C O D z i : e N Ji Y
Cena 10 grEXPRESS POMORSKI
GFEDCBAi b o n a m e i t m le s ie c m y w e k s p e d y c ji 2 .— c Ł , w a g e n tu r a c h 2 .1 5 i t , n e p o c ita c h j o t | | O g l o s z e u 1 a n a s tr . 7 -la m o w e j 1 5 g r . o d m ie j s c a m ilim e t r o w e g o , n aa fr . p le w e z e j W g rSRQPONMLKJIHGFEDCBA
1 o d n o s z e n ie m d o d o m u 2 .3 4 z ł., p o d o p a s k a w P o ls c e 3 .5 0 z ł., w I n n y c h k r a ja c h 4 .5 0 z L — o d m ie js c a m ilim e tr ., n a s tr . tr z e c ie j 1 d r u g ie j 4 0 g r .o d m ie js c a m ilim e tr ., R u c h to w a r z y s tw A b o n a m e n t k w a r ta ln y w e k s p e d y c ji 6 .— z ł^ w a g e n tu r a c h 6 .4 5 z ł^ n a p o c z ta c h ju ż z o d n o s z ę - 11 2 0 g r . o d w ie r s z a te k s to w e g o . - O g ło s z e n ia tłu m a c z o n e , s k o m p lik o w a n e , z z a s tr z e ż e n i e m m ie jsc a u le m d o d o m u 7 .0 1 z Ł , p o d o p a sk a w P o ls c e 1 0 .5 0 z ł., w I n n y c h k r a ja c h 1 4 .- z ł. - W r a z ie i o r a z z n ie c z y te ln y m r ę k o p is e m p r z y k a ż d y m p o s z c z e g ó ln y m w y p a d k u 2 5 p r o c e n t n a d w y ż k i - w y p a d k ó w , s p o w o d o w a n y c h s iła w y ż s z a , p r z e s z k ó d w z a k ła d z ie , s tr a jk ó w lu b ty m p o d o b n y c h 1 1 Z I n n y c h k r a jó w 2 0 0 p r o c, n a d w y ż k i. — P o c z to w . K a s y O s z c z ę d n o ś c i, P o z n a ń 2 0 1 0 6 0 .—
n le p r a e w id z ia n y c h o k o lic z n o ś c i, w y d a w n ic tw o n ie o d p o w ia d a z a d o s ta r c z e n ie p is m a , a a b o - I I O g ło s z e n ia p ła tn e n a ty c h m ia s t — A d r e s a d m in is tr a c ji: T o r u ń , P ie k a r y 1 4 - T e le Ł 6 4 7 .- - Z a r ę k o n e n c l n ie m a ją p r a w a d o m a g a n ia s ię n le d o s ta r c z o n y c h n u m e r ó w lu b o d s z k o d o w a n ia . 1 1 p is y n te z a m ó w lo n e r e d a k c ja n ie o d p o w ia d a . — A d r e s r e d a k c ji: T o r u ń , P ie k a r y 1 4 • T e le fo n 6 4 7
R o k n . T o r u ń -B y d g o s z c z -G r u d z ią d z , p ią te k 1 9 m a r c a 1 9 2 6 r . | N r . 7 4 .
Polska
Dyroktia Obezpieneń Wzaiemnytli
na cezurowanem
Gwałtu, co się tam dzieje!
Nieco o gospodarce p. A. Doermana
„P rzyszła kreska"... na P ob
s k ą D yrekcję U bezpieczeń W zajem nych. N ajw yższa Izba K ontroli jeszcze w roku ub.
przeprow adziła w P . D . U . W . szczegółow ą rew izję, k tó ra przyniosła sensacyjne szczegóły.
W lutym r. b. spraw a stała
s ię przedm iotem rozpraw
w sejm ow ej K om isji A dm inistracyjnej, k tó ra w obec ogrom u m aterjas łu w yłoniła do rozpatrzenia spraw ozdania specjalną pod*
kom isję.
W im ię interesu publicznego uchylim y nieco zasłony nad
tem i sp raw am i
P odam y zaś tylko rzeczy naj*
kapitalniejsze.
W brew ustaw ie i potrzebie w brew także zakazow i M stw a S karbu — P . D . U . W . rozpo*
rządzająca ogrom nym i fundu?
szam i
finansow ała
pryw atne przedsiębiorstw a Jak nprz. Sp. U działow ą „N on plus". Z w iązek S półdzielni B udow lanych, (Sp. R easekura
cy jn ą „W arta", P olski B ank P rzem ysłow y i inne.
W niektórych z ty ch firm jak nprz. w „N onplusie‘‘ i
„M iejskiem T ow arzystw ie B u dow y T anich M ieszkań"
P . D . U . W . poniosła znaczne straty . Jak się zaś okazuje,
Groźny objaw
Inteligencja chce uciekać do Rosji
Izba handlowa polsko-sowiecka nie działa
P rzed niedaw nym czasem T -w o handl, polsko-sow ieckie
„S ow poltorg" otrzym ało z M os
kw y zaw iadom ienie, że
p o tr z e b a w R o s ji 1 5 0 in ż y n ie r ó w na odpow iednie stan o w isk a i z odpow iednią płacą. N atychm iast
z g ło s iło s ię 7 5 0 k a n d y d a tó w , gotow ych do w yjazdu.
B yli to częściow o daw ni, w y
gnani przez w ypadki, pracow ni
cy różnych firm rosyjskich, a w dużym o d setk u — zredukow ani w zw iązku z kryzysem m łodzi, tęd zy fachow cy różnych branż.
Jest to
o b ja w n ie s ły c h a n ie g r o ź n y .
prezes P . D . U . W ., p. A ntoni D oerm an,
w e w szystkich tych instytu*
cjach należał (a m oże jeszcze należy!) do R ad N adzór*
czych...
T u były pieniądze — tam ...
obroty i straty -.
S traty zaw sze należy prze»
w idyw ać: ale poco... n a straty narażać?
W idzim y tu — m . in.
rąbek tajem nicy
„trw ałości" S oboru na S askim P lacu. W szakżeż burzył go Z w iązek S półdzielni B udow lanych, o p arty finanso*
w o o P. D . U . W . i o pana D oerm ana.
N ato m iast jednak um iano tam pam iętać o sobie i w in*
nych jeszcze rzeczach.
R ada N adzorcza P .D .U .W . ustala tantiem y dla w ładz tej instytucji za rok 1924 w hoj*
ntfj sum ie 32.444 zł.; książki w ykazują, że
w ypłacono znacznie, podw ój*
nie w ięcej, bo... 71.235 zł.
T o też N ajw . Izba K ontroli nie uznała tej gospodarki za...
w zorow ą.
Poprostu zaś dom aga się naj*
ściślejszej kontroli nad P. b.
U . W ., celem w prow adzenia jej działalności w przepisane ustaw ow o ram y.
N ie jest tedy dobrze w P. D . U . W .
C zekajm y teraz, co pow ie K om isja sejm ow a...
Stoi on narów ni z w yw ożeniem m aszyn i narzędzi fabrycznych, którem u copraw da rząd stara się kres położyć.
O becnie
W s c h ó d z a c z y n a n a m o d c ią g a ć s iły in te lig e n c ji
zaw odow ej. Ponury posiew kry
zysu ekonom icznego zaczyna w schodzić w całej pełni.
N ajw yższy czas, aby ożyw ie
nie pracy w przem yśle przecięło tę dew astację, jakiej zaczynam y ulegać.
Przy tej okazji poruszym y jeszcze jedno zagadnienie.
C o robi ten tajem niczy, tyle nadziei ongiś rokujący, dziś
is e n n y i b e z w ła d n y
„ S o w p o lt o r g " ?
C o robi w reszcie Izba handlow a polsko - sow iecka? I jak się przedstaw iają rokow ania han
dlow e polsko-sow ieckie?
„Sow poltorg", o ile w iem y, nie robi nic, lub— praw ie nic.
Łódź sw oje tranzakcje załatw ia p r z e z r u c h liw e g o E ittin g o n a , a o innych tranzakcjach — jakoś głucho.
R okow ania o traktat handlo
w y
m ia ły s ię r o z p o c z ą ć w p o ło w ie m a r c a .
T erm in upłynął — a rokow ań niem a! Jak będzie dalej?
Koło żydowsKle tlotle w „błednem Kole “
Dopiero w przyszły poniedziałek dowiemy się prawdy
K oło Żydow skie zakończyło w czo
raj dyskusję nad referatem now ego prezesa posła H artglasa, którego de
klarację przyjęto jednom yślnie do za
tw ierdzającej w iadom ości przy w strzy m aniu się od głosow ania przedstaw i
cieli ortodoksów .
Sen. R otenstreich zgłosił w niosek o przejście K oła do opozycji w obec rządu. G łosow anie jednakże nad tym w nioskiem odłożono do przyszłego poniedziałku.
Zloty i Dolar
Wczoraj Bank Polski płacił za dolara 7,90 zł.
W obrotach międzyban
kowych żądano 7.92
R Y N E K T O W A R O W Y . W zw iązku ze zw yżką kursu dolara i w yższem i notow aniam i zagranicą, sprzedaw cy w strzym ali podaż na w ar
szaw skiej giełdzie zbożow o-tow arow ej.
W godzinach rannych w dniu w czoraj
szym 16 b. m . żądano 22.50 zł. za je
den kw intal żyta, franko stacja zała
dow cza, w m iarę jednak napływ u real
nego zapotrzebow ania oferty cofnię
to. Pszenica poszła rów nież w zw yż w m niejszym stopniu niż żyto. W czo
raj sprzedaw ano pszenicę po 43 do 44 zł za kw intal stacja załadow cza. W a
hania kursu dolara w płynęły rów nież częściow o na zw yżkę cen jaj w hurcie, które w czoraj sprzedaw ano po 195 do 205 zł. za jedną skrzynię 1440 sztuk.
