Barszczewski, Aleksander
Działalność kulturalna ludności białoruskiej w
województwie białostockim w latach 1944-1963 =
Культурная деятельность белоруссого населения в Белостокском воеводстве в 1944-1963 гг. = Cultural Activity of the Whiteruthenians in the Białystok
Voyvodship in the years 1944-1963
"Rocznik Białostocki", 5, 1965, s. [321]-328
Zdigitalizowano w ramach projektu pt. Digitalizacja i udostępnianie online czasopisma
„Rocznik Białostocki”, dofinansowanego ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego na działalność upowszechniającą naukę (nr umowy 834/P-DUN/2019).
Udostępniono do wykorzystania w ramach dozwolonego użytku.
DZIAŁALNOŚĆ KULTURALNA LUDNOŚCI BIAŁORUSKIEJ W WOJEWÓDZTWIE BIAŁOSTOCKIM W LATACH 1944-1963
KyJibTypHaH: JJ;eH:TeJibHOCTb 6eJiopycci<oro HaceJiei-nm B BeJIOCTOI<CIWM BOeBOJJ;CTBe B 1944-1963 rr:
Cultural Activity of the Whiteruthenians in the Białystok Voyvodship in the years 1944-1963
Zorganizowane formy kulturalnego ruchu białoruskiego w Polsce powstały w 1956 r.
Ożywczy klimat ogólnopolskich wydarzeń pozwolił na powołanie Białoruskiego
Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego. Powstało ono z inicjatywy byłych człon
ków KPZB, działających pod auspicjami PZPR. Pierwszy zjazd BTS-K odbył się
26 lutego 1956 r. w Białymstoku. Wyłonił on władze Towarzystwa, a także określił
najistotniejsze kierunki działania. Dotychczas odbyły się 4 zjazdy BTS-K, które spre-
cyzowały ostatecznie założenia programowo-ideowe oraz strukturę organizacyjną.
Do głównych celów wytyczonych przez zjazdy i plena BTS-K należą: l) Aktywne
włączenie się społeczności białoruskiej w Polsce do budownictwa socjalistycznego; 2) Szerzenie idei przyjaźni i braterstwa między Polakami i Białorusinami; 3) Wydoby- wanie postępowych i rewolucyjnych tradycji z historii ruchu białoruskiego w Polsce
przedwrześniowej; 4) Kultywowanie folkloru białoruskiego w Polsce; S) Rozwój szkolnictwa w języku. ojczystym; 6) Inicjowanie różnorodnych form amatorskiego ruchu artystycznego w środowiskach białoruskich; 7) Popieranie i wspomaganie literackiej i artystycznej twórczości rodzimej.
Spośród wielorakich form działalności .BTS-K na pierwszy plan wysuwają się:
oświata w języku ojczystym, amatorski ruch artystyczny, wydawnictwa i publikacje, akcje odczytowe, czytelnictwo książki białoruskiej, stowarzyszenia przy ZG BTS-K, kontakty z Białorusią Radziecką. Te właśnie zagadnienia będą przedmiotem niniejszego
artykułu.
Szkol n i c t w o w środowisku białoruskim skupia na sobie główną uwagę
BTS-K, aczkolwiek nie znajduje się w bezpośredniej gestii tej organizacji. Za stan szkolnictwa w ogóle, w tym również szkół z białoruskiru językiem wykładowym od-
powiadają władze oświatowe. Polityka władz i Partii w tej sprawie została jasno sprecy- zowana w poniższym dokumencie.
"Szkoły narodowościowe udostępniają młodzieży elementy macierzystej, regional- nej kultury, umacniają więź uczuciową łączącą wychowanków z własnym środowiskiem, sprzyjają pielęgnowaniu rodzimego folkloru i kultury ludowej. Funkcji tej służy nauka szkolna języka, literatury, historii ojczystej i pieśni regionalnych oraz zajęcia poza-
[3211 21 Rocznik Białostocki t. V
322 ALEKSANDER BARSZCZEWSKI
lekcyjne, mające na celu pogłębienie wiedzy o języku i literaturze ojczystej, pozna- wanie miejscowych dialektów i twórczości ludowej.
