C O D Z IE N N Y
EXPRESS POMORSKI
IHGFEDCBAA b o a a m e n t m iesięczny « ekapedycji 2.— w agenturach 2.15 at, aa pocztach jni 11 O g ł o a z • a i a na sir. ‘M am owej 15 gr. od m lejaca m ilim etrowego, na atr. pierwszej CO grPONMLKJIHGFEDCBA
i odnoszeniem do dom u 2.34 zł., pod opaską w Polsce 3.&0 zt. w innych krajach 4.50 zt - I od m iejsca m ilim etr., na str. trzeciej i drugiej 40 gr, od m iejsca m ilim etr., Ruch towarzystw Abonam ent kwartalny w ekspedycji 6.— zł., w agenturach 6.45 zł^ na pocztach już z odnoszę- 11 20 gr. od wiersza tekstowego. — Ogłoszenia tłumaczone, skom plikowane, z zastrzeżeni em m iejsca ulem do dom u 7.01 zt, pod opaską w Polsce 10.50 zł., w innych krajach 14.— zł. — W razie d oraz z nieczytelnym rękopisem przy każdym poszczególnym wypadku 25 procent nadwyżki — wypadków, spowodowanych siłą wyższą, przeszkód w zakładzie, strajków lub tym podobnych | Z innych krajów 200 proc, nadwyżki. — Konto Pocztów. Kasy Oszczędności, Poznań 201060. — nieprzewidzianych okolic M )ści, wydawnictwo nie odpowiada za dostarczenie pism a, a abo* II Ogłoszenia płatne natychm iast — Adres adm inistracji: Toruń, Piekary 14 • TeleŁ 647. — Za ręko nenci nie m ają prawa domagania się nledostarczonych num erów lub odszkodowania. 11 pisy niezam ówione redakcja nie odpowiada. — Adres redakcji: Toruń, Piekary 14 * Telefon 647
R o k II | T o ru ń -B y d g o s z c z -G ru d z ią d z . p ią te k 2 6 m a rc a 1 9 2 6 r N r. 8 1 .
^SSS!T^SS!B!SS!9!!!!IS!!SS5S!B!S!SS!!S!S!SS!SSS!9S!S!S!1!SSSS!!S^!SS!S}S!S!78X^}S1S!S!SSS!
| !& U H S tylko (a Restauracji Hotelu pod Orłem, M m I o w d 19 s rrS s I
Hi l MW Mith!
P rz e c iw re d u k c jo m k o le ja rz y , n o w a u s ta w a o u p o s a ż e n ia c h u rz ę d n ic z y c h i je d n o ro c z n a
s łu ż b a w o js k o w a
P o d a te k m a ją tk o w y trze b a b ęd zie za p ła c ić !
W t o r k o w e n a d z w y c z a j n e p o s i e d z e n i e R a d y M i n is t r ó w p o ś w i e c o n e b y ł o r o z p r a w o m n a d p r o w i z o r i u m b u d ż e t o w e m D y s k u s j a t o c z y ł a s i ę g ł ó w n ie m ię d z y m i n i s t r a m i : s k a r b u , Z d z i e c h o w s k im , k o l e i , C h ą » d z y ń s k im , i r o b ó t p u b l ic z n y c h B a r l ic k i m .
M i n . s k a r b u , Z d z i e c h o w s k i z a p o w i e d z i a ł p r z e d s ta w ie n i e planu
z r ó w n o w a ż e n i a b u d ż e t u p r z e d e w s z y s tk i e m p r z e z
w z m o ż e n ie d o c h o d o w o ś c i p o d a tk ó w ,
n a s t ę p n i e p r z e z o g r a n i c z e n ie i w y d a tk ó w p a ń s t w o w y c h , r e *
‘o r g a n i z a c j ę a d m in i s tr a c j i i p r z e z r e d u k c j ę p e r s o n a ln a , m ię d z y i n n y m i — k o l e j a r z y .
W p a l ą c e j s p r a w ie u p o s a ż e ń u r z ę d n ic z y c h , m i n . Z d z i e c h o w s k i z a p o w ie ®
d z i a ł w n i e s i e n i e p r o j e k t u , o p a r t e g o n a z a s a d z i e s t a ły c h p ł a c i s t r e f d r o ż v ź n ia n v c h .
S e n s a c y j n e m b y ł o o ś w ia d O z e n i e m i n . Z d z i e c h o w s k ie g o , b ę d ą c e g o w r z ą d z i e r e p r e z e n * t a n te m Z . L . N . , k t ó r y z w a lc z a n a o g ó ł p o d a t e k m a j ą t k o w y ,
że w n i e s i e u s t a w ę
N ie s z c z ę s n a u s ta w a
O d k ła d a s ię ją b e z k o ń c a K o b ie ty i m a ło le tn i b e z o c h ro n y p ra c y
zwalczana
przez przem ysłowców łódzkich, Na posiedzeniu sejm u w dniu
23 b. m . Związek Lud.-Narod.
zgłosił w niosek
o odroczeniu na dwa lata ustaw y o ochronie pracy kobiet i m ałoletnich. U staw a — dw u
krotnie już odsuwana, m iała w ejść w życie w dniu 1 lipca r. b.
U stawa ta była
W sp ó ln e p o sied zen ie s tro nn ic tw w ię k s zo ś c i rzą d o w e j
O d b ę d z ie s ię w p ią te k W zw iązku z dyskusją na wtór
kow ej R adzie M inistrów posta
now iono spow odow ać szereg konferencyj m iędzy stronnictwam i, w chodzą cem i w skład w iększości rządo
wej.
o w y r ó w n a n i u p o d a tk u m a j ą t k o w e g o .
W y w o d y m i n i s t r a s k a r b u s p o t k a ł y s i ę z o s t r y m s p r z ę c i®
w e m .
