- stracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Dr Maciej Stępiński – adiunkt w Katedrze Nauk Ekono- micznych Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

J

edną z najwybitniejszych postaci w historii Katedry Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu im. Adama Mic- kiewicza jest prof. dr hab. Miedzysław Gulcz, który urodził się 14 września 1939 r. w Dobrzycy, w woj. wielko- polskim. Magisterium z zakresu ekonomii uzyskał w Wyż- szej Szkole Ekonomicznej w Poznaniu w 1962 r., w tym samym roku podjął pracę na Wydziale Prawa i Admini- stracji UAM w Katedrze Nauk Ekonomicznych na stano- wisku asystenta. W roku 1968 otrzymał stopień naukowy doktora nauk ekonomicznych, a w 1974 r. stopień naukowy doktora habilitowanego.

Dalsze badania i publikacje profesora Gulcza zaowo- cowały nadaniem w 1990 r. tytułu naukowego profesora nauk ekonomicznych oraz objęciem stanowiska profesora nad- zwyczajnego. Od stycznia 1997 r. na podstawie mianowania Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Mieczysław Gulcz objął stanowisko profesora zwyczajnego.

Bogaty dorobek naukowy profesora Gulcza mie- ści się w ramach dyscypliny nauki ekonomiczne, w dzie- dzinie ekonomii, w zakresie specjalizacji makroekonomii oraz międzynarodowych stosunków gospodarczych. Spe- cjalistyczne badania profesora Gulcza koncentrowały się na problemach gospodarczych krajów słabiej rozwiniętych (rozwijających się), w szczególności dotyczą zewnętrznych i wewnętrznych uwarunkowań ich rozwoju, a także stosun- ków gospodarczych między krajami słabo a wysoko roz- winiętymi. W tym ostatnim obszarze istotne znaczenie ma polityka gospodarcza krajów uprzemysłowionych wobec słabiej rozwiniętych partnerów. Również w tej dziedzinie profesor miał ugruntowaną pozycję znawcy oraz wybitnego specjalisty. Stwierdzenie to dotyczy także ogólnej teorii i praktyki polityki ekonomicznej jako fragmentu aktyw- ności gospodarczej państwa.

Charakterystyka dorobku naukowego profesora Mieczyslawa Gulcza

Dorobek naukowy profesora obejmuje łącznie 61 opubliko- wanych prac naukowych oraz pokaźną liczbę prac niepubli- kowanych. Opracowania naukowe autorstwa profesora Gulcza zostały wysoko ocenione we wszystkich recenzjach przygoto- wywanych w różnych latach przez krajowe autorytety w zakre- sie powyższej problematyki. Szczególnie pozytywnie brzmią pisemne wypowiedzi profesorów zwyczajnych: Józefa Nowic- kiego ze Szkoły Głównej Planowania i Statystyki (obecnej Szkoły Głównej Handlowej), Bohdana Gruchmana z Akademii Eko- nomicznej w Poznaniu (obecnie Uniwersytet Ekonomiczny), Bogusława Jasińskiego z Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Bronisława Rudowicza z Uniwersytetu Gdańskiego, Mariana

Profesor Mieczysław Gulcz – niekwestionowany autorytet naukowy

Elżbieta Jantoń-Drozdowska

Profesor Mieczysław Gulcz

T HIST ORII

Guzka z Akademii Ekonomicznej w Poznaniu. Na jego poglądy, tezy i rozwiązania powołuje się też w swoich pracach wielu innych polskich ekonomistów. Łatwo to zauważyć przeglądając bibliografie oraz przypisy w odpowiednich tematycznie pra- cach pochodzących z różnych ośrodków akademickich w Pol- sce. Nic w tym zresztą dziwnego, jeśli zważymy, że prof. Gulcz należał do wąskiej grupy prekursorów problematyki wzrostu krajów słabo rozwiniętych w literaturze polskiej i przez 47 lat prowadził badania w tym zakresie. Podkreślić należy także aktualność ustaleń teoretycznych profesora Mieczysława Gul- cza oraz fakt, że Jego dorobek oraz wyniki prowadzonych przez Niego badań stanowią najbardziej znaczący wkład do całej literatury określonego wyżej przedmiotu w Polsce.

Merytoryczna charakterystyka dorobku naukowego profesora przedstawiona została poniżej w podziale na:

• monografie,

• podręczniki,

• studia,

• artykuły i inne prace publikowane,

• oryginalne niepublikowane opracowania naukowe,

• recenzje naukowe.