Z drugiej strony szkoły te wychowują młodzież w atmosferze ogólnonarodowej kultury polskiej, kształtują związki poznawcze i emocjonalne z osiągnięciami gospo- darczymi i kulturalnymi Polski Ludowej. W kształtowaniu patriotyzmu doniosłe
znaczenie ma nauka literatury i historii Polski"1•
Wytyczone w tymdokumencie cele całkowicie pokrywają się z założeniami programo- wymi Towarzystwa Białoruskiego. Toteż BTS-K intensywnie współpracuje z władzami oświatowymi, zmierzając do jak najpełniejszej realizacji postulatów Partii w tej dziedzinie.
Historia oświaty białoruskiej w Polsce Ludowej wyprzedza znacznie powstanie zorganizowanych form kulturalnego ruchu białoruskiego. Po wojnie powstało na
Białostocczyźnie ponad 200 szkół z białoruskim językiem wykładowym lub z języ
kiem białoruskim jako przedmiotem. Powstały dwa licea: w Bielsku Podlaskim i Haj- nówce. Częściowa repatriacja Białorusinów z Białostocczyzny do BSRR utrwaliła fałszywe pojęcie o całkowitym rozwiązaniu problemu białoruskiego w Polsce. Skut- kiem tego w 1946 r. szkoły białoruskie zlikwidowano, zastępując je szkolnictwem polskim. Zycie i rzeczywiste potrzeby pozostałej w Polsce ludności białoruskiej wy-
kazały bezpodstawność tych poczynań. Władze dość szybko skorygowały fałszywe pojęcia. W 1948 r. zaczęto na nowo odbudowywać szkolnictwo białoruskie. Do dnia dzisiejszego syste~ oświaty białoruskiej ulega ewolucyjnym zmianom. Przejawia się to w ciągłym zmniejszaniu ilości szkół z białoruskim językiem wykładowym i we wzroś
cie liczby szkół z językiem białoruskim jako przedmiotem. Przyczyny tego zjawiska są
zrozumiałe. Absolwenci szkół podstawowych z białoruskim językiem wykładowym mają
poważne trudności z nauką w szkołach średnich~ które z zasady są polskie. Dlatego też Towarzystwo Białoruskie nie przeciwdziała temu procesowi, postulując jedynie, aby nauczanie języka białoruskiego jako przedmiotu stało na najwyższym poziomie, obej-
mując swoim zakresem wiedzę z historii, kultury i literatury Białorusi.
W chwili obecnej istnieje na Białostocczyźnie 35 szkół z białoruskim językiem wykładowym i 143 szkoły z językiem białoruskim jako przedmiotem. W sumie 10 800 dzieci uczy się języka ojczystego. Najlepiej sprawa ta przedstawia się w powiecie hajnowskim i bielskim, o wiele gorzej w sokólskim i dąbrowskim. Przyczyn tego zja- wiska należy szukać w szkolnictwie średnim. Dąbrowa i Sokółka w przeciwieństwie
do Hajnówki i Bielska nie mają średnich szkół białoruskich, które mogłyby przygo-
tować nauczycieli języka białoruskiego.
Oprócz Białoruskiego Liceum Ogólnokształcącego w Bielsku Podlaski:rn i Haj- nówce język białoruski jako przedmiot jest wykładany w Liceum Pedagogicznym w Bielsku Podlaskim i w Liceum Ogólnokształcącym w Michałowie. Ponadto istnieje zaoczny kierunek Filologii Białoruskiej przy I Studium Nauczycielskim w Białym
stoku, a także katedra Filologii Białoruskiej na Uniwersytecie Warszawskim. PZWS
wydają duże ilości podręczników białoruskich, które w coraz większym stopniu zaspo-
kajają potrzeby dydaktyczne szkolnictwa białoruskiego . ....---
1 Materiały Komisji Narodowościowej przy Wydziale Administracyjnym KC PZPR, W."rszawa, marzec 1961 r., str. 2.
Współpraca BTS-K z władzami oświatowymi i szkołami ma charakter wielopłasz
czyznowy. Przedstawiciele ZG BTS-K odwiedzają szkoły, uczestniczą w zebraniach nauczycielskich, w spotkaniach z rodzicami i konferencjach. Często też występują
z referatami lub prelekcjami, poświęconymi literaturze i kulturze białoruskiej lub potrzebom _-~li w dziedzinie oświaty w języku ojczystym. Towarzystwo Białoruskie
finansuje spotkania autorskie białoruskich poetów i prozaików, którzy bardzo często odwiedzają szkoły Białostocczyzny. Ponadto ZG BTS-K organizował 60 wycieczek szkolnych do Warszawy, Białowieży i na Pomorze, oddając do dyspozycji szkół własny
autokar. Stało się już tradycją, że około 25% składu osobowego ZG BTS-K stanowią
nauczyciele, co jest wymownym świadectwem więzi tej organizacji ze szkolnictwem.
R u c h a r t y s t y c z n y jest niewątpliwie jednym z najciekawszych przejawów
działalności Towarzystwa. Jeszcze przed powstaniem BTS-K w wielu wsiach biało
ruskich istniały zespoły wokalne. Nie mogły jednak rozwinąć szerszej działalności, były bowiem pozbawione opieki instruktażowej, nie dysponowały środkami lokomocji, nie miały jednolitych strojów. Niektóre z zespołów powstały z istniejących dotychczas chórów cerkiewnych. Odnosi się to do chórów z Krynek, Białowieży, Klejnik. Jednym z największych samorodnych kółek artystycznych był zespół z Gródka w powiecie
białostockim. Kierowany przez p. T uszy ń s k ą, zespół ten występowałwielokrotnie
nie tylko w środowisku białoruskim, lecz również w Olecku, Lublinie, a także na V Festiwalu Młodzieży i Studentów w Warszawie.
Do momentu powstania Towarzystwa zespoły amatorskie miały przewazme charakter wokalny. Pornoc instrukt?żowa i materialna uwszechstronniła poszuki- wania amatorskie. Dzięki niej powstały grupy recytatorskie, dramatyczne, instrumen- talne. Opieka nad ruchem artystycznym była jednym z głównych postulatów wszystkich dotychczasowych zjazdów BTS-K. Towarzystwo zaopatruje zespoły w repertuar sceniczny, stroje ludowe i charakterystyczne, instrumenty muzyczne i niektóre akcesoria teatralne. Działalność Towarzystwa w tej dziedzinie jest ze wszech miar podtrzymywana przez wydziały kultury Wojewódzkiej i Miejskiej Rady Narodowej w Białymstoku. Ministerstwo Kultury organizuje kursy kształcące działaczy i człon
ków zespołów ruchu amatorskiego. Poza wiedzą o teatrze, reżyserii i sztuce gry ak- torskiej uczestnicy kursów mają wykład z historii literatury i kultury Białorusi. Wy-
kłady te prowadzili członkowie BTS-K, pracujący w charakterze wykładowców
w szkołach średnich lub na uniwersytetach.
Z poważną pomocą ruchowi amatorskiemu przychodzą członkowie estrady
istniejącej przy ZG BTS-K. Udzielają oni około 100 porad rocznie, docierając do najbardziej oddalonych wsi i osiedli. W chwili obecnej we wsiach białostockich i mie- szanych istnieje ponad 90 zespołów amatorskich. Zrozumiałe, że tak pod względem
poziomu artystycznego, jak i żywotności reprezentują one bardzo różny poziom.
Ewolucja' ruchu artystycznego wykazuje tendencje zwyżkowe. Świadczą o tym liczby z ostatnich trzech lat:
w 1960 r. - 60 zespołów
1961 r. 65 1962 r. - 98 "
"
324 ALEKSANDER BARSZCZEWSKI
Ryc, 1. Zespół pieśni i t~ńca przy Białoruskim Towarzystwie Społeczno-Kulturalnym w Pol~ce.
Od pierwszych dni istnienia Towarzystwa myślano o powołaniu do życia repre- zentacyjnego zespołu pieśni i tańca. Zorganizowano go w 1958 r. W tymże roku w czasie
przeglądu twórczości zespołów mniejszości narodowych w·ł Warszawie zespół BTS-K
zajął pierwsze miejsce. Po kilku latach powodzeń i sukcesów, które odnotowano w Ole- cku, Ełku, Warszawie i w BSRR, zespół ten przeżywa w ostatnim okresie wyraźny
kryzys. Ilość koncertów z 35 w roku 1960 spadła do 13 w 1961 i 11 w 1962 r. Płynność składu osobowego, pięciokrotna zmiana dyrygentów i ograniczenia finansowe przyczy- niły się do obniżenia poziomu artystycznego tego kolektywu.
Osobną pozycję w pracy kulturalnej Towarzystwa stanowi działalność estrady
"La woni cha". W zamierzeniach Zarządu Głównego grupa estradowa miała wypełnić
zadanie, któremu nie mógł podołać zespół pieśni i tańca. Z uwagi na szczupłość wiej- skich pomieszczeń i sal wieloosobowy zespół wypełniał je niemal całkowicie, nie
zostawiając miejsca dla widzów. Dziewięcioosobowa grupa estrady nie potrzebuje
dużej przesttzeni, może przy tym realizować rozległe cele artystyczne. Operatywność
i wszechstronność tematyczna programu estrady zdaje się w pełni odpowiadać postu- latom i potrzebom współczesnej wsi białoruskiej. Estrada "Lawonicha" powstała
w końcu 1960 r. Jej członkowie są etatowymi pracownikami ZG BTS-K. "Lawo- nicha" występowała wielokrotnie w różnych rejonach Białostocczyzny, w środowiskach białoruskich i polskich. Dokonała też kilkakrotnego tournee po województwach rze-
/
szowskim, lubelskim i kieleckim. O intensywności pracy tego zespołu najlepiej świadczy ilość koncertów.
1960 r.
1961 r.
1962 r.
1963 r.
9 302 264
89 (do maja)
Sprzedano w tym okresie 123 596 biletów, w tym 90 000 w środowisku wiejskim.
Oprócz zasadniczej działalności artystycznej. członkowie estrady żywo interesują się zespołami ruchu amatorskiego, którym udzielili kilkuset porad i konsultacji.
D z i a ł a l n o ś ć w y d a w n i c z a. Czołową pozycję wśród wydawnictw
białoruskich zajmuje organ ZG BTS-K "Niwa"2• ·Tygodnik ten ukazuje się od 4.111.1956 r. Nakład gazety przekracza 4000 egzemplarzy. Głównym odbiorcą "Niwy"
jest ludność Białostocczyzny. Znaczną ilość egzemplarzy sprzedaje się w Warszawie i innych miastach Polski. Gazeta znajduje odbiorców także poza granicami Polski.
Ma prenumeratów w takich krajach, jak: Anglia, Australia, Belgia, Bułgaria, Czecho-
słowacja, Francja, Kanada, Niemcy Zachodnie i Szwecja. Dużym powodzeniem cieszy
się bezpłatny dodatek dla dzieci "Zorka" (Gwiazdka), którY. spełnia rolę pomocy dydaktycznej przy nauczaniu języka białoruskiego w szkołach. Jeden raz w miesiącu
"Niwa" drukuje "Kartkę Literacką", która jest organem Stowarzyszenia literacko- plastycznego. Redakcja "Niwy" potrafiła niewątpliwie zdobyć zaufanie czytelnika wiejskiego. Dowodem tego zaufania jest ilość 8000 listów, otrzymanych przez re-
dakcję w latach 1956-1961. Poczynając od 1957 r. ZG BTS-K wydaje kalendarze w nakładach od 4000 do 10 000 egzemplarzy. Kalendarze zawierają obszerne działy
porad gospodarczych, wiadomości z dziedziny życia BTS-K i działy literackie, pre-
zentujące twórczość miejscowych autorów i folklor białoruski.
Starając się zaspokoić potrzeby repertuarowe ruchu amatorskiego, Towarzystwo
wydało 26 jednoaktówek o łącznym nakładzie 41 350 egzemplarzy. Obok utworów
należących do pisarzy tej miary, co W. D u n i n-M ar c i n ki e w i c z czy J. Ku-
pał a opublikowano kilka jednoaktówek autorów miejscowych. Utwory te nie zawsze
mają odpowiedni poziom literacki, ale rekompensują braki formalne aktualną proble-
matyką wiejską.
W roku 1959 ukazał się drukiem pierwszy zbiorek poetycki "Ruśi", w którym
wystąpiło 17 autorów miejscowych. W latach następnych ukazały się inne pozycje literackie: "Feljetony Dziadźki Lewania" (Felietony wujka Leona)- 1961 r., zbiorek poezji "Bieławieżskija matywy" (Motywy białowieskie) A. B ar ski e g o - 1962 r., zbiór poezji i małych form prozatorskich dla dzieci "Moj rodny kut'' (Mój kąt ojczys- ty)- 1963 r. Specyficzną pozycją był zbiorek prac naukowych "Litaraturna- nawu- kawy zbornik" (Literacko-Naukowy Zbiorek) --,- 1960 r., który niezbyt szczęśliwie został połączony z kalendarzem na 1961 r., co w znacznym stopniu obniżyło wartość
tej publikacji.
2 "Niwę" finansuje przedsiębiorstwo RSW "Prasa", natomiast wszystkie inne publikacje - ZG B TS-K.
'326 ALEKSANDER BARSZCZEWSKI
D z i a ł a l·n o ś ć o d c z y t o w a jest jedną z bardzo istotnych form kontaktu z ludnością. Koło lektorskie zostało powołane decyzją ZG BTS-K kilka lat temu.
Praktyka w pełni uzasadniła słuszność tego kroku. Dotychczas opracowano i wygło
szono dużą ilość referatów na tematy z historii literatury, aktualnych wydarzeń
politycznych, działalności Towarzystwa itp. Dla przykładu można podać n3.stępujące tytuły: "0 zadaniach BTS-K w rozwoju kultury białoruskiej w Polsce", "Życie i twórczość
J.
Kupały", "T~órcza spuściznaJ.
Kolasa", "Wielka Rewolucja Październikowa", ,, Twórcza współpraca literatury białoruskiej i polskiej", ,,Krótki zarys historii Białorusi".
Ilość odczytów i prelekcji waha się w granicach 100 rocznie. W większości referaty
były wygłaszane bezpłatnie bądź też za minimalną opłatą pieniężną. Akcją odczytową objęto przede wszystkim wieś. Niemniej jednak także w Białymstoku, Hajnówce i Warszawie w oddziałach BTS-K odbywają się często prelekcje i referaty. W Białym
stoku wprowadzono formę krótkich pogadanek przed seansami filmowymi, które
odbywały się w kinie TPPR, a od niedawna, dzięki zakupionej aparaturze kinowej, w budynku ZG BTS-K przy ul. Warszawskiej 11. Akcję odczytową wspierają audycje radiowe w języku białoruskim, prowadzone przez Polskie Radio od 1950 r. Te krótkie, 15-minutowe audycje transmitują radiowęzły w Bielsku Podlaskim, Hajnówce, Gród- ku, Krynkach, Sokółce i Siemiatyczach. Punkty te nadały dotychczas około 7 50 po- gadanek, związanych tematycznie z historią, literaturą i kulturą Białorusi, a także działalnością BTS-K, z ruchem amatorskim itp.
Czy t e l n i c t w o zajmuje w działalności BTS-K poczesne miejsce. Biblioteki i punkty wiejskie ze środowisk białoruskich podlegają Bibliotece Wojewódzkiej i są teoretycznie poza zasięgiem kompetencji BTS-K. Mimo to kierownictwo Biblio- teki Wojewódzkiej ściśle współpracuje z Towarzystwem Białoruskim w dążeniach do szerzenia czytelnictwa w środowisku wiejskim, w organizacji konkursów i seminariów bibliotekarzy gromadzkich. Do udziału w organizowanych co roku seminariach Biblioteka Wojewódzka zaprasza działaczy BTS-K, powierzając im odczyty poświęco
ne literaturze białoruskiej i polsko-białoruskim związkom kulturalnytn. W chwili obecnej istnieje na Białostocczyźnie 269 bibliotek i punktów, w których znajduje się
10 331 książek białoruskich. Ilość czytelników tych książek sięga 3000 osób. Oprócz bibliotek państwowych BTS-K ma własne biblioteki, zawierające 6000 książek.
Największe zbiory mieszczą się przy oddziale BTS-K w Białymstoku-3500 wolumi- nów i Warszawie - 1500 książek.
S t o war zys z e n i a przy ZG BTS-K. Spośród Stowarzyszeń istniejących
przy ZG BTS-K na pierwsze miejsce wysuwa się Stowarzyszenie Literacko-pla- styczne "Białowieża" i "Koło Naukowe". Pierwsze z nich, grupujące kilkudziesięciu
poetów i prozaików, powstało 8.VI.1958 r. Dwóch białoruskich autorów zostało przyję
tych w poczet członków Związku Literatów Polskich .. Największe skupisko poetów
białoruskich znajduje się w Warszawie. Reszta rozproszona jest po całym kraju.
Członkowie Stowarzyszenia odbywają co roku po dwa seminaria, poświęcone dys- kusjom nad własną twórczością, a także zagadnieniom związanym z historią literatury i kultury białoruskiej. Poeci i prozaicy białoruscy odbywają każdego roku ponad
l
~.40 spotkań autorskich z ludnością Białostocczyzny i młodzieżą szkolną. Publikacje utworów członków Stowarzyszenia zostały omówione w tej części artykułu, która
traktowała o sprawach wydawniczych, i dlatego nie ma potrzeby wracania do nich.
Warto natomiast zasygnalizować istnienie grupy malarzy, wśród których znajdują się także absolwenci Akademii Sztuk Pięknych i członkowie Związku Artystów Plastyków. W grupie tej znajdują się W. Kar p i e n n i k, J. A n i ser o w i c z, K o r z u n, C h o m c z u k, B i b i ł a, S z t u k i e w i c z· i W. K a b a c. Nie- którzy z nich łączą tradycje realistyczne z manierą formalistyczną. W czasie wystaw ich prac w sali ZG BTS-K odbyło się kilka bardzo ciekawych i gwałtownych dyskusji, w których poza członkami Stowarzyszenia Literacko-Artystycznego brali udział
liczni członkowie BTS-K.
Od roku 1958 istnieje przy ZG BTS-K również Koło Naukowe. Skupia ono ba- daczy kultury, literatury, ekonomiki i geografii Białorusi. Koło Naukowe przyciąg
nęło do współpracy także naukowców z polskich środowisk akademickich. Na po- siedzeniach Koła omawiano m.in. następujące prace: M. K o n opacki - "Stu- lecie przekładu Pana Tadeusza na język białoruski"; W. B i a ł o k o ł o w i c z-
" Sławne postacie Podlasia"; A. B ar s z c z e w s ki - "Przegląd publicystyki K. Kalinowskiego'~ "Komizm w twórczości J. Kolasa"; "Polska twórczość J. Kupały";
P. K o r z e c - "Początki ruchu robotniczego na Białostocczyźnie"; "Strajki ro- botników przemysłu skórzanego w Krynkach w końcu XIX w.''; W. J u ź w i u k -
"Geograficzna monografia powiatu hajnowskiego"; L. F i l i p i k - "Dialekty białoruskie woj. białostockiego"; J ... W i ś n i e w s k i - "Zaludnienie Podlasia";
A. B e r g m a n - "Białoruska Robotniczo-Włościańska Hromada"; M. P i e c i n- ki e w i c z - "Kultura materialna pow. sokólskiego" ..
Część z tych prac opublikowano w Naukowo-Literackim Zbiorku za rok 1961, reszta jest przygotowywana do druku w 1964 r.
K o n t ak ty BTS-K z B i a ł o r u s i ą R a d z i e c k ą stanowią jeden z zasadniczych celów organizacji. Już w r. 1956 na zaproszenie Białoruskiego T owa- ' rzystwa Współpracy z Zagranicą przedstawiciele BTS-K odwiedzili Mińsk. Ponadto
w latach 1957, 1962" i 1964 Białoruś Radziecką odwiedziły grupy studentów Filologii Białoruskiej Uniwe~sytetu Warszawskiego. Każdego lata duże grupy nauczycieli -
Białorusinów wyjeżdżają do Mińska na miesięczne kursy dokształcające.
Z kolei także BTS-K przyjmowało niejednokrotnie gości z BSRR, wśród których znajdowali się pisarze: M. T a n k, J. S z a m i a k i n, M. Ł u ż a n i n, J. B r y l, P. B rowka, P. H l e b k a, naukowcy: W. T ar a s o w, M. B i rył a, A. Ż u- r a w s k i, M. Ł a z a r u k, L. A b e c e d a r s k i, M. Ł a r c z e n k o, O. Kozł o w a, L. S z ak u n. Odwiedziła Białystok także żona J. Ku p a ł y, dyrektor muzeum tego poety, W.* Ł u c e w i c z. Wszystkie te spotkania sprzyjały pogłębieniu serdecznych więzów i p~zyjaźni BTS-K z Białorusią Radziecką.
Przytoczone w tym artykule fakty nie wyczerpują rzecz oczywista pełnej działal
ności kulturalnej Białoruskiego Tow. Społeczno-Kulturalnego. Ominęliśmy takie formy
328 ALEKSANDER BARSZCZEWSIO
pracy, jak: organizacja wystawy rysunków dziecięcych, wystawy wzornictwa ludowego, coroczne festyny ludowe, kursy muzyczne itp. Zaakcentowaliśmy tylko najważniejsze
kierunki działania BTS-K, które pozwolą prawdopodobnie na wyrobienie ogólnego sąd~ o roli tej organizacji w życiu Białorusinów w Polsce. Obiektywna obserwacja praktyki !owarzystwa utrwala w przekonaniu, że założenia programowe tej organi- zacji są realizowane z dużym powodzeniem. Skuteczność i efektywność pracy BTS-K jest przekonującym dowodem słuszności zapoczątkowanego w 1956 r. kursu Partii w kwestii mniejszości narodowych w Polsce.
KPATKOE CO)J;EP)KAHHE
Oprai-Il130BaHI-Ibie cpopMbi KYJibTypHoro 6enopycCJwro .n;mm<emm B03Hl1I<JI11 JIMlllh B 1956 ro.n;y.
B 3TO BpeMH 6hiJIO ocHoBaHo BenopyccHoe 06~ecTBei-IHo-KynbTYPHOe 06~ecTBo, I~enbiO HOToporo HBJIHeTCH ai<T11BI-IOe BHJ1IO"lleH11e 6enopyCCHOH o6~eCTBeHI-IOCT11 B IlOJibllle B CO~l1aJ111CTH.tieCI<Oe CTp011- TeJibCTBO, pacnpocTpaHei-I11e 11,n;e11 .n;pym6hi 11 6paTCTBa Mem.n;y nom-n<aM11 11 6enopyccaM11, a Tai<)l<e o6Ha- pymei-m:e nporpeCC11BHbiX H peBOJ1I0~110HHbiX Tpa,ll;H~11H B 11CTOp1111 6enopyCCHOtO ,ll;B11)l<eH11H B Me)K,ll;y- BOeHI-IOH IIonhllle. PaBHbiM o6pa3oM, r~eJibiO Benopycci<oro 06rqecTBeHHo-KyJIDTypnoro 06r~ecTBa HBJIHeTCH I<YJibTHB11pOBaime 6enopyCCI<OI'O cpOJibHJIOpa B IlOJibllle, pa3BHTHe 6enopyCCI<11X yqe6HbiX 3aBe)l;eHHH, IIOO~pei-I11e HI-IHQHaTHBbi B o6JiaCTH pa3JIH"lll-IbiX cpopM JII06HTeJibCHOI'O Xy,ll;O)l<eCTBeHHOI'O TJ;BH>I<eH11H B 6enopycci<HX I<pyrax, a Tai<}I<e no.n;.n;epn<I<a JIHTepaTypHoro H xy.n;o}HeCTBemmro oTe"lleCTBeH- Horo TBopqecTBa. Bo Bcex 3THX o6nacTHX 6enopycci<oe HaceneHHe B Ilonbille nMeeT .n;ocTaTOąHbie ycnoBnH pa3BHT11H H BCe 6onee H 6onee pa3BHBaeT CBOIO Ha~110HaJibHYIO I<YJII>Typy 6naro,n;apH HaqaJibHbiM H cpe,n;- H11M llli<OJiaM, IIpH BCeCTOpOHHeH IIOMO~H IIOJlbCI<OI'O rocy,n;apCTBa.
SUMMARY
It was only in 1956 that some organized forms of cultural activity of the Whiteruthenians appeared.
T'hen the Social Cultural Association of Whiteruthcnians was calleci into being. The aim of the Associa- tion is active including of the Whiteruthenians in Poland into building of socialism:and promoting friend- ship and brotherhood between Poles and Whiteruthenians, as well as tracing progressive and revolutio- nary traditions of the history of Whiteruthenian movcment in Poland in the period between the wars.
The Social Cultural Whiteruthenian Association-also is to cultivate Whiterussiatł folklore art in Poland, and to promate education in Whiteruthenian language. Initiating different forms of amateur artistic
a~tivity in Whiteruthenian centers and promotion as well as support of literary and artistic production also are the goals of the Association. 'I'he Whiteruthenian population in Poland enjoys in all those fields sufficient development chances. Owing to elementary and secondary education largely supported by the Polish State, the Whiteruthenian population can more and more develop their national culture.