M i n . k o l e i C h ą d z y ń s k i z a ® s t r z e g ł s i ę j a k n a j b a r d z i e j s ta ® n o w c z o
p r z e c iw k o m e c h a n i c z n e j r e * d u k c j i p e r s o n e l u k o l e jo w e g o , a p r z e d e w s z y s t k ie m p e r s o n e l u s t a c y jn e g o .
M i n . r o b ó t p u b l i c z n y c h B a r ® l ic k i w y ł u s z c z y ł ż ą d a n i a P .P .S . M i ę d z y i n n e m i z a p o w i e d z i a ł z g ł o s z e n i e w n i o s k u
o j e d n o r o c z n e j s ł u ż b ie w o j s k o w e j,
c o s p o w o d u j e z m n ie j s z e n i e b u d ż e tu M . S p r . W o j s k .
Z d y s k u s j i , j a k a s i ę t o c z y ła , m o ż n a w n io s k o w a ć , ż e m i n . s k a r b u b y ł b y s k ł o n n y z g o d z i ć s i e
n a p e w n e p o d w y ż k i to w a r o ® w y c h t a r y f k o l e jo w y c h , d z i ę k i c z e m u d a ł o b y s i ę p r z y ® s p o r ^ y ć p e w n e s u m y n a p o ® k r y c ie n i e d o b o r ó w b u d ż e to ® w y c h i u n i k n ą ć r e d u k c j i p e r ® s o n a l n y c h .
D a l s z ą d y s k u s j ę o d ł o ż o n o .
którzy nie chcą poczynić żad
nych nakładów
dla ulżenia doli kobiet— m atek, pracow nic fabrycznych. G łos przem ysłow ców znalazł obroń
ców w Zw. L. Nar.!
Do czw artku m ają stronnic
twa określić sw e
stanowisko w obec ogólnej sytuacji politycznej W piątek odbędzie się w spólne posiedzenie w szystkich stron
nictw koalicyjnych.
G en ew a w K o m isji S e jm o w e j
C ię ż k o b y ło — i n a n lc z e m s ię s k o ń c z y ło
! 9 0 p ro c , p a ń s tw z a P o ls k ą
W d n iu 2 3 b . m . o d b y ło s ię p o s ie d z e n ie s e jm o w e j K o m is ji s p ra w z a g r., n a k tó re m p . p re m je r S k rz y ń s k i w y g ło s i! e x p o s e o p rz e b ie g u o b ra d w G e n e w ie .
O b ra d y , m ó w ił m . in . p . p re m je r, ro z p o c z ę ły s ię w w a ru n k a c h n ie k o rz y s tn y c h . W o p in ji w ie lu p a ń s tw o d b y w a ły s ię
a k c e n ty n a d e r w o jo w n ic z o . N ie k tó re p a ń s tw a p rz y s ła ły d o G e n e w y d e le g a tó w z in s tru k c ja m i w ią ż ą - c e m i. S k ła d R a d y L ig i s ta ł s ię c e n tra ln y m p u n k te m w a lk .
R e z u lta t n a ra d g e n e w s k ic h m ó g ł b y ć o w ie le g o rs z y . J e d n a k ż e n ie d o s z ło d o o s ta te c z n e g o k ry z y s u : b ra k i z o s ta n ą u s u n ię te w p rz y s z ło ś c i. Z o s ta ły ta k ż e
p o tw ie rd z o n o o k ła d y lo c a rn o ń s k io . P o s tu la t p o ls k i d o ty c z ą c y ró w n o c z e s n e g o w e jś c ia w ra z z N ie m c a m i d o R a d y b y ł w y s u n ię ty d la te g o , ż e z a b e z p ie c z e n ie p o k o ju i ro z b ro je n ie m o ra l
n e n ie |b y ło b y m o ż liw e b e z w s p ó ln e g o z a s ia d a n ia z N ie m c a m i w R a d z ie L ig i.
9 0 p ro c , p a ń s tw b y ło z a p rz y ję c io m P o ls k i
d o R a d y L ig i
W d y s k u s ji, w s z y s c y m ó w c y , ja k o to p p .: S tro ń s k i (C h . N .j. S e y d a (Z I.N ), P o la k ie w ic z , D ą b s k i (S tr. C h ł.), R e ic h (K o ło Ż y d .) — s tw ie rd z a li, iż d u c h L o c a ra a z o s ta ł p o g rz e b a n y w G e n e w ie . W o d p o w ie d z i z a b ie ra ł ró w n ie ż d w u k ro tin e g ło s p . p re m je r S k rz y ń s k i, s tw ie rd z a ją c , ż e je d n ą z w a ln y c h k o rz y ś c i o b ra d g e n e w s k ic h je s t u z n a n ie z a s a d y , ż e s ą p a ń s tw a , k tó ry c h
b e z p ie c z e ń s tw o je s t z a g ro ż o n e i te w in te re s ie o g ó ln e g o p o k o ju m a ją p ra w o z a s ia d a ć n a s ta łe m m ie js c u w R a d z ie L ig i.
P o n a d to d ru g im p lu s e m je s t z ro z u m ie n ie o g ó ln o -ś w ia to w c n a s z e j p o lity k i p o k o jo w e j.
Z lo ty i D o la r
W c z o ra j B a n k P o ls k i p ła c ił z a d o la ra 7 .9 0 z ł.
W o b ro ta c h m ię d z y b a n k o w y c h ż ą d a n o 7 .9 0
R Y N EK TO W A R O W Y
N a ry n k u z b o ż o w y m te n d e n c ja w y c z e k u ją c a , tra n z a k c je s ła b e , c e n y b e z z m ia n y : ty to w g ra n ic a c h 2 2 — 2 3 z Ł z a 1 k w in ta l (ra n k o W a rs z a w a .
N a ry n k u ja jc z a rs k im d o w o z y z u p e łn ie d o s ta te c z n e p rz y d o tk liw y m b ra k u z a p o trz e b o w a n ia . C e n y w c z o ra js z e n ie c o w y ż s z e : o d 1 8 0 d o 1 8 5 z Ł z a je d n ą s k rz y n ię (1 4 4 0 s z Ł ).
N a ry n k u m ię s n y m w d n iu w c z o ra js z y m z a n o to w a n o s p rz e d a ż i u b ó j b y d ła — 6 4 3 s z t o d 5 0 d o 9 0 g r., c ie lą t — 1 20 s z t. p o 1 .1 0 , o ra z n ie ro g a c iz n y — 7 2 3 s z t. — o d 1 .5 0 d o 1 .9 0 z ł.
w s z y s tk o z a 1 k lg . ż y w e j w a g i w h u r
c ie .
K ro n ik a te le g ra fic z n a
— N o w y fra n c u s k i m in is te r fin a n s ó w , P e re t, o b s ta je p rz y p o d w y ż c e p o d a tk u o d o b ro tu .
— P o z y c ja C h a m b e rla in a w o s ta t
n ic h d n ia c h b a rd z o s ię w z m o c n iła .
M9ó B * into
S tresem an n się w y k rę c ił
B E R L I N , 2 3 .3 ( P A T ) . W w y n i k u w c z o r a j s z e j d e b a t y w R e i c h s t a g u , p a r t je n a l e ż ą c e d o k o a l i c j i r z ą d o w e j , z g ł o s ił y w n i o s e k : R e i c h s t a g a p r o b u j e d e k l a r a c j ę r z ą d u i z a c h o w a n i e s i ę d e l e g a c j i n i e m i e c k i e j w G e n e w i e . W y r a ż a n a t o m i a s t u b o l e w a n i e z p o w o d u w y n i k u r o k o w a ń g e n e w s k i c h , n i e o d p o w i a d a j ą c y c h t e m u , c z e g o N i e m c y m o g l i s i ę s ł u s z n i e s p o d z i e w a ć . R e i c h s ta g o c z e k u je o d r z ą d u u z y s k a n i a g w a r a n c ji , ż e s k u t k i p o l i t y c z n e t r a k t a t ó w l o c a m e ń s k ic h , z w ł a s z c z a w p r o w i n c ja c h o k u p o w a
V a n d e rv e ld e ró w n ie ż
B R U K S E L A , 2 3 .3 ( P A T ) . K o - n o w i s k o d e l e g a tó w b e l g i j s k i c h m i s j a s p r a w z a g r a n i c z n y c h i z b y w G e n e w ie ,
j e d n o m y ś l n i e z a a p r o b o w a ł a s t a - - - - -
PolskiE miliordy uwięzione w Sowilepii
Ż ą d a jm y z w ro tu o s z c z ę d n o ś c i p o ls k ie g o lu d u
P r z e s z ł o 5 5 0 m i li o n ó w r u b l i w z l o c ie , t y s ią c e f r a n k ó w , d o l a r ó w , f u n t ó w a n g i e ls k i c h , j e n j a p o ń s k ic h , k o r o n a u s t r y j a c ® k i c h , m a r e k n i e m ie c k ic h , m a ® r e k f i n la n d z k i c h , p r z e s z ło 3 0 f u n t ó w p l a t y n y , o k o ł o 3 0 0 f u n t ó w z ł o ta i p r z e s z ł o 3 3 f u n t y s r e b r a !
T y le w r . 1 9 1 5
w y w io z ł y ó w c z e s n e w ł a d z e r o s y j s k ie ,
z a b i e r a j ą c o s z c z ę d n o ś c i i m a * j ą tk i m i li o n ó w o b y w a te l i R z e c z y p o s p o l i te j .
S a m e w k ł a d y o s z c z ę d n o ś c i o w e z a p is y w a n e n a k s i ą ż e c z k a c h , a p r z y j m o w a n e p r z e z ó w c z e s * n e k a s y o s z c z ę d n o ś c i , i z b \ s k a r b o w e , o d d z ia ł y b a n k u p a ń s t w a , s t a c je k o l e jo w e , u r z ę d y p o c z to w e , s z k o ły i t . d . i t . d . p o c h ło n ę ł y p r z e s z ł o 1 4 0 m iljo ®
n ó w r u b l i w z l o c i e s t a n o w ią c y c h c i ę ż k o z a p r a c o - - w a n y g r o s z o k o ł o
6 0 0 .0 0 0 o b y w a t e l L J a k w ia d o m o , n a m o c y z a ® w a r te g o t r a k t a t u w R y d z e R o ® s j a b o l s z e w ic k a z o b o w i ą z a ł a s i ę , m i ę d z y i n n e m i, „ d o k o n a ć z P o l s k ą r o z r a c h u n k u z ty tu ® l u
w k ł a d ó w , d e p o z y t ó w i k a u e v i p o l s k i c h o s ó b p r a w n y c h i f is
z y c z n y c h
S p r a w a m i t e m i m ia ł a z a ją ć s i ę m ie s z a n a K o m is j a r o z r a ® c h u n k o w a z s i e d z i b ą w W a r ® s z a w i e .
W m i e s i ą c p o r a t y f i k a c j i
n y c h , s t a n ą s i ę w i d o c z n e w n a j b l i ż s z y m c z a s i e i ż e o ś w i a d c z e n i e , z ł o ż o n e w s p ó l n i e w G e n e w i e p r z e z u c z e s t n i k ó w t r a k t a t ó w l o c a m e ń s k ic h , s t a n i e s i ę r z e c z y w i s t o ś c i ą j e s z c z e p r z e d w e j ś c i e m N i e m i e c d o L i g i .
W n i o s e k t e n z o s t a ł p r z y j ę t y r ó w n i e ż g ł o s a m i u m i a r k o w a n y c h s o c j a l i s tó w o r a z c z ę ś c i p a r t ji g o s p o d a r c z e j. Z g ł o s z o n y p r z e z n i e m i e c k o - n a r o d o w y c h w n i o s e k n i e u f n o ś c i p r z e c i w k o k a n c l e r z o w i i d r . S l r e s e m a n n o w i o d r z u c o n o 2 5 9 g ł o s a m i p r z e c i w k o 1 4 1 .
T r a k t a t u R y s k i e g o , t . j . I c z e r w c a 1 9 2 1 r . u k o n s t y t u o w a ła s i ę d e le g a c j a r o s y js k o * u k r a * i ń s k a , l e c z
n i e z a w ia d o m ił a n a w e t o s w e m u k o n s ty t u o w a n iu s i ę r z ą d u p o l s k ie g o w c i ą g u n a * s t ę p n y c h 4 m i e s ię c y .
D o p ie r o p o 6 - c i u m i e s i ą c a c h u s i l n y c h z a b i e g ó w u d a ł o s i ę z w o ł a ć p i e r w s z e p o s i e d z e n ie M i e s z a n e j K o m is j i R o z r a c h u n ® k o w e j .
R o s ja z o b o w i ą z a ła s i ę d o s t a r * c z y ć w s z e lk i e n i e z b ę d n e d o k u m e n t y i a k t a d l a d o k o n a n i a r o z r a c h u n k u . D o d z i ś d n i a ,i t y m c z a s e m s t r o n a r o s y j s k a a n i j e d n e j k s i ą ż k i a n i j e d n e g o d o k u m e n t u , a n i j e d n e g o w y * c i ą g u n i e d o s t a r c z y ł a .
J a k o p i e r w s z ą i n a j w a ż n i e js z ą #
d e l e g a c ja p o l s k a w y s u n ę ła s p r a w ę r o z r a c h u n k u z t y t u ł u o p e r a c y j b y ł y c h r o s y j®
s k i c h p a ń s t w o w y c h
k a s o s z c z ę d n o ś c i n a t e r y to r ® j u m b . z a b o r u r o s y j s k i e g o . D e le g a c ja p o l s k a g o d z i ła s i ę n a z r y c z a ł to w a n ie t e j s u m y n a 7 m i li a r d ó w m a r e k p o l s k .
s p ł a c a n y c h r a ta m i w c i ą g u r o k u 1 9 2 2 .
O d t e j c h w i li s p r a w y n i e p o ® s u n ę ł y s i ę a n i o k r o k . R e d .
„ G ło s u C o d z .“ w y ś w i e tl i w n a j b li ż s z y c h d n i a c h t a j e m n i c ę k r z y w d y t y s ią c z n y c h r z e s z w ł a ś c i c i e l i w k ła d ó w o s z c z ę d * n o ś c i o w y c h .
Po sprawozdaniu p. premjsra
SRQPONMLKJIHGFEDCBAP . p r e m je r D r . A L S k r z y ń s k i z ło ż y ł w c z o r a j n a s e jm o w e j K o - m is ji S p r a w Z a g r a n ic z n y c h s p r a w o z d a n ie z g e n e w s k ie j r o z g r y w k i. S p r a w o z d a n ie m ó w iło o te m , c o s ię ... n ie s ta ło , p o n ie w a ż n ie b y ło p r z y g o to w a n e n a le ż y c ie .
P . p r e m je r u s iln ie z a b ie g a o w y t w o r z e n i e p o z o r ó w , ż e P o l
s k a w G e n e w ie ś w ia d o m ie s t a n ę ł a n a u b o c z u , ż e n ie w m ie s z a ł a s ię w g o r ą c e d e b a t y n a t e m a t r o z b u d o w y L ig i, ż e w s z y s tk ie m i s iła m i p o d t r z y m y w a ł a o p in ję , iż p r o w a d z i p o l i t y k ę „ k o n s e k w e n t n ą , u g o d o w ą i p o k o jo w ą * .
L o c a rn o z a ś m ia ło b y ć d o w o d e m p o je d n a w c z o ś c i i p o k o jo w y c h n a s t r o j ó w E u r o p y — i P o l
s k i w r a z z n i ą — w o b e c N ie m ie c , J u ż w c z o r a j z a ś w d e b a c ie n a d s p r a w o z d a n i e m p . S t r e s e m a n n a w R e i c h s t a g u n a c jo n a li s ta n ie - f lo te c k i, h r . W e s t a r p , d a ł w y k ła d p o g l ą d ó w t y c h g ł a s k a n y c h N ie m i e c n a L o c a r n o , g d y m ó w ił, ż e uiemcy w j e s i e n i p o d ż a d n y m p o z o r e m n i e p o w in n y s i ę z g o d z ić na d o p u s z c z e n i e P o l s k i d o R a dy L ig Ł
P . S t r e s e m a t m z a ś z n a c i
s k i e m p o d k r e ś l a ł , ż e p . S k r z y ń s k i n ie m o ż e s ię p o c h w a lić ż a d - n e m c o d o p o s t u la t ó w P o ls k i z o b o w ią z a n ie m p a ń s t w t. z w , k o a lic ji z a c h o d n i e j ..
•
T a k c z y in a c z e j — G e n e w a n i e d o w io d ła , ż e b y k u w y c ią g n i ę t e j p r z e z l o c a m i s t ó w r ę c e N ie m c y s w o ją d ło ń w y c ią g a ć c h c ie li. W r ę c z p r z e c i w n i e : n a ś h s k i e p o s a d z k i s a lo n ó w P a ł a c u N a r o d ó w w d a r ł s ię b r u d n y i b r u t a l n y c h a m p r u s k i, „ p i e s , k t ó r y g r y z i e " , j a k t o z iś c ie p r u s k im s m a k i e m b u t n y L u d e n d o r S o k r e
W d a r ł s ię i o p a n c e r z o n ą p i ę ścią p o g r o z ił w s ty d liw ie k o n s p i-
r u j ą c e m u s ię p o ls k ie m u p r e m i e r o w i! ... Z g r z y t w s a l o n a c h b y ł z b y t s iln y , a b y n ie w y w r z e ć e f e k t u ; p ie s n ie u g r y z ł, le c z k o p n i ę t y p r z e z g o s p o d a r z a — u m k n ą ł n a p r ó g p a ł a c u ...
U r a to w a ł a n a s p r u s k a d y p lo m a c j a : n i e z g r a b n a , b e z c z e ln a , z u c h w a ł a , p e w n a s ie b ie i z a b o r c z a d o n a jw y ż s z e g o s t o p n i a ..
A le g d y b y t a d y p lo m a c ja b y ł a i n n a ? ..
- xir ■ ♦
R z e c z b o w ie m le ż y n ie w d y p l o m a c j i ? . i s t o tą s y t u a c j i je s t p r o b l e m d u ż o g łę b s z y , p r o b le m , ż e t a k p o w ie m y , t r z o n o w y d la u k ł a d u s t o s u n k ó w w E u r o p ie .
C h o d z i o to , c z y E u r o p a je s t z d e c y d o w a n a k r w a w e w y s iłk i w o jn y ś w ia to w e j o r a z z w ią z a n e z n ie m i d z ie ło W e r s a l u u z n a ć z a n ie b y łe , z a p r z e k r e ś l o n e ?
R o z b r o je n ia N ie m ie c n i e d o k o n a n o . O d s z k o d o w a n ia w y p ła c o n e n ie z o s t a ły . P r ę ż n o ś ć e k o n o m ic z n a n i e m ie c k a je d y n ie w z r o s ła . O o d p o w ie d z ia ln o ś c i z a w o jn ę z a p o m n ia n o . O d w e t o w y c h z a k u s ó w — n a r a z i ć a n t y p o ls k ic h j e d y n ie — n i e u k r ó c o - ao. P o d j ę t o r o z m o w y n a t e m a t .z w r o t u k o lo n ii. W r e s z c i e z a ś—
p o p r z e z L o c a r n o — p o p r o w a d z o n o n ie m c ó w k u h o n o r o m ś z a s z c z y to m L ig i N a r o d ó w ,
O to s ą d z ie je p o lity c z n e E u r o p y p o w o je n n e j; o to w y n ik i z ło ś liw y c h i n t r y g L lo y d a G e o r - g e’a , r a d y k a ln y c h t ę s k n o t H e r - r i o t 'a , z im n y c h d y s p o z y c ji M a c D o n a ld a , l ę k u s t e r r o r y z o w a n y c h b e lg ó w , n i e d o ł ę s tw a p o ls k ie g o f o r e i g n O f f ic e 'u i r o s n ą c e j z d n i a n a d z ie ń b u t y N ie m ie c ,
D y p lo m a c ja E u r o p e j s k a m i
s t e r n i e s u p ł a ła t e n g o r d y js k i w ę z e ł, a b y w r e s z c i e u s i d ł a ć s ię s a m a . L o c a r n o b y ło n i e p o r o z u m ie n ie m , a G e n e w a — g o r z k ie m r o z c z a r o w a n i e m ,
P o l s k a n ie p r z e g r a ł a !
J e s te ś m y n a r e m is — a ż d o w r z e ś n i a ! P ó ł r o k u — t o s z m a t c z a s u .
O d r o b ić w i e lk i e j d e s tr u k c j i p o lity c z n e j, ja k ie j w lę k liw y c h g ło w a c h p o l i t y k ó w e u r o p e j s k i c h d o k o n a ł a p r o p a g a n d a n ie m ie c k a — z a p e w n e s ię n ie d a . W f u n d a m e n ta c h p o k o ju ś w ia t o w e g o o d w r z e ś n i a o s ią d z ie g r z y b r e w a n ż u n ie m ie c k ie g o .
D l a t e g o t e ż — . P o l s k a m u s i s ią ś ć p r z y g e n e w s k im s t o l e o k o w o k o z n ie m c a m i. C h c e m y b o w ie m w a l k ę o p o k ó j r o z e g r a ć , o i l e s ię t o t y l k o d a — p r z y s to l e d y p lo m a ty c z n y m .
S t a łe m ie js c e d la P o ls k i — c a e t e r u m c e n s e a m u s ! — m u s i ś w i a t u z n a ć z a k a m ie ń w ę g ie ln y n o w e j b u d o w y p o k o ju ś w i a t o
w e g o .LKJIHGFEDCBA
L IS T Z G E N E W Y
( K o r e s p . w ł. „ G ło s u G o d z ie n .” ) .
Genewa, 20 marca.
„ M a c h tp ro b e " N ie m c o m się n łe u d a — p isa liśm y p ię ć d n i te m u . D ziś m o że m y ju ż u ży ć c za su p rze szłe g o , b o isto tn ie
„ p ró b a s iły " sią n ie u d a ła . N iem c y n ie w e s zły d o L ig i N a ro d ó w ja k o triu m fa to rzy. O d je c h a li d o B e rlin a o trzym a w szy tu le k cję sk ro m n o ści.
A le sp o tk a n ie g e n e w skie n ie b y ło n ie p o trzeb n ą stra tą c za su . W c zo ra j u k o n sty tu o w a n a zo sta ła
sp e cja ln a k o m isja , w sk ła d k tó re j, w e jd ą p rzed sta w ic iele 1 5 p a ń stw . B ę d ą to n ie j re p re zen to w a n e w s zy s tk ie p a ń stw a , n a le żą c e d o R a d y L ig i.
Z d ru g ie j w c h o d zą d o k o m isji p rze d sta w ic iele : P o lsk i C h in i S z w a j ca r ji. W re szc ie w e jd ą ta k że d o K o m isji
d e le g a c i A rg e n ty n y . k tó ra o d ro k u 1 9 2 0 c zy n n e g o u - d zia łu w p ra c a c h L ig i n ie b ie rze a le p ła c i sk ła d k i, o ra z N ie m ie c , k tó re je szc ze n ie są c zło n k iem L ig i.
K o m isja zb ie rze się w G e n e w ie d n ia 1 0 m a ja r. b . K o m isja ro zp a trzy w c a łe j ro zc ią g ło ści
p ro b le m skła d u R a d y L ig i, a g łó w n ie ilo ść je j c zło n k ó w i sp o só b ich w y b ie ra n ia . K o m isja zb a d a w s z ys tk ie k a n d y d a tu ry ju ż zg ło szo n e, o ra z w e źm ie p o d
lij si si w iffliw?
Co o tem mówią: dyrektor tramwajów, referent budżetu tramwajowego
przedstawkiel pracowników tramwajowych
O d k i l k u ty g o d n i lu d n o ś ć w a r s z a w s k a z a n ie p o k o jo n a je s t s p r a w ą
d e f i c y t u tr a m w a jo w e g o i k o n s e k w e n c ja m i, j a k i e o n m o ż e z a s o b ą p o c ią g n ą ć .
P r a g n ą c s p r a w ę t ę ź r ó d ło w o i w y c z e r p u ją c o w y ja ś n ić , p r z e d s t a w ic i e l „ G ło s u C o d z ie n n e g o ” z w r ó c ił s ię d o o s ó b , k t ó r e
n a jle p ie j s ą p o in f o r m o w a n e o s t a n i e w a r s z a w s k i e j g o s p o d a r k i tr a m w a jo w e j.
D y r e k t o r t r a m w a j ó w , in ż . A .K u h n ,
n a z a p y t a n i e n a s z e , t a k o k r e ś l a s y t u a c j ę :
— P r z y c z y n y p e r s p e k t y w d e f i c y t u t r a m w a j ó w s ą ; k r y z y s g o s p o d a r c z y , a z n im b e z r o b o c ie i z u b o ż e n ie s p o ł e c z e ń s t w a , p o d w y ż k a p ię c io g r o s z o w a t a r y f y i, w r e s z c i e , s p a d e k z ło te g o , k t ó r y m p ł a c i m y n a s z e z o b o w ią z a n ia z a g r a n i c z n e .
J a k w y b r n ą ć z s y t u a c j i?
S ą t r z y d r o g i; r e d u k c j a r u c h u o 2 5 p r o c , a z a t e m r e d u k c j a o c z y w iś c ie , p e x * s o n e lu , p o d w y ż s z e n ie t a r y f y tr a m w a jo w e j i z m n ie js z e n ie z o b o w ią z a li w o b e c k a s y m ie js k ie j. A l e ż a d n a z t y c h d r ó g d o c e l u n i e p r o w a d z i. U w a ż a ł e m z a s t o s o w n e
p r z e d s t a w i ć n a g ą p r a w d ę k o m u n a le ż y , i o c z e k u ję ty lk o d e c y z ji.
N ie m n ie j p e s y m is ty c z n ie o c e n i a s y t u a c j ę
r a d n y K w a s i e b o r s k i , r e f e r e n t b u d ż e t u
p r z e d s i ę b i o r s t w k o m u n ik a c ji m ie js k ie j.
— J e ż e l i s y t u a c j a g o s p o d a r
c z a k r a j u s ię n ie p o p r a w i
u w a g ę w a ru n k i g e o g ra fic zn e, k tó re n ie jed n o kro tn ie ju ż zn a la
z ły p o p a rc ie w u c h w a ła c h Z g ro m a d zen ia . K o m isja p rze d ło ży w sw y m ra p o rc ie
c a łko w ity p la n ro zb u d o w y c z y re k o n stru k c ji R a d y . W ra zie g d y b y n ie o sią g n ię to je d n o m y śl
n o śc i — p rze d ło żo n e zo sta n ą ra p o rty w ię kszo śc i i m n iejszo ści.
C zy je d n o m yśln o ść zo sta n ie o sią g n ię ta ? P ra w d o p o d o b n ie p rze d sta w ic iele N ie m ie c , S zw e ~ c ji i S zw a jc a rji w d a lszym c ią g u b ę d ą się sp rze c iw ia li w sze l
k iej ro zb u d o w ie ,
p o za p rzy zn a n iem m ie jsc a sta łe g o N ie m co m . H iszp a n ja , B r a zy l ja i P o lsk a w d a lszym c ią g u b ę d ą p o d trzy m y w a ły sw e żą d a n ia m ie jsc a sta łe g o ; to sa m o i C h in y . F ra n c ja i W ło c h y p o p ie ra ć b ę d ą p o stu la ty H iszp a n ji i P o lsk i. W . B ry - ta n ja i B e lg ja z re ze rw ą za p e w n e o d n o sić się b ę d ą i n a d a l d o w sze lk ich żą d a ń m ie jsc sta ły c h . S ło w e m d e b a ty K o m isji za p o w ia d a ją się c ie ka w ie .
G d y b y je j c zło n k o w ie w o ln i b y li o d p a syj p o lity c zn y c h i g d y b y c h cie li m y śle ć lo g ic zn ie , p rzy ję lib y p la n ta k i:
R a d a L ig i b ę d zie lic zy ła 14 c zło n k ó w ,
7 sta łyc h i 7 n ie sta łyc h .
d e f ic y t t r a m w a j ó w b ę d z ie n ie u n ik n io n y .
U w a ż a m , ż e d o d e f i c y t u d o p r o w a d z ił p r z e d e w s z y s t k i e m s p a d e k z ło te g o , k t ó r y m r e g u lo w a li
ś m y n a s z e z o b o w ią z a n ia z a g r a n ic z n e i c o
w y n io s ło 1 0 r a z y w ię c e j p o n a d s u m y p r z e w i d z i a n e . N ie m n ie j i z u b o ż e n ie lu d n o ś c i f a t a l
n ie o d b iło s ię n a r e n to w n o ś c i t r a m w a j ó w . P o w t a r z a m , je ś li p o p r a w i s ię s y t u a c j a g o s p o d a r c z a k r a ju , t o p o p r a w i s ię i r e n to w n o ś ć t r a m w a j ó w .
N a jś m ie le j, z d a je s ię i n a j r e a l n ie j u jm u je s p r a w ę
p . S o b i e r a j , p r e z e s z w ią z k u p r a c o w n i k ó w t r a m w a j o w y c h Z je d n o c z e n ia Z a w o d o w e g o P o l
s k ie g o .
— D e f ic y t t r a m w a j ó w — m ó w i p . S o b ie r a j— m i a ł b y s w e ź r ó d ł a ; w z u b o ż e n iu lu d n o ś c i, p i ę - c io g r o s z o w e j p o d w y ż c e , a p r z e d e w s z y s t k i e m w w y s o k ie m o p r o c e n t o w a n i u w p ł y w ó w t r a m w a j o w y c h p r z e z m ia s to . D z ię k i t e m u w y s o k ie m u o p r o c e n t o w a n i u o d k a ż d e g o b i l e t u t r a m w a jo w e g o m a g i s tr a t z g a r n ia d o s w e j k a s y
9 g r o s z y ,
p o z o s t a w i a j ą c d y r e k c j i 1 1 g r o s z y . P o z a t e m , j a k w y k a z a ł y o s t a t n i e w y p a d k i
m a g i s tr a t n ie k o r z y s ta z f a c h o w o ś c i
d y r e k c j i t r a m w a j ó w i t o t e ż j e s t je d n ą z p r z y c z y n z a g r a ż a ją c e g o n a m d e f ic y t u .
M im o w s z y s tk o , p r z e d w c z e ś n ie j e s t m ó w ić o d e f ic y c ie . D z ie ń n e w p ły w y z b ile tó w , k t ó r e d o n i e d a w n a n łe s i ę g a ł y s u m y 8 0 t y s i ę c y z ło ty c h ,
d z iś w y n o s z ą ju ż z ło ty c h 9 0 t y s i ę c y ,
t. j. ty le , ile o b lic z a n o w b u d ż e c ie n a r o k 1 9 2 6 .
N ie t r z e b a r ó w n i e ż z a p o m i
n a ć — k o ń c z y p . S o b ie r a j — ż e n o r m a l n y r u c h t r a m w a jo w y z a c z y n a s ię w k w i e tn i u i t r w a d o z im y . D la te g o
n i e r e a l n i e j e s t m ó w ić o d e f i c y d e w o k r e s i e n a jm n ie j p o z w a l a ją c y m g o p r z e w i d y w a ć .
. P.
U tw o rzo n e ty m sp o so b e m tr z y n o w e m ie jsca sta łe , o b e jm ą : N ie m c y P o lska i H iszp a n ja (F ra n cja , W . B ry ta n ja , W ło c h y i J a p o n ja są , c zło n k a m i sta łym i n a p o d sta w ie p a k tu L ig i).
S ie d m m ie jsc n ie sta ły c h ro z- d zielo n o b y ta k : 3 o d d a n o b y A m e ry c e P o łu d n io w e j ł Ś ro d k o w e j, p rzyc zem je d n o b y ło b y sta le w p o sia d a n iu B ra zylfł, A r g e n ty n y a lb o C h ile ; 1 za jm o w a ło b y
k tó re ś z p a ń stw a zja ty ck ich ; 1 b y ło b y w p o sia d a n iu M a łe j E n te n ty ; 1 za re ze rw o w a n o b y d la p a ń stw n e u tra ln y c h i 1 za ję ła b y B e lg ja , z te m , ż e u stę p o w a ła b y m ie jsc a p a ń stw o m d o g ru p p o w y ższy ch n ie w c h o d zą c y ch .
T a k i p la n b y łb y
b e zstro n n y i lo g ic zn y . A le p o lity c y n ie m y ślą lo g iczn ie , a b e zstro n n y m i b y ć n ie m o g ą .
K. Smogorzewski.
Mówią, że-
— r e d u k c ja m ę s k a w y w o łu ją x a d u ż o k r z y k ó w , c h c ą w ię c z a p r o w a d z ić r e d u k c ję ż e ń s k ą — ta k ż e u r z ę d n ic z k i m a ją b y ć r e d u k o w a n e . B o ż e ! I to w s z y ś tk o w e p o c e a la g a r c o n n e l M o ż e m y z a te m ś m ia ło o c z e k iw a ć z m ia n y m o d y k o b ie c e j.
[8»JW
K o ś c i r z u c o n e !
W a l k a o r e f o r m ę o r d y n a c ji w y b o r c z e j r o z p o c z ę t a ; ju ż p o s z ły w o g ie ń d w a s t r o n n i c t w a p r a w ic y : m o n a r c h i s t y c z n i C h r z .- N a r o d o w i i Z w ią z e k L u d o w o - N a r o d o w y ...
W r e z e r w i e s to i P i a s t, k t ó r y o p r a c o w y w u j e s w o je p r o j e k t y r e f o r m y . Z l e k k a n a s k r z y d le h a r c u j ą p o d ja z d y W y z w o le n ia . Z e t a p ó w r o z w a ż a ń i s tu d jó w n a d c i ą g a „ n a lin ję ” N . P . R .
„ G a z e ta P o r a n n a” , k t ó r a w c z a s ie w y b o r ó w r . 1 9 2 2 u p r a w i a ł a b e z p r z y k ł a d n ą d e m a g o g ję z g e n . H a l l e r e m i o ś m io g r o s z o - w y m c h le b e m , p is z e ;
Z m n ie js z e n ie lic z b y p o s łó w i s e n a t o r ó w o p o ło w ę , p o c ią g n ą ć , z a s o b ą m u s i d o b r o c z y n n e s k u tk i, o ile c h o d z i o p o r z ą d e k , c e lo w o ś ć i s p r a w n o ś ć p r a c y p a r la m e n ta r n e j.
O p ł a k a n e s to s u n k i, p a n u ją c e d z i
s ia j w t e j d z ie d z in ie , w z n a c z n e j m ie r z e p o ło ż y ć n a le ż y n a k a r b w ie lk ie j ilo ś c i s u w e r e n ó w w ś ró d k t ó r y c h z n a c z n y p r o c e n t s ta n o w i d la p r a c y p o z y ty w n e j z g o ła n i e u ż y te c z n y . a n a w e t w r ę c z s z k o d li
w y b a l a s t
S t a w i a m y z a p y ta n i e : c z y g łu p s tw o , p r z e c ię t e n a d w o je , s t a je s ię o d r a z u ... m ą d r o ś c i ą ? P r a w i
c a w o g ó ln o ś c i z a c z y n a c e lo w a ć w m e c h a n i c z n y c h m e t o d a c h r e - d u k c y j ń o - s a n a c y j n y c h . C h l a s t !—
b u d ż e t; c h la s t! — S e jm i t. d .
„ E c h o W a r s z a w s k i e '1 p o d k r e ś la , ż e k a m p a n j a s ię r o z s z e r z a n a z m ia n ę k o n s ty tu c ji, a lb o w ie m
p o p r o s tu z b liż a ją s ię w y b o r y . W y lę g a ją s ię p r z y s z łe h a s ła , a r z u c e n ie ic h ju ż d z is ia j — to p r ó b n e b a lo n y , c z y h a s ło m o ż e lic z y ć n a p o p u l a r n o ś ć . S k o r o „ B ó g i O jc z y z n a * * z a m ie n io n e o n g i w d r o b n ą w y m ie n n ą m o n e tę w ie c o w e j a g iU - ę ji, w y t a r ł o s ię i s tr a c iło k u r s , tr z e b a z n a le ź ć c o ś n o w e g o . T ę c o ś n o w e g o , to „ c h c e m y k ró la * * .
• R z e c z y w iś c ie — a k c ja r e w iz ji p o d s t a w n a s z e g o u s t r o ju z a h a c z a n ie o m a l o w s z y s t k i e ju ż t e m a t y ,
N p r z . c h a d e c y — ja k o t e m d o n o s i „ R z e c z p o s p o l i t a ” w y
s u n ę li p o s t u l a t w z m o c n ie n ia w i a d z y P r e z y d e n t a n a r a z i e z r e s z t ą t y l k o w ł a d z y n a d s e jm e m : c h o d z i o u p r a w n i e n i e P r e z y d e n ta d o r o z w i ą z y w a n i a S e jm u , p r z y c z e m
p . p o s e ł C h a c iń s k i p r o w a d z i p e r t r a k t a c j e z in n y m i k lu b a m i c e le m u z y s k a n ia n ie z b ę d n e g o p o p a r c ia d la w n ie s ie n ia p o w y ż s z e g o p r o j e k tu . J a k w ia d o m o , w n io s e k t a k i m u s i m ie ć p o p h r c ie je d n e j c z w a r te j I z b y , a w ię c 1 1 1 p o d p is ó w . T e s a m e t r o s k i n u r t u j ą ,(C z a s ? g d y s p r o w a d z a j ą n a je g o s z p a l t a c h g ł ę b o k i e w e s t c h n i e n i e p o li t y c z n e , ż e
t r z e b a g łę b o k o u b o le w a ć n a d k r ó tk o w id z tw e m i c ia s n o tą t w ó r c ó w k o n s ty tu c ji n a s z e j z d n ia 1 7 m a r c a 1 9 2 1 , k t ó r z y g ło w ie p a ń s tw a w P o ls c e o d m ó w ią f a k ty c z n ie p r a w a o d w o ły w a n ia s ię d o o p in ji p r z e z r o z w ią z y w a n ie s e jm u i s e n a tu .
A w i ę c — p r o s z ę p a ń s tw a ! — lic z m y : C h . N . — m o n a r c h iz m i je d e n o k r ę g w y b o r c z y ; W y z w o le n ie — z n ie s ie n ie s e n a tu , r e f e r e n d u m p r z y o b io r z e p r e z y d e n t a ; C h . D e m . — p r a w o p r e z y d e n t a d o r o z w ią z y w a n i a s e jm u ; Z . L . N . — p r z e p o ł o w i e n i e s e j
m u , l i k w i d a c ja p r o p o r c jo n a ln o ś c i. 1 1 . < L , i t d L . i
V a r i e t a s d e l e c t a t .„
B r a k p i e n ię d z y z d e h u m o r o w a ł lu d z i! P o d a t k i , e k s m is je , b r a k p r a c y , k r y z y s , g e n e w s k ie n e s i r - m a s z e , t r u d n o ś c i w y w o z u z b o ż a , h a m u lc e w r e f o r m ie r o ln e j, d r o g ie p a s z p o r t y z a g r a n ic z n e ; s iła z łe g o n a b i e d n ą d e m o k r a c ję ! W ię c w t y r a ł je r y ! i k a ż d y n a w ł a s n ą r ę lć ę w a li w u s tró j...
S k o n s o lid o w a ć , u s y s t e m a t y z o w a ć , „ u r o z u m n i ć” i „ u lo g ic z n ić ” t r z e b a t e n o w c z y p ę d d o ... l e g a l
n y c h p r z e w r o t ó w ! B o n ie r e f o r
m a , t y l k o d e f o r m a c ja m o ż e g r o z ić ...
A—m o L