W grupie opracowań opublikowanych najważniejsze miejsce zajmują z pewnością monografie oraz podręczniki, a także artykuły i studia, których część ma pionierski cha- rakter na tle polskiej literatury ekonomicznej.

Monografie

Niewątpliwie najważniejszą część dorobku naukowego profe- sora Gulcza stanowią opracowania wydane drukiem. Są wśród nich prace monograficzne, podręczniki, studia, artykuły i recen- zje. Dwa spośród opracowań monograficznych mają charakter teoretyczny. Są to: Rola zasobów zewnętrznych we wzroście krajów ekonomicznie nierozwiniętych oraz Zdolność krajów gospodarczo nierozwiniętych do wchłonięcia i zwrotu zagranicznej pomocy inwestycyjnej. Podstawowy wniosek wynikający z pierwszej z tych książek ująć można następująco: chociaż uważamy kapitały zagraniczne za niezbędny warunek rozwoju krajów zacofanych, nie traktujmy ich ani jako jedyny, ani też najważniejszy warunek tego rozwoju. Jeśli by już przypisać rolę bardzo ważnego czyn- nika wzrostu kapitałowi zagranicznemu, to stwierdzić należy, że podstawą rozwoju musi być akumulacja własna, a kapitały zagraniczne spełniają rolę – aczkolwiek istotnego – jednakże tylko dodatku do zasobów wewnętrznych. Ten dodatek musi jednak znacznie wzrosnąć, jeśli rozwój ma ulec przyśpieszeniu.

Zagadnieniem skali i efektywności napływu kapitału zagranicznego do tej grupy krajów zajmuje się już druga

z wyżej wskazanych monografii o charakterze teoretycz- nym. Celem prowadzonych w niej rozważań jest odpowiedź na dwa pytania: pierwsze – czy kraje gospodarczo rozwinięte są skłonne zwiększać strumień zasobów zewnętrznych kiero- wanych do krajów słabo rozwiniętych oraz drugie: czy kraje gospodarczo nierozwinięte są zdolne do wchłonięcia tego zwiększonego strumienia (w rozumieniu zdolności do efek- tywnego użycia). W krajach gospodarczo nierozwiniętych występuje szereg barier ograniczających możliwości osią- gnięcia potencjalnego poziomu tej zdolności. Pod adresem polityki gospodarczej tych krajów autor formułuje rekomen- dacje, z których wynikają kierunki niezbędnych w tym celu działań. Działania te winny prowadzić do wzrostu dostępności czynników komplementarnych w stosunku do zagranicznej pomocy gospodarczej. Wzrost dostępności jednego z tych czynników podnosi stopień dostępności innych. Zależność pomiędzy tymi czynnikami ma charakter zależności okręż- nej. Brak jednego z nich rzutuje na brak innych, natomiast zwiększenie zasobów jednego z nich może przekształcić zamknięte koło deficytu w spiralę ich wzrostu.

Dwa pozostałe spośród czterech opracowań monogra- ficznych profesora Gulcza, mają charakter prac empirycznych.

Jest to rozdział pt. Zasoby obce opublikowany w książce pt.

Ameryka Łacińska oraz w całości opracowana przez Autora książka pt. Kraje rozwijające się a zewnętrzne środki finanso- wania rozwoju. Pierwsze zawiera opartą na szerokiej podsta- wie teoretycznej empiryczną analizę miejsca i roli zasobów zewnętrznych w finansowaniu rozwoju gospodarczego kra- jów Ameryki Łacińskiej w latach 1960–1970. Przedstawiając źródła ich napływu, autor wskazuje na zróżnicowanie moty- wów, jakimi kierują się donatorzy oraz na związek pomiędzy tymi motywami a strukturą zasobów napływających z kra- jów rozwiniętych. Analiza danych statystycznych pozwala zauważyć daleko idącą zbieżność między udziałem środków zagranicznych w finansowaniu inwestycji krajów latynoame- rykańskich a poziomem ich rozwoju gospodarczego. Im niż- szy poziom rozwoju, tym wyższy stopień niezbędności tych środków. Prawidłowość ta wynika przede wszystkim stąd, że najczęściej występuje wysoka korelacja dodatnia między poziomem rozwoju gospodarczego a wielkością przeciętnej stopy akumulacji wewnętrznej, natomiast taka korelacja zawsze ma mijesce w odniesieniu do krańcowej stopy oszczędności wewnętrznych. Widząc problem w niedostatecznej podaży zasobów zewnętrznych, a nie w popycie na nie, autor nigdy jednak nie zapomina – zarówno w tej, jak i we wszystkich innych pracach – że podstawą rozwoju musi być zwiększony

wysiłek wewnętrzny, a środki zewnętrzne spełniać mogą rolę istotnego, aczkolwiek tylko czynnika wspomagającego.

