• Nie Znaleziono Wyników

Kalendarz Lubelski 1920 r. [wybrane strony]

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Kalendarz Lubelski 1920 r. [wybrane strony]"

Copied!
12
0
0

Pełen tekst

(1)

-

KRONIKA LUBELSKA.

1918 — 1919—

Z k a l e j d o s k o p o w ą r o z m a i t o ś c i ą w y p a d k ó w i p r z e ż y ć w L u b l i n i e w r o k u u b i e g ł y m r ó w n a ć s i ę c h y b a m o ż e t y l k o r o k 1915. C z e g o b o w i e m s t a r e m u r y l u b e l s k i e nie o g l ą d a ł y o d j e s i e n i 1918 r o k u !

J e s z c z e w p a ź d z i e r n i k u t e g o r o k u p a n o w a ł a t u t a j o k u - p a c j a a u s t r j a c k a z całą p e r l i d j ą w i e d e ń s k ą , c o t o w m a w i a j ą c w l u d n o ś ć d o b r o d z i e j s t w a , j a k i e m i j ą r z e k o m o d a r z y , c i ą g - n ę ł a w s z e l k i e dla s i e b i e z y s k i i o b a r c z a ł a t ę l u d n o ś ć nad- m i e r n e m i c i ę ż a r a m i ' l e g a l n e m i i n i c l e g a l n e m i . O d c h w i l i

c d n a k p r z e r w a n i a frontu b u ł g a r s k i e g o p r z e z w o j s k ą K o a - icji i z a p r o p o n o w a n i a p r z e z . B u ł g a r j ę z a w i e s z a n i a b r o n i ( 2 7 . I X . 1 9 1 8 ) w y p a d k i p o t o c z y ł y s i ę z z a w r o t n ą s z y b k o ś c i ą i m y ś m y t u t a j o d c z u l i1 s k u t k i d a l e k i c h d z i a ł a ń w o j e n n y c h .

P o d p r z y m u s e m w y p a d k ó w kurs ł a g o d n i e j e . W o s t a t n i c h d n i a c h w s z e ś n i a c e s a r z K a r o l u m a r z a p r o c e s p r z e c i w k o le- g j o n i s t o m p o l s k i m w M a r m a r o s S z i g e t ; 5 p a ź d z i e r n i k a d o - w i a d u j e m y s i ę o w y s t ą p i e n i u m o c a r s t w c e n t r a l n y c h z p r o - p o z y c j a m i p o k o j o w e m i na p o d s t a w i e s ł y n n y c h 14-tu p u n k t ó w W i l s o n a , c o z n o w u d a j e b o d z i e c R a d z i e R e g e n c y j n e j d o w y e m a n c y p o w a n i a s i ę z pod w p ł y w ó w w ł a d z o k u p a c y j n y c h

i o g ł o s z e n i u m a n i f e s t u d o N a r o d u P o l s k i e g o o n i e p r z e d a w - n i o n y c h p r a w a c h P o l s k i z j e d n o c z o n e j d o n i e p o d l e g ł o ś c i z w y t - k n i ę c i e m drogi p o s t ę p o w a n i a . L u b l i n n a r ó w n i z c a ł ą P o l s k ą

(2)

— • 2 —

g ł ę b o k o o d c z u ł m o ż n o ś ć h i s t o r y c z n e j c h w i l i i d a ł w y r a z u c z u c i o m p r z e z z o r g a n i z o w a n i e i m p o n u j ą c e g o p o c h o d u z e s z t a n d a r a m i , z p ł o u i i e n n e m i p r z e m ó w i e n i a m i , k t ó r y c h r e z u l - t a t e m b y ł o u z y s k a n i e o d g e n e r a l n e g o g u b e r n a t o r a L i p o s c a k a z w o l n i e n i a w i ę ź n i ó w p o l i t y c z n y c h i z ł a g c A l z e m a c e n z u r y * a u s t r j s u k i e ) ( 1 5 . X . 1 9 1 8 ) . T y m ł a t w i e f - ł o p s / y s z ł o , ł a g o d -

n i e j ą c y W i e d e ń j u ż b y ł z a p o w i e d z i a ł g o t o w o ś ć z n i e s i e n i a u n a s z a r z ą d u w o j s k o w e g o i z a s t ą p i e n i a g o z a r z ą d e m c y w i l -

n y m , N a d t ą s p r a w ą t o c z y ł y s i ę p e r t r a k t a c j e z r z ą d e m pol- skim', g d y d a l s z e w y p a d k i n i e m a l z d n i a na d z i e ń p o d k o - p y w a ł y a u t o r y t e t w ł a d z a u s t r i a c k i c h i n i e m i e c k i c h , w z m a c - n i a j ą c j e d n o c z e ś n i e p c f w a g ę , i z n a c z e n i e w ł a d z p o l s k i c h . G a - b i n e t m i n i s t r ó w K u c h a r z e w s L i e g o , z a l e ż n y j e s z c z e o d o k u - p a n t ó w , u s t ę p u j e m i e j s c a g a b i n e t o w i Z w i e r z y ń s k i e g o i z r a - m i e n i a t e g o r z ą d u w y z n a c z o n y z o s t a j e d o L u b l i n a i a k o K o - m i s a r z R z ą d o w y na o k u p a c j ę a u s t r j a c k ą p. ( u l j u s z Z d a n o w s k i

2 8 . X . 1 9 1 8 ) . W n e t s p o ł e c z e ń s t w o l u b e l s k i e c z y n e m niani- e s t u j e u c z u c i a s w e p a t r i o t y c z n e . B a n k i l u b e l s k i e w y z n a - c z y ł y d o d y s p o z y c j i r z ą d u p o l s k i e g o 2000000 % k o r o n , p o s y - p a ł y s i ę o f i a r y na s k a r b n a r o d o w y . J e d n o c z e ś n i e z r o z p a - d a n i e m s i ę p a ń s t w a a u s l r o - w ę g i e r s k i e g o , p o o d p a d n i ę c i u C z e c h i J u g o s ł a w j i p r z y s z ł a k o l e j na G a l i c j ę , g d z i e K o m i s j a

L i k w i d a c y j n a s t a ł a s i ę t y m c z a s o w y m r z ą d e m d z i e l n i c o w y m * a za G a l i c j ą p o s z ł a i p o ł a ć K o n g r e s ó w k i , o b j ę t a p r z e z o k u - p a c j ę a u s t r j a c k ą , a w i ę c i L u b l i n . W dniu 2 l i s t o p a d a 1918

l t n j e k o l e j o w c - t e j o k u p a c j i z n a l a z ł y s i ę w r ę k u k o l e j o w c ó w p o l a k ó w , a w s a t n y m L u b l i n i e z a c z ę t o r o z b r a j a ć z a ł o g ę w o j - s k o w ą , c o p r z y d e z o r g a n i z a c j i w o j s k a a u s t r j a c k i e g o i d e z o r - j c n t a c j i w ł a d z w o j s k o w y c h p r z y s z ł o z ł a t w o ś c i ą . W o j s k o w i *

p o l a c y z a j ę l i o d p o w i e d n i e s t a n o w i s k a , p o s i ł k u j ą c s i ę c z ł o n - k a m i P o l s k i e j O r g a n i z a c j i W o j s k o w e j . N a w e t m ł o d z i e ż S z k o l n a w c i a g n ę ł a s i ę d o O b y w a t e l s k i e j S t r a s y B e z p i e c z e ń - s t w a i z a j ę ł a p o s t e r u n k i w a r t o w n i c z e p r z y m a g a z y - n a c h w o j s k o w y c h , c h r o n i ą c m i e n i e p u b l i c z n e o d g r a b i e ż y . -

L u b l i n d n i a t e g o i n a s t ę p n y c h p r z y b r a ł w y g l ą d n i e z w y k ł y , z g i e ł k l i w y . O r g a n i z o w a n i e s i ę w ł a d z p o l s k i c h , ruch p a t r o l i w o j s k o w y c h i S t r a ż y B e z p i e c z e ń s t w a , w y m a r s z i w y j a z d w o j s k o w y c h o b c y c h n a r o d o w o ś c i , w y l ę g a n i e t ł u m ó w z a c i e - k a w i o n y c h n a u l i c e n a d a w a ł y o s o b l i w e p i ę t n o m i a s t u . C o ś n i e z w y k ł e g o s i ę d z i a ł o , c o ś s i ę t w o r z y ł o . J a k k o l w i e k z m i a - n y t e w L u b l i n i e o d b y w a ł y s i ę pod e g i d ą c e n t r a l n y c h w ł a d z p a ń s t w o w y c h p o l s k i c h , j a k k o l w i e k r ó ż n e n o m i n a c j e s z ł y z W a r s z a w y , to j e d n a k p a n o w a n i e — o d D ę b l i n a n a p ó ł n o c —

(3)

o k u p a c j i n i e m i e c k i e j , u t r u d n i a j ą c e j ł ą c z n o ś ć z e s t o l i c ą , s p r a - w i a ł o , ż e L u b l i n s t a w a ł s i ę o ś r o d k i e m ż y c i a o d r ę b n e g o , w o l n e g o od u c i s k u o k u p a n t ó w . T u w r z a ł o życie p o l i t y c z n e n a z e w h ą t r z , a l e t e ż i w p o d z i e m i a c h . Z j e d n e j s t r o n y k r z ą t a n i e s i ę o k o ł o s z y b k i e g o ^ f o r m o w a n i a się s i ł y z b r o j n e j , n i e z b ę d n e j d o n a d a n i a m o c y i p o w a g i z a r a d z e n i o m władz*

p a ń s t w o w y c h i d a n i a o d p r a w y z a k u s o m b a n d r . u s i ó s k i c h * . z a p u s z c z a j ą c y c h s i ę d o p o ł u d n i o w o - w s c h o d n i c h p o w i a t ó w Z i e m i L u b e l s k i e j ; a z d r u g i e j s t r o n y u j r z e l i ś m y w L u b l i n i e g r o m a d y z o r g a n i z o w a n e j m ł o d z i e ż y w i e j s k i e j , s z y k u j ą c e j s i ę r z e k o m o do w o j s k a , a w ł a ś c i w i e , j a k s i ę n i e b a w e m o k a z a ł o , t r z y m a n e j w r e z e r w i e na w y s t ą p i e n i e c z y n n e o r g a n i z a c j i p o l i t y c z n y c h l e w i c y .

j a k o ż o r g a n i z a c j e t e w n o c y z G n a 7 l i s t o p a d a 1918 r.

d o k o n a l v p r z e w r o t u p o l i t y c z n e g o w L u b l i n i e , o g ł a s z a j ą c . P o l s k ą R e p u b l i k ę l u d o w ą , o d s ą d z a j ą c od W ł a d z y R a d ę R e - g e n c y j n ą i R z ą d W a r s z a w s k i , p r z y j m u j ą c z a $ o d w o j s k a p o d w o d z ą R y d z a - Ś m i g ł e g o p r z y s i ę g ę na w i e r n o ś ć n o w e j o r g a n i z a c j i p a ń s t w o w e j . O s o b y u r z ę d o w e b ą d ź u w i ę z i o n o , b ą d ź z a p r z y s i ę ż o n o . N a c z e l e r z ą d u L u b e l s k f e g o s t a n ą ł s o - c j a l i s t y c z n y p o s e ł d o W i e d e ń s k i e j R a d y P a ń s t w a I g n a c y D a s z y ń s k i w z e s p o l e w s p ó ł w y z n a w c ó w p o l i t y c z n y c h . P o - w a ż n i p r z y w ó d c y l u d o w i , u m i e s z c z e n i n a l i ś c i e n o w e g o r z ą d u , u s u n ę l i s i ę z n i e g o . Z a c z ę ł y s i ę r z ą d y s o c j a l i s t y c z n e w L u - b l i n i e i Z i e m i L u b e l s k i e j p r z y u d z i a l e o s ó b n a j c z ę ś c i e j n i e - k o m p e n t e n t n y c h w s p r a w a c h a d m i n i s t r a c j i , a w i ę c n i e u d p i - n y c h , l u b i n n y c h z e złą w o l ą d z i a ł a j ą c y c h , p r z y ^ y b r y k f f c l ^ t. ż w . m i l i c j i l u d o w e j , r e k r u t o w ą n e j b e z " " w i e l k i e g o w y b o r u ,

a b e z p o j ę c i a o s w y c h o b o w i ą z k a c h , przy r o z p ę t a n i u n i z - k i c h i n s t y n k t ó w n i e n a w i ś c i k l a s o w e j , c o z w ł a s z c z a n a w s i o p ł a k a n e w y d a w a ł o s k u t k i .

K r ó t k o r e z y d o w a ł r z ą d R e p u b l i k i L u d o w e j w L u b l i n i e . D n i a 10 l i s t o p a d a w r a c a z t w i e r d z y M a g d e b u r s k i e j d o W a r - s z a w y J ó z e f P i ł s u d s k i , n a z a j u t r z z r ą k R a d y R e g e n c y j n e j

o t r z y m u j e w ł a d z ę nad w o j s k i e m , a j u ż 14 l i s t o p a d a p o z w i - n i ę c i u o k u p a c j i n i e m i e c k i e j w W a r s z a w i e R a d a i R e g e n c y j n a a b d y k u j e , s k ł a d a j ą c w ł a d z ę n a c z e l n ą w r ę c e P i ł s u d s k i e g o . T e n z a ś s t a w i a na c z e l e r z ą d u I g n a c e g o D a s z y ń s k i e g o . M i -

n i s t e r j a z L u b l i n a p r z e n o s z ą s i ę d o W a r s z a w y , a L u b l i n p o d łcr.ótkiemi r z ą d a m i D a s z y ń s k i e g o , p ó ź n i e j M o r a c z e w s k i e g o s t a j e się z e s t o l i c y m i a s t e m p r o w i n c j o n a l n e m , n ę k a n e m nie- oidolnemi r z ą d a m i „ k o m i s a r z y l u d o w y c h " i ich p o m o c n i k ó w

(4)

• V — 4 —

— - o r a z p r z e z m i l i c j ę l u d o w ą , k t ó r e j w y b r y k i i s t a r c i a z e s t r a ż ą B e z p i e c z e ń s t w a P u b l i c z n e g o i m i l i c j ą m i e j s k ą c z ę s t o p o r u - s z a ł y o p i n i ę p u b l i c z n ą . -

U w a g ę L u b l i n a w s z a k ż e z a j ę ł y s p r a w y w o j s k o w e . W y - s t ą p i e n i e r u s i n ó w w L u b e l s z c z y ż n i e i n a R u s i C z e r w o n e j , o b l ę ż e n i e p r z e z nich L w o w a , z r o d z i ł o pilif!$ p o t r z e b ę p o m o - t y w o t e n n Ć T r s r e & T y . Z - i n I m w ł . f d z e w a r s z a w s k i e m o g ł y

z t ą p o m o c ą p o ś p i e s z y ć , L u b l i n z n i ą w y s t ą p i ł ; J u ż 2 0 li- s t o p a p a w y r u s z a b a t a l j o n p u ł k u ( 2 3 - g o ) . d z i e c i l u b e l s k i c h "

p o a w o d z ą m a j o r a W i e c z o r k i e w i c z a na R u ś , a j e d n o c z e ś n i e m ł o d z i e ż k l a s n a j w y ż s z y c h s z k ó l ś r e d n i c h w L u b l i n i e p o s t a - n a w i a w s t ą p i ć d o w o j s k a . O d w o ł a n i e s i ę w t y m w z g l ę d z i e do o p i n j i N a c z e l n e g o W o d z a , k t ó r y o f i a r y m ł o d z i e ż y n i e p r z y j ą ł i uznał za n i e m n i e j p a t r j o t y c z n y c z y n d o k o ń c z e n i e

w y k s z t a ł c e n i a , u d a r e m n i ł o i n t e n c j e m ł o d z i e ż y , k t ó r e p r z e c i e ż c h l u b n i e o j e j u c z u c i a c h ś w i a d c z ą . I m ł o d z i e ż a k a d e m i c k a z a k ł a d a n e g o w L u b l i n i e U n i w e r s y t e t u w z o r e m k o l e g o w z u- c z e l n i w a r s z a w s k i c h w z n a c z n e j c z ę ś c i w s t ą p i ł a d o w o j s k a . S p o ł e c z e ń s t w o l u b e l s k i e n i e p o p r z e s t a ł o n a t e j s e r d e c z n e j

d a n i n i e d l a o j c z y z n y w p o s t a c i o c h o t n i c z y c h z a s t ę p ó w w o j - s k o w y c h . 7. j e d n e j s t r o n y z p o d z i w e m i ż y w y m u c z u c i e m ś l e d z ą c b o h a t e r s k i e w a l k i l w o w i a n , d o w o z i ł o im o k ó l n ą d r o - g ą ż y w n o ś ć , l e k a r s t w a i w s z y s t k o , „ c z y m c h a t a b o g a t a " ; z d r u g i e j z a ś t r o s k a o s w e g o m ł o d e g o ż o ł n i e r z a k a ż e p a - m i ę t a ć o s t a ł e j d l a n i e g o p o m o c y . P o w s t a j e w i ę c w L u b l i - n i e ( 2 8 - X I - 1 9 1 8 ) T o w a r z y s t w o P r z y j a c i ó ł Ż o ł n i e r z a p o l s k i e - g o , k t ó r e d o s y ł a n a f r o n t ś r o d k i o p a t r u n k o w e , c i e p ł ą o d z i e ż ,

u p o m i n k i g w i a z d k o w e , a w s a m y m L u b l i n i e w i e l o s t r o n n i e o p i e k u j e s i ę ż o ł n i e ' r z e m p o l s k i m , z a k ł a d a G o s p o d ę d l a ż o ł - n i e r z y i w o g ó l e a ż d o t ą d ż y w ą r o z w i j a d z i a ł a l n o ś ć w t y m k i e r u n k u .

Ś r ó d z g i e ł k u w y p a d k ó w p o l i t y c z n y c h j e s z c z e w p a ź - d z i e r n i k u 1 9 1 8 r o k u , p o 8 - m l o m i e s i ę c z n e j p r z e r w i e , s p o w o - d o w a n e j r o z w i ą z a n i e m p r z e z o k u p a n t ó w p o p r z e d n i e j R a d y

m i e j s k i e j , o d b y w a j ą s i ę w y b o r y d o n o w e j R a d y n a z a s a d z i e t e j s a m e j o r d y n a c j i w y b o r c z e j a u s t r j a c k o - o k u p a c y j n e j . N a c z e l e R a d y s t a n ą ł p. J a n T u r c z y n o w i c z , k t ó r y w dniach li-

s t o p a d o w y c h o k a z a ł d u ż o e n e r g j i i z a b i e g l i w o ś c i o d o b r o m i a s t a i b e z p i e c z e ń s t w o j e g o m i e s z k a ń c ó w . G d y j e d n a k ( 5 - X I 1918) p o w s t a ł a w L u b l i n i e r a d y k a l n a R a d a D e l e g a t ó w R o b o t n i c z y c h , s t a j ą c a s i ę z dnia na d z i e ń c o r a z w y r a ź n i e j - s z y m o g n i s k i e m h a s e ł i t e n d e n c j i k o m u n i s t y c z n y c h i c o r a z

• • •

(5)

b a r d z i e j w k r a c z a j ą c a na teren s p r a w p o l i t y c z n y c h ; g d y h a s ł a r e w o l u c j i s p o ł e c z n e j * u s i l n i e s z c z e p i o n e p r z e z a g i t a t o r ó w i

„ o s o b y u r z ę d o w e- R e p u b l i i l u d o w e j , z n a j d o w a ł y o d d ź w i ę k na wsi ( z a b u r z e n i a a g r a r n e ) i w m i e ś c i e ( s t r e j k i , t. zw. z w i ą - zki z a w o d o w e , p o g r ó ż k i i b ó j k i ) ; — i R a d a m i e j s k a nie u n i - k n ę ł a z t e j s t r o n y napaści, c z e g o p r z y k ł a d e m — r o z b i c i e p o - s i e d z e n i a R a d y m i e j s k i ' : j . .nrzez t e g o r o d z a j u p u b l i c z n o ś ć *

w dniu 26 l i s t o p a d a 1918 r. G d y z a ś M i n i s t e r s p r a w w e - w n ę t r z n y c h T h u g u t t z a ż ą d a ł d o k o o p t o w a n i a d o R a d y m i e j - s k i e j „ d e m o k r a t y c z n y c h " R a d n y c h , a u g r u p o w a n i a s o c j a l i - s t y c z n e d o p o r o z u m i e n i a w t y m w z g l ę d z i e d o j ś ć nie m o g ł o , c z y n n o ś c i R a d y m i e j s k i e j na r a z i e u s t a ł y , n i e b a w e m z a ś R z ą d p. M o r a c z e w s k i e g o d e k r e t e m z dnia 13 g r u d n i a o g ł o s i ł n o w ą o r d y n a c j ę w y b o r c z ą , na p o d s t a w i e k t ó r e j w y b o r y w L u b l i - nie o d b y ł y s i ę d. 23 l u t e g o 1919 roku. Ż y w i o ł y r a d y k a l n e , z d o b y w s z y t y m r a z e m z n a c z n i e j s z ą i l o ś ć g ł o s ó w , p r z e p r o - w a d z a ł y c z ę s t o p r z y p o m o c y r a d n y c h — ż y d ó w — u c h w a ł y . w s w y m d u c h u . W p r o w a d z o n a za r z ą d ó w M o r a c z e w s k i e g o z a s a d a w y p ł a c a n i a z a p o m ó g . b e z r o b o t n y m- r o z z u c h w a l i ł a

p r ó ż n u j ą c e t ł u m y , a k i e d y M a g i s t r a t p r a g n ą c j e z a t r u d n i ć przy r o b o t a c h m i e j s k i c h , p r z e p r o w a d z i ł d r o g ę d o s t a c j i ko- lei p r z e z t o r f i a s t e n a d b y s t r z y c k i e łąki, r o b o t a s z ł a l e n i w o , p o c h ł a n i a ł a mil jony, a w y m a g a n i a r o b o t n i k ó w r o s ł y i r o s n ą dotąd nie w s p ó ł m i e r n i e do w y d a j n o ś c i p r a c y . Na c z e l e R a - d y m i e j s k i e j s t a n ą ł p o c z ą t k o w o p. K . T o m o r o w i c z , po t y m pani Z a k r z e w s k a , w r e s z c i e p o n o w n i e p. Jan T u r c z y n o w i c z ; na c z e l e m a g i s t r a t u w tych t r u d n y c h w a r u n k a c h p r a c u j e p. p r e z y d e n t - C z e s ł a w S z c z e p a ń s k i . J a k k o l w i e k w s z a k ż e o r ó ż n y c h d z i a ł a c h g o s p o d a r k i m i e j s k i e j w y r a z i ć s i ę m o ż n a k r y t y c z n i e r o b o t y p u b l i c z n e , a p r o w i z a c j a , s z p i t a l n i c t w o , s t o - sunki s a n i t a r n e , a n a d e w s z y s t k o f i n a n s e , to trudno w ł a d z o m m u n i c y p a l n y m o d m ó w i ć d o b r e j w o l i , a w p e w n y c h d z i a ł a c h w i d a ć z n a c z n y p o s t ę p ( s z k o l n i c t w o e l e m e n t a r n e , t a n i e kuch- n i e , p o i n o c s p o ł e c z n a i t. d.)

W a ż n y m dla L u b l i n a i z i e m i l u b e l s k i e j w y p a d k i e m b y - ła k o n s e k r a c j a ks. M a r j a n a - L e o n a F u l m a n a , p r o b o s z c z a - C z ę s t o c h o w s k i e j parafjl ś w . Z y g m u n t a , n a b i s k u p a d j e c e z j i

l u b e l s k i e j . N o w y b i s k u p o d b y ł i n g r e s do k a t e d r y l u b e l s k i e j g r u d n i a 1918 r o k u w c z a s i e n a j w i ę k s z e g o z a m ę t u s t o - s t o s u n k ó w s p o ł e c z n y c h na wsi i w m i e ś c i e . J . E . k s . b i s k u p F u l m a n p r z y b y ł d o L u b l i n a j a k o z w i e r z c h n i k d u r h o w n y d j e - c e z j i , j a k o n i e s t r u d z o n y p r a c o w n i k n a niwie s p o ł e c z n e j i j a - k o g o r ą c y p a t r j o t a ) p e ł e n p o ś w i ę c e n i a d l a s p r a w y n a r o d o -

(6)

— ć —

w e j . O d l a z u t e ż oddał -się w y t ę ż o n e j p r a c y . P r z e z liczne n o m i n a c j e o d ś w i e ż y ł i u p o r z ą d k o w a ł a d m i n i s t r a c j ę cljecezji, zakładał n o w e parafje, wizytował k o ś c i o ł y l u b e l s k i e i p r o -

w i n c j o n a l n e : o d w i e d z a ! i n s t y t u c j e i z r z e s z e n i a katolickie, w g l ą d a ł w życits r o b o t n i c z e i starał się nadać mu o k r e ś l o n y k i e r u n e k s p o ł e c z n y , w s z ę d z i e podnosił d u c h * , r e l i g i j n e g o

i n a r o d o w e g o ; W księdzu b i s k u p i e - s u f r a g o n i e - A d o l f i e J e ł o - w i c k i m z n a l a z ł - J . E. ks. b i s k u p F u l m a n g o d n e g o p o m o c n i k a

w s w y c h p r a c a c h d u s z p a s t e r s k i c h .

U n i w e r s y t e t k a t o l i c k i w L u b l i n i e , k t ó r e g o z a ł o ż e n i e s y g n a l i z o w a ł j u ż r o c z n i k p o p r z e d n i n a s z e g o k a l e n d a r z a o t w o r z y ł s w o j e p o d w o j e i rozpoczął w y k ł a d y 9 g r u d n i a

1918 r o k u . O d t e j . c h w i l i u c z e l n i a ta r o z w i j ^ s i ę c o r a z bar- d z i e j i p o z a p r a c ą g ł ó w n ą w a u d y t o r j a c h i s e m i n a r j a ć h pro- m i e n i e j e na z e w n ą t r z p r z e z urządzanie w y k ł a d ó w p o w s z e c h - nych u n i w e r s y t e c k i c h , s e k c j i p o p i e r a n i a r u c h u s p o ł e c z n e g o , p o d n o s z e n i e a k t u a l n y c h z a g a d n i e ń n a u k o w y c h i t. d.

S z k o l i — ś r e d n i e w L u b l i n i e w l i c z b i e c z t e r e c h m ę s k i c h j s z e ś c i u ż e ń s k i c h ( j e d e n a s t a k o e d u k a c y j n a ż y d o w s k a s t a ł a pa u b o c z u ) w dniach l i s t o p a d o w y c h 1918 roku f f r z e c h o d z i ł y k r y z y s d z i ę k i w y p a d k o m p o l i t y c z n y m . Z j e d n e j b o w i e m s t r o n y c z ę ś ć personelu n a u c z y c i e l s k i e g o w s t ą p i ł a .do w o j s k a

lub o d d a l a s w ą pracę na usługi rządu republiki l u d o w e j , oprtszcznjąc s t a n o w i s k a w s z k o ł a c h ; Y d r u g i e j młodzież s t a r - s z a szkól m ę s k i c h p o c z ą t k o w o w s z e r e g a c h o b y w a t e l s k i e j

S t r a ż y B e z p i e c z e ń s t w a , później w s z e r e g a c h w o j s k o w y c h s k ł a d a ł a s w ą p r a c ę na ołtarzu O j c z y z n y , p o w o d o w a ł a j e d -

nak s z c z e r b y w s z e r e g a c h u c z ą c e j s i ę m ł o d z i e ż y . C z ę ś ć t e j m ł o d z i e ż y , j a k w z m i a n k o w a l i ś m y w y ż e j , p o s ł u s z n a w e z - waniu N a c z e l n e g o W o d z a w r ó c i ł a d o z a j ę ć s z k o l n y c h i g o r - l i w y m p r z y k ł a d a n i e m s i ę do nauk w y r ó w n a ł a c z a s s t r a c o n y dla s z k o l v w l i s t o p a d z i e . T o też z k o ń c e m roku S z k o l n e g o 1 9 1 8 1 9 n o w y z a s t ę p m a t u r z y s t ó w i m a t u r z y s t e k l u b e l s k i c h s t a n ą ł u p r o g u w y ż s z y c h uczelni. C z ę ś ć ich w s t ą p i ł a do w o j s k a , j a k o o c h o t n i c y .

S z k o ł a filologiczna im. S t a n i s ł a w a S t a s z i c a , k i e r o w a n a do j e s i e n i 1918 roku p r z e z s t a r e g o p e d a g o g a p. G r a c j a n a C h m i e l e w s k i e g o , przechodzi pod kierunek p. W i k t o r a S t r z e m - b o s z a , i w r e s y r i e z o s t a j e u p a ń s t w o w i o n a , d o s t a j ą c c z a s o w e p o m i e s z c z nie w g m a c h u b. g i m n a z j u m ż e ń s k i e g o przy placu

• B e r n a r d y ń s k i m , a o s t a t e c z n e w g m a c h u b. g i m n a z j o m m ę - s k i e g o przy ul. N a m i e s t n i k o w s k i e j 12. J e d n o c z e ś n i e upań-

• •

(7)

s t w o w i o n e z o s t a ł y d w a s e m i n a r j u m n a u c z y c i e l s k i e k o e d u k a - c y j n e i łącznie z d o t y c h c z a s o w y m s e m i n a r j u m ż e ń s k i m p a ń -

s t w o w y m z r e f o r m o w a n e na d w i e u c z e l n i e : m ę s k ą i ż e ń s k ą . S z k o l n i c t w o niższe, p o z o s t a j ą c e pod k i e r u n k i e m R a d y S z k o l n e j a pod e g i d ą M i g i s t r a t u , w l i c z b i e t r z y d z i e s t u k i l k u s z k ó ł r o z w i j a s i ę p o m y ś l n i e w k i e r u n k u k s z t a ł c e n i a d z i a t w y , , c h r o m a j ą c n a t o m i a s t na p u n k c i e m a t c r j a l n e g o u p o s a ż e n i a i braku o d p o w i e d n i c h lokali.

P o z a t y m d z i a ł a l n o ś ć o ś w i a t o w ą r o z w i j a j ą : M a c i e r z S z k o l n a ( k u r s y d l a a n a f a l b e t ó w , C z y t e l n i a L u b e l s k a ) , s e k c j a o ś w i a t o w a przy s t o w a r z y s z e n i u s p o ż y w c ó w ( U n i w e r s y t e t lu-

d o w y , c z y t e l n i a ) . B i b l i o t e k a im. S t . ł . o p a c i ń s k i e g o . C z y t e l n i a C e n t r a l n a , k u r s y b u c h a l t e r y j n e im. S t . S u l i n i i e r s k i c g o , k u r s y h a n d l o w e przy S t o w a r z y s z e n i u p r a c o w n i k ó w h a n d l o w y c h i p r z e m y s ł o w y c h m. W a r s z a w y O d d z i a ł l u b e l s k i . S z k o ł a r z c m i e ś l n i c a im. S y r o c z y ń s k i e g o , S z k o ł a r z e m i e ś l n i c a im.

ś p . j u l j u s z a V e t t e r a j d w i e s z k o ł y z a w o d o w e d l a k o b i e t , trzy s z k o ł y f r e b l o w s k i e , Z a k ł a d y o ś w i a t o w e T w o - D o b r o c z y n -

ności i inne.

P r a s ę m i e j s c o w ą r e p r e z e n t o w a ł y dzienniki „ Z i e m i a L u b e l s k a " i „ G ł o s L u b e l s k i " o k i e r u n k u n a r o d o w y m , o r a z

„ D z i e n n i k L u b e l s k i " o k i e r u n k u r a d y k a l n y m . T e n ostatni z braku p o p a r c i a p r z e s t a ł w y c h o d z i ć z d n i e m 8 l u t e g o 1919 r., otl września t e g o ż roku j e d n a k z a s t ą p i ł g o „ D z i e ń p o l s k i " . T y g o d n i k h u m o r y s t y c z n y „ D j a b e ł " o kierunku s o c j a l i s t y c z - n y m p r z e n i ó s ł się d o W a r s z a w y , p o w s t a ł n a t o m i a s t w Lu- blinie 7 , Ś m i e c h " o k i e r u n k u n a r o d o w y m i ten d p t ą d w y - c h o d z i . L u b l i n p o s i a d ł n a d t o o r g a n s p e c j a l n y p; t. „ P r z e - g l ą d k o b i e c y " , ora-z „ P r z e g l ą d handlowy'*. S p r a w y z a w o - d o w e r o b o t n i c z e r e p r e z e n t u j e „ R o b o t n i k " , o r g a n S t o w a r z y - s z e n i a R o b o t n i k ó w C h r z e ś c i j a ń s k i c h . W y c h o d z i r ó w n i e ż w L u b l i n i e p i s m o l u d o w e . „ N o w a j u t r z e n k a " , - r e d a g o w a n a p r z e z k s . A . K w i a t k o w s k i e g o z B y c h a w y . H a r c e r z e l u b e l - scy z a c z ę l i w y d a w a ć w j e s i e n i 1919 r. c z a s o p i s m o p. t. „ N a s z e p i s m o " . P o k ą t n l e z j a w i a ł y s i c t e ż w L u b l i n i e , n u m e r y w y - - d a w n i c t w a . . R u c h k o m u n i s t y c z n y4' j a k o s i g n u m t e m p o r i s .

S t w o r z o n e w r. 1915 j a k o w y n i k p o t r z e b k u l t u r a l n y c h s p o ł e c z e ń s t w a t u t e j s z e g o M u z e u m l u b e l s k i e nie m o g ł o s i ę n a l e ż y c i e r o z w i n ą ć za c z a s ó w o k u p a c j i , g ł ó w n i e p r z e z z a j ę - c i e na c e l e w o j s k o w e g m a c h u m u z e a l n e g o . D o p i e r o w r o k u

1919 o d z y s k a n a r z y ś ć g m a c h u u m o ż l i w i ł a z g r o m a d z e n i e z b i o - r ó w w j e d n y m m i e j s c u , a l e s z c z u p ł o ś ć l o k a l u nie p o z w a l a

(8)

n a o d p o w i e d n i e ich r o z m i e s z c z e n i e , a b y w c a ł o ś c i u d o s t ę p - n i ć j e p u b l i c z n o ś c i l u b e l s k i e j . Z a r z ą d z a m i e r z a u r z ą d z a ć

\ v y s t a w y p o s z c z e g ó l n y c h d z i a ł ó w .

J a k o na w y r a z p o s t ę p u w d z i e d z i n i e k u l t u s z t u k i \v L u - b l i n i e w s k a z a ć n a l e ż y na p o w s t a n i e t u t a j s a l o n u a r t y s t y c z - n e g o , g d z i e n a s k r o m n ą s k a l ę u r z ą d z a n e b y ł y * c v y s t a w y p r a c m a l a r s k i c h a r t y s t ó w l u b e l s k i c h i z a m i e j s c o w y c h .

D u ż y m o ż y w i e n i e m w d z i e d z i n i e s z t u k i - m u z y c z n e j o d - z n a c z a ł o s i ę l u b e l s k i e T o w a r z y s t w o M u z y c z n e p o d k i e r u n - k i e m p. J a n u s z a M i k e t t y . C z ę s t e k o n c e r t y z p i e r w s z o r z ę d - n e m i s i ł a m i w y k o n a w c z e m i ( n p . P e t r i , Ś l i w i ń s k i , B a r ć e w i c z ,

K o r o l e w i c z - W a y d o w a , M e l c e r , R y c h t e t ó w n a , C o m t e W i l g o c - k a , S z w a r c e n s z t a j n i w. in.), t. z w . p o r a n k i p e d a g o g i c z n e d l a p o p u l a r y z o w a n i a a r c y d z i e ł m u z y k i , p o d n i e s i e n i e p o z i o m u

s z k o ł y m u z y c z n e j im. S t a n i s ł a w a M o n i u s z k i , w r e s z c i e z e ś w i e t - n y m w y n i k i e m k o n k u r s m u z y c z n y im. I g h a c c g o P a d e r e w s k i e - g o ( w c z e r w c u 1 9 1 9 ) ś w i a d c z ą w y m o w n i e o p r a c y z a r z ą d u T - w a i o r u c h l i w o ś c i i n s t y t u c j i , k t ó r e j nie z a w s z e , n r e s t e t y , o d p o w i a d a ł o z a i n t e r e s o w a n i e z e s t r o n y p u b l i c z n o ś c i .

I n a c z e j m a j ą s i ę s p r a w y T e a t r u W i e l k i e g o w L u b l i n i e . L e k k a m u z a w o j e n n a l a t p o p r z e d n i c h s t a ł a s i ę s t r a w ą p o - w s z e d n i ą n i e w y b r e d n e j p u b l i c z n o ś c i i w r o k u s p r a w o z d a w - c z y m . O b n i ż e n i e p o z i o m u a r t y s t y c z n e g o u s u w a o d t e a t r u w y k w i n t n i e j s z ą p u b l i c z n o ś ć , a n a p o d n i e s i e n i e t e g o ż p r z y p a n u j ą c e j d r o ż y ź n i e nie s t a ć d y r e k c j ę t e a t r u . R o b i o n e s ą s t a r a n i a o u m i a s t o w i e n i e t e a t r u , c o w p ł y n ę ł o b y d o d a t n i o n a j e g o r o z w ó j . W y b i t n y m m o m e n t e m w d z i a ł a l n o ś c i t e a t r u t e g o w t y m o k r e s i e s ą g o ś c i n n e w y s t ę p y M i e c z y s ł a w a F r e n k l a

w e w r z e ś n i u 1919 r o k u .

9

T ł u m n i e z n t o z b i e r a ł a . s i ę p e w n a k a t e g o r j a p u b l i c z n o ś c i w m i e j s c o w y c h k i n e m a t o g r a f a c h , k t ó r e z w y ś w i e t l a n e m i o b r a - z a m i o t r e ś c i n a j c z ę ś c i e j s e n s a c y j n e j l u b d r a s t y c z n e j ł ą c z y ł y r ó ż n e p o p i s y a t l e t y c z n e , m u z y c z n e l u b l e k k i e j m u z y t e a -

t r a l n e j . _

Ż y c i e e k o n o m i c z n e L u b l i n a w o k r e s i e s p r a w o z d a w c z y m m a o d r ę b n ą f i z j o n o m j ę . Z j e d n e j s t r o n y z a w i e s z e n i e d z i a - ł a ń w o j e n n y c h na z a c h o d z i e u d o s t ę p n i ł o d o w ó z t o w a r ó w s t a n t t ą d d o P o l s k i , a w i ę c s p o w o d o w a ł o o ż y w i e n i e h a n d l u , p o w s t a j ą w L u b l i n i e n o w e i n s t y t u c j e b a n k o w e ( B a n k Z i e m i P o l s k i e j , B a n k S p ó ł e k Z a r o b k o w y c h P o z n a ń s k i c h ) , p o w s t a j ą t o w a r z y s t w a a k c y j n e i k o o p e r a t y w y . W y d z i a ł B u d o w l a n y G L , K o m . R a t . p r z e m i a n o w a n y z o s t a j e na O k r ę g o w y U r z ą d

(9)

O d b u d o w y K r a j u i t. d. i t. d.; a z d r u g i e j s t r o n y c z y n n i k ! p o l i t y c z n e i e k o n o m i c z n e s p o t ę g o w a ł y d o t y c h c z a s o w ą d r o - ż y z n ę , w z r a s t a j ą c ą a ż d o t ą d s t a l e . Na w y n i s z c z o n y p r z e z o k u p a n t ó w k r a j rzucili s i ę z p r o p a g a n d ą p o l i t y c z n ą , u ż y w a - j ą c d o o s i ą g n i ę c i a s w y c h c e l ó w ś r o d k ó w e k o n o m i c z n y c h ,

różni a g i t a t o r o w i e s o c j a l i s t y c z n i i k o m u n i s t y < * m i . P o d a t n y m a t e r j a ł z n a l e ź l i w s ł u ż b i e i o l w a r c z n e j , k t ó r a na r a z i e d ą ż y ł a d o c a ł k o w i t e g o w y d z i e d z i c z e n i a w ł a ś c i c i e l i z i e m s k i c h , n a - s t ę p n i e z a ś w y m u s i ł a dla s i e b i e w y g ó r o w a n e w a r u n k i w y n a - g r o d z e n i a p r z y z n a c z n y m o b n i ż e n i u w y d a j n o ś c i p r a c y , c o o d b i ł o s i ę na c e n a c h p r o d u k t ó w s p o ż y w c z y c h o r a z ich d o -

w o z i e d o m i a s t . W o b e c t e g o i w o b e c w y w o ż e n i a z i e m i o - p ł o d ó w d o i n n y c h o k o l i c k r a j u , a n a w e t p o d o b n o c i c h a c z e m

z a g r a n i c ę ( „ s z m u g i e l " ) , L u b l i n s t a l e n i e d o m a g a ł na p u n k c i e a p r o w i z a c j i , k t ó r ą w s w e r ę c e u j ą ł był M a g i s t r a t , a g d y d ż y s t e l a t o 1919 r. nie s p r z y j a ł o u r o d z a j o m , k i l k a k r o t n e z a ś s t r a j k i s ł u ż b y f o l w a r c z n e j p o w o d o w a ł y p r z e r w y w p r a c y r o l -

nej I o s t a t e c z n i e nie p o z w o l i ł y d o k o n a ć s p r z ę t u o k o p . o w i z n , d o s z a l o n e j d r o ż y z n y , t r a p i ą c e j l u d n o ś ć L u b l i n a , p r z y b y ł a p e r s p e k t y w a g ł o d u . . . i c h ł o d u , h o i d o w ó z węg^la z k o p a l n i

k r a j o w y c h z a w i ó d ł ( n i e d o m a g a n i a k o l e j o w e ) .

Z a t o z a p a n o w a ł o w L u b l i n i e ł ą c z e n i e s i ę ludzi w Z w i ą z - ki z a w o d o w e . P o n i e w a ż a p r o w i d o w a n i c u ł a t w i a n o t y l k o z r z e s z e n i o m z o r g a n i z o w a n y m , d a ł o t o i m p u l s d o ł ą c z e n i a s i ę

w o d p o w i e d n i e g r u p y i z w i ą z k i , k t ó r e p o z a t y m w y w a l c z a ł y s o b i e s t o s o w n i e d o w z r a s t a j ą c e j d r o ż y z n y w y ż s z e n o r m y

w y n a g r o d z e n i a za p r a c ę . T o p r z e l i c y t o w a n i e w a r t o ś c i , s z r u - b ó w a n e z t y g o d n i a na t y d z i e ń c o r a z w y ż e j , d o p r o w a d z a d o b ł ę d n e g o k o ł a , w k t ó r e s i ę w p l a t a i s k a r b p a ń s t w a w p o - s t a c i s u b s y d j ó w , a ten stoi n i c ś w i e t n i e .

" W s p o m n i e l i ś m y o o f i a r n o ś c i L u b l i n a n a S k a r b n a r o d o - w y w p i e r w s z e j c h w i l i p o u s u n i ę c i u o k u p a n t ó w . - O f i a r n o ś ć -

ta" u s t a ł a za r z ą d ó w s o c j a l i s t y c z n y c h M o r a c z e w s k i e g o , k t ó r y nie c i e s z y ł s i ę z a u f a n i e m w i ę k s z o ś c i n a r o d u . O ż y w i ł a s i ę z n o w u , g d y na a r e n i e p o l i t y c z n e j z j a w i ł s i ę I g n a c y P a d e - r e w s k i i p o w o ł a ł d o ż y c i a n o w y g a b i n e t n a r o d o w y ( 4 - 1 - 1 9 1 9 ) .

L u b l i n u c z c i ł t e n fakt r a d o s n y m o b c h o d e m , ku n i e z a d o w o l e - niu r o z h u k a n e j g a r ś c i s o c j a l i s t y c z n e j , k t ó r e j s e k u n d o w a ł a M i l i c j a L u d o w a . - ,

N i e c h n a m w o l n o b ę d z i e p r z e b i e c p o b i e ż n i e g ł ó w n i e j - s z e o d t e g o m o m e n t u w y p a d k i k r a j o w e , k t ó r e o d b i ł y s i ę e c h e m w L u b l i n i e l u b w k t ó r y c h L u b l i n b r a ł u d z i a ł .

i

(10)

N i e b a w e m o g ł o s z o n a o r d y n a c j a w y b o r c z a do S e j m u u s t a w o d a w c z e g o z a i n t e r e s o w a ł a L u b l i n w y b o r a m i , do któ- r y c h z g ł o s z o n o 13 list w y b o r c z y c h . W y b o r y o d b y ł y się

w L u b l i n i e 26 s t y c z n i a , w okręgu l u b e l s k i m 31-1-1919. L u b - lin w y b r a ł na s w e g o p r z e d s t a w i c i e l a p i e r w s z e g o o b y w a t e l a k r a j n I g n a c e g o P a d e r e w s k i e g o , ponieważ j e d n a k w y b r a ł a go ą

bvla" r ó w n i e ż i W a r z a w a . zrzekł się on p r e t o mandatu z Lu- blina, g d z i e ^ a s t ą p i ł g o r e d a k t o r „ G ł o s u L u b e l s k i e g o " p. R y - s z a r d W o j d a l i ń s k i .

Dzień otwarcia S e j m u u s t a w o d a w c z e g o w W a r s z a w i e 10 l u t e g o 1919 r. uznany z o s t a ł przez Nączelnika P a ń s t w a za ś w i ę t o n a r o d o w e . O b c h o d z o n o je i w L u b l i n i e , c o s p a - r a l i ż o w a ł o m a n i f e s t a c j e s o c j a l i s t y c z n e .

K a ż d y d o n i o ś l e j s z y w y p a d e k polityczny ż y w y m e c h e m o d b i j a ł się w L u b l i n i e . N i e p e w n e losy G d a ń s k a , S ł ą z k a

C i e s z y ń s k i e g o , Ś l ą z k a G ó r n e g o , L w o w a i „ G a l i c j i W s c h o d - n i e j- z n a j d o w a ł y o d d ź w i ę k w postaci wieców, uchwal, pro-

t e s t ó w , c z y n n e j p o m o c y pieniężnej lub s z c z e r e j radości, j e - żeli s p r a w a p r z e c h y l a ł a się na naszą k o r z y ś ć . S i ę g a l i ś m y

i w p r z e s z ł o ś ć . Dnia 2 4 - g o m a r c a 1919 r. o b c h o d z i ł Lublin 1 2 5 - t ę rocznicę przysięgi T a d e u s z a K o ś c i u s z k i na rynku K r a - k o w s k i m , 3 g o m a j a — r o c z n i c ę K o n s t y t u c j i 1791 r., a 1 lipca

1919 roku — 350-ą r o c z n i c ę w i e k o p o m n e j U n j i L u b e l s k i e j . W dniu t y m u r o c z y s t e pontyfikalne n a b o ż e ń s t w o w k o ś c i e l e p o - D o m i n i k a ń s k i m z g r o m a d z i ł o t ł u m y lublinian, a świetna a k a d e m j a w U n i w e r s y t e c i e L u b e l s k i m liczne z a s t ę p y inteli?

g l e n c j i m i e j s c o w e j , która złożyła w i e ń c e u pomnik.% Unji na K r a k o w s k i m - P r z e d m i e ś c i u :

P o d n i o s ł e c h w i l e jakie p r z e ż y w a ł L u b l i n , p r z e p l a t a n e b y ł y m o m e n t a m i c i e m ń c m i lub g r o ż n e m i , j a k c h m u r n e dnie i burze p r z e p l a t a j ą dnie p o g o d n e i s ł o n e c z n e .

O t o m a r c o w y s t r e j k s ł u ż b y m i e j s k i e j : o b s ł u g a w biu- r a c h u s t a j e , p o g o t o w i e r a t u n k o w e n i e c z y n n e , straż o g n i o w a nic wyjeżdża do p o ż a r ó w i z d e j m u j e koła od w o z ó w , t r u m - n y n i e p o g r z e b a n y c h n i e b o s z c z y k ó w z a l ę g a j ą cmentarz...

S ł u ż b a d o m a g a się p o d w y ż e k ; c o w y n o s i o k o ł o 30000000 k o r o n , a b u d ż e t m i e j s k i p r z e w i d u j e 7 0 0 0 0 0 0 koron niedo- b o r u . P o m i m o to R a d a m i e j s k a p o d w y ż k i u c h w a l a !

O t o dnia 11 kwietnia w y b u c h m a g a z y n ó w w o j s k o - w y c h z amunicją: w y p a d e k c z y z b r o d n i c z y zamach k o m u - n i s t ó w nie w y j a ś n i o n o . S z k o d y w mieście duże, z w ł a s z c z a w w y b i t y c h s z y b a c h .

• - * •

(11)

O t o znowu strejlc policji m i e j s k i e j i p o z o s t a w i e n i e lud- ności bez o p i e k i (15.1V)...

A l e z n ó w n a h o r y z o n c i e L u b l i n a z a j a ś n i a ł o s ł o ń c e . D a w n o g r ó d t r y b u n a l s k i nie o b c h o d z i ł t a k r a d o ś n i e ś w i ą t Z m a r t w y c h w s t a n i a . P o m y ś l n e w i e ś c i : f r o n t u k r a i ń s k i p o d L w o w e m p r z e r w a n y p r z e z w o j s k o p o l s k i e ! W i l n o z d o b y t e przez n a s na b o l s z e w i k a c h (20.1 V.19>! W r e s z c i e j a d ą d o k r a j u tak d ł u g o o c z e k i w a n e d y w i z j e g e n e r a ł a J ó z e f a H a l l e r a i o t o j u ż w L u b l i n i e ! N i e b a w e m z j e ż d ż a t u t a j i. s a m g e - nerał H a l l e r (4 m a j a ) .

O g l ą d a ł stary L u b l i n w m u r a c h swoich ( innych d o - s t o j n y c h g o ś c i : 13 k w i e t n i a b a w i w L u b l i n i e M i n i s t e r z d r o - w i a p. J a n i s z e w s k i ; 3 0 / 1 V p r z y b y w a tu J , E. b i s k u p W o j s k P o l s k i c h G a l l , 3 1 ' V z w i e d z a o d p o w i e d n i e b i u r a w L u b l i n i e M i n i s t e r P o c z t i T e l e g r a f u p. L i n d e ; 2 5 / V ! M i n i s t c i S p r a w W o j s k o w y c h L e ś n i e w s k i z w i e d z a u r z ą d z e n i a w o j s k o w e w L u - b l i n i e ; 1 0 / X j e s t n a o t w o r z e n i u roku a k a d e m i c k i e g o w U n i - w e r s y t e c i e L u b e l s k i m M i n i s t e r W y z n a ń R e l i g i j n y c h i O ś w i e - c e n i a P u b l i c z n e g o p. Ł u k a s i e w i c z . W r e s z c i e z a p o w i e d z i a n y na 2 3 l i s t o p a d a b . r. p r z y j a z d N a c z e l n i k a P a ń s t w a J ó z e f a P i ł s u d s k i e g o z p o w o d u c h o r o b y t e g o ż o d ł o ż o n y z o s t a ł d o p o ł o w y g r u d n i a .

D o n i o s ł o ś ć ś w i a t o w e g o z n a c z e n i a faktu p o d p i s a n i a p o - k o j u z N i e m c a m i w W e r s a l u 2 8 c z e r w c a 1919 r o k u odczuł r a d o ś n i e L u b l i n , b o w tym a k c i e z a g w a r a n t o w a n e z o s t a ł o p o w s t a n i e - s a m o d z i e l n e j n i e p o d l e g ł e j P o l s k i , p o ł ą c z o n e j z trzech ongi z a b o r ó w . . . S p r a w y g r a n i c , s p r a w y k r a j ó w

k r e s o w y c h r o z s t r z y g a n e j e s z c z e b ę d ą b ą ć d r o g ą p l e b i s c y t u , b ą ć c z y n a m i o r ę ż a p o l s k i e g o , ale R z ą d P a ń s t w a j u ż s t a n ą ł i nie o b a l ą g o k n o w a n i a p o s t r o n n e ani n u r t o w a n i e w r o g i c h ż y w i o ł ó w w e w n ę t r z n y c h . P a ń s t w o k r z e p n i e i n a b i e r a m o c y ,

a' L u b l i n z w i e l o w i e k o w ą t r a d y c j ą w z g o d z i e s t a j e d o p r a c y na p o ż y t e k O j c z y z n y i P a ń s t w a P o l s k i e g o z z a p a ł e m i w i a r ą w l e p s z ą p r z y s z ł o ś ć . I wiara ta p o z w a l a mu m ę ż n i e z n o s i ć c i ę ż k i e dni p r z e s i l e ń o b e c n y c h , b r a k ó w i n i e d o m a g a ń , z k t ó - rych i on i P o l s k a w y j ś ć j e d n a k m u s z ą z w y c i ę z k o . M a m y w i a r ę w p r z y s z ł o ś ć , b o m a m y ludzi, o ż y w i o n y c h i d e ą d o b r a s p o ł e c z n e g o i g o t o w y c h d o c z y n u . L u b l i n , t o w s z a k w y ł o - nił w l i s t o p a d z i e 1919 r. t a k i e g o m i n i s t r a a p r o w i z a c j i , j a k p. S t a n i s ł a w Ś l i w i ń s k i , k t ó r y t ę w a ż n ą d z i e d z i n ę g o s p o d a r k i k r a j o w e j silną u j ą ł d ł o n i ą i m a m y n a d z i e j ę , p o m y ś l n i e p r z e - p r o w a d z i w tym t r u d n y m roku w y ż y w i e n i e w i c l o m i l j o n o w e j ;

(12)

l u d n o ś c i . T u obole s t a r s z y c h sił w y t r a w n y c h w p r a c y s p o - ł e c z n e j z j a w i a j ą s i ę m ł o d z i a d z i e l n i p r a c o w n i c y , k t ó r z y n a j l e p s z ą d a l ą n a d z i e j ę , ż e ż y c i c i l o s y L u b l i n a n a l e p s z e p o p c h n ą t o r y .

P o b i e ż n a ta k r o n i k a d a l e k ą j e s t o d w y c z e k a n i a c a ł e g o m a t e r j a ł u , n i e d a j e d o k ł a d n e g o o b r a z u . C z u j e m y t o , ż e s z k i c o w o z a l e d w i e p o t r ą c a o w i e l e k w e s t j i , i n n y c h m o ż e n i e p o r u s z a w c a l e , a c i ą g l e w y b i e g a p o z a m u r y m i a s t a , z a h a - c z a j ą c o w y p a d k i k r a j o w e , p r z e w a ż n i e p o l i t y c z n e . R a c z y

t e w s z y s t k i e n i e d o k ł a d n o ś c i p o b ł a ż l i w y c z y t e l n i k w y b a c z y ć . Ż y j e m y w c z a s a c h , k i e d y w ł a ś n i e w y p a d k i p o l i t y c z n e g ó r u j ą p o n a d w s z y s t k i e m i p r z e j a w a m i ż y c i a g r o m a d n e g o , a ż y j e m y p r z y t y m w c z a s a c h c h a o t y c z n y c h , g d z i e s k ł ę b i o n y m w y p a d - k o m w t ó r u j e g u b i ą c a s i ę m y ś l l u d z k a . W y p a d k i o g ó l n o - k r a j o w e z n a j d u j ą o d b i c i e i w ż y c i u n a s z e g o m i a s t a . G d y ż y c i e k r a j u i ż y c i e L u b l i n a p o p ł y n i e n o r m a l n i e j s z y m k o r y -

t e m , i o b r a z t e g o ż y c i a b ę d z i e s p o k o j n i e j s z y i d o k ł a d n i e j s z y . L u b l i n , o g ó l n i e b i o r ą c , n a w e t w t y c h c i ę ż k i c h c z a s a c h r o z w i j a s i ę i r o z r a s t a . D o t k l i w y b r a k m i e s z k a ń ś w i a d c z y 0 p r z y r o ś c i e l u d n o ś c i i o w z m a g a n i u s i ę ż y c i a k u l t u r a l n e g o 1 e k o n o m i c z n e g o . D o s z l i ś m y d o t a k i e g o p u n k t u , z k t ó r e g o r u s z y ć n a k a z u j e k o n i e c z n o ś ć , a g d y r a z r u s z y m y , r o z w i j a ć s i ę b ę d z i e m y j a k l a w i n a g ó r s k a .

T y l k o w y t r w a j m y !

^ W ®

Cytaty

Powiązane dokumenty

Należy więc obecnie każdemu członkowi pójść do sklejpu, w k tó ry m karty stem pluje, zapytać się sklepowej w jakie dnie chleb otrzym yw ać będzie.. dniem 8

Towary te członkowie ku sklepach/lecz podyktowano nam otrzymywać będą za okazaniem le- ceny wyższe od

na Kalinow szczyżriie,

Do Związki Robotniczych Stowarzyszeń Spółdzielczych oraz do poszczególnych kooperatyw do Związku należących, zwraca się w ostatnich cz sach Ministerstwo Handlu i

Ponieważ w bliskości każdego z tych szybów mieszkają górnicy— otrzymuje się połać wielką ziemi, zamieszkałej w przeważnej części przez robotników w

Pomimo, iż wielu członków dopełniło swoje udziały, to jednak jest dużo takich, bo około 700, którzy 'należąc do S-nia od roku i dłużej, nie dopełnili

wiciela władz wojskowych, sprzeciwili się mu jednak niektórzy z robotników, którzy byli zdania, że nie warto się z nikim wią­.. zać w takich

odniosły ten skutek, że „neutralni&#34; mogli się przekonać, iż kooperacja nie może nie opierać się na pewnych warstwach społecznych, a neutralność prowadzi