P re n u m e rata w y n o s i1 2 zł k w a rta ln ie O plata p oczto w a opłacona r y c z a łte m
T elefon: K atow ice 841-47
Wydawca:
ZwiązeK Gmin Woj. Śi.
Redakcja i Adm inistracja:
Katowice; ulica Pocztowa 2, II.
Nr 8-9 Katowice, sierpień— wrzesień 1938 r. RoK XIV
EgzeKucja danin Komunalnych
S p raw a egzekucji danin kom unalnych a ściślej m ówiąc opłat kom unalnych nie jest dostatecznie w yjaśniona. Do rozporządzenia P rezyd en ta R. P. z dnia 22 m arca 1928 r. o postępow aniu przym usowym w adm inistracji (Dz. U. R. P, Nr 36, poz. 342) nie ukazało się dotąd żadne au to rytatyw n e w yjaśn ienie władz naczelnych, skutkiem czego p rzep isy tego de
kretu, o ile chodzi o upraw nienia zw iązków kom u
nalnych, dotyczące egzekucji w łasnych ich należno
ści, są różnie kom entowane. Z w iązki kom unalne nie w iedzą dokładnie, czy i jak ie opłaty w łasne mogą egzekw ow ać na m ocy wspom nianego rozporządze
nia, Nie tylko opinie poszczególnych gmin śląskich na tę kw estię nie są jeszcze ustalone, lecz również z ap atryw an ia innych gmin poza Śląskiem , do któ rych z w rac ają się gminy śląsk ie o przeprow adzenie egzekucji, różnią się m iędzy sobą. Bardzo na czasie będzie w ięc poruszenie tej sp raw y na łam ach „O rę
dow nika Sam orządu“ w celu w yw ołania dyskusji, któ ra pomoże do sk rystalizo w an ia się poglądów na om aw ianą kw estię.
Chcąc znaleźć odpowiedź na p ytanie, czy gminy mogą w postępow aniu przym usowym w adm in istra
cji ściągać w łasne należności jak opłaty za wodę, za używ anie kan alizacji, za dostarczenie prądu e le k trycznego i gazu, opłaty szpitalne, czynsz w domach gminnych itd. trzeb a przede w szystkim rozw ażyć, w jakim zak resie urzędy skarb ow e przejęły w zględ
nie powinny b yły p rzejąć egzekucję św iadczeń p ie
niężnych, należnych gminom. U staw a z dnia 10 m ar
ca 1932 r. o przejęciu egzekucji adm inistracyjnej przez w ładze skarbow e oraz o postępow aniu egze
kucyjnym władz skarbow ych (Dz. U. R. P. Nr 32, poz, 328) po stan aw ia w art. 1, że do przym usowego ściągan ia w szelkiego rodzaju św iadczeń pieniężnych, które mogą b yć ściągane na podstaw ie obow iązują
cych przepisów w tryb ie adm inistracyjnym , w łaści
w e są urzędy skarbow e.
T rzeba w ięc ustalić, które św iadczen ia pieniężne mogły gminy przed w ejściem w życie tej u staw y ściągać w tryb ie adm inistracyjnym , a których egze
kucję powinny b yły p rzejąć u rzęd y skarbow e.
W górnośląskiej części W ojew ództw a Ś ląskiego mogły gminy na podstaw ie § 90 u staw y z dnia 14 lip- ca 1893 r. o daninach kom unalnych (zb. ust. pr, str. 152) ściągać w drodze przym usowego postępo
w an ia w adm inistracji:
1) opłaty (Gebiihren), 2) dopłaty (Beitrage), 3) podatki,
4) koszty,
5) inne opłaty (Vergutungen) np. opłaty k lim a
tyczne, ustalone w zatw ierdzonej przez w ładzę nad
zorczą taryfie.
Bliższego om ówienia w ym agałyb y tylko opłaty, których przym usow e ściągan ie jest obecnie n ie w y jaśnione.
U staw a o daninach kom unalnych w § 90 m iała na m yśli tylko opłaty publiczno-praw ne. Przym uso
wem u ściąganiu w drodze adm inistracyjnej nie pod
legały w ięc opłaty, pobierane na m ocy umów p ry- w atno-praw nych.
Za opłaty praw no-publiczne n ależy u w ażać opła
ty, które gm iny na podstaw ie § 4 u staw y o daninach kom unalnych mogły pobierać za używ anie urządzeń i zakładów , u trzym yw anych przez gm iny w in teresie publicznym . Pojęcie urządzeń i zakładów , podpada
jących pod § 4 Ustawy o daninach kom unalnych, nie jest w sam ej u staw ie ustalone. W kom entarzu zaś (Nóll — Freund, K om m unalabgabengesetz) znajduje
m y ta k ie określen ie:
a) W publicznym in teresie utrzym yw an e z a k ła dy są tylko tak ie, które służą dobru ogólnemu i które zostały oddane do użytku na m ocy p raw a publicz
nego (und dereń Benutzung k raft offentlichen R echts freigegeben ist).
b) Z akładam i w rozum ieniu § 4 są zakład y, które nie tylk o są utrzym yw ane w in teresie publicznym , lecz które ponadto zostały na m ocy p raw a publicz
nego do u żytk u oddane.
c) P rzedsiębiorstw am i kom unalnym i są przed
sięb io rstw a, k tó re w ogóle lub też w pierw szym rz ę
dzie nie służą interesow i publicznem u i które ta k ja k przedsiębiorstw o p ryw atn e w stępują w umowne stosunki z interesen tam i.
d) Pojęcie przedsiębiorstw a odpada, o ile dla m ieszkańców gm iny zaistnieje przym us ko rzystan ia z przedsiębiorstw a.
e) Do poboru opłaty upraw nia gminę faktyczn e u żyw an ie zakładu, p o legające na p raw ie publicznym , a nie na p ryw atn ej umowie.
T ak i stan p raw n y co do upraw nień egzeku cyj
nych gmin istniał przed w ejściem w życie u staw y z dnia 14 k w ietn ia 1924 r. o tym czasow ym uregulo
w aniu finansów kom unalnych w W ojew ództw ie Ś lą skim (Dz. U. Śl. Nr 10, poz. 47), któ ra tę spraw ę z a łatw iła w ten sposób, że postanow iła w art, 44, iż nieuiszczone w e w łaściw ym term inie sam oistne d a
niny kom unalne ściąga zarząd zw iązku komunalnego w drodze egzekucji, do której stosuje się odpowie
dnio p rzep isy o egzekucji podatków i opłat p ań stw ow ych.
Ani u staw a o tym czasow ym uregulow aniu finan
sów kom unalnych, ani też rozporządzenia w yk o n aw cze do tej u staw y nie o k reślają pojęcia „sam oistnych danin kom unalnych". N iejasnym jest w ięc, czy o stat
nio w ym ieniona u staw a daje gminom ten sam zakres egzekucji co poprzednio obow iązująca u staw a o d a
ninach kom unalnych,
Pod pojęcie „sam oistnych danin kom unalnych"
podpadają n iew ątp liw ie sam oistne podatki kom u
nalne, Pozostaje o tw arta k w estia, czy pod to poję
cie można podciągnąć również opłaty, które gminy m ogły egzekw ow ać na podstaw ie § 90 u staw y o d a
ninach kom unalnych. G dyby się przyjęło, że pod po
ję cie sam oistnych danin kom unalnych podpadają, oprócz sam oistnych podatków kom unalnych, rów nież opłaty publiczno-praw ne, to zgodnie z art. 1 ust. (1) u staw y z dnia 10 m arca 1932 r. o przejęciu egzekucji adm inistracyjnej przez władze skarbow e w łaściw e do przym usowego ściągan ia w szystkich tych św iadczeń pieniężnych są w yłącznie urzędy skarb ow e. T rzeb a jeszcze dodać, że w roku 1932 rozporządzenie P rezyd en ta R. P, o postępowaniu przym usow ym w adm inistracji nie obow iązyw ało na teren ie W ojew ództw a Śląskiego, gdyż dopiero d e
kretem P rezyd en ta R. P. z dnia 27 m arca 1933 r.
(Dz. U, R. P., poz. 624) rozciągnięto na W ojewództwo Ś ląsk ie wspom niane rozporządzenie o przym uso
w ym postępow aniu w adm inistracji.
G dyby się natom iast przyjęło, iż pojęcie sam o
istnych danin kom unalnych z art. 44 u staw y o tym czasow ym uregulow aniu finansów kom unalnych n a
le ży ograniczyć tylko do sam oistnych podatków ko
m unalnych, w ted y pow staje p ytanie, czy gminy mo
gły po w ejściu w życie poprzednio wym ienionej u staw y nadal ściągać opłaty w postępow aniu p rz y
musowym w adm inistracji na podstaw ie § 90 u staw y 0 daninach kom unalnych z uw agi na klau zu lę dero
gacyjn ą z art. 64 u staw y o tym czasow ym uregulo
w aniu finansów kom unalnych, A rt. 64 tej u staw y stanow i bowiem, że przep isy ustaw , sprzeczne z tą ustaw ą, tra c ą moc obow iązującą. Skoro przyjm uje się, że u staw a o tym czasow ym uregulow aniu finan
sów kom unalnych zw ężyła z ak res gmin co do egze kucji w łasnych należności, to poprzednie szersze upraw nienia gmin w tym kierunku są sprzeczne 1 tra c ą moc obow iązującą.
