C en a 10 gr.
C O D Z IE N N Y
EXPRESS POMORSKI
VUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA& b o o i m e 11 m te sle c m y w e k sp e d y c ji Ł — sŁ , w a g e n tn r a c k 2 .1 5 n a p o c r ta c k i a & l |O g 2 o s c e n l a n a a tr. 7 -ła m ó w e j 1 5 g r. o d m ie jsc a m lU irelro w eg ó ,im sir.p 1 erw B M j N gvJIHGFEDCBA
1 o d n o sK e n te n d o d o m n 2 .3 4 ił., p o d o p a sk ą w P o lsce 8 .5 0 d . w In n y c h k r a ja ch 4 .5 0 d . — o d m ie jsc a m ilim e tr ., n a str . tr e e c ie j t d r o g ie j 4 0 g r . o d m ie jsc a m ilim e tr ., R n c h to w a r z y stw A b o n a m e n t k w a r ta ln y w e k sp ed y c ji 6 — z t., w a g e n tu r a c h 6 .4 5 z ł., n a p o c z ta c h ju ż z o d n o sz ę - | 2 0 g r. o d w ie r sz a te k sto w e g o . — O g ło sz e n ia tłu m a c z o n e , sk o m p lik o w a n e , z z a str z eż e n i e m m ie jsc a a le m d o d o m u 7 .0 1 z ł., p o d o p a sk ą w P o lsc e 1 0 ,5 9 z ł., w in n y c h k ra ja ch 1 4 .- zŁ — W r a z ie I o ra z z n ie c zy te ln y m r ę k o p ise m p r z y k a ż d y m p o sz cz e g ó ln y m w y p a d k u 2 5 p r o c e n t n a d w y ż k i — w y p a d k ó w , sp o w o d o w a n y c h siłą w y ż sz ą , p r z e sz k ód w z a k ła d z ie , str a jk ó w lo b ty m p o d o b n y c h 1 1 Z in n y c h k r a jó w 2 0 0 p ro c, n a d w y ż k t — K o n to P o c z to w , K a sy O sz c z ę d n o śc i, P o zn a ń 2 0 1 0 6 0 . — n ie p r z e w id z ia n y c h o k o lic zn o śc i, w y d a w n ic tw o n ie o d p o w ia d a za d o sta rc z e n ie p ism a , a a b o - O g ło sz en ia p ła tn e n a ty c h m ia st. — A d r es a d m in istr a c ji: T o ru ń , P ie k a r y 1 4 • T e le Ł 5 4 7 . — Z a r ę k o n e n c i n ie m a ją p ra w a d o m a g a n ia s ię u le d o sta r c z o n y c h n u m e r ó w lu b o d sz k o d o w a n ia . 11 p isy n le za m ó w lo e e r e d a k c ja n ie o d p o w ia d a . — A d r e s r e d a k c ji: T o ru ń , P ie k a r y 1 4 * T e lefo n € 4 7
R ok II T o ru ń -B y d g o szcz-G ru d ziąd z, p o n ied zia łek 22 m a rca 1926 r. N r. 77.
Reduta Śląska.
Wydarł ją piąć lat temu twar dy, zahartowany śląski lud...
Odwieczny wróg musiał się cofnąć przed ławą głosów pol
skich; a gdy majestat woli ludu, wyrażony w zażartem glosowa
niu plebiscytowem, nie wydawał sią być zapewnionymw ostępach dyplomacji — wierny lud śląski przepieczetował go ofiarnąkrwią bohaterskiego powstania...
Jakby krwawą drogą narodo wej Golgoty szli Ślązacy ku Polsce: nieśli Ojczyźnie skarby ziemi nieprzebrane, wielkie war sztaty przemysłowe a nade- wszystko — wierne serca i du sze, zahartowane w sześćsetlet- niej walce z naparem niemiec kim...
Wydarliśmy piastowską redu
tę ...
Świat zdumiony patrzył na rewelacje śląską: z popiołów — zdałoby sią! — wybuchnąły ży wioły.
Nieugiąty, niezłamany, ofiarny
Budżet M-stwn Kolei
A lbo redukcje » albo taryfy!
M o w a m in istra C hądzyńskiego
W d n iu 19 b . m . S ejm o w a K om isja B u d żeto w a p rzy stą p iła d o d eb a ty n a d b u d żetem M -stw a K o lei.
R efera t w y g ło sił p o seł T a ba czy ń * sk i (Z . L . N .). W d y sk usji p o seł G łą - b iń sk i (Z . L . N ,j za p ro p o n o w a ł, a b y b u d żet M . K . ro zp a try w a ć z tą m y ślą p rzew o d n ią , że zred u k o w a n ie g o o 20 p roc, u su n ęło b y p rzew id y w a n y
d eficy t b u d żetu ca łeg o p a ń stw u , t zn . 200 m iljo n ó w zło ty ch . P rzem a
w ia li p o za tem p o sło w ie: M ich alsk i (C h N .j, H a ru szew icz (Z . L N .j, K u rylew icz (P . P . S .) o raz in n i.
W o d p o w ied zi za b ra ł g ło s p . m in i
ster C h ą d zy ń sk i, o d po w ia d a ją c n a p o szczeg ó ln e p rzem ó w ien ia . P . m inister stw ierd ził, że d o ty ch cza s w y d atk i ek sp lo a ta cy jn e k o lei b y ły p o k ry w a n e d o ch o d a m i z ek sp lo a tacji In w esty cje ro b io n e b y ły n a k o szt d o ta cji ze sk a r
b u W b u d żecie n a 1925 r. p rzew i
d zia n o
n a d w y żk ę d o ch o d ó w ek sp lo a ta cy jn y ch n a d w y d a tk a m i w w y so k o ści o k oło 4 0 m iljo n ó w zło tych . K w o ta ta w e
d łu g p relim in a rza m a b y ć zu ży ta n a in w esty cje k o lejo w e.
N iek tó rzy p , p . p o sło w ie żą da ją o d k o lei czy steg o zy sk u , a to celem p o k ry cia ca łk o w iteg o lu b częścio w eg o n ied o b o ru o g ó ln eg o b u d żetu w w y so k o ści 200.000.000 zł. S p ra w ę m u szę p o sta w ić jasno: a lb o b ęd ą zm n iejszo n e
aż do bohaterstwa i wytrwały
— zwyciąiał duch narodowy poi ski...
Dnia 20 marca 1921 r. Śląsk był naszli
Nie cały, niestety!
Za Odrą zostały rzesze roda
ków, związane łańcuchami nie
woli...
Zapamiętaliśmy, komu to za- wdziączać mamy...
A dziś reduta śląska pozosta- je nadal czołowym szańcem Pol ski. Za Odrą czuwa wróg...
Nie damy ziemi polskiej!
O każdy szmat Śląska stanie
my wszyscy na zew.^ Los braci, honor państwa i narodu, spoko/ Europy bądzie tu wchodził u>
Oczy na Śląsk!
Zwiążmy go z macierzą, scal my, s kuj my na dolą i niedolą.
Uczyńmy śląskie troski troskami całego narodu; bądźmy z nimi razem.
Czuwajmy!
w y d atk i p erso na ln e, jak teg o żą d a p os.
M ich a lsk i, p rzez red u k cję 4 0 ,0 0 0 p ra
co w n ik ó w , a lb o też
p rzes p o d n iesien ie d o ch o d ó w k o lei w fo n sie zw y żk i sta w ek ta ry io w y d k
S ejm i k o m isja b u d żeto w a m u szą zd e
cy d o w a ć: czy w y b io rą d rog ę p o w ięk szen ia i ta k już w ielk ieg o b ezro b o cia , b zy też p rzy stą p ią d o rew izji p o lity k i ta ry fo w ej. W y d a tk i rzeczo w e zo sta ły p relim in ow a n e z n a jda lej id ą cą re
d uk cją za m ierzeń. D a lej w ty m k ie- rank u trud no iść: I ta k już d o tk liw ie cierp i
u a m ó w ień n a żela zo , w ęg iel, sm a ry i t i
S ta tu t k o lejo w y i p ra g m a ty ka słu ż b o w a , k tó re za m ierza m n ied łu g o sej
m o w i p rzed sta w ić, o p a rte b ęd ą n a d ą . żeniu
w k ieru nk u k o m ercja liza cji p rzed się
b io rstw a k o lejo w eg o . K o n ieczn e jest
szy b k ie u ch w a len ie u sta w y em ery taln ej
d la d zien n ie p ła tn y ch . D a się w ten sp o só b zred u k o w a ć o k o ło 7000 ro b o t
n ik ó w w a rszta to w y ch i sta ło . d zień n y ch , k tórzy o trzy m a ją em ery tury a są zb ęd n i z p o w o d u b ra k u p ra cy w w a rszta ta ch .
„Łocomo” śrotfkowo- europejsKie
p rzeciw p rzyłączeniu A u strji do N iem iec
W IE D E Ń , 1 9 3 (P A T ). K o resp o n
d en t d y plo m a ty czny „ D a ily T ele
graph** d o n o si, iż w w y n ik u ro k ow a ń rzą d ó w fra n cu sk ieg o , ju go sło w ia ń sk ie g o i w ło sk ieg o p o sta n o w io n o , że jesz
cze w ' b ieżą cy m ro ku o d b ęd zie się k o n feren cja ty ch p a ń stw , w k tó rej w eź
m ie ró w n ież u dzia ł A u strja , C zech o sło w a cja i R u m un ja. K o n feren cja b ę
d zie m ia ła n a celu
stw o rzen ie L o ca ra a śro d k o w o
eu ro p ejsk ieg o .
K o n feren cja ta u w a ża n a jest p rzez liczn e p a ń stw a eu ro p ejsk ie za n ie
zb ęd n ą , g d y ż
F ra ncja i W ło ch y sę p rzeciw n e p o łą czen iu A u strfl z N iem ca m i p o sia d a ją jed n a k ró żn e p o g lą d y n a sse to d y za p o b ieżen ia tem u d ą żen iu . F rań cja — stw ierd za k o resp o n d en t — ży czy so b ie u trzy m a nia A u strji jako sa m o d zieln eg o p a ń stw a p o d k a żd y m w zg lędem . P o g lą d ten p o d ziela ró w . n ież C zech o sło w a cja . R zą d czech o sło w a ck i ch ce p rzeszk o d zi tem u, a b y tery to riu m a u stria ck ie d o stało się p od su w eren n o ść celn ą W ło ch , W ło ch y n a to m ia st u w a ża ją
ro zb ió r A n etrjl
za n a tu ra ln y sk u tek w y siłk ó w A u strji w celu p rzy łą czen ia się d o N iem iec.
W ło ch y p ra g n ą za p ew n ić w tej sp ra w ie w sp ó łp ra cę J u g o sła w ji<
P o w y ższe d o n iesien ie „ N eue F reie P resse** u zu p ełn ia u w a g ą , że ja k za p ew n ia ją u rzęd o w o k o ła w ied eń sk ie, u d zia ł A u strji w p ro jekto w a n ej rzek o m o k o n feren efi n ig d y n ie b y ł p ia n o w a n y.
Z lo ty i D olar
W czoraj B ank P olski p łacił za d o lara 7.25 zł.
W obrotach m ięd zyb an
kow ych żądano 7.30
R Y N E K T O W A R O W Y .
w <am i w cso r* |5 zy M m p etcizio zb o żo w o -to w a ro w « j c« n y zo sta ły u trzy m an« p rzy p o d a ży średn ie). Ż yto o sią g n ęło cen ę 2 3 zł. fra n co W a rsza w a , p o śled n iejsze g a ttm ld sp rzed a
w a n o p o 21.5 zł, za 1 k w in ta l fra n co sta cja za ła d o w cza . P szen ica u trzy m a
ła się w cen ie 4 2 3 zŁ
P o lsk a o d zied ziczy ła p o za b o rca ch k o leją zd ew a sto w a n e a n a stęp n ie
zn iszczon e
w cza sie w o jny p o lsk o . b o lszew ick ie) L ata in fla cji n ie p o zw a la ły n a p ro w a d zen ie ja k iejk o lw iek p o lity k i ta ry fo w ej:
P ra g n ę w d zied zin ie ta ry fo w ej iść w d a lszy m cią gu d ro g ą ro zw ija n ia ta ryf i p rzy sto so w a n ia ich d o w y m a g a ń ży cia g o sp o d a rczeg o .
W stępne rokowania o now y zw iązek państw środkowo-europejskich
P ow rót p rem jera S krzyńskiego do W arszaw y
D ziś o godz. 9 m in. 20 przy
jeżdża do W arszaw y prem jer i m inister spraw zagranicznych, p. S krzyński. B ezpośrednio po przyjeździe prem jer uda się do B elw ederu celem
zaznajom ienia p. P rezydenta R zeczypospolitej o rezu ltatach
sw ojej podróży.
W kołach politycznych, zbli
żonych do rządu,
dużą w agę przyw iązują do tych rezultatów .
S zczególne zainteresow anie bu
dzi treść konferencji, jakie już po G enew ie odbył w P aryżu prem jer S krzyński
z p. B riandem i jugosłow iańskim m inistrem spraw zagranicznych,
p. N incziczem .
K onferencje te łączone są z pro
jektam i utw orzenia
Fraii(io, Ołocliy i M o
za łącznością spraw rozbrojenia na m orzu i lądzie
P A R Y Ż , 19.3 (P A T ). „C hica
go T rib u n e” donosi z W aszyng
tonu, że d ep artam en t stanu otrzym ał w iadom ość, iż F rancja, W łochy i Japonja są przeciw ne projektow i S t Z jednoczonych, aby konferencja w spraw ie roz
Lloyd George nie m oże przeboleć niepowodzenia niem ieckiego w Genewie
Z g łasza w n io sek nieufności dla C ham berlaina L O N D Y N . 19. 3. (A . W .) -
„D aily T elegrap" donosi, że w izbie gm in postanow iono w e w torek rozpocząć debatę nad o- bradam i genew skiem t L loyd G eorge m a im ieniem p artji libe
S krócenie czasu służby w ojennej w e Francji
P A R Y Ż . 19.3. (P A T .) W po- niedziałek P ainleve przedstaw i w izbie projekt reform y służby w ojskow ej, przew idujący tym cza
W ycinanki konkursow e
P rzypom inam y, że w dniu dzisiejszym o godz. 1 po p o i, w lokalu naszej redakcji Siem na 33) odbędzie się losow anie nagród za trafne złożenie w y«
now ego zw iązku państw środ
kow o europejskich.
Z w iązek ten m iałby na celu za-, bezpieczenie istniejących trak
tatów , określających obecny p o rządek polityczny E uropy, był-^
by odpow iednikiem trak tatu lo- karneńskiego i do pew nego sto-) pnia m iałby go zastąpić, gdyby- się okazało, że trak tat lokarneń?
ski staje się iluzją, czego przed
sm ak m ieliśm y już w G enew ier?
P rem jer S krzyński
obejm uje natychm iast urzędo*
w anie
i już dziś będzie załatw iał bie
żące spraw y polityczne w P re- zydjum R ady M inistrów . W nar*
bliższych dniach zw ołane bę
dzie
posiedzenie sejm ow ej kom isji spraw zagranicznych, na której prem ier złoży ob szerc ne spraw ozdanie.
brojenia na m orzu odbyła się.
oddzielnie od konferencji w sp ra w ie rozbrojenia na lądzie. P ań*
stw a te m ają dom agać się, aby obie te spraw y rozpatryw ane były w spólnie pod p ro tek to ra
tem L igi N arodów .
ralnej postaw ić w niosek o udzie lenie C ham berlainow i votum nie
ufności. Z innej strony dow iadu jem y się, że gabinet w zupełno
ści solidaryzuje się ze stanow i
skiem C ham berlaina,
sow ę określenie term inu służby na 16 m iesięcy, przed w prow a
dzeniem służby jednorocznej.
cinanki N r. 2, na które zapra*
szam y Sz. C zytelników nasze*
go pism a pragnących być obec nym i przy losow aniu
Rządowe bysoSe li gfcpodafcze
•XWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA
P a ń s tw o w s p ó łc z e s n e n ie z a d a w a la s ię jttż r o lą „ s tró ż a n o c - n e g o“i ja k to p r z e d la ty lib e r a ło m i m a n c h e s te r c z y k c c n z ja d li
w ie w y r z u c a ł F e rc L L a s s a lle . O g a r n ia o n o in te r w e n c ją , k o n tr o lą lu b b e z p o ś r e d n ią o r g a n iz a c ja c o r a z s z e rs z e d z ie d z in y ż y c ia n a r o d o w e g o , s ta ją c s ię c o r a z m o c n ie j p r z y m u s o w y m r e g u la to r e m p r z e r ó ż n y c h p r o b le m ó w s p o łe c z n y c h .
J a k o je d n a z d z ie d z in ty c h n o w y c h z a d a ń p a ń s tw a s ta ją p r z e d n a m i p r z e d s ię b io r s tw a p a ń s tw o w e . S ą o n e r ó ż n y c h ty p ó w : k o le je , la s y , s a lin y , w y tw ó r n ie a m u n ic y jn e , m o n o p o le , p o c z ty i t d .
P r z e d s ię b io rs tw a p a ń s tw o w e w tr z e c h k ie ru n k a c h d a ją u z a s a d n ie n ie s w e g o b y tu : b ą d ź s ą ź r ó d ła m i d o c h o d u s k a rb u , ja k n p . m o n o p o l ty to n io w y m b s p i
r y tu s o w y , b ą d ź o g a rn ia ią p e w n e d z ie d z in y e k o n o m ik i, g d z ie p ie r w ia s te k p o s łu g i a p te c z n e j d o m in u ją c e m a z n a c z e n ie , n p r z . k o le je , p o c z ty , b ą d ź w r e s z c ie — s łu ż ą , ja k o p r a k ty c z n e la b o r a - ta r ju m s tu d jó w n a d z a s a d a m i p r o d u k c ji i o b r o tu , w c a ło ś c i p o - z a te m p o z o s ta ją c y c h p o d w p ły w e m d u c h a lib e r a liz m u p r y w a t
n e g o k a p ita łu i p r y w a tn e j in i
c ja ty w y .
D o te j o ta tn ie j g r u p y z a lic z y ć n a le ż y p a ń s tw o w e k o p a ln ie , f a b r y k i, z a k ła d y i L d .
a
P a ń s tw o w e k o p a ln ie i z a k ła d y p r z e m y s ło w e s ą s o lą w o k u a p o s to łó w lib e r a liz m u e k o n o m ic z n e g o . A r c y k a p ła n i k a p ita liz m u n ie b e z lę k u p a tr z ą n a to , ż e o b o k p r z e d s ię b io r s tw p r y w a t n y c h is tn ie ją , p r a c u ją , r o z w ija ją
się i d o s k o n a lą p r z e d s ię b io r
stwa p a ń s tw o w e .
S ą to s w e g o r o d z a ju m ik r o s k o p y r z ą d u d o a n a liz o r g a n iz a c ji p r o d u k c ji i p o r ó w n y w a n ia w y n ik ó w w ła s n y c h z w y n ik a m i p r y w a tn y c h k a p ita lis tó w .
W ie m y n p r z ., ja k d o n io s łe z n a c z e n ie w d z ie d z in ie p o lity k i h a n d lo w e j, p o d a tk o w e j, c e ln e j, w d z ie d z in ie s to s u n k ó w p r a c y — p o s ia d a k w e s tja k o s z tó w w ła s n y c h . T e k o s z ta w ła s n e s ta n o w ią je d n a k ta je m n ic ę , z a z d ro ś
Ulgi celne
dla maszyn importowanych
J a k w ia d o m o M in . S k a r b u je s t u p o w a ż n io n a d o s to s o w a * n ia 9 0 p r o c , z n iż k i o d o p ła t c e l n y c h d la m a s z y n i a p a r a tó w , k tó r e n ie s ą w y r a b ia n e w k ra # ju , a s p r o w a d z a n e s ą w c e lu k o m p le to w a n ia p o w s ta ją c y c h z a k ła d ó w p r z e m y s ło w y c h . W o h e c te g o , ż e ta k d a le k o id ą c e u lg i m a ją n a c e lu u ła tw ie n ie w p r o w a d z a n ia n a jn o w s z y c h u r z ą d z e ń w p r z e m y ś le , n a le ż y u w a ż a ć , ż e u ż y w a n e m a s z y n y , s p r o w a d z a n e z z a g ra n ic y k o # tz r y s ta ć z u lg ty c h n ie b ę d ą . U lg i b ę d ą s to s o w a n e p r z y s p r c w a d z a n iu c a łv c h k o m p le tó w
nic przez przemysł^wÓw stm żoną.