Empirycznej analizie napływu zasobów zewnętrznych poświęcona jest też druga z wymienionych monografii Kraje rozwijające się a zewnętrzne środki finansowania rozwoju.

W przeciwieństwie do poprzednio przedstawionego opraco- wania obejmuje ona całą zbiorowość krajów rozwijających się.

Statystyczna prezentacja i analiza zjawisk i procesów jest tu prowadzona na podstawie danych będących często wynikiem własnych opracowań autora, sporządzonych w oparciu o mate- riały OECD, IMF, IBRD i ONZ¹. Analiza i interpretacja wyników badania jest przedstawiona w tej pracy zarówno w odniesieniu do całości krajów rozwijających się, jak i do poszczególnych ich grup. Takie ujęcie sprawia, że wnioski mogą być w razie potrzeby różnicowane według specyficznych cech poszczegól- nych krajów. Pozwala to w wielu przypadkach na uchwycenie nieznanych dotąd zjawisk lub na zmianę obiegowych sądów.

Wnioski wynikające z analityczno-empirycznej warstwy pracy stanowią podstawę jej warstwy postulatywnej. Całość rozwa- żań zmierza do potwierdzenia tezy wyjściowej, że korzystanie przez kraje rozwijające się z zewnętrznych środków finanso- wania, w określonym stopniu zarówno przyśpiesza ich roz- wój, jak też prowadzi do ponoszenia względnych strat. Wpływ na przyspieszenie rozwoju mógłby jednak być poważniejszy, a towarzyszące napływowi zasobów zewnętrznych względne straty znacznie mniejsze, gdyby pewnym zmianom uległy zasady, na jakich one napływają oraz – co szczególnie ważne – warunki wewnętrzne w jakich funkcjonują.

Tak więc w pracy przedstawiony został zarówno stan dotychczasowy, jak i głęboko uargumentowane rekomenda- cje, dotyczące wymogów jakim winien odpowiadać napływ zewnętrznych środków finansowania rozwoju oraz przedsię- wzięć wewnętrznych w krajach rozwijających się, niezbęd- nych dla pełniejszego wprzęgnięcia zasobów zewnętrznych w mechanizm rozwoju tych krajów. Idea tych rozwiązań uwzględnia fakt, że międzynarodowe stosunki gospodarcze nie polegają na działalności charytatywnej, lecz na dążeniu do maksymalizacji korzyści uczestniczących w nich stron.

Poddając krytycznej analizie warunki napływu określone przez donatorów, równie krytycznie rozpatrzone zostały zgłaszane przez beneficjentów postulaty i żądania. Uznając konieczność poprawy zewnętrznych warunków funkcjonowania krajów

1 OECD – Organizacja d.s. Współpracy Gospodarczej i Rozwoju IMF – Międzynarodowy Fundusz Walutowy

IBRD – Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju, zwany też Bankiem Światowym

rozwijających się, w tym zewnętrznych warunków napływu obcych zasobów, autor pracy widzi potrzebę zintensyfikowa- nia wewnętrznego wysiłku w tych krajach. Uważa, że – poza najsłabiej rozwiniętymi – pozostałe kraje powinny przesunąć punkt ciężkości z żądań kierowanych w stronę społeczności międzynarodowej na działania mobilizujące i organizujące własne społeczeństwa oraz zasoby.

Część z nich napisana została w języku angielskim i opublikowana za granicą. Ciężar gatunkowy dorobku artykułowego profesora zasadza się na znakomicie opanowa- nej metodzie analizy ekonomicznej, co pozwala Mu zachować ścisłą logikę rozumowania i zwięzłość stylu.

Na uwagę i wielkie uznanie zasługują także opubliko- wane recenzje profesora, których część ukazała się w trzech wersjach językowych – angielskiej, niemieckiej i francuskiej.

Takiej jakości recenzje może pisać tylko uczony o wielkiej erudycji, cechujący się ponadto rzetelnością oraz obiektywi- zmem w formułowaniu ocen.

Opracowania naukowe profesora Gulcza zostały wysoko ocenione we wszystkich recenzjach przygotowywanych w róż- nych latach przez krajowe autorytety w zakresie powyższej problematyki. Na jego poglądy, tezy i rozwiązania powołuje się wielu polskich ekonomistów, nic w tym zresztą dziwnego, jeśli zważymy, że profesor Gulcz należał do wąskiej grupy pre- kursorów problematyki wzrostu gospodarczego krajów słabo rozwiniętych w literaturze polskiej i nieustannie prowadził badania w tym zakresie. Podkreślić należy także aktualność ustaleń teoretycznych profesora Mieczysława Gulcza oraz fakt, że Jego dorobek i wyniki prowadzonych przez Niego badań stanowią najbardziej znaczący wkład do całej literatury okre- ślonego wyżej przedmiotu w Polsce.