Przyjm ując w ięc, że po w ejściu w życie u staw y o tym czasow ym uregulow aniu finansów kom unal
nych gminy mogły w drodze przym usowego postę
pow ania w adm inistracji ściągać tylko sam oistne podatki kom unalne, przychodzi się do wniosku, że urzędy skarbow e obow iązane b yły p rzejąć egzeku
cję tych tylko podatków, natom iast nie m iały obo
w iązku p rzejęcia egzekucji opłat kom unalnych.
Zdaje się, że ta druga a lte rn a ty w a jest d la gmin ko
rzystniejsza, gdyż daje im możność egzekw ow ania obecnie opłat w e własnym z akresie. Dlatego też d al
sze rozw ażania będą się opierały na tej w łaśnie a lte r
natyw ie.
N ależy w dalszym ciągu rozw ażyć, jak ie własne należności mogą gminy egzekw ow ać w e własnym z ak resie po rozciągnięciu na W ojew ództw o Ś ląsk ie rozporządzenia P rezyden ta R. P. o postępow aniu przym usowym w adm inistracji.
W edług art. 24 pkt. a) wym ienionego rozporzą
dzenia mogą być egzekw ow ane w szelkie św iad cze
nia pieniężne, nakładane z tytułu publiczno-praw- nego w z ak resie adm inistracji państw ow ej i kom u
nalnej, z w yjątk iem św iadczeń z tytułu danin pu
blicznych,
Co n ależy rozum ieć przez „daniny publiczne", rozporządzenie nie w yjaśn ia. Do danin publicznych będą n iew ątp liw ie należały sam oistne podatki ko
m unalne, których egzekucja, w edług zacytow anego przepisu, nie może być przeprow adzona na podsta
w ie rozporządzenia P rezyd en ta R. P. o postępow a
niu przym usowym w adm inistracji. E gzekucję sam o
istnych podatków kom unalnych prow adzą obecnie władze skarbow e na podstaw ie innych przepisów.
N asuw ają się w ątp liw ości, czy również opłaty kom unalne podpadają pod „daniny publiczne". Na
le ży raczej skłaniać się do zdania, iż wobec odpłat
ności tych św iadczeń, szczególnie o ile chodzi o opła
159 ty za używ anie urządzeń i zakładów dobra publicz
nego, nie można ich u w ażać za ,,daniny" publiczne.
P rzyjąw szy zatem , iż opłaty kom unalne nie na
le ż ą do dziedziny danin publicznych, przychodzi się do wniosku, że mogą one być egzekw ow ane na pod
staw ie rozporządzenia o postępow aniu przym uso
wym w adm inistracji. O czyw iście opłaty te muszą m ieć tytuł publiczno-praw ny, ja k na to w skazuje art. 24 pkt. a) wym ienionego rozporządzenia. Nie mogą być w tym tryb ie egzekw ow ane św iadczenia pieniężne z tytułu pryw atno-praw nego.
Przychodzim y obecnie do ustalenia, jak ie opłaty kom unalne m ają tytuł publiczno-praw ny. Spod poję
cia opłat n ależy w yelim inow ać te, które, aczko lw iek n az y w ają się opłatami, m ają jednak ch arak ter sam o
istnych podatków kom unalnych np. specjalne opłaty drogowe. Za opłaty w niniejszych rozw ażaniach n a
le ży przyjąć odpłatne św iadczenia pieniężne za fak tyczne używ anie pew nych urządzeń czy zakładów kom unalnych. P rzy specjalnych opłatach drogowych nie ma często faktycznego u żyw an ia dróg przez d a
nego płatnika, co nie uw aln ia od obow iązku uiszcze
nia specjalnej opłaty drogowej.
Za opłaty publiczno-praw ne n ależy uw ażać opła
ty, które gminy mogą pobierać na podstaw ie art, 19 u staw y o tym czasow ym uregulow aniu finansów ko
m unalnych za używ anie kom unalnych urządzeń i z a kładów dobra publicznego oraz za czynności adm ini
stracyjn e. Rozporządzenie w ykonaw cze W ojew ody Śląskiego (Dz. U. SI, Nr 23, poz. 92 z roku 1924) w y jaśnia, że za zakład dobra publicznego w rozumieniu art. 19 tej u staw y uw ażać n ależy in stytucje i u rzą
dzenia zw iązku komunalnego, z któ rych założenia i celu w yn ika, że nie mogą one przynosić zysków (szpital, am bulatorium , przytułek itp.).
Dalej w yjaśn ia wspomniane rozporządzenie w y konaw cze, że przedsiębiorstw am i w rozumieniu art.
20 u staw y o tym czasow ym uregulow aniu finansów kom unalnych są zarówno przedsiębiorstw a o c h arak terze czysto przem ysłowym i handlowym , które po
w inny przynosić zyski, jak i przedsiębiorstw a o ch a
rak terz e zakładów użyteczności publicznej, któ re mo
gą być prowadzone jako jednostki gospodarcze s a modzielne i sam ow ystarczalne, jednakow oż nie ob
liczone na zysk i nie trakto w an e jako kom unalne źró
dła dochodów, Do przedsiębiorstw zalicza w ym ienio
ne rozporządzenie w ykonaw cze przykładow o: z ak ła
dy wodociągowe, gazownie, elektrow nie, tram w aje, rzeźnie.
To określenie przedsiębiorstw doznało jedn ak w w yro kach N ajwyższego Trybunału A dm inistracyjne
go skorygow ania, które przesunęły niektó re przed
siębiorstw a, w ym ienione w rozporządzeniu w yk o nawczym , do rzędu zakładów i urządzeń dobra pu
blicznego.
I ta k N, T, A. w w yro ku z dnia 10 styczn ia 1934 r, L. rej. 3745/32 (zb. w yro ków 740 S) orzekł, że kom unalne urządzenia w odociągow e i k an aliz acyjn e podpadają pod pojęcie zakładów dobra publicznego w rozum ieniu art, 27 *) ustaw y.
W w yro ku zaś z dnia 22 czerw ca 1931 r. L. rej.
3172/29 (zb. w yro ków 473 S) N. T. A. ta k o k reśla po
ję cia zakładów dobra publicznego: Za kom unalne urządzenia i zakład y dobra publicznego w rozum ie
niu art. 27 *) u staw y n ależy u w ażać w szy stk ie ta k ie u rządzenia i zakład y, znajdujące się w posiadaniu zw iązku kom unalnego bez w zględu na rodzaj tytułu posiadania,
Dalej w w yro ku z dnia 10 styczn ia 1934 r. L. rej.
3745/32 (zb. w yro ków 740 S) N. T. A. objaśnia poję
cia zakładu dobra publicznego oraz przedsiębior
stw a w ten sposób: Zakładem dobra publicznego w rozum ieniu art. 27, 29 i 30 u staw y będzie, bez w zglę
du na nazw ę, każde przez zw iązek kom unalny do ż y cia powołane urządzenie, którego głównym p rzezna
czeniem jest służenie przede w szystkim celom dobra publicznego (użyteczności publicznej), cel zaś ubocz
ny, w tórny natom iast (osiągnięcie dochodu) nie od
b iera im tego przym iotu. Z drugiej strony pod poję
cie przedsiębiorstw a (art. 28 i 29 u staw y) podpadają urządzenia, obliczone na zysk głównie (przedsiębior
stw a przem ysłow e i handlowe), choćby z ich założe
niem przez zw iązek kom unalny łączyła się tak ż e m yśl o in teresie publicznym , n ap rzykład założenie przez m iasto sklepów sprzedaży tow arów w celu niedopu
szczenia zw yżki cen.**)
Z zacyto w an ych w yroków w idzim y, że N. T. A.
inaczej określił pojęcie zakładu dobra publicznego oraz pojęcie przedsiębiorstw a od rozporządzenia w y konawczego W ojew ody Śląskiego. Dlatego też b ę
dzie trzeb a pojęcie zakładu i urządzenia dobra publicznego z artyku łu 19 u staw y o tym czasow ym uregulow aniu finansów kom unalnych rozszerzyć n a
w et na przedsiębiorstw a, o ile one w edług w ykład n i N. T. A, podpadają pod pojęcie zakładó w dobra pu
blicznego. P rzy k lasy fik a c ji przedsiębiorstw pod z a kład y dobra publicznego można się posiłkowo posłu
giw ać kom entarzem do u staw y o daninach kom unal
nych, przytoczonym na początku niniejszego a r ty kułu, gdyż stw ierdzam y, że N ajw yższy T rybunał A d m inistracyjn y przyjm uje ta k ą sam ą in terp retację z a kładu dobra publicznego oraz przedsiębiorstw a ko munalnego.
*) A rt. 27 państw ow ej u staw y o tym czasow ym u regu lo w a
niu finansów kom unalnych odpow iada art. 19 ślą sk iej u staw y w tym sam ym przedm iocie.
**) A rt. 27, 28, 29 i 30 u staw y państw ow ej o dpow iadają art. 19, 20, 21 i 22 ślą sk iej u staw y o tym czasow ym u regu lo w a
niu finansów kom unalnych.