G łów nie jednak w płynął na zw yżkę w zm ożony eksport.
N a rynku m ięsnym K asa Targow a zanotow ała ubój: bydła 595 szt. — po 85 do 72 gr., cieląt 118 szt. — po 1.10 zł. i nierogacizny 463 szt — po 1.50 do 1.80 zł. za jeden klg. żyw ej w agi w hurcie
iiel wojtaj poi noifii
Poseł CzetwerlyAski referuje, ale jednocześni*
ostrzega!...
Bezpieczeństwo winno być utrzymane!!!
W dniu 16 b. m . sejm ow a K om isja B udżetow a przystąpi la do rozpatryw ania budżetu M stw a Spraw W ojskow ych.
R eferat w ygłosił poseł C ze- tw ertyński (Z. L. N .), który coroku budżet ten referuje.
Z referatu o budżecie obro*
ny narodow ej na rok 1926 wy*
nikło, że kryzys skarbow y 1 tutaj poczynił głębokie rysy.
Pierw otne przedłożenie rzą*
dow e (gabinetu W ł. G rabskie*
go)
opiew ało na sum ę 698 m ilj.
obecnie zostało ono obcięte do sum y 563 i pół m iliona zł., a w ięc
zostało zredukow ane o 134.5 m iliona zł.
W roku 1925 budżet w oj*
skow y w ynosił 37 proc, ogólne go budżetu państw a, obecnie
— 33 proc.
T o też poseł C zetw ertyński, znaw ca trosk finansow ych w ojska, otw arcie m ów i, że jest to
budżet w yjątkow y, raczej* w egetacyjny.
Sam o w yżyw ienie w ojska pochłania 52 proc, budżetu, na tom iast w ydatki m obilizacyj*
ne, które w r. 1923 w ynosiły
Berlin przeliczył się z siłami...
Odroczenie do września
przwio łliemiec do Lim
G E N E W A . 16. 3. (PA T .) — W obec trudności osiągnięcia jednom yślności w śród człon*
ków R ady Ligi, a zw łaszcza w obec stanow iska zajm ow ane
go przez B razylię, R ada Ligi na dzisiejszem po»
poludniow em posiedzeniu upo w aźniła C ham berlaina, jako spraw ozdaw cę kom isji poli*
tycznej Zgrom adzenia Ligi do zaproponow ania
odroczenia do w rześnia s p r a *
w y przyjęcia N iem iec do Ligi N arodów oraz spraw y rozsze*
rżenia składu R ady.
Państw a, które podpisały u k lf
dy locarneńskie,
nie w yłączając N iem iec, ogłoszą niezwłocznie w spólne ośw iadczenie, stw ierdające, że decyzja R ady Ligi w niczem nie narusza tychże układów .
Gdzie konia kują, tam i żaba nogę podstawia
Rumunia też zażądała stałego miejsca w Radzie
B ER LIN . 16. 3. (PA T.) - G enew ski korespondent agen
cji W olffa donosi, że w ostat*
niei chw ili obok Polski preten
27 proc, ogółu w ydatków w o j *
skow ych, w r. b. w ynoszą już tylko 15 proc. T en objaw jest bardzo niepokojący i niepożą*
dany.
O szczędności dalsze osiąg*
nięto w dziale adm inistracji, szkolnictw a, szpitalnictw a, czą ściow o lotnictw a, ćw iczenia re zerw istów , rem uneracji i t d.
Skreślono w ięc w szystko, co nie jest najbardziej bezpo*
średnio zw iązane z pracą w oj»
ska.
Przem ysłow i w ojennem u grozi nieom al zagłada. K om isja B udżetow a m usi tu w skazać
r a d y k a ln e d r o g i w y j ś c ia
aby uchronić stan naszej zdol<
ności m obilizacyjnej.
C o do skrócenia służby w o j
skow ej poseł # referent nie z a ;
m uje stanow iska zdecydow a*
nego, w skazując jedynie na to, że
s z k o le n ie w o j s k a p o w in n o z m ie r z a ć d o s k o n s o lid o w a n iu
a r m ji.
Po referacie K om isja się o d *
toczyła. M ają nad czem m y *
śleć posłow ie, w ahając s ię
m iędzy przym usem o s z c z ę d *
ności i koniecznością b e z p ie *
czeństw a.
sje do stałego m iejsca w Ra*
dzie Ligi zgłosiła rów nież Ru*
m unja.