Profesor zw. dr hab. Mieczysław Gulcz prowadził na WPiA zajęcia dydaktyczne w formie wykładów, konwersatoriów, ćwiczeń oraz seminariów magisterskich dla studentów kierunków: Prawo, Administracja oraz Zarządzanie i marketing. Zorganizował też seminarium doktorskie z zakresu ekonomii oraz międzynarodo- wych stosunków gospodarczych. W okresie pracy na Wydziale Prawa i Administracji pełnił różne funkcje, w tym przede wszyst- kim był Prodziekanem WPiA, kierownikiem Zaocznego Stu- dium Prawa oraz kierownikiem Katedry Nauk Ekonomicznych.

Prof. zw. dr hab. Mieczysław Gulcz zmarł w dniu 17 stycznia 2018 r. Tydzień później na cmentarzu komunalnym Junikowo w Poznaniu społeczność akademicka z wielkim żalem pożegnała zasłużonego dla Uniwersytetu profesora, który całe życie zawodowe poświęcił nauce i wniósł zna- czący dorobek do rozwoju nauk ekonomicznych.

T HIST ORII

Profesor Edward Cyrson – uczony i organizator

Elżbieta Jantoń-Drozdowska

E

dward Franciszek Cyrson urodził się 29 lipca 1940 w Tczewie. Studia na Wydziale Prawa Uniwersy- tetu im. Adama Mickiewicza rozpoczął w 1959 r., a ukończył w 1964r., uzyskując tytuł magistra prawa. Jedno- cześnie był słuchaczem sekcji ekonomicznej przy Wydziale Prawa. Po ukończeniu studiów prawniczych podjął pracę w Katedrze Ekonomii Politycznej Wydziału Prawa UAM.

Jednocześnie studiował ekonomię na Wydziale Ekonomii Politycznej Uniwersytetu Warszawskiego, którą ukończył w 1966 r., uzyskując tytuł magistra nauk ekonomicznych, co zaowocowało jego awansem na stanowisko starszego asy- stenta w Katedrze Ekonomii Politycznej Wydziału Prawa.

W roku akademickim 1967/68 Edward Cyrson prze- bywał na studiach ekonomicznych w Stanach Zjednoczo- nych, gromadząc jednocześnie materiały do swojej pracy doktorskiej zatytułowanej Koncentracja produkcji i kapitału a rozwój nowych technologii we współczesnym przemyśle przetwórczym USA. Obrona tej pracy odbyła się 12 lipca 1971 r. na Wydziale Handlu Zagranicznego w Szkole Głów- nej Planowania i Statystyki w Warszawie. Rada Wydziału przyznała Profesorowi Cyrsonowi jednogłośnie stopień doktora nauk ekonomicznych.

Praca doktorska Profesora została opublikowana przez PWN w 1972 r. pod tytułem Przemiany w strukturze współczesnego przemysłu Stanów Zjednoczonych.

W październiku 1982 r. E. Cyrson uzyskał na Wydziale Handlu Zagranicznego SGPiS stopień naukowy doktora habilitowanego na podstawie bogatego dorobku oraz mono- grafii pt. Korporacje wielonarodowe. Prawidłowości eks- pansji zagranicznej, opublikowanej przez PWN w 1981 r.

Dziś, po latach można powiedzieć, że jest to sztandarowa publikacja profesora, w której określił autorską definicję przedsiębiorstwa wielonarodowego, zbadał kształtowanie się

światowych zasobów zagranicznych inwestycji bezpośred- nich oraz poddał analizie globalną ekspansję zagraniczną przedsiębiorstw głównych krajów. Zbadał ponadto empi- rycznie międzynarodowy cykl życia produktu, wykazując słuszność teorii międzynarodowego niedoskonałego trans- feru wiedzy, która uzasadnia ekspansję zagraniczną przed- siębiorstw wielonarodowych. Do problemów poruszanych w tej pracy wracał wielokrotnie w późniejszych badaniach.

Zainteresowania badawcze Profesora Cyrsona w dużym skrócie można uporządkować w następujących obszarach:

mikroekonomia, analiza strategiczna, strategie konkuren- cji i konkurencyjności, zarządzanie marketingiem, marke- ting globalny oraz determinanty rozwoju small business’u, a także nowe modele biznesu.

Profesor Edward Cyrson

Od 1983 r. profesor był zatrudniony na UAM jako docent, a w 1993 r. został awansowany na stanowisko pro- fesora nadzwyczajnego UAM.

Uwagę zwraca aktywność międzynarodowa profe- sora Cyrsona. W latach 1981–82 przebywał jako Visiting Professor of Marketing w California State University, School of Business Administration and Economics. Następnie po uzyskaniu stopnia naukowego doktora habilitowa- nego, w latach 1985–87 pracował jako Visiting Professor of Marketing w Lamar University (College of Business, Texas). Nawiązał w ten sposób współpracę naukowo-ba- dawczą oraz dydaktyczną z uczelniami amerykańskimi, co w późniejszym okresie zaowocowało wyjazdami szko- leniowymi i regularnymi studiami pracowników Katedry Nauk Ekonomicznych. Profesor Cyrson ukończył w 1992 r.

International Senior Management Program w Harvard University Graduate School of Business Administration.

Prof. Cyrson w latach 1982–86 oraz 1991–95 był kierownikiem Katedry Nauk Ekonomicznych na WPiA UAM. Był też założycielem oraz kierownikiem Studium Zarządzania i Marketingu (1991–2009), a od roku 2003 do 2010 kierownikiem Zakładu Zarządzania i Marketingu w ramach Katedry Nauk Ekonomicznych. W latach 1978–

1985 był dyrektorem Letniej Szkoły Biznesu i Ekonomii dla Obcokrajowców na UAM. Był również założycielem, prezydentem oraz wykładowcą (1988–94) Poznańskiej Szkoły Menedżerów.

W zakreślonym wyżej obszarze badawczym miesz- czą się publikacje Profesora Cyrsona w postaci licznych artykułów oraz rozdziałów w opracowaniach zbiorowych publikowanych w Polsce i za granicą, także podręczników akademickich oraz wydanych drukiem prezentacji na kon- ferencjach naukowych.

Wykłady i seminaria prowadzone przez Profesora były w dużym stopniu efektem jego badań prowadzonych w wyżej wskazanych głównych obszarach badawczych.

Jako dydaktyk cieszył się niezwykłym uznaniem oraz sza- cunkiem zarówno wśród studentów, jak i innych pracow- ników dydaktycznych w kraju i za granicą (często był zapraszany do wygłaszania wykładów na amerykańskich uczelniach). Znany był też m.in. z wprowadzania nowych technik nauczania w dziedzinie marketingu i zarządzania – w tym w szczególności action learning oraz case studies.

Wielkim osiągnięciem profesora Edwarda Cyrsona było utworzenie w 1991 r. w nowatorskiego na owe czasy kierunku studiów Zarządzanie i Marketing na UAM.

To dzieło profesora, które umożliwiło rozwój Katedry Nauk Ekonomicznych, a także w znaczącym stopniu zmieniło jej sytuację oraz status na Uniwersytecie.

Osoby zatrudnione w Katedrze Nauk Ekonomicznych w dużej mierze dzięki profesorowi posiadły i doskonaliły wiedzę merytoryczną oraz umiejętności dydaktyczne. Dzięki swoim rozlicznym kontaktom międzynarodowym oraz usil- nym staraniom profesor umożliwił większości wykładow- com dodatkowe studia bądź pobyty studyjne w liczących się ośrodkach akademickich kształcących w dziedzinie biznesu i zarządzania. Wykładowcy studiowali na uczelni- ach amerykańskich – takich jak Harvard Business School (Boston), Wharton School of Business (Filadelfia), Stan- ford University (San Francisco), Kellogg School of Business (Chicago), a także uniwersytetach europejskich takich jak:

Lancaster, Louvain la Neuve czy Rennes. Wiedza zdobyta podczas tych studiów zaowocowała także pojawieniem się nowych kierunków badań realizowanych w ramach Katedry, takich jak finanse przedsiębiorstw, finanse mię- dzynarodowe i rynki finansowe, rachunkowość i polityka bilansowa, marketing strategiczny, strategie konkurencji, zarządzanie marką oraz badania marketingowe, ekonomia międzynarodowa, zarządzanie zasobami ludzkimi i kapita- łem intelektualnym – w tym wiedzą i edukacją oraz zarzą- dzanie jednostkami samorządu terytorialnego.

Poszerzanie, a także pogłębianie wiedzy w procesie badawczym przyczyniły się także do poprawy jakości dydak- tyki – badania naukowe oraz dydaktyka stanowią bowiem nierozłączną całość pracy nauczyciela akademickiego.

Profesor Cyrson był nie tylko uczonym o wielkim autorytecie i zasłużonym organizatorem studiów na Uni- wersytecie im. Adama Mickiewicza, ale także człowiekiem wielkiej kultury.

Profesor Edward Cyrson zmarł 18 czerwca 2018 r..

W ceremonii pogrzebowej , która odbyła sią na cmenta- rzu komunalnym Junikowo w Poznaniu, uczestniczyło nie tylko wielu przedstawicieli świata nauki, biznesu, ale rów- nież liczne grono absolwentów studiów menedżerskich, którymi kierował Profesor. Obecność tych osób jest najlep- szym świadectwem wielkich dokonań Profesora Edwarda Cyrsona postrzeganego nie tylko jako uczonego, ale i wielce zaangażowanego organizatora życia uniwersyteckiego.

Prof. zw. dr hab. Elżbieta Jantoń-Drozdowska – kierownik Katedry Nauk Ekonomicznych Wydziału Prawa i Admini- stracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Y

Maciej Mikulewicz: Panie Dziekanie, nie mogę nie zacząć od obchodów 100-lecia najstarszego Wydziału na Uni- wersytecie im. Adama Mickiewicza, którym jest Wydział Prawa i Administracji. Otwarcie polskiego Uniwersytetu w Poznaniu i zorganizowanie pierwszego wydziału, któ- rym Pan dzisiaj kieruje, miało zapewne związek z odzy- skaniem niepodległości. W jaki sposób Wydział Prawa i Administracji zamierza uczcić jubileusz Uniwersytetu i swój własny?

Roman Budzinowski: Rzeczywiście, w maju tego roku będziemy obchodzić jubileusz 100-lecia Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza oraz jego najstarszego Wydziału – zwanego na początku Wydziałem Prawno-Ekonomicz- nym. Utworzenie w Poznaniu Uniwersytetu wiąże się ści- śle z odzyskaniem niepodległości. Dość powiedzieć, że gdy 7 maja 1919 r. odbywała się uroczystość otwarcia Uczelni, to w Wersalu przedłożono pierwszą wersję traktatu poko- jowego, który przesądził o włączeniu Poznania i Wielko- polski do Rzeczypospolitej. Za datę powstania samego Wydziału można by przyjąć, za prof. Krzysztofem Krasow- skim, dzień 1 kwietnia 1919 r., to jest dzień zatrudnienia wielu Jego profesorów. Nie bez trudności, ale z sukcesem, została skompletowana kadra, co już w roku akademickim 1919/1920 umożliwiło prowadzenie studiów na wszystkich latach dla prawie tysiąca studentów. Organizujemy wiele uroczystości uświetniających jubileusz stulecia Wydziału.

Punktem kulminacyjnym jest uroczyste posiedzenie Rady Wydziału w dniu 17 maja z udziałem zaproszonych gości, w tym władz Uniwersytetu, przedstawicieli władz woje- wódzkich, władz samorządowych, przedstawicieli zaprzy- jaźnionych wydziałów prawa z całej Polski i absolwentów.

Posiedzenie te odbędzie się dokładnie w dniu, w którym sto

lat temu odbyło się pierwsze posiedzenie Rady Wydziału Prawno-Ekonomicznego nowopowstałego Uniwersytetu w Poznaniu.

M.M.: Rozumiem, że od początku funkcjonowania Wydziału z prawnikami kooperowali ekonomiści.

R.B.: W rzeczy samej. Było to traktowane jako coś natu- ralnego i właściwego. Przecież tworzenie prawa nie może następować bez zrozumienia istoty procesów ekonomicz- nych. Z kolei procesy ekonomiczne pozostają pod prze- możnym wpływem regulacji prawnych. Tak to rozumieli prawnicy i ekonomiści pracujący na Wydziale Prawno- -Ekonomicznym w okresie międzywojennym. Symbolem takiego postrzegania Wydziału w tamtych czasach było to,

Ekonomiści na Wydziale Prawa i Administracji UAM

Wywiad z prof. dr. hab. Romanem Budzinowskim, dziekanem Wydziału Prawa i Administracji

Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Profesor Roman Budzinowski

że Dziekanem w latach 1923–1924 był Prof. Edward Taylor wybitny ekonomista, ale jednocześnie prawnik z wykształ- cenia i temperamentu. Mam satysfakcję, że Profesor Taylor, traktowany jako „nasz”, jest jednocześnie ikoną poznań- skiej szkoły ekonomicznej. Jak wiadomo do Prof. Taylora przyznają się również ekonomiści kieleccy, gdyż rodzina profesora przybywszy ze Szko-

cji na ziemie polskie osiedliła się w Kielcach. W 2017 r. Prof. Taylor został w sposób szczególny uhono- rowany przez miasto Kiece. Jedną z ulic nazwano Jego imieniem.

M.M.: W Poznaniu, od lat, również mamy ul. Taylora.

R.B.: I piękny pomnik przed budynkiem Uniwersytetu Ekonomicznego. Stawianie pomników, ławeczek na uni- wersytetach lub w ich pobliżu poświęconych uczonym jest doskonałą ideą, która upamiętnia wybitną postać, a jednocześnie służy promocji uczelni. Przed budyn- kiem rektoratu UAM jest ławeczka z postacią siedzącego pierwszego Rektora Uniwersytetu Poznańskiego prof.

Heliodora Święcickiego. Wiele razy widziałem jak stu- denci, szczególne po uroczystości absolutoryjnej, siadają obok postaci Profesora, aby zrobić sobie selfie. Zatem to działa!

M.M.: Panie Dziekanie, motto Pana kadencji to: Myśląc o przyszłości nie zapominamy o przeszłości. Pomówmy zatem o dniu dzisiejszym i spójrzmy w przyszłość nauk ekono- micznych na Wydziale Prawa i Administracji.

R.B.: Aktualnie funkcjonowanie tej trzeciej nogi Wydziału (po prawie i administracji) jaką jest ekonomia, należy ocenić bardzo pozytywnie. Szczególnie cieszy rozwój kierunków studiów, które są niejako wyrazem powrotu do korzeni Wydziału. Mam na myśli kierunek prawno- -ekonomiczny oraz zarządzanie i prawo w biznesie. Kieru- nek prawno-ekonomiczny został uruchomiony w 2013 r.

Jest on realizowany wspólnie z zaprzyjaźnionym Wydzia- łem Ekonomii Uniwersytetu Ekonomicznego. Inicjato- rami powołania tych międzyuczelnianych studiów byli rektorzy UAM i UEP – profesorowie Bronisław Marci- niak i Marian Gorynia. Droga do ich utworzenia nie była łatwa, ale opłacało się. Studia te są potwierdzeniem tego,

że można podejmować i z sukcesem realizować wspólne projekty osobnych uczelni. Chcę to szczególnie zaakcen- tować w kontekście idei utworzenia konsorcjum, federa- cji uniwersytetów poznańskich z myślą o poprawie wize- runku Poznania jako ośrodka naukowego oraz wejściu w struktury sieci uniwersytetów europejskich. Drugim kierunkiem studiów, który łączy obszar ekonomii, zarządza- nia i prawa jest zarządzanie i prawo w biznesie. Kierunek ten został uruchomiony w 2015 r., ale tradycja nauczania przy- szłych menedżerów na Wydziale Prawa i Administracji jest już długa, bowiem sięga roku 1991.

W tymże roku zostały uruchomione studia na kierunku zarządzanie i marketing, które potem zmieniły nazwę na zarządzanie. Ich inicjatorem i szefem aż do 2009 roku był Prof. Edward Cyrson, którego ze smutkiem pożegna- liśmy latem ubiegłego roku.

M.M. Nowa nazwa kierunku zarządzanie i prawo w biz- nesie – to chyba nie wszystko. Czym te studia wyróżniają się na tle innych?

R.B.: W istocie, to są wyraźnie inne studia niż realizowane poprzednio. Zarządzanie i prawo w biznesie to nowa- torski kierunek studiów – w Polsce należy go zaliczyć do unikatowych. Kierunek ten integruje obszar biznesu i prawa.

M.M.: Rozumiem, że są to studia interdyscyplinarne – tak teraz nie tyle modne, co przynoszące wymierne korzyści dla absolwentów.

R.B: W rzeczy samej. Charakter współczesnych gospoda- rek powoduje rosnące znaczenie praktyczne takich właśnie studiów interdyscyplinarnych z pogranicza nauk o zarzą- dzaniu nauk ekonomicznych i prawnych. Absolwenci tego kierunku studiów będą przygotowani do podejmowania tradycyjnych funkcji zawodowych osób kończących stu- dia menedżerskie i ekonomiczne, ale zarazem uzyskują unikatowe kompetencje zawodowe pozwalające na aspi- rowanie do tych stanowisk pracy, które będą wymagały swobodnego poruszania się w obszarze zarządzania, eko- nomii, jak i prawa.

Charakter współczesnych gospo- darek powoduje rosnące znaczenie praktyczne takich właśnie studiów interdyscyplinarnych z pogranicza nauk o zarządzaniu nauk ekono-

micznych i prawnych.

M.M.: Rozumiem, że absolwenci tego kierunku nie powinni mieć problemu ze znalezieniem pracy.

R.B.: Taki był nasz zamysł przy tworzeniu programu studiów.

Uważam, że program ten umoż- liwi studentom wybór oryginal- nych ścieżek rozwoju kompetencji w dziedzinach takich jak na przy- kład zarządzanie, ekonomia, finanse oraz prawo kontraktów i spółek, rynek finansowy, prawo podat- kowe, prawo bankowe czy prawo ochrony środowiska. Zadbaliśmy o to aby w trakcie studiów studenci poznali zasady współpracy biz- nesu z administracją państwową i samorządową oraz zdobyli wie- dzę na temat ograniczeń praw-

nych prowadzenia działalności gospodarczej. Studenci otrzymują również praktyczną wiedzę, a także zdobywają umiejętności w zakresie tworzenia i prowadzenia własnego przedsiębiorstwa.

M.M.: Wśród kompetencji absolwenta, szczególnie studiów menedżerskich, duże znaczenie mają umiejętności prak- tyczne. Niestety często absolwenci studiów wyższych nie mają bliskiego kontaktu z żywymi organizacjami, w któ- rych przyjdzie im w przyszłości pracować.

R.B.: I ten problem rozwiązaliśmy. Studia zarządzania i prawo w biznesie mają charakter praktyczny, tzn. co naj- mniej połowa zajęć prowadzona jest przez osoby mające długoletnie doświadczenie w praktyce. Ale najważniejsze jest to, że studenci na każdym stopniu studiów muszą odbyć trzymiesięczne praktyki zawodowe.

M.M.: Z tego co słyszę zaangażowanie ekonomistów Wydziału w dydaktykę jest bardzo absorbujące. Czy zatem mają czas na naukę. Przecież UAM będzie tzw. uniwersy- tetem badawczym.

R.B.: Jestem zadowolony z rozwoju naukowego ekonomi- stów na naszym Wydziale. Aktualnie w Katedrze Nauk Eko- nomicznych pracuje 6 pracowników tzw. samodzielnych oraz kilku doktorów pilnie pracujących nad habilitacjami.

Wydział umożliwia im rozwój w kontakcie z ośrodkami

naukowymi w Polsce, ale i ośrodkami zagranicznymi.

Ostatnio odbywali staże naukowe w Rosji (na uniwer- sytetach w Sankt Petersburgu, Irkucku, Tiumeniu), Chi- nach (na uniwersytecie w Guiyangu), a nawet w Senegalu

(na uniwersytecie w Dakarze).

Cieszy fakt, że te zagraniczne kontakty ekonomistów przekła- dają się również na pobyt profe- sorów zagranicznych na naszym wydziale, którzy realizują zaję- cia dla studentów zarządzania.

W ostatnim czasie byli to pro- fesorowie z USA, Rosji, Ukra- iny, Anglii. Nasi ekonomiści do dzisiaj utrzymują z nimi ści- słe kontakty naukowe, realizują projekty badawcze, publikują wspólne artykuły i monografie.

M.M.: Panie Dziekanie jesteście jedynym w Polsce wydzia- łem prawa, który ma kategorię A+. Serdecznie gratuluję.

Co trzeba zrobić, by być tak dobrze ocenionym?

R.B.: Nie ma innej recepty jak tylko solidna praca wszyst- kich pracowników Wydziału. To dzięki ich zaangażowa- niu, kadry naukowej, ale i pracowników administracyjnych można osiągnąć taki wynik. Ekonomiści na pewno doło- żyli swoją cegiełkę do tego sukcesu.

M.M.: Zatem pozostaje mi tylko życzyć Panu Dziekanowi, aby na starcie w kolejne stulecie Wydział Prawa i Admi- nistracji rozwijał się tak dobrze jak dotychczas. Dziękuję za rozmowę.

Poznań, 5 stycznia 2019 r.

Y

Zadbaliśmy o to aby w trakcie stu- diów studenci poznali zasady współpracy biznesu z administra-

cją państwową i samorządową oraz zdobyli wiedzę na temat ogra- niczeń prawnych prowadzenia dzia-

łalności gospodarczej. Studenci otrzymują również praktyczną wie- dzę, a także zdobywają umiejętności

w zakresie tworzenia i prowadzenia

własnego przedsiębiorstwa.