Dochodzimy do konkluzji, że w szelkie opłaty, pobierane przez gminy za używ anie zakładów i u rzą
dzeń dobra publicznego w pojęciu w yro ków N. T. A., m ają ch arak te r opłat publiczno-praw nych, których egzekucje mogą. gm iny przeprow adzić na podstaw ie rozporządzenia P rezyd en ta R. P. o postępow aniu przym usow ym w adm inistracji. Na dowód, że są to opłaty publiczno-praw ne, przytoczyć n ależy jeszcze w yro k Sądu N ajwyższego z dnia 27 czerw ca 1934 r.
II. C. 876/34 (ogólny zbiór Nr 830 z 1934 r.) n astęp u
jącej treści:
O płaty pobierane przez gminy za wodę (opłaty w odociągow e), m ają ch arak ter opłat prawno-publicz- nych, zw rotu w ięc rzekom o niepraw nie pobranych przez gminę opłat za wodę nie można dochodzić w drodze procesu cyw ilnego,
W końcu n ależ y zw rócić uw agę na jedną jeszcze spraw ę, z w iązan ą z n o w elizacją rozporządzenia P re zyd en ta R. P, o postępow aniu przym usowym w ad m inistracji.
Rozporządzenie P rezyd en ta R. P. z dnia 28 gru
dnia 1934 r. (Dz. U, R, P. Nr 110, poz. 976) w pro w a
dziło pew ne zm iany w rozporządzeniu P rezyden ta R, P, o postępow aniu przym usowym w adm inistracji.
M iędzy innym i zm ieniony został art, 7 rozporządze
nia P rezyden ta R. P. o postępow aniu przym usowym w ten sposób, że obecnie z arząd y gmin są w ł a d z a m i egzekucyjnym i w p rzyp adku egzekw o w a
nia przez gminę w łasnych jej należności, nie m ają
cych ch arak teru danin kom unalnych a opartych na szczególnych tytułach.
Z apatryw anie, iż nowe brzm ienie art. 7 wspom nianego rozporządzenia upraw nia gminy do ściągan ia należności n aw et pryw atno-praw nych jak n. p. czyn
szu za m ieszkania w domach gminnych, nie jest uza
sadnione w św ietle przepisów art. 24 powołanego rozporządzenia, według których gminy mogą w tryb ie tego rozporządzenia egzekw ow ać tylko należności pieniężne z tytułów prawno-publicznych.
Hanke Józef.
Lista wierzycieli
Według ogólnych zasad księgowości, księgowanie wszelkich transakcyji winno być uskutec.znio.ne z chwilą ich dokonania. Nie wiszystkie jednak transakcje kon
tuje się z chwilą ich powstania. Z reguły wszystkie ope
racje: gotówkowe kontuje się jednocześnie z ich doko
naniem, tj: przyjęciem albo' wypłatą gotówki, inne zaś transakcje — niegotówkowe — a zwłaszcza kredytowe w związkach samorządowych, zapisuje się w księgach później; baidzo często dopiero z chwilą regulowania gotówką, zaciągniętych uprzednio zobowiązań.
W rachunkowości kupieckiej warunkiem prawidło
wości ksiąg, jest ujęcie księgowo wszelkich transakcyj zarówno gotówkowych, jak i bezgotówkowych, tj. kre
dytowych i zamiennych z chwilą ich dokonania.
W rachunkowości samorządowej, budżet zasadni
czo winien być w ykonyw any gotówkowo, a tylko w w y
jątkowo zgodnie z § 43 rozporządzenia Śląskiej Rady W ojewódzkiej o sposobie sporządzenia i ustalania bud
żetów w związkach komunalnych, zarządy związków mogą w granicach równowagi budżetowej danego okre
su rachunkowego, zaciągać zobowiązania krótkoterm i
nowe przez kredytowe wykonanie budżetu. Dla kon
troli, czy takie zaciąganie zobowiązań nie narusza rów nowagi budżetowej, należy transakcje tego rodzaju kon
tować z chwilą ich powstania. (W inien: w ydatki bud
żetowe — Ma: wierzyciele). Ponadto przy końcu roku obrachunkowego, przed zamknięciem ksiąg zgodnie z § 47 rozporządzenia o budżetowaniu: „Należności wynikające z zobowiązań, które zarząd związku komu
nalnego' przyjął na siebie z tytułu wykonania budżetu
(należności z tytułu otrzym anych już dostaw i robót wykonanych w ubiegłym okresie budżetowym!, nieuisz- czone w terminach właściwych raty am ortyzacyjne i procenty od pożyczek, których termin płatności upły
nął w ubiegłym okresie budżetowym, płatne w ciągu tego okresu udziały w związkach międzykomunalnych, składki i opłaty dla tych związków, stowarzyszeń i zrze
szeń, w których związek komunalny jest członkiem i wszelkie zobowiązania, dające osobom trzecim prawo dochodzenia swych pretensyj' na drodze sądowej lub w 'drodze postępowania administracyjnego', oraz. należ
ności, związane z wykonaniem umów, konkretnie ujmu
jących pewne zobowiązania związku komunalnego, a za
wartych w ubiegłym okresie obrachunkowym na poczet kredytów tegoż okresu, chociażby termin wykonania umowy przesunięty został poza dany okres budżeto
wy1), o ile nie zostały one we właściwym czasie zaliczone do wydatków budżetowych, z jednej i równocześnie za
pisane na odpowiedńim rachunku pozabudżetowym z drugiej strony (np. na rachunku wierzycieli, rachunku instytucji finansowej itd.) muszą być zarachowane pod datą ostatniego dnia roku budżetowego na poczet kre
dytów tegoż roku.
Celem wprowadzenia do wydatków ubiegłego okresu tych zobowiązań, stanowiących faktyczne długi związku komunalnego wobec osób trzecich z tytułu wykonania budżetu, zarząd związku komunalnego w i
nien w ciągu 14 dni po skończonym roku budżetowym, sporządzić zestawienie tych długów w formie t. zw. li
sty wierzycieli. Listą wierzycieli nie wolno obejmować
161 jakichkolwiek nieuskutecznionyeh jeszcze (w gotówce, względnie w drodze zobowiązania) wydatków, nie w y
łączając i tych, których zarząd związku komunalnego winien był dokonać ze względu na otrzymanie t. zw.
dochody celowe względnie subwencje (np. opłaty dro
gowe, subwencje na zalesienie nieużytków Ltd.).
O wypadku stwierdzenia: istnienia zobowiązań, o których mowa, w ustępie pierwszym! już po sporządze
niu i zaksięgowaniu „listy wierzycieli" (np. dokument stwierdzający zobowiązania — dług, nadesłany został po zaksięgowaniu „listy wierzycieli"), sumy tych zobo
wiązań należy wprowadzić na rachunek w ydatków bud
żetowych i odpowiednie rachunki pozabudżetowe oraz uzupełnić listę wierzycieli.
Uzupełnienie „listy w ierzycieli" może być stosowa
ne aż do czasu uzgodnienia i zamknięcia rachunków."
Przepisy o „liście w ierzycieli" wypływające z nau
ki o księgowości, ma ją na celu przede wszystkim przed;- stawieniie właściwych cyfr wykonania budżetu w w ydat
kach z jednej strony, z drugiej zaś wykazanie sumy zo
bowiązań i długów krótkoterminowych, powstałych w rodzaju zobowiązania należy objąć listą wierzycieli"
daroe wybitnie deficytowwej wykazały przy zupełnie związku z wykonaniem budżetu w wydatkach. Prze
pisy o „liście wierzyscieli" dokładnie wyliczają, jakiego rodzaju zobowiązania należy objąć „listą wierzycieli"
i przekontować na rachunkach wydatków budżetowych i wierzycieli.
Przekontowanie listy wierzycieli ma wpływ na kształtowanie się ogólnego' wyniku gospodarki budże
towej. Suma listy wierzycieli zmniejsza nadwyżkę bud^
żetową; jeżeli jest niedobór to go zwiększa; czasem na
wet nadwyżkę przemienia w niedobór. Ponieważ zaś wykazanie niedoboru w zamknięciu rachunkowym po
ciąga Za sobą dość przykre następstwa, stąd też niektóre związki przepisów o liście wierzycieli należycie nie prze
strzegają!, a były nawet wypadki, że związki o gospo
darce wybitnie deficytowej wykazały przy zupełnie pustych kasach, nadwyżki budżetowe, dzięki tylko nie- ujięciu w wydatkach budżetowych niezapłaconych zobo
wiązań i zaległych rat am ortyzacyjnych pożyczek. Po
wodem nieprzekontowania zaległych zobowiązań bywa też czasem, brak kredytów w odnośnych paragrafach, czy pozycjach budżetu.
Nieprzekontowanie sum zobowiązań, ciążących na związku z racji wykonanego budżetu, zaciemnia rze
czyw isty obraz stanu gospodarczego związku, gdyż su
my wykonania budżetu w wydatkach są niższe, tym sa
mym ogólny w yn ik gospodarki budżetowej) jest fałszy
wy, a zestawienie m ajątku (rachunek zamknięcia sum pozabudżetowych oraz księga inwentarzowa Dział A.) nie w ykazuje wszystkich zobowiązań i długów związku.
Ponadto na pokrycie tych zobowiązań brak jest w no
wym budżecie kredytów, wskutek czego trzeba uchwa
lać na iich. pokrycie budżety dodatkowe.