R z ą d s te i tu z a w o e w o b e c z a g a d e k . K s ię g i h a n d lo w e p r y w a tn e g o p r z e d s ię b io r s tw * s ą d la r z ą d u z a m k n ię te , I o tó ż w o r g a n iz a c p i p r a c y w ła s n e j k o p a ln i, w ła s n e j r a f k e r ji c a cy h u ty r z ą d u z y s k u je r e a ln y s p r a w d z ia n , n a r z ę d z ie k o a tr o łi i p o r ó w n a n ia .
R z ą d o w e p r z e d s ię b io rs tw o s ta je s ię w te n s p o s ó b w ie lc e n ie w y g o d n y m w s p ó łz a w o d n ik ie m p r z e m y s łu p r y w a tn e g o i b tn o f ą o r b m ta c y f a ą w r ę k a c h m in i
s tra p r z e m y s łu ! h a s d fe i a
N ie d z iw p r z e to , ż e c o r o c z n ie p r z y b u d ż e c ie p a ń s tw o w y m w w o ln o h a n d lo w c y 4* a ta k u ją z a c ie k le p r z e d s ię b io r s tw a p a ń s tw o w e , d ą ż ą c d o ic h z lik w id o w a n ia lu b s p rz e d a n ia w p r y w a t
n e r ę c e . A ta k i te p r o w a d z o n e s ą d r o g ą b e z w z g lę d n e j k r y ty k i s p o s o b ó w g o s p o d a rz e n ia w ty c h p r z e d s ię b io r s tw a c h , k r y ty k i o - s ó b k ie ro w n ic z y c h i, w y n ik ó w f in a n s o w y c h .
A ta k i te n a le ż y e n e r g ic z n ie o d p ie r a ć . O d p ie ra ć te m b a r - d z ie j, ż e g o s p o d a r k a p r z e d s ię b io r s tw p a ń s tw o w y c h n a o g ó l s to i n a w y s o k o ś c i z a d a m * .
R o z w ó j s a lin , im p o n u ją c y p o - p r o s tu o d c h w ili o b ję c ia ic h p r z e z w ła d z e p o ls k ie ; s z e r o k i r o z m a c h in w e s ty c y jn y w r z ą d o w e j k o p a ln i w ę g la , k tó r y s ta ł s ię p r z y k ła d e m d la w ie lu k o p a lń p r y w a tn y c h ; z r o k u n a r o k p o le p s z a ją c y s ię s ta n r a f in e r ji n a f ty w D r o h o b y c z u — w s k a z u ją , ż e p a ń s tw o p o ls k ie g o s p o d a r o w a ć p r z e m y s ło w o p o tr a fi.
N ie n a le ż y te d y tę p o i b ie r n ie p o w ta rz a ć z w ie trz a ły c h fo rm u łe k lib e r a liz m u u b . s tu le c ia . J e ś li n a w e t p r z e d s ię b io r s tw o p a ń s tw o w e n ie je s t z a c z ą tk ie m p r z e d w c z e s n e j i n ie c e lo w e j s o c ja liz a c ji, to je d n a k je s t i p o w in n o p o z o s ta ć d r o g o w s k a z e m d la p a ń s tw a w h a s z c z a c h i m r o k a c h k a lk u la c y jn o - o r g a n iz a c y jn e j k o n s p ir a c ji p r y w a tn e g o k a p i
ta łu .
W s p ó łc z e s n e p a ń s tw o d e m o k r a ty c z n e b e z ta k ie j b u s o li ż e g lo w a ć n ie m o ż e .
m a s z y n , o ile z a te m p r z e m a # w ia ć b ę d ą w z g lę d y g o s p o d a r c z e , ja k to m o ż liw o ś ć e k s p o r * tu , z a tr u d n ie n ie w ię k s z e j ilo ś c i r o b o tn ik ó w i t. p .
Hćwii, że...
— poseł Witos, siedzący zwykle w pierwszych ławach sejmu naprze
ciwko marszałka Rataja, rzadko się do marszałka ufcatiecha. P. Marszałek też rzadko kti prezesowi własnego klubu obraca twarz uśwsiachnięto.
Wtajemniczeni wie«ł»ą nawet, dlacze go tak jest.
Po Genewie
Veto Brazylji - wetem przeciw zwycięstwu germanizmu
Memento pod adresem Mlemlec Polska wyszła „na remh*
R e z u & d ż m u d n y c h , o b f itu ją c y c h w m o m e n ty d r a m a ty c z n e n a r a d g e n r w a k ic h je s t f o r m a l
n ie ty lk o r e z u lta te m c a łk o w ic ie n e g a ty w n y m . P o d c z a s ty c h d n i d z ie s ię c iu r o z e g r a ła s ię w a ln a k a m p a n ja , k tó r a n ie m o ż e p o z o s ta ć b e z w p ły w u n a d a ls z y r o z w ó j p o lity k i e u r o p e js k ie j.
P r z e d e w s a ry ą tk ie m je d n a k
„ r o z s tr z y g n ię c ie " p r z e z o d r o c z ę n ie d o w r z e ś n ia p r z y ję c ia N ie m ie c d o L ig i je s t r e z u lta te m d o d a tn im z p u n k tu w id z e n ia la te r e s ó w p o k o ju e u r o p e js k ie g o , o p a r te g o n a z a s a d a c h u s ta lo n y c h w tr a k ta ta c h w e r s a ls k im i s a in t- g e r m a m s k im . w V e to w B r a z y lji
— n ie c h c e m y z a s ta n a w ia ć s ię n a d te m w ja k im s to p n iu s a m o r z u tn e — s ta ło s ię
ta m ą p n s e c iw z w y c ię s k ie m u p o c h o d o w i o d w e to w y c h d ą ż e ń
g e r m a ń s k ic h .
S te r n ic y p o lity k i n ie m ie c k ie j u s ta w ic z n ie p o d k r e ś la li w s w y c h w y n u r z e n ia c h , ż e u w a ż a ją u k ła d y lo c a rn e ń s k ie z a n a js k u te c z n ie js z ą b r o ń p r z e c iw tr a k ta to m p o k o jo w y m . N ie k r y li s ię r ó w n ie ż z te m , ż e c e le m , k tó ry p r z y ś w ie c a N ie m c o m p r z y w s tę p o w a n iu d o L ig i N a r o d ó w , je s t z n i
w e c z e n ie s y s te m a tu f r a n c u s k ic h p r z y m ie r z y , o b r o n n y c h w E u r o p ie Ś r o d k o w e j — d la u s ta n ó w ie n ia n a d n ią h e g e m o n ji n ie m ie c k ie j — i o s ta te c z n e r o z b ic ie w s p ó łd z ia ła n ia a n g ie ls k o - f r a n c u s k ie g o . K a te g o iy c z n y p r o te s t p r z e c iw k a n d y d a tu r z e P o l
s k i, k o n k r e ty z u ją c y n a te re n ie L ig i
n ie m ie c k ą g r o ź b ę w s tr o n ę g r a n ic p o ls k ic h ,
m ia ł b y ć k o ś c ią n ie z g o d y m ię d z y F r a n c ją a A n g lją ,
O k a z a ło s ię je d n a k , ż e ś w ia t n ie c h c e iś ć je s z c z e p o d
b a tu tę p r u s k ą .
A g r e s y w n e s ta n o w is k o N ie m ie c , k tó r e m ia ły s ię z a p a n ó w s y tu a c ji, w y w o ła ło r e a k c ję z e s tr o n y b . o b o z u a lja n tó w . S p r z e c iw B r a z y lji w y d a je s ię b y ć w ty c h w a m n k a c h z n a le z ie n ie m z r ę c z n e g o w y jś c ia , k tó r e z je d n e j s tro n y p o z w o liło n a u n ik n ię c ie w y r a ź n e g o k o n f lik tu m ię d z y F r a n c ją a N ie m c a m i i u tr z y m a n ie p o r o z u m ie n ia f r a n c u s k o - a n g ie ls k ie g o , a p r z e z to z a c h o w a n ie w m o c y u k ła d ó w lo c a r n e ń -
Popriw ton złotego.
Atak „sąsiadów” załamany
A ta k p o lity c z n y n a w a lu tę [ b a r d z o m a ły c h ś r o d k ó w i ż e p o ls k ą n a „ n ie k tó r y c h " g ie łd a c h ’ ’ 1 ' ' ’ ’ ’ z a g r a n ic z n y c h o k a z a ł s ię ta k
s ła b y , ż e z a k o ń c z y ł s ię b a r d z o s z y b k o b e z ja k ie jk o lw ie k k o n tr a k c ji. J u ż d n . 1 8 m a r c a
g ie łd y z a g ra n ic z n e s y g n a liz o w a ły z w y ż k ę k u r s u z ło te g o . S ta ło s ię to b e z in te r w e n c ji B a ri'' k u P o ls k ie g o i w y w o ła ło n a g ie ł d z ie w a r s z a w s k ie j n a ty c h m ia s to w y s p a d e k k u r s u d o la r a w s to p n iu n o ta b e n e m n ie js z y m , n iż p o p r a w a k u r s u z ło te g o z a g r a n ic ą . O s ta tn ie w a h a n ia k u r s u z ło te g o w y k a z a ły , ż e w s z e lk ie
s p a d k i z ło te g o s ą ty lk o m a n e w r a m i s z tu c z n y m i, p r o w a d z o n y m i p r z y p o m o c y
s k ic h , z d r u g ie j z a ś u m o ź H w S o d e le g a c ji n ie m ie c k ie j „ h o n o r o w y " o d w r ó t z n ie o p a tr z n ie — p r z e z z b y t p o c h o p n e s z a f o w a n ie g r o ź b a m i c o f n ię c ia z g ło s z e n ia N ie m ie c d o L ig i — z a ję ty c h p o -
k a ż d y m b ą d ź r a z ie o d r o c z e n ie s p r a w y d o w r z e ś n ia je s t p o ś r e d n io
w e z w a n ie m d o o p a m ię ta n ia s ię , s k ie r o w a n e m p o d a d r e s e m
N ie m ie c .
D la P o ls k i te n o b r ó t je s t n ie r ó w n ie p o m y ś ln ie js z y o d k o m p r o m is u , k tó r y w p e w n e j c h w ili
m ia ł w id o k i u r z e c z y w is tn ie n ia , a p o le g a ją c e g o n a u s tą p ie n iu S z w e c ji i C z e c h o s ło w a c ji z R a d y L ig i. W w y p a d k u ty m P o l
s k a o tr z y m y w a ła m ie js c e p r o w i z o r y c z n e , g d y ż n a k ilk a ty lk o m ie s ię c y , N ie m c y z a ś u s a d a w ia - ły s ię w R a d z ie n a s ta łe . D z ię k i z a s a d z ie je d n o m y ś ln o ś c i d e c y - z y j m o g ły s ię o n e p r z e c iw s ta w ić w s z e lk ie m u r o z s z e n iu R a d y . J e d e n z n a c z e ln y c h p o s tu la tó w P o ls k i — r ó w n o r z ę d n o ś ć — b y ł p r z e z to r o z s trz y g n ię c ie c a łk o w ic ie p r z e k r e ś lo n y .
R z e c z s ię m ia ła n ie le p ie j i z p o s tu la te m p r z y w r ó c e n ia z a c h w ia n e j p r z e z w e jś c ie N ie m ie c r ó w n o w a g i w ło n ie R a d y . P o l
s k a w c h o d z iła w p r a w d z ie d o R a d y , u s tę p o w a ł z n ie j n a to m ia s t p r z e d s ta w ic ie l M a łe j E n - te n ty , z a g r o ż o n e j d ą ż e n ia m i n ie m ie c k i e m i d o p r z y łą c z e n ia A u - s tr ji d o N ie m ie c . W ia d o m o z r e s z tą , ż e r ó w n o c z e s n e g o z e S z w e c ją u s tą p ie n ia C z e c h o s ło w a c ji z a ż ą d a ł B e rlin .
Z a d o ś ć u c z y n ie n ie w ię c , J a k ie P o ls k a p r z y ty m k o m p r o m is ie u z y s k a ć m ia ła b y ło ty lk o p o z o r n e . N a to m ia s t r o z s tr z y g n ię c ie to p o s ta w iło b y ją w n ie m iłe m p o ło ż e n iu u b o g ie j k r e w n e j, p o z o s ta w io n e j b e z m ie js c a p r z y s to le , k tó r e j k to ś — o t p r z e z r y c e r s k o ś ć , c z y d la u n ik n ię c ia n ie p r z y je m n y c h s c e n — o d s tą p ił s w e g o . N ie lic o w a ło to z g o d n o ś c ią P o ls k i, * n a jm n ie j ju ż p r z y c z y n ia ło s ię d o z a p e w n ie n ia je j — „ m o c a r s tw o w e g o s ta n o w i
s k a " , c o je s t p r z e c ie ż n a c z e lrie m d ą ż e n ie m p o lity k i p . S k r z y ń s k ie g o .
P r o je k to w a n y k o m p r o m is b y ł p r z e g r a n ą P o ls k i D z iś je s te ś m y
„ n a r e m is "
m o ż n a b y z ła tw o ś c ią n ie d o # p u s z c z a ć d o n ic h g d y b y B a n k P o ls k i p o s ia d a ł n ie w ie lk i z a * p a s w a lu t n e tto , k tó r y b y s ta * n o w ił
rezerwę Interwencyjmi.
T y m c z a s e m z o b o w ią z a n ia w a lu to w e c h o ć b a r d z o n ie w ie le , a le p r z e w y ż s z a ją w c ią ż z a p a s w a lu t w s k u te k c z e g o
B a n k m a r ę c e z w ią z a n e . C z y ż je d n a k k w e s tja z a s ile n ia B a n k u P o ls k ie g o r e z e r w ą w a » lu to w ą , ( n ie k r e d y te m in te r * w e n c y jn y m ) n ie w ie c e j ja k 1 0 m ilio n ó w d o la r ó w je s t n ie d o r o z w ią z a n ia ? !
G d y ju ż p r y s n ę ły z łu d n e r.a - d z ie je , p r z y w ią z y w a n e d o g e n e w s k ie j g ie łd y p o lity c z n e j, g . z d e p r e c jo n o w a n e b a n k n o ty io - c a rn e ń s k ie d o s ta te c z n ie s p a d ły w k u r s ie , z d r a d z a ją c b r a k „ r e a ln e g o p o k r y c ia " , g d y w z w ią z k u z te m n a r e m is s p r o lo n g o - w a n y s ta tu s q u o p o z v /o lii w r ó c ić p . p r e m je r o w i S k r z y ń s k ie m u w o jc z y s te p ie le s z e — b ę d z ie c h y b a c z a s , a b y z o r ie n to w a ć s ię , c o w k r a ju d o z r o b ie n ia p o z o s ta je ^ .
P o c z te r e c h m ie s ią c a c h p r a c y r z ą d u je s t c z a s , a b y c h o ć b y in f o rm a c y jn o - s p r a w o z d a w c z y b ila n s p r a c r z ą d u p r z e p ro w a d z ić .
y jlu s tr . K s r je r C o d z .90 o tr z y m u je b ila n s m o c n o -, u je m n y :
Gdy premjer Skrzyński wróci do Warszawy, nie stoże M ani fednego dnia stracić w pracy nad
•anacią państwa. I masi do niej energicznie uprządz pp, miai-
•trćw i Sejm.
żae eię dzieje, hardzo żio się dzieje w Poised Dotychczas nie- tyiko nie widać najmniejszego ilada poprawy, ede przeciwnie rytaacja stale się pogarsza.
Wszystkie programy, zapowiedzi, obietnice widnieją dotychczas na cierpliwym papierze gazetowym— ah bynajmniej nie weszły w ty cie.
A w ię c : z b u d ż e te m •— Ż le l
W ^Łarjerze Pohkhn"
b itn y te o r e ty k — p r a w n ik , p . W . S u p iń s k i z a g lą d a d o w y n i
k ó w r e f o r m y a d m in is tr a c ji, p r o je k to w a n e j p r z e z s ły n n ą ju ż k o -, m is ję p r o f. B o b r y ń s k ie g o ; o p i- n ja w y p a d a r ó w n ie ż n ie w e s o ło :
zafniermaa reforma hydrie rów
nie częściową jak dotychczas, a nawet w pewnym tiopmu tafc samo mechaniczną. Nie będzie
•ca natomiast i nie doprowadzi' do całkowitej naprawy i adosko- nalenia naszej administracjL D r. S u p iń s k i w y ja ś n ia — d la c z e g o w y n ik i r e fo r m y b ę d ą n ie * z a d a w a la ją c e : d z ie ło ta b o w ie m
nie obejsttt|eł«ś> tet nfo fcbdnfo najwiękzzege naciska na najwot- niejraą dziedziny koniecznej re formy, a mianowicie ra reformę, postępowania admimstmeyfoeg*.
A ta le ż ą , tu tk w ią w ła ś n ie k o r z e n ie z ła .-
P o n ie w a ż k a ż d y , d la p o r z ą d * k u p o p r o s tu , m ie s i m ie ć s w e g o - , m o la , p r z e to i „ G a z e ta P o r a n n a " w y c ią g a ... s w o je „ te m a ty " # je s t to , n a tu ra ln ie , z a g a d n ie n ie u s ta w s o c ja ln y c h . F is z ę s ię , o te m z g o ła o tw a r c ie :
W najogółnfojazym zarysie po
trzeba rewizji w zakresie L zw.
świadczeń socjalnych, streszcza się głównie w trzech ptmktachs ’ 1) Rewizja ustawodawstwaw spra wie czasu pracy; 2) Zmiana usta wodawstwa o ubezpieczeniach socjalnych i 3) Rewizja sprawy urlopów.
„ N a s z P rz e g lą d * 4, k tó r y J u ż n a s in f o r m o w a ł o o p o z y c y jn y c h a k c e n ta c h p o s ła H a rtg la s a , w y c ią g a c o r a z n o w e p r e te n s je :
Potrzeby wyznaniowe 1 kultn- ralne ludności żydowskiej trakto wane są po macoszemu. W bud żecie wyznań, wyznanie mojże- szowe figuruje prawie na ostat- niera miejscu.
Rząd pomija milczeniem żale gmin żydowskich, które uginają się pod ciężarem wydatków na cele religijne, kulturalne i spo łeczne.
W dziedzinie oświaty przede- wszystkiem rzuca się w oczy „nu- merus clausus", który faktycznie kwitnie w całej pełni.
P o d s u m u je m y s o b ie te ra z k r ó t k o ; b e z ro b o c ie i z a s tó j p r z e m y s łu , b u d ż e t p a ń s tw a , a n ty r o b o t- n ic z a a k c ja p r a w ic y , o p o z y c ja ż y d ó w , r e fo r m a a d m in is tr a c ji, z a b ie g i o n o w e w y b o r y p a r la m e n ta r n e , r o k o w a n ia h a n d lc w e
z n ie m c a m i i b o ls z e w ik a m i.
L is ta k ło p o tó w s p o r a A p r z e c ie ż n ie z u p e łn a je s z c z e . K a ż d y d z ie ń p r z y n o s i n o w e r z s c ;y .
A—m o l.