Scylla Genewy -
Charybda Kremlu
ZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBAW z w ią z k u z p r z e b i e g i e m g e n e w s k i c h n a r a d L ig i N a r o d ó w , w k t ó r y c h i n t e r e s P o l s k i n ie z n a l a z ł d o t y c h c z a s n a l e ż y t e g o u w z g lę d n ie n ia , r z u c o n o w p u b l i
c y s t y c e p o l i t y c z n e j p o ls k ie j, n a s z c z ę ś c i e d o t y c h c z a s t y l k o w p r a w i c o w e j , h a s ło « , s z u k a n i a k o n t a k t u p o l i ty c z n e g o z S o w i e ta m i,
J a k b y d la p o d k r e ś l e n i a t y c h n a s t r o j ó w o f ic ja ln ie i n s p i r o w a n a p r a s a s o w i e c k a p o c z ę ł a a k c e n t o w a ć , ż e P o l s k a e w e n t u a l n ie m o g ła b y lic z y ć n a n i e j a k i e p o p a r c i e s o w i e t ó w , g d y b y ^ n ie w i ą z a ł a s ię z L ig ą ,
U b o c z n i e o ś w i e t l a t ę s y t u a c ję f a k t , t e r o k o w a n i a o o d n o w i e n ie p r z y m i e r z a p o l s k o - r u m u ń s k i e g o , m im o p o z o s t a w a n i a
W B u k a r e s z c i e n a p l a c ó w c e z b liż o n e g o d o s f e r e n d e c k i c h p o s ł a W i e l o w i e y s k i e g o , z o s t a ł y n i e j a k o z a h a m o w a n e ; z a ś R u - m n n j a w G e n e w i e u p a r c i e g r a ,,, n a p , B e n e s z a i w z w i ą z k u z n im
na Małą E n t e n t e ^
N e m o ż e m y t a k s t a w i a ć s p r a w y , ż e P o l s k a m u s i w y b r a ć : a l
b o k u r a t e l ę p o l i t y c z n ą „ z a n g li- z o w a n e j " , a n t y s o w ie c k ie j L ig i—
a l b o p o r o z u m i e n i e p o l i t y c z n e
z a n t y e u r o p e js k i e m b a g n is k ie m S o w d e p u .
S y t u a c j a n ie j e s t b o w ie m t a k p r o s ta .
Z L ig ą r ó ż n i m y s ię w n a j i
s t o t n ie j s z y m c o p r a w d a p o g l ą d z i e : j e s t e ś m y p r z e c iw n i k a m i h i e r a r c h j i n a r o d ó w 1 d ą ż y m y d o z d e m o k r a ty z o w a n i a t e j s p o ł e c z n o ś c i lu d ó w ś w i a t a . M a m y j e d n a k ż e w s p ó ln y j ę z y k w r o z m o - w a c h : ję z y k c y w iliz a c ji e u r o p e j s k i e j
Z s o w d e p e m j ę z y k a w s p ó l n e g o — p o z a p p . B r y le m , W a r - s k im l u b F i d e r k i e w i c z e m — n ie z n a jd z ie m y . T u t a j n a p r z e c i w s i e b i e s t o j ą d w a o d r ę b n e , z g r a n
I w d w ii pi iili „Ma”
na- kresach
Doniesienia z Rosji Sowieckiej
W y c h o d z ą c e w R y d z e „ P o » s l e d n i j e I z w ie s t j a “ , o p i e r a j ą c s i ę n a i n f o r m a c j a c h o t r z y m a * n y c h z R o s j i s o w ie c k i e j, d o n o s z ą , iż
s o w i e t y p r z y g o t o w u j ą n a w io » s n ę , z a k r o j o n ą n a s z e r s z ą s k a * l ę a k c j ę d y w e r s y jn ą n a K r e s a c h w s c h o d n i c h R z e c z y p o s p o
l i t e j o r a z w B e s a r a b j i . N o t u j ą c t ę i n f o r m a c ję , w y ? r a ż a m y p r z e k o n a n i e , ż e
n a s z K . O . P . d o s k o n a l e t e j a k c j i z a p o b i e g n i e
i z l ik w i d u j e j ą w z a r o d k u . A l e n i e n a t e r n p o l e g a p u n k t c ię ż ? k o ś c i s p r a w y .
D o n i e s i e n i e r y s k ie
t u p r z e c i w n e ś w i a t y p o ję ć : b a r b a r z y ń s tw o n a p r z e c i w c y w ili
z a c ji, w o ln o ś ć o k o w o k o z d e s p o ty z m e m , d e m o k r a c ja o k r o k z t e r r o r e m i r e w o lu c ją .
M o ż e w i s t o c i e d y p lo m a c i L i
g i w i e d z ą , ż e p r z e r z u c e n i e s ię P o l s k i n a o r j e n t a c j ę p r o s o w i e c - k ą j e s t p o z a g r a n i c a m i m o ż liw o ś c i p o l i t y c z n y c h i d l a t e g o n ie - d o ś ć k a t e g o r y c z n i e b r o n i ą w e s p ó ł z n a m i z a s a d y d e m o k r a c j i n a r o d ó w w L id z e .
.T o j e s t m o ż l iw e ^
A l e P o l s k a b ę d z i e m u s i a ł a s z u k a ć in n y c h r o z w i ą z a ń n a w y p a d e k n i e p o w o d z e n i a w G e n e w i e .
P o p r o s t u u z n a m y , ż e c h w i la t r y u m f u h a s ł a r ó w n o ś c i 1 d e m o k r a c j i w L id z e j e s z c z e n i e d o j
r z a ł a . W i d z ą c z a ś d o w ó d t e g o s t a n u r z e c z y w z a ł a t w i e n i u s p r a w y s t a ł e g o m ie js c a P o l s k i w R a d z i e , b ę d z i e m y m u s ie li p o d j ą ć t o z a d a n i e , j a k ie z a w s z e w p o d o b n y c h w y p a d k a c h p o d e jm u je d e m o k r a c ja .
B ę d z i e t o w e w n ę t r z n a w a l
k a — d r o g ą s k u p i a n i a t z w . m a ł y c h n a r o d ó w — o p e ł n e z r e a l iz o w a n i e h a s ł a r ó w n o ś c i w s t o w a r z y s z e n i u n a r o d ó w ś w i a t a i o p a r c i a n a t e r n t r w a ł e j b u d o w y i s t o t n e j o r g a n i z a c j i p o k o ju i w s p ó łp r a c y lu d ó w ,
a
„ A w a n t u r y a r a b s k i e ” z n ie m - c a m i, j a k i e o b e c n i e m ą c ą n a s t r o j e g e n e w s k i e , m in ą n a p e - w n o , j a k p r z y k r y z g r z y t... M i
c h a ł e k z n a d S p r e w y n i e d o s z e d ł w i d a ć j e s z c z e d o g e n e w s k ie j M a r n e 'y .
A l e i s o w i e ty n i e m a j ą s ię c z e g o o b liz y w a ć .
M i ę d z y b a g n i s k i e m r e w o lu c j i k o m u n i s t y c z n e j i w e r t e p a m i n ie m i e c k ie g o im p e r ja liz m u t o c z ą s ię f a l e w i e l k i e j r z e k i p r a w d z i w e j D e m o k r a c j i i P o k o ju ,
m a w s z e l k ie c e c h y p r a w d o p o d o b i e ń s t w a . M o s k w a s z u k a z b l i ż e n i a z P o l s k ą , a l e p r z y c a ł y m c e n t r a l i ż ? m i e s o w i e c k i m , o r g a n iz a c j a p a ń s tw o w a j e s t t a m t a k s ł a b a , ż e
p o s z c z e g ó l n e s o w i e t y r o b i ą r ó ż n e r z e c z y n a w ł a s n ą r ę k ę , a M i ń s k j e s t p r z e c i e ż s t o l i c ą o d d z i e l n e j „ r e p u b l i k i b ia ło ? r u s k i e j“.
I t e m u w ł a ś n i e , b y M i ń s k n a m n i e u s t a n n ie g r o z i ł z a w ie ? r u c h ą n a K r e s a c h , t r z e b a z a p o b i e d ź w f o r m i e n a j b a r d z i e j s t a n o w c z e j .
Stowarzyszenie spożywców
S t o w a r z y s z e n ia s p ó łd z ie lc z e s p o ż y w c ó w s ą o r g a n iz a c ja m i, k t ó r e , w s p r z y j a ją c y c h w a r u n k a c h m o g ą s w o im u c z e s tn i k o m p r z y n i e ś ć b . p o w a ż n e k o r z y ś c i.
S ą t o b o w ie m o r g a n iz a c je , k t ó r e p o m a g a ją d o t w o r z e n i a
z a s o b ó w ,
d o t w o r z e n i a o s z c z ę d n o ś c i n ie d r o g ą o d m a w i a n ia s o b ie z a s p o k o j e n i a n a j i s t o t n i e j s z y c h p o t r z e b a l e d r o g ą u s u w a n ia p o ś r e d n i c t w a i p o z o s t a w i a n i a z y s k u p o ś r e d n ik a w k i e s z e n i s p o ż y w c y . P c z a t e m s t o w a r z y s z e n i a s p o ź y w c ó w , u m i e ję t n ie p r o w a d z o n e , z a p e w n i ć m o g ą s w o im k lije n to m t o w a r y w w y b o r o w y m g a t u n k u , O s i ą g a n e z t y c h s t o w a r z y s z e ń z y s k i s t a n o w i ą c z ę ś c io w o ty lk o i n d y w i d u a ln ą w ł a s n o ś ć u c z e s t n i k a , c z ę ś c io w o z a ś p r z e c h o d z ą n a w ł a s n o ś ć s p o ł e c z n ą .
B lik z o
s t u l e t n i a p r a k t y k a s t o w a r z y s z e ń s p o ż y w c ó w
w y t w o r z y ł a t a k i e ic h f o r m y , k t ó r y c h d z iś ju ż p o p r a w i a ć n ie p o t r z e b a ,
J e ż e l z a ś s t o w a r z y s z e n i a s p o ż y w c ó w n i e r o z w ija ją s ię n a l e -
Co inni piszą?
„ W a r s z a w i a n k a '1 p r z y n o s i n i e z m i e r n i e c i e k a w e s z c z e g ó ły o w y l u d n i a n i u s ię A n g lji:
w A n g lji i W a lji w r o k u m in io n y m b y ło n a r o d z in 2 3 7 .9 7 3 p o d c z a s g d y p r z e c i ę t n a lic z b a n a r o d z in w o s t a t n i c h 5 l a t a c h c h o c ia ż n iż s z a , tu ż p r z e d w o je n n a , w y n o s i ł a 3 4 9 .0 4 5 . C y f r y t e w y k a z y w a ły n ie p o k o ją c y ic h s p a d e k , b o p o n i
ż e j n a w e t p o z io m u n a r o d z in w e F r a n c ji, k t ó r a w s k u t e k te g o z a g r o ż o n a je s t w p r o s t w s w o im b y c ie m o c a r s tw o w y m .
P o w o d y ? A g ita c ja .., k o m u n i
s tó w , k l e r u a n g l ik a ń s k i e g o i m a s o n ó w ... N o , c z y n i e z b y t p r o s t o l in i j n i e i p o p a r a f j a ń s k u t ł u m a c z y s ię t o z ja w is k o w u m y s ł a c h m o n a r c h i s t ó w p o l s k ic h .
N ę d z a e k o n o m ic z n a E u r o p y p o w o je n n e j, t r u d n o ś ć z a r o b k ó w , c i a s n o t a e k s p a n s j i , l ę k p r z e d j u t r e m — o to , c o lu d z i s k ła n ia d o r e d u k o w a n ia r o d z in y .
S t r a s z a k i e m m a s o ń s k im t u s ię j e d n a k n i e m a c o z a s ła n i a ć .
•
„ R z e c z p o s p o l i t a ”, z n a n a z e s w e j n i e c h ę c i d l a r o b o t n ik a , p r z y n o s i r z e c z , k t ó r a — g d y b y b y ł a w c a ł o ś c i p r a w d z i w ą — w y m a g a ł a b y n a jg łę b s z e g o r o z p a t r z e n i a :
W je d n e j z n a jw ię k s z y c h f a b r y k łó d z k ic h , J . K , P o z n a ń s k ie g o p o s ta n o w io n o o s ta tn io u r u c h o m ić z a t r z y m a n ą p r z e d k ilk u m ie s ią c a m i tk a ln ię . M ia ło to d a ć p r a c ę o k o ło 1 0 0 0 b e z r o b o tn y m ,
M im o k i l k a k r o t n y c h w e z w a ń z a r z ą d u f a b r y k i d o p r a c y w c ią g u t r z e c h ty g o d n i s ta w iła s ię z a l e d w ie p o ło w a p o tr z e b n y c h r o b o t n i
k ó w .
P r z e s z ło 1 0 0 0 k r o s ie n p o z o s ta je n a d a l n ie c z y n n y c h , J e d y n ie w s k u te k
b r a k u c h ę tn y c h d o p r a c y .
W z y w a m y z w i ą z k i r o b o tn i c z e d o z b a d a n i a t e j s p r a w y . W y g l ą d a b o w ie m p r z e z s z p a r y , ż e j e s t t o z ło ś liw a in s y n u a c ja , o s ł a n i a j ą c a n a p e w n o z a b ie g i p . L a n d - s b e r g a , d y r e k t o r a u P o z n a ń s k ic h , w k i e r u n k u z r e d u k o w a n i a z a r o b k ó w p o n iż e j n o r m z a s i ł k u d la b e z r o b o t n y c h . P o n i e w a ż z a s i łe k t e n n ig d y n i e j e s t w i ę k s z y o d 3 z ł. d z ie n n ie , w ię c w n o s ić n a l e ż y , ż e p . L a n d s b e r g w e r b u je r o b o t n i k ó w n a g ło d o w e z a r o b k i p o n iż e j 1 0 0 z ł. m i e s i ę c z n ie .
ż y c ie , t o w i n y s z u k a ć n a l e ż y n ie w o r g a n iz a c ja c h a w lu d z ia c h , T a k ! L u d z ie t e m u s ą w in n i.
Z je d n e j s t r o n y
z a m a ło d o c e n ia m y w a r t o ś ć ty c h i n s t y t u c j i
Z d r u g ie j z a ś — z a d u ż o o d n ic h w y m a g a m y . N ie s z t u k a c h r o n ić s ię p o d o p i e k ę w c z a s i e g ło d u , d l a p r z y d z i a ł ó w . T r z e b a o n ic h z a w s z e p a m i ę t a ć , N e d o ś ć z a p i s a ć s ię d o s t o w a r z y s z e n i a . T r z e b a
t a m i t y l k o t a m c z y n ić z a k u p y ,
t r z e b a d b a ć o to , b y s t o w a r z y s z e n i a p o s ia d a ł y o d p o w ie d n ie f u n d u s z e o b r o t o w e . N a z a s il e n ie b e z s p e c ja l n y c h w y s i ł k ó w s t o w a r z y s z e ń s p o ż y w c ó w j e s t d u ż o s p o s o b ó w . P o m ó w im y o n i c h p ó ź n ie j. N & r a z ie z a z n a c z a m y , ż e w ie lu z n a s m y ś li, ż e ja k w n ie s ie d o s t o w a r z y s z e n i a u d z ia ł w w y s o k o ś c i 2 5 z ł., t o o n o o b o w i ą z a n e g o z a a p r o w i d o w a ć z a t ę s u m ę n a c a ł y r o k . T a k i e s t a w i a n ie s p r a w j e s t t u ź r ó d łe m n i e p o r o z u m i e ń . Z p u s t e g o i s a m S a lo m o n n ie n a le je ...
C . Ł .
W te r n ś w i e t l e — n o t a t k a
„ R z e c z y p o s p o l i te j " n a b i e r a s p e c ja ln e g o ... z a p a s z k u ...
„ R o b o tn ik * * p r z y t a c z a u c h w a ł y k o n f e r e n c j i p o r o z u m i e w a w c z e j P . P . S . i N ie m ie c k ie j P a r tj i S o c j a l i s t y c z n e j ( p o ls k ie j) , p o c z e r n i d o d a j e :
T o w , N i e d i i a ł k o w i k i o ś w ia d c z y ł n a z a k o ń c z e n ie o b r a d , ż e P . P . S . z a m ie r z a z a in ic jo w a ć w c z a s ie n a j
b liż s z y m d a ls z e k o n f e re n c je p o r o z u m ie w a w c z e z s o c ja lis ta m i w s z y s t k i c h m n ie js z o ś c i n a r o d o w y c h w P o ls c e c e le m w z a je m n e g o z b liż e n i a i w s p ó łd z ia ła n ia w w a l c e ^ o - c ja lis ty c z n e j.
N a s tę p n a k o n f e r e n c ja z to w a r z y s z a m i n ie m ie c k im i o d b ę d z ie s ię w K a to w ic a c h ; b ę d z ie m ia ła z a z a d a n ie o p r a c o w a n ie p r o g r a m u s z c z e g ó ło w e g o d la z a p e w n ie n ia p r a w i s w o b o d y r o z w o ju k u l t u r a l n e g o m n ie js z o ś c i n ie m ie c k ie j w P o ls c e i p o ls k ie j w N ie m c z e c h ,
„ B y ł s o b ie r a z d z ik i k o t , k t ó r y c h o d z ił n a s p a c e r y w ła s n e m i d z ik ie m i d r o g a m i d o d z ik ie j d ż u n g li...”—- p is a ł R . K ip lin g w „ K s ię g a c h P u s z c z y’’...
A t e r a z — p a t r z n iż e j...
„ I l u s tr . K u r j e r K r a k o w s k i* * p is z e :
A g e n d o r g a n iz a c y j n ie m ie c k ic h , o d s z e r e g u m ie s ię c y o b je ż d ż a ją P o m o r z e 1 r o z s ie w a ją w ia d o m o ś c i, t e P o m o r z e p r * T P o ls c e n ie z o s t a n ie , le c z w b liz k ie j p r z y s z ło ś c i d o R z e s z y p o w r ó c i, p o u c z a ją , ż e K a s z u b i s a m i p o w in n i te g o p r a g n ą ć , p o n ie w a ż p o d r z ą d a m i p o ls k im i d z ie je s ię im ź le , p o d c z a s g d y p o d r z ą d a m i n ie m ie c k im i im d o b r z e b y ło . A g e n to m s e k u n d u ją g d a ń s k ie g a z e ty n ie m ie c k ie , r o z c h o d z ą c e s ię n a P o m o r z u . T a a n ty p o l
s k a p r o p a g a n d a z d n ia n a d z ie ń p r z y b i e r a n a s ile i n a r o z m a c h u . J e ś l i n ie n a s t ą p i s z y b k a k o n t r a k c ja z e s t r o n y s p o łe c z e ń s tw a i J e ż e li r z ą d K a s z u b a m i s ię n a p r a w d ę s z c z e r z e n ie z a o p ie k u je — m o ż e m y p o n ie ś ć p o w a ż n e s t r a t y n a r o d o w e .
A t e r a z — p a t r z w y ż e ji T . z n . p o r ó w n a j „ s z l a c h e t n e ” t e n d e n c j e j e d n y c h i f a k t y , s t w a r z a n e p r z e z d r u g ic h ...
A — m o l
Podobno w Polsce — najtaniej
Nie każdy może to odczuć
P o r ó w n y w u ją c c e n y h u r t o w e r ó ż n y c h to w a r ó w w p o c z ą t k a c h b , r . w P o ls c e i k ilk u r ó ż n y c h k r a ja c h , s t a ty s ty c z n ie o k a z u je s ię , ż e P o ls k a n a - ■ le ż y d o k r a jó w n a jta ń s z y c h .
W ię c n p( w e ź m y m ą k ę p s z e n n ą Z a 1 0 0 k g , p ł a c i s ię w h u r c ie : P o ls k a
— 7 .3 9 d o i,, N ie m c y — 8 .0 8 d o i,, C z e c h o s ło w a c ja — 8 ,7 0 d o i. F r a n c ja — n ie c o ta n ie j! — 6 .8 5 d o i.
M ię s o w o ło w e ; P o l s k a — 0 ,2 3 d o i,, F r a n c j a — 0 .3 3 , C z e c h o s ło w a c ja — 0 ,3 6 , N ie m c y 0 ,4 0 .
W ę g ie l z a 1 to n n ę : P o ls k a — 3 .2 1 d o i., N ie m c y — 3 ,5 5 d o i,, C z e c h y — 6 ,5 0 d o i,, F r a n c j a — 3 .5 0 d o t
S k ó r y ; P o l s k a — 0 .9 4 d o i,, N ie m c y
— 1 d o i., C z e c h y — 1 ,0 8 , F r a n c ja — 1 .1 6 d o i,
D r o ż s z e s ą u n a s ; c e m e n t, ż e la z o , c u k ie r .
T e n o s t a t n i z a 1 k g , k o s z tu je . P o ls k a — 0 ,1 5 d o i,, g d y w C z e c h a c h
— 0 ,1 4 , a w e F r a n c ji n a w e t 0 ,1 1 . J a k z te g o w id a ć , h u r t , c z y li k o s z t p r o d u k c ji je s t u n a s w z g lę d n ie n iz k i.
K to w ię c w y t w a r z a d r o ż y z n ę ? K u p ie c — ła ń c u c h k u p c ó w — p o ś r e d n ic y , P r z e d ty m i s ię b r o ń m y !
Hlemcy uzdzieralq ile do Rosji
300 mlljonów kredytu eksportowego Kiedy! Polska pójdzie
tą drogą?
S o w ie ty u z y s k a ły o s t a tn i o w N ie m c z e c h k r e d y t , g w a ra n to w a n y p r z e s r z ą d ,
w w y s o k o ś c i 3 0 m lljo n ó w m a r e k n ie m .
n a d o s ta w ę p r z e z k o n c e r n y O t t o W o lf f o r a z A lf r e d W i r t h r u r , ż e la z a w i e r t n ic z e g o , b la c h y i in n y c h p r z y b o r ó w d la r o s y js k ie g o p r z e m y s łu n a f to w e g o .
O b e c n ie P a r l a m e n t R z e s z y r o z p a tr u je p r o j e k t u s ta w y , k t ó r a r o z s z e r z a t e
k r e d y t y t o w a r o w e d l a s o w ie tó w d o w y s o k o ś c i 3 0 0 m ilj. m a r e k n ie m .
S u m a t a b y ł a b y u ż y t a n a s f in a n s o w a n ie z b y tu w R o s ji w ie lu to w a r ó w n i e m ie c k ic h w d r o d z e d łu g o te r m in o w e g o k r e d y t u d la o d b io r c ó w s o w ie c k ic h .
B r a k ta k ie g o k r e d y t u u t r u d n i a P o l
s c e o ż y w ie n ie s to s u n k ó w h a n d lo w y c h z S o w ie ta m i; b r a k t e n p ły n ie z w y c z e r p a n ia f in a n s o w e g o P o ls k i,
Z a s ile n i k r e d y t a m i a m e r y k a ń s k im i n ie m c y u z y s k a li J u ż a t u t d o u s a d o w ie n ia s ię n a r y n k u s o w ie c k im .
J e s z c z e J e d n o s ły s z y m y w ię c o s tr z e ż e n ie ;
n a g w a łt m o b iliz u jm y p o ls k ie k r e d y t y e k s p o r to w e .
Mówią, że...
— p o s e ł S t r o ń s k i ju ż m a k r ó la , t y l
k o ... n ie m o ż e je s z c z e w n ie g o w y jś ć f C h c e z a c z e k a ć , a ż o d p a r t j i w s ta n ie p , M o s k a le w s k i, k t ó r y g r o z i m u a t u to w y m a s e m : r e d u k c ją ...
— m in is te r Z d z łe c h o w s k i n ie b o ! s ię d o la r a . G d y b y n ie t o , ż e d o la r n ie b o i s ię m in is tr a , b y ło b y z g o ła d o b r z e ...
— je ż e li n ie m a r o b ó t p u b lic z n y c h , t o i m in is te r r o b ó t je s t... b e z r o b o tn y . C o w o b e c te g o r o b i p o m o c n ik b e z r o b o tn e g o , w ic e m in is te r b e z r o b o c ia p u b lic z n e g o ? P o m a g a ? ! ...