Dla osiągnięcia pełnych korzyści w ynikających z przepisów o liście wierzycieli (jasny obraz stanu gospo
darki związku, porządek w rachunkowości, a w związ
ku z ty m łatwa orientacja w położeniu finansowym związku) oraz uniknięcia powikłań rachunkowych w y
żej: przytoczonych, należy przepisów tych ściśle prze
strzegać, a przede wszystkim:
1) zobowiązania krótkoterminowe, których termin płatności ustalony został w datach późniejszych albo' ra
talnie, kontować z chwilą ich powstania (W inien: W y
datki budżetowe — Ma.: W ierzyciele);
2) na listę wierzycieli z końcem roku rachunko
wego wciągać wszystkie te zobowiązania, które pokryte winny być z rachunku starego budżetu i to bez ogląda
nia1 się na końcowy w ynik ogólny gospodarki oraz na okoliczność, czy1 jest dostateczne pokrycie budżetowe.
W związku z tezą drugą zachodzi konieczność kla
syfikacji zobowiązań związku wypływających z wyko
nania budżetu na dwie kategorie: zobowiązania ciągłe i zobowiązemia jednorazowe, doraźne i większe. Zobo
wiązań ciągłych, t> za dostawy bieżące środków1 żyw nościowych, prądu, wody,, gazu itp., niekoniecznie na
leży wciągać do' listy w ierzycieli, gdyż zaległości tego rodzaju powtarzają się stale, corocznie i płacenie tych zobowiązań dokonuje się stale co najmniej z jedno
miesięcznym opóźnieniem od daty powstania zobowią
zania, czy chwili dostawy. Inne natomiast zobowiąza
nia, jak ra ty amortyzacyjne pożyczek, dostawy większe (kostka brukowa, budulec i t. p.), zobowiązania udzia
łowe oraz inne wyszczególnione w przepisach o liście wierzycieli, a przede wszystkim te, na które w nowym budżecie nie ma kredytów należy, o ile zostały prze- kontowane już uprzednio, objąć bezwzględnie listą w ie
rzycieli i przekontować na rachunek wydatków budże
towych (W inien) i na rachunek wierzycieli (Ma). Je
żeli przez przekontowanie zobowiązań zostaną prze
kroczone kred yty w niektórych paragrafach przy po
zycjach,. to należy dodatkowo zwrócić się do korporacyj związku o uchwalenie virem ent budżetowych względnie budżetu dodatkowego.
Likwidacja zobowiązań figurujących na rachunku wierzycieli następuje przez wypłatę i zakontowanie w y
płaty na rachunku wierzycieli. Likwidacja tych zobo
wiązań nie ma już, nic wspólnego z budżetem, gdyż budżet został obciążony przy przekontowaniu listy w ie
rzycieli. Jeżeli jednak końcowy w yn ik gospodarki jest niedoborem, w tedy niezależnie od zlikwidowania przez wypłaty rachunku w ierzycieli, trzeba zlikwidować sumę niedoboru budżetowego przez rachunki budżetowe.
Broda Rudolf.
Popieranie rozwoju spółdzielczości przez samorząd terytorialny
W „Samorządzie" Nr 36 p. Jan Kocioł daje nastę
pującą odpowiedź na pytanie d l a c z e g o s a m o r z ą d t e r y t o , r i a l n y w i n i e n p o p i e r a ć r o- z w1 ó j s p ó ł d / i e 1 c z. o ś c ::
Otóż celem działalności samorządu terytorialne
go we własnym zakresie jest, ogólnie biorąc, podniesie
nie gospodarcze i kulturalne ludności danego teryto
rium. Zgodnie z powyższym1 założeniem, samorząd ten powinien użyć i wyzyskać jak najskuteczniej wszystkie środki i drogi,, prowadzące do osiągnięcia tego celu. Je
żeli natomiast chodzi o spółdzielczość, to art. 1 ustawy 0 spółdzielniach z dnia 29. X. 1920 r, (Dz. U. R, P. N r 55, poz. 495 z 1904 r.) zawiera następującą definicję spółdzielni: „za spółdzielnię uważa się zrzeszenie nie
ograniczonej liczby osób o żmiennym kapitale i składzie osobowym, mając na celu podniesienie zarobku lub go
spodarstwa członków przez prowadzanie wspólnego przedsiębiorstwa". Z definicji tej widzim y, iż zadaniem spółdzielczości w odniesieniu do gminy jest przede wszy
stkim podniesienie dochodowości gospodarstw, a tym samym podniesienie materialne członków tych gospo
darstw. Spółdzielnie służące powyższym celom, wpły
wają również pośrednio na podniesienie poziomu kul
turalnego swych członków, gdyż dowiedzioną jest rze
czą, iż wzrost kultury idzie w parze ze wzrostem do
brobytu gospodarczego.
Również spółdzielczość jest szkołą społeczną, gdyż ludzie uczą się tam sami radzić nad swoimi sprawami, organizować je, działać zbiorowo' i solidarnie, formować warunki swego bytu własnym umysłem, i własnymi siła
mi, gdzie poznają na praktyce złożony mechanizm eko
nomiczny i społeczny dzisiejszego życia i sposoby rzą
dzenia nim.
W idzim y więc, iż cele samorządu terytorialnego 1 spółdzielczości są do siebie zbliżone, z tą tylko różnicą, iż akcja samorządu, terytorialnego jako instytucji o charakterze przymusowym jest masowa i powszechna i ma na celu stworzenie warunków rozwoju gospodar
czego i kulturalnego, natomiast spółdzielnie są organi
zacjami dobrowolnymi i jako jeden z organów działal
ności publicznej mają brać bezpośredni udlział w dzia
łalności gospodarczej, w której zainteresowany jest węż
szy lub szerszy ogół członków spółdzielni. Tak więc publiczny charakter działalności spółdzielni, jako też fakt, iż spółdzielczość należycie rozwinięta może utrzy
mać w stałym postępowym ruchu pracę samorządu te
rytorialnego we wszystkich jego dziedzinach — jest przyczyną, iż samorząd terytorialny winien nie tylko interesować się, lecz także dbać o należyty rozwój spół
dzielczości na swym, terenie. Dlatego też samorząd te
rytorialny, ponosząc odpowiedzialność za całokształt
pracy publicznej, na danym terytorium , powinien obec
nie zwiększyć swe zainteresowanie spółdzielczością, gdyż nieuwzględnianie w pracy samorządowej popiera
nia spółdzielczości pozostawia w pracy społeczno - go
spodarczej lukę, która, przeszkadza w normalnym ro
zwoju innych, dziedzin pracy i hamuje ogólny rozwój tej pracy z uszczerbkiem dla żywotnych interesów go
spodarczych ludności.
W rozważaniach nad f o r m a m i p o p i e r a n i a . s p ó ł d z i e l c z o ś c i p r z e z ' s a m o r z ą d t e- r y t o r i a 1 n y Autor dochodzi do następujących wniosków:
Ponieważ bezpośrednia pomoc samorządu dla spółdzielczości w formie zakupywania udziałów, udzie
lania gwarancji różnym instytucjom; kredytowym itp.
okazała się w swych skutkach częstokroć zawodną, prze
to należało by szukać nowych metod popierania spół
dzielczości, które by były korzystne i owocne dla ru^- chu spółdzielczego. Taką formą popierania spółdziel
czości przez samorząd, która, by na skutek udzielonej pomocy stwarzała ogólne warunki rozwoju spółdziel
czości i nie osłabiała inicjatyw y społecznej, lecz raczej pobudzała ją do działania, wydaje się być pomoc pośre
dnia dla spółdzielni, polegająca na utrzym aniu bądź subwencjonowaniu instruktorów spółdzielczych, któ
rych zadaniem było by propagowanie spółdzielczości oraz wykonywanie prac wstępnych, związanych z za
kładaniem. spółdzielni. Celem propagandy powinno być pozyskanie jak najszerszego ogółu społeczeństwa dla poczynań spółdzielczości, aby szeroki ogół zrozumiał, iż w jego interesie leży zapoczątkowanie i prowadze
nie tegO' rodzaju pracy. Takie stosunkowanie się ludno
ści do pracy spółdzielczej w ytw arza poczucie własnej siły oraz wiarę w nią. Następnym celem propagandy jest pozyskanie stałych środków materialnych na pla
nowe wykonanie programu pracy spółdzielczej.
Ludność uświadomiona co do celów i zadań za
wsze postara się o te naturalne środki materialne dla ce
lów spółdzielczych.
Mając powyższe na względzie, należało by dążyć, aby akcja ta znalazła poparcie w budżetach związków samorządowych przez utrzymanie instruktorów spół
dzielczych, bądź preliminowanie na ten cel subwencyj dla organizacji rolniczych. Zrozumiałym jest również, iż kierownictwo akcją propagandową winno spoczy
wać w rękach fachowych zrzeszeń, opartych o 'ideolo
gię spółdzielczą, jak związków rewizyjnych, spółdziel
czych, różnych zrzeszeń gospodarczych, spółdzielczych itp.
W odniesieniu natomiast do już istniejących spół
dzielni zadaniem propagandy powinno być zwiększenie
163 dynam iki życia tych spółdzielni przez przełamanie m artwoty, jaka w nich panuje, oraz zwiększenie liczby członków, gdyż liczba członków, zrzeszonych w spół
dzielniach, stanowi dotychczas zaledwie drobną część społeczeństwa.
Następną formą pomocy pośredniej dla spółdziel
czości powinna być pomoc przy organizowaniu spół
dzielni przez udzielenie lokalu pod sklep spółdzielni, pomoc przy budowie domów oraz spichrzy na potrze
by spółdzielni, dostarczenie w miarę możności odpo
wiedniego placu pod budowę domów dla potrzeb spół
dzielni, wybrukowanie dojazdów do' spółdzielni itp. Ta forma wydaje się być bardzo celową, gdyż w ten spo
sób stwarza się trwałe podstawy pod rozwój spółdzielni.
Również spółdziałanie ze związkami rewizyjnym i i innym i instytucjam i spółdzielczymi przy urządzaniu kursów spółdzielczych, jako też wydatne ich subwen
cjonowanie, udzielanie stypendiów dla kandydatów na pracowników spółdzielczych itp. wydaję się być dodat
nią formą popierania spółdzielczości, ponieważ w ten sposób tworzy się cały zastęp łudzi, świadomych swych celów, którzy stają się w terenie pionierami ruchu spół
dzielczego. W końcu dodać należy, iż uskutecznianie zakupów w spółdzielniach tak na potrzeby własne, ja
ko też zakładów i przedsiębiorstw samorządowych rów
nież jest dodatnią formą popierania spółdzielczości, gdyż wzbudza ona zaufanie do tych instytucji wśród szerszego ogółu społeczeństwa.
Reasumując, powyższe, nasuwają się następujące uwagi'. Pomoc bezpośrednia dla spółdzielczości wydaje się być cechą ujemną, gdyż osłabia ona inicjatywę spo
łeczną, natomiast pomoc pośrednia wydaje się być bar
dzo owocna w swych skutkach, gdyż stwarza ona ogól
ne warunki rozwoju spółdzielczości i w ten sposób po
budza inicjatywę społeczną do' działania. Podstawowym warunkiem rozwoju spółdzielczości powinna być jej niezależność w możliwie najszerszych granicach. Dla
tego też wszelkie chęci ograniczenia tej swobody w dzia
łalności gospodarczej spółdzielni przez czynniki z ze
wnątrz są cechami ujemnymi. Zadanie finansowania spółdzielczości! winno przypaść w udziale instytucjom bankowym, do tego powołanym, jak komunalnym ka
som oszczędności, Państwowemu Bankowi Rolnemu, Bankowi Gospodarstwa Krajowego itp.
Przegląd ustaw, rozporządzeń, zarządzeń, oKólniKów, wyjaśnień władz itp.
Doręcizianie pism urzędowych,
W zw iązk u z p rzep isam i u s ta w y z d n ia 11. I. 1938 r. o do ręczan iu pism urzędo w ych przez g m in y (Dz. U. R. P. Nr 3, poz. 16), o iaz z uw agi, n a p rzep isy, art. 2'3 rozporządze
n ia z d n ia 22. III. 192® r. o postępow aniu ad m in istra c y jn y m (Dz. U. R. P. Nr 36, poz. 341), w b rzm ien iu u stalo n ym w y żej w ym ienioną: u staw ą , M in isterstw a Opieki Społecznej okólnikiem z d n ia 30. VII. 1988 r. (Dz Urz. Min. Opieki Społ. Nr 15, poz. *229') zarz ąd z a. ab v — celj5m odciążen ia gm in z czynności doręczania, w szelk ie p ism a urzędowe, w y sy ła n e do m iejscow ości, p o siad ających pocztową służbę doręczeń, b y ły doręczane w yłączn ie przez-'pocztę.
Pocztowa służba doręczeń obejm uje1’ obecnie w szelkie m iejscow ości w w o jew ó dztw ach , białostockim , kieleckim , krakow skim ,, lu b elsk im , lw ow skim , łódzkim, pom orskim , poznańskim , stan isław o w sk im , śląsk im , tarnopolskim , w a r
szaw sk im , w o łyńskim z w yłączen iem p o w iatów : kow el- skiego i sarneńskiegoi oraz w p o w iatach w ileńsko-trockim woj. w ileńskiego' i b rzeskim woj', poleskiego. W w ojewódz
tw a c h : nowogródzkim , poleskim z w yjątkiem ' p ow iatu b r z e skiego', w o łyń skim z w y jątk ie m p o w iatów : kow elskiego i sarn eń sk iego i woj. w ileń sk im z w y ją tk ie m p ow iatu w i- leńsko-trockiego służbą doręczeń są objęte m iaacow ośoi, w k tó rych m a sied zib ę u rząd pocztowy (agen cja).
Z ap ro w ad zen ie służby doręczeń w pozostałych m iej
scow ościach jest p rzew id yw an e w n a jb liż sz y m czasie.
W ynagrodzenie gmin za przechow anie i dozór zasekw esiro- w a n ych przedmiotów.
Jed en z wojewodów zw rócił się do M in isterstw a Sp raw W ew n ętrzn ych w następującej' sp raw ie : „W m y śl § 77 roz-
po-rządz-enia, R a d y M inistrów z d n ia 25. VI. 1932 r. o po
stępow aniu e g ze k u c y jn y m w ładz sk arb o w ych (Dz. U. R. P.
Nr 62, poz. 580) w m iejscow ościach, w któ rych u rzęd y s k a r
bowe n ie p o siad ają w łasnego po m ieszczen ia do p rzech o w y
w an ia' i dozorowania' z aję ty c h ruchom ości oraz ich sp rze
d aży, z w ią z k i sam orząd u teryto rialn eg o o b o w iązan e. są do
starc z y ć na, ten cel odpowiedniego p o m ieszczenia oraz p rze
ch o w yw ać z ajęte ruchom ości, złożone w tym pom ieszcze
n iu przez organa egzek u cyjn e. Do p rz ech o w yw an ia i do
zo ro w an ia z aję ty c h ruchom ości w pom ieszczen iach z w ią z ków sam orządu teryto rialn eg o m a ją zasto so w anie1 p rzep isy
§ 74, w m yśl, którego- dozorcy n a le ż y się- w yn ag ro d z en ie za, p rzechow anie i dozór, odpowiednio do p o n iesion ych trudów, w wysokości- określonej przez u rz ąd skarb o w y.
Ja k w y n ik a z cyto w an ych przepisów , w k a żd ym w y padku, gd y urząd skarb o w y po w ierza gm inom przech ow a
nie i dozór z aję ty c h ruchom ości w in ien tenże1 u rząd okre
ś lić i w p łacić dla, g m in y, .której organa są dozorcą zajętych przedm iotów, odpow iednie w yn agro d zen ie.
W p ra k ty c e n ato m iast n a teren ie w ojew ództw a u rzęd y skarbow e ż ą d a ją od gm in w iejsk ich i m iejsk ich b e z p ł a t n e g o do starczen ia lo k a lu n a pom ieszczenie sk ład n ic eg
z e k u c y jn y c h oraz w yn ag ro d zen ia z funduszów tych że gm in dozorców skład n ic. In terw en cje w tej sp ra w ie w Izbie S k a r bowej. n ie d ały ż a d n y c h w yn ikó w . W tym s ta n ie rzeczy g m in y ponoszą koszty, do któ rych n ie są p raw n ie zobow ią
zane.
W obec pow yższego z w ra c a się, z prośbą o spow odow a
n ie b y u rzęd y skarbow e o kreślały i w y p ła c a ły zw iązkom samo-rządu teryto rialn ego w yn agro d zen ie za p rzech ow anie i dozór z a ję ty c h ruchomości, odpow iednio do fa k ty c z n ie po
n iesio n ych , u z asad n io n ych kosztów ".
W z w iąz k u z. p o w yższym M in isterstw o S k a rb u pism em z dn ia 13. VI. 1938 r. ud zieliło n a stę p u ją c y c h ; w y ja śn ie ń , z któ ry chi n a jw a ż n ie jsz ą część p rz y ta c z a m y :
„Na, pism o z d n ia 6. V. 1938 r. M in isterstw o S k arb u z a w ia d a m ia , że zw iązkom sam orządow ym n a le ż y się w y nagrodzenie z-a p rzech ow anie1 i. dozór ruchom ości zw iezio n ych do skład n ic ty c h zw iązk ów przez o rgan a egzek u cyjn e władz, sk arb o w ych . W ysokość tego w yn ag ro d zen ia okre
ś la się w ed ług norm, u stalo n y c h przez w łaściw o w ładze skarbow e. Równocześnie' M inisterstw o S k arb u zaz n acz a, że zw iązk om sam orządo w ym n a le ż y się stosow nie do posta
now ień § 77 rozporządzenia R a d y M inistrów z d n ia 25. VI.
1932 (Dz. U. R. P. Nr 62, poz. 580) w yn agro d zen ie za do
zór i przech ow anie ruchom ości, a n ie za sam e uru ch o m ie
n ie lo k alu , w któ rym złożone ruchom ości m a ją b yć prze
chow ane".
Co oznacza term in „daniny bezpośrednie".
Jed en z urzędów w ojew ódzkich w postępow aniu od
w o ław czym od w y m ia ru sam o istn ych d an in k o m u n aln ych z a ją ł stanow isko, w ed ług którego w p rzyp ad k ach , w któ
ry c h p rzep isy z w a ln ia ją pew ne osoby od podatków bezpo
śred n ich — zw o ln ien ia te dotyczą ty lk o podatków p ań stw o w ych oraz ty c h d an in k o m u n aln ych , któ rych w y m ia r je st o p arty n a podatkach p ań stw o w ych . M inisterstw o' S p raw W ew n ętrzn ych wT porozum ieniu z M inisterstw em Skarb u uznało pow yższe stan o w isko z a n iesłuszn e i w yjaśn iło , iż do podatków bezpośrednich z a lic z a się podatki, które pobie
ra się od tego, kogo u staw o d aw ca z am ie rz ał n im i istotnie o b ciążyć, gd zie zatem osoba p o d atn ik a i p łatn ik a podatku je st jed n a i ta sam a. Do tego rodzaju d an in n a le ż ą z w ła sz cza podatki przychodow e '(od gruntów , od budynków ) i dochodowe, spośród k o m u n aln ych — podatki od zb ytk u m ieszkaniow ego, od psów, od w y k o n y w a n ia p ra w a polow a
n ia itp. W p rz e c iw ie ń stw ie do pow yższego podatkiem po
śred n im jest danina,, ś c ig a n a od p o d atn ik a z a pośrednic
twem' osoby in n ej, któ ra z araz em z a zap łatę odnośnej' da
n in y odpow iada, gdzie w ięc osoba p o d atn ik a jest różna od osoby p ła tn ik a podatku. T ypow ym przykładem ' d la tego ro
d zaju d an in są w sz elk ie podatki od sp ożycia, z u ż y c ia i pro
d ukcji, n a le ż y tu rów nież podatek obrotowy, z podatków z a ś k o m u n aln ych — podatek od p u b liczn ych zab aw , hote
lo w y itp. J e ś li przepis, p ra w n y stanowił, że p ew n a osoba jest zw olniona od w sz elk ich podatków bezpośrednich, ja k np. art. 32 u s ta w y z 10. VI, 1921 w przedm iocie utw orze
n ia Państwowego, R a n k u Rolnego (Dz. U. poz. 966), to zw ol
n ien ie pow yższe obejm uje w b ra k u in n y c h w yjątk o w ych przepisów zarów no państw ow e ja k i ko m un aln e podatki bezpośrednie, w 'gran icach w y ż e j p o d an ych k ryterió w .
R ealizacja zaśw iadczeń władz i urzędów pań stw ow ych o w ierzyteln ościach p ryw ałn o-p ra w n ych , p rzyjętych n a po
k rycie należności podatkowych.
M in isterstw o S k arb u stw ierdziło, iż w y d a w a n e przez w ładze i u rzęd y p ań stw o w e osobom p ry w a tn y m z a św ia d c z en ia o ich w ie rz y te ln o śc iac h wobec S k arb u P a ń stw a z ty tu łu dokonanych dostaw i robót s ię g a ją n ieraz bardzo p o w ażn ych sum . Z n aczn a część ty c h zaśw iad czeń — zgo
dnie1 z. o b o w iązu jącym i p rzep isam i — złożona została w k a sach skarb o w ych n a p o krycie n ależn o ści podatkow ych in te re so w an y c h płatników .
P o stan o w ien ia § 92 rozporządzenia w yko n aw czego do O rd ynacji Podatkow ej, ja k i z a rz ąd z e n ia M in isterstw a S k a r
bu, dotyczące1 kom pensow ania' n ależn o ści podatkow ych z b ezpośrednim i w ie rz y te ln o śc iam i p ie n ię ż n y m i podatników
do S k a rb u P a ń s tw a p rzew id u ją, iż w ład ze i urzęd y p ań stw ow e',. w y s ta w ia ją c e pow yższe z aśw iad c z e n ia, obow iąza
ne są p rzelew ać odnośne kw o ty ze sw y c h k red ytó w bud
żeto w ych celem r e a liz a c ji zaśw iad czeń , p rz yjętych przez k a s y skarbow e, jak o pokrycie n ależn o ści podatkow ych p łat
n ik a. Pom im o to w ład ze i u rzęd y p ań stw o w e b yn ajm n iej n ie dokonują ty c h przelew ów i n ie re a liz u ją zaśw iad czeń w y sta w io n y c h niejednokrotnie jeszcze w r. 1901.
S ta n tak i powoduj© u b ytek w preliminoTsfanych w p ły
w ach podatkow ych, chaos w ra c h u n k o w o śc i. podatkowej', u tru d n ia ją c zarazem nadzór i prow adzenie praw idłow ej eg
zek u cji. Równocześnie, z w iąz k i sam orządu terytorialnego', które u czestn iczą w n ależn o ściach podatkow ych w lorm ie dodatków i udziałów dó podatków p ań stw o w ych , n a któTe złożone zo stały o m aw ian e z aśw iad c z e n ia, n ie o trzym u ją n a le ż n y c h im kw ot z p o w yższych tytułów . Na skutek tego z w iąz k i sam orządu teryto rialn eg o popadają bardzo często w trudności fin an so w e i n ie są w stan ie w yk o n ać: sw ych budżetów .
M inisterstwo, S k a rb u z a rz ąd z a więc- lik w id ac ję po w yż
szych należn o ści w ciąg u okresu 1938-09.
W a d liw e prow adzenie egzekucji należności obcych w ierzycieli.
Okólnikiem z d n ia 30. VI. 1938 r. (Dz. Urz. Min. Sk.
Nr 19, poz. 469) M inister S k a rb u w y ja ś n ia m. in ,:
Z postanow ień § 19 u s t.1 1 lit. a) oraz § 14 ust. 2 lit.
b) P. E. w y n ik a , że w ie rz y c ie l o b o w iązany jest podać we w niosku eg ze k u c y jn y m do kład ny adres zobow iązanego. W raz ie n ie podania tego ad resu w niosek eg zek u cyjn y, jako nie o d p o w iad ający w ym ogom § 1-4 P. E., p o w inien b yć zw rócony w ie rz y c ie lo w i bez W ^ktrtiania (§ 27 ust. 2 in str.
egz).
J e ż e li w edług podanego przez w ie rz y c ie la ad resu ryie:
m ożną odnaleźć zobowiązanego,, u rząd skarb o w y nie ma.
'obowiązku p rzep ro w ad zan ia odpowiednich, dochodzeń ce
lem u s ta le n ia m iejsca z a m ie sz k a n ia zobow iązanego, poda
nie bow iem w ad liw eg o ad resu n a le ż y trak to w ać jak o nie- podanie ad re su w ogóle. P o n iew aż relacje organów eg zek u
c y jn y c h O1 n ieo d n alezien iu zobow iązanego n ie są czynno
ś c ią e g zek u cyjn ą (§ 65 in str. egz.), u rząd skarb o w y w tych p rzyp ad k ach z w ra c a w niosek e g zek u cyjn y z re la c ją organu egzek ucyjn ego w ie rz y c ie lo w i w m y śl § 33 in str. egz.
N atom iast jeżeli podany przez w ie rz y c ie la ad res jest w ła śc iw y , a je d y n ie zo b ow iązan y — po dokonaniu u n ie go z a ję c ia ruchom ości — zm ienił m iejsce z am ie sz k an ia, obow iązkiem urzędu, skarbow ego jest przeprow adzenie od
po w ied n ich dochodzeń w k ie ru n k u u s ta le n ia nowego m iej
sca z a m ie sz k a n ia zobowiązanego', celem p ro w ad zen ia w tym że m iejscu d alszej egzekucji.
U w ierzyteln ian ie św iadectw o czasie nauki przebytym przez term inatora.
Niektóre o rg a n iz a c je rzem ieśln icze u s k a rż a ją się, że zachodzą p rzyp ad k i, iż z a rz ą d y gminne- m y ln ie in terp retu ją przepis, z a w a rty w art, 124 ust. (3) rozporządzenia, -o p raw ie przem ysłow ym . P rzepis p o w yższy, jak wiadom o, n a k ład a n a gm inę obow iązek bezpłatnego- u w ie rz y te ln ia n ia św iad ectw , stw ie rd z a ją c y c h p rzeb yty przez uczniów p rze
m ysło w ych czas n a u k i u p ryn cyp ałó w , ńi-e- n a le ż ą c y c h do korporacyj p rzem ysłow ych.
M inisterstw o iSpraw W ew n ętrzn ych w porozum ieniu z M inisterstw em P rzem ysłu i H andlu w y ja śn ia pism em okól
n ym z dnia, 24. VIII. 1938 r. (Dz. U. Min. S p ra w W ew n.
Nr 25, poz. 1-53), że w p rzep isie p ow yższym m ow a jest' o
165 u w ie rz y te ln ia n iu t r e ś c i św iad ectw a, nie' zaś podpisu p ryn cyp a ła, w ystaw iającego ' św iadectw o, jak- m y ln ie sądzą niektóre z a rz ą d y gm inne.
W obec tego, że uczniow ie przem ysłow i bez p rzed sta
w ien ia u w ierzyteln io n ego , w p o w yższy sposób św iad ectw a (jeżeli p ry n c y p a ł nie n a le ż y do cechu) nie m ogą b yć dopu
szczen i do, egzam inu, n a czelad n ik a, to jasn ym jest, że od
m ow a u w ie rz y te ln ie n ia św iad ectw a wf sposób w y m a g a n y przez praw o n a ra ż a uczniów p rzem ysło w ych n a niepow e
tow ane stra ty . S ta n taki sp rzeciw ia się intencjom ustaw o
d aw cy.
P rzy sposobności M inisterstw o Sp raw W ew n ętrzn ych z w ra c a rów nież u w agę, że w m yśl art. 116 p raw a prze
m ysłowego, um ow y pisem ne, u sta la ją c e w a ru n k i uczniów przem ysłow ych n a żąd an ie zarządów gm inn ych pow inny im być przedstaw ione do p rzejrzen ia.
W a lk a ze szczuram i.
M inisterstw o O pieki Społecznej w ydało okólnik do Urzędów W ojew ódzkich i staro stw z d n ia 25. VIII. 1938 r.
w sp raw ie o d szczu rzan ia. W okólniku tym M inisterstw o stw ierd za, że przeprow adzone w o statn ich latach akcje od
szczu rzan ia d a w a ły w y n ik i tylk o wówczas,,- gd y b y ły p rze
prowadzone w sposób zo rganizo w an y, pow szechny oraz p rzy n a le ż y tej propagandzie. W zw iąz k u z koniecznością dalszego p ro w adzen ia w ytężonej w a lk i ze szczu ram i, które n ie tylko w yrząd zają, w ielk ie szkody m a te ria ln e , a le rów nież, w w ysokim stopniu sp rz y ja ją szerzen iu się chorób, M in isterstw o zarząd ziło co n astęp u je: 1) O konieczności p rzeprow adzenia w danej miejscowości) akcji, odszczurza- n ia o rzeka z w łasnej' in ic ja ty w y , lub n a w n i o s e k z a r z ą d ó w g m i n n y c h staro sta po w iato w y n a podsta
w ie przepisów § 7 rozporządzenia . M inistra. Opieki Spo
łeczn ej z 26. IX. 1935 w brzm ien iu rozporządzenia z 30. T, 1936 r. (Dz. U. R , P. Nr 13, poz. 115). 2) Z a k r e s d z i a
ł a n i a z a r z ą d ó w g m ii n n y c h po lega n a : a) w y stąpieniu- do staro sty z w nioskiem o wydanie- potrzebnych zarząd zeń , b) obw ieszczeniu tych zarząd zeń , c) w y d a n iu zarząd zeń szczegółow ych zw łaszcza co do odznaczenia dni, w któ rych a k cja m usi b yć przeprow adzona i w skazan iu sposobów jej p rzep row ad zen ia, d) p rzyp iln o w an iu , b y wy-';
dane z a rz ą d z e n ia b y ły n a le ż y c ie w yko n an ej e) stw ierd ze
n iu, które osoby n ie w yk o n ały c ią ż ą c y c h . n a nich obo
w iązków , lub w yk o n ały je w sposób niezgodny z w y d a n ym i1 z a rz ąd z e n iam i i zaw iad o m ien iu o tym starostw o, ce
lem p o ciągnięcia w in n y c h do odpow iedzialności karn o -ad m in istra c y jn e j, f) p rzesłan iu do urzędu w ojewódzkiego za pośrednictw em staro stw a sprawo-zdań (w edług załączone
go w zoru). 4) A kcja o d szczu rzan ia w in n a ' b yć przep row a
dzona 2 ra z y do roku (w czesn ą w iosną i w czesn ą jesien ią).
5) A kcja ta m u si być przeprow adzona n a całym oznaczo
n y m obszarze rów nocześnie. 6) W szczególności, n a le ż y b ac z n ie jsz ą u w ag ę z w rac ać n a m iejsce siln iej zagrożone plagą, szczurów (zak ład y leczn icze, san ato ria, m a g a z y n y żyw nościow e, p iek arn ie, m łyn y, rzeźn ie, sklep y, hotele itp.).
7) N iezależn ie od tej. ak cji jedn o :azo w ej n a le ż y prow adzić walkę; ze szczu ram i przez cały rok. W w a lc e tej m ożna stosow ać także in n e system y, np. w y ła w ia c z e -łapkami spe
cja ln ie treso w an ym i psam i itp. Jest rzeczą pożądaną, b y w w ięk szych m iastac h (ponad 50.000 m ieszkań có w ), przy z ak ład ach u ty liz a c y jn y c h b y li zaan gażo w an i stale czyn n i sp ecjaliści tę p ien ia szczurów . 8) Jako tru tek n a le ż y u ż y w a ć tylko p rep arató w , które zo stały przez M inisterstw o Opieki S p o łeczn ej1 zarejestrow ane- i które m a ją n a ety k ie c ie u w i
doczniony n um er re je strac ji. T rutek b a k te ry jn y c h p rzy m a
sowych- o d szczu rzan iacli n a le ż y u n ik ać. 9^ W łaśc ic ,e le n ie ruchom ości, ich rep rezen tan ci ja k rów nież osoby, którym pow ierzono bezpośrednio u trz y m y w a n ie porządku i c z y stości,, są Odpowiedzialne za n a le ż y t e ' p rzeprow adzenie n a sw ym teren ie ak cji -odszczurzania i w y k o n y w a n ia w tym z a k re sie zarz ąd z eń w ładz. 10) Koszty z w ią z a n e z odszczu- rzan iem ponoszą w ła śc ic ie le odnośnych objektów. 11) S p r a w o zd an ia zarządó w gm in n ych p rz e sy ła ją u rzęd y wojew ódz
k ie M in isterstw u O pieki Społecznej ze s w y m i spostrzeże
n iam i i w n io skam i. 12) T racą moc o b o w iąz u jącą: okólnik M in isterstw a S p raw W ew n ętrzn ych Nr 207 z dn ia 23. IX.
1929 Nr Z. Z. 4446/29, pism o okólne M in. Spr. W ew n.
z dnia 2-1. XI. 1929, Nr Z. Z. 7148/29, pismo* okólne Min.
Opieki. Społecznej z 27. X. 1932, Nr Z. Z. 44/7/2 i, pism o okólne M in, Opieki Społecznej z 5. X. 1934, Nr Z. Z. 44/7/5.
U trzym anie znaków pom iarow ych.
W edług u s ta w y z d n ia 28. I. 1932 r. w sp raw ie po
m iaró w P a ń stw a (Dz. U. R. P. Nr 19, poz. 125) d o c z u- w a n i, a n a d c a ł o ć c i ą w i e ż t r i a n g u l a c y j- n y c li i i n n y c h z n a k ó w p o m i a r o w y c h o b o- w i ą z a n e s ą w ł a d z e g m i n n e , które o k a żd ym n a ru sz e n iu tych znaków m a ją bezzw łocznie z a w ia d a m ia ć po
w iato w e w ładze a d m in istra c ji ogólnej. Jed n ak czu w an ie n ad zn ak am i pom iarow ym i, je st utrudn io n e z tego powo
du, że o rgan a, zak ład ające te zn ak i, p rzew ażn ie n ie z a w iad am iają, o tym w ła śc iw y c h w ładz g m in n ych . R ów nież u tru d n io n e jest w yk o rzystyw an ie- istn ie ją c y c h znaków po
m iarowych- przez różne in stytu cje, gdyż potrzebne d an e geodezyjne p o siad ają ty lk o te in sty tu c je , które zn ak i te założyły.
D la doprow adzenia tego stan u rzeczy oraz d la. uno-r- m o w an ia sp raw y rozbiórki w ież tr ia n g u la c y jn y c h M in i
sterstw o K om unikacji pism em z ' d n ia 18. III. 1938 r. z a rządziło co n astęp u je: „O rgana a d m in is tra c ji drogowej i w odnej (w yd ziałó w dróg w odnych w zględ n ie o ddziały wodne oraz oddziały drogowe i podległe z arz ą d y ), w yko- 'nywując-e w teren ie tria n g n la c ję , w zględ n ie n iw e la c ję w in
n y bezzw łocznie po zbudow aniu w ież tria n g u la c y jn y c h lu b też 'założeniu, znaków p o m iaro w ych (k am ien i, rep-erów itp.) z a w ia d a m ia ć o tym odnośne w ładze gm inne i .powo
łu jąc się n a ustawTę o po m iarach P aństw a,, z n a k i te1 po
w ierz ać ich opiece".
W obec z d a rz a ją c y c h się w yp ad kó w n isz cz en ia znaków pom iarow ych, M in isterstw o S p ra w W ew n ętrzn ych pism em okólnym z dn ia 22. VII. 1938 r. (Dz. Urz. M in. S p raw W ew n.
Nr 22, poz. 133) prosi o polecenie,- ab y w drodze ogłoszeń zwrócono u w agę n a p raw n ą odpow iedzialność z artyku łó w 7 i 8 cyto w an ej na- w stępie u s ta w y spraw ców n aru szeń znaków p om iarow ych, a poza tym o p rzyp o m n ien ie gm i
nom o ich obow iązku c z u w a n ia n ad z n ak am i p o m iaro w y
mi. i o odpow iedzialności m ajątkow ej, wobec S k arb u P a ń stw a w p rz yp ad k ach n ie w y k ry c ia spraw ców .
M in isterstw o prosi również,, b y p rzypom nieć ludno
ści w pow iatach, n ad g ran icz n ych , że z n a k i g ra n ic y P a ń stw a są p rzew ażn ie z n a k a m i p o m iaro w ym i i wobec tego p o dlegają ochronie' nie ty lk o ze stan o w isk a art. 190 k. k.
jak o z n a k i g ran iczn e, lecz rów nież ze stan o w isk a p rzep i
sów cyto w an ej u sta w y , jak o 'znaki pom iarow e.
Organizacja i budow a domów społecznych (ludowych).
S p ra w a budow y n a w si domów społecznych (ludo
w ych ), w któ rych m ogły by się ogniskow ać p o czyn a n ia o św iato w o -k u ltu raln e i społeczno-gospodarcze, jest zag ad nien iem w ie lk ie j w ag i d la p o d n iesien ia w si pod w zględem
k u ltu ra ln y m i gospodarczym . Komitet do S p raw K u ltu ry W si, d z ia ła ją c y pod przew odnictw em P an a M in istra R ol
n ic tw a i R eform R olnych , u z n ając za ko n ieczn e skoordy
n o w an ie w y s iłk ó w ! i podjęcie planow ej a k cji ń a odcinku budow y domów społecznych, u c h w a lił in stru k cję w sp ra
w ie o rg a n iz a c ji i budow y domów społecznych.
O pierając się n a w spom nianej) u c h w a le oraz, u zn ając, że w ak cji p o p ieran ia budow y domów społecznych — obok in n y c h czyn n ikó w — po w in n y w z ią ć ż y w y udział, rów
n ież z w ią z k i sam orządow e, M in ister S p raw W ew n ętrz
n y c h w okólniku Nr 26 z, dn ia 26. VII. 1938 r. (Dz. Urz.
M in. S p raw W ew n. Nr 23, poz, 126) u s ta la n astęp u jące w y ty c z n e , któ rym i z w iąz k i sam orządow e po w in n y się k ie row ać w o d n iesien iu do sp ra w y budow^y domów społecz
n y c h :
1) Domy społeczne, żeby m ogły sp ełn iać n a le ż y c ie sw o
ją rolę w ż y c iu w si, n ie m ogą b yć odgórnie w postaci ja kiegoś szablonu1 w sz ystk im środow iskom w iejsk im n a rz u cone, p rzeciw n ie, po w in n y b yć przede w szystk im dorob
kiem m oralnym ' i m a te ria ln y m danego środow iska.
2) Z ujętego w sposób p o w yższy z a g a d n ie n ia budow y dom ów społecznych w y n ik a , że w ak cji budo w y tych do
mów, przo d ująca rola p rzyp ad a s a m o r z u t n e j i n i c j a t y w i e s p o 1 e c z, n e j d a n e g o ś r o d o w i s k a, a w ięc m iejsco w ym dobrowolnym o rganizacjom społecz
n ym , które dla. celów; budow y i u trzym an ia, domu społecz
nego m ogą się zrzeszać, tw orząc oddzielne sto w arzyszen ia, oparte n a w łasnym ' statucie,, bądź też siln iejsz e z nich or
g a n iz a c y jn ie i fin an so w o' m ogą' podjąć s ię sam odzielnie budow y domów społecznych p rzy częściow ej pomocy z ze
w n ątrz.
3) W ś r o d o w i s k a c h , w k t ó r y c h b r a k o d- p o w i e dl im i! c ,hi o -r g a n i ż ą c y j' s p o ł e c z n y c h, lub te ż .o rg a n iz a c je te n ie p o siad ają n a ten cel środków fin a n sow ych, in ic ja ty w a budo w y domu społecznego pow inna spocząć n a grom adzie, któ ra to zadanie' pow inna podj-ąć w m ia rę sw y c h m ożności fin an so w ych p rzy c z y n n y m w- s p '6 ł d z i a ł a n i1 u i p o p a r c i u g m i n y oraz po
w iato w ego zw iąz k u sam orządow ego; g m in a i p o w iato w y z w ią z e k ' sam o rząd o w y poza tym. troszczyć się' p o w in n y 0 to, a b y a k c ja budowy' domów społecznych n a ich tere
n ie b yła planow o prow adzona i w odpowiedni sposób sko
o rd yn o w an a.
4) Celem sko o rdyn ow ania ak cji budow y domów spo-- teczn ych , pow iatow e z w iąz k i sam orządowe' w szczególno
ści p o w in n y: a) opracow ać w porozum ieniu z o rg a n iz a c ja m i społecznym i i z a rz ąd am i gm in p lan budow y sieci do- - m ów społecznych z u w zględ n ien iem is tn ie ją c y c h i budu
ją c y c h się domów społecznych n a teren ie p o w iatu , b ) tro
szczyć się o zap ew n ien ie gruntów , potrzebnych pod budo
wę domów społecznych (g ru n ty w łasne/ gm in w iejsk ich 1 grom ad, g ru n ty ja k ie m ożna u z y sk a ć w w y n ik u przebu
dow y ustroju rolnego itp.), c) opracow ać formy' pomocy 'O rganizacyjnej i fin an so w ej, d) d ążyć do skoordynow ania d ziałaln o ści sam o rząd u i dobrow olnych o rg a n iz ac y j spo
łeczn ych w z a k re sie budow y domów społecznych, e) współ
d ziałać w o rg a n iz ac ji i budow ie domów społecznych. Dla n ależyteg o p rzep row ad zen ia p o w yższych zad ań może być w pow iatow ej' k o m isji o św iaty pozaszkolnej' utw orzona podkom isja domów społecznych.
5) P o w iato w y zw iązek sam orządow y, po p ierając bu
dowlę domów społecznych, pow inien w p ierw szym rzędzie z w ra c a ć uw agę na, w yko ń czen ie rozpoczętych domów i w y p osażenie ich, w odpow iednie u rz ąd z en ia w ew n ętrzn e1, po
trzebne do p ro w ad zen ia p rac, a dopiero w d alszej1 kolej ności p rz y stą p ić do w sp ó łd ziałan ia w zak resie budow y do
mów w tych środow iskach, w których potrzeba sta ła się o czyw ista.
6) B u d u jąc domy społeczne, n a le ż y w p ierw szym rzę
dzie w y k o r z y s t a ć n a t e n c e l ś r o d k i s p o ł e c z- n e m i e j s c o w e g o s p o ł e c z e ń s t w a w 1 postaci bez
płatnej robocizny, składek dobrowolnych, o fiar, udziałów lub opłat poszczególnych o rg a n iz ac y j, dochody z d zierża
w y polowań, rybołów stw a, d aro w izn y itp.
7) P' o iw y z: y s k a n i u w s z y s t k i c h ź r ó d e ł w ym ien io n ych w pkt. 6,, grom ada, zrzeszen ie o rga n iz acyj, jako oddzielne sto w arzyszen ie, oparte n a w łasn ym s ta tu cie, ja k rów nież p o szczegó ln e-o rgan izacje — m o g ą k o r z y s t a ć z p o m o c y ź r ó d e ł p u b l i c z n y c h , któ
re: n a ten cel przeznaczone zostały w b udżetach zw iązków sam orządu teryto rialn ego , gospodarczego i in n ych in stytu - cyj p u b liczn ych .
8) N iezależnie od tych. źródeł — sam orząd, zrzesze
n ie o rganizacyj, oraz poszczególne o rgan izacje społeczne, m ogą k o rzystać ze środków kred yto w ych , które n a ten cel zo stan ą uruchom ione. Pow iatow e z w iąz k i' sam orządow e m ogą ponadto w p ew n ych w yp ad k ach um o żliw ić o rga n i
zacjom społecznym k o rz ystając z kredytów p ub liczn ych na. budowę i w yko ń czen ie domów społecznych, przez u d zie
la n ie in stytucjo m kred yto w ym g w a ra n c ji sp łaty z a c ią g n ię tych kredytów .
9) Dom społeczny w yb ild o w an y przez grom adę, gm i
nę. czy p o w iato w y zw iązek sam orządow y staje się w łas
no ścią prawną, tej jednostki sam orządu , któ ra go w y b u dow ała, bez w zględu n a to-, czy d an a jednostka prow adzi w nimi bezpośrednio pracę, czy też oddała go w u ż y tk o w a nie organizacjom .
10) Domy społeczne w ybudow ane przez o rganizację, zrzeszone w specjalnym towarzystwie jaka jednostce praw nej, sta ją się w łasn o ścią tegoż to w arzystw a , bez w zględu n a włożony u d z iał fin an so w y poszczególnych o rg a n iz acyj.
11) Aby u n ik n ąć b u d o w an ia domów społecznych, nie p rzysto so w an ych do ■ w ła śc iw y c h zad ań , ja k ie one m ają spełnić zarówno pod w zględem , rozm iarów , ja k i urządzeń w ew n ętrzn ych , u s ta la się n ajm n ie jsz y pod w zględem roz
miarów; typ domu1 społecznego. Dom. ta k i pow inien z a w ie rać n astęp u jące po m ieszczen ia: a ) salę do zebrań i przed
staw ień te a tra ln y c h , b) pom ieszczenie na św ietlicę, czy- telnię-bibliotekęi — (łączn ie), c) pom ieszczenie np. n a sklep spółdzielczy, d) pom ieszczenie np. d la k iero w n ik a sklepu, lub zarząd u domu, e) k o rytarz z sz atn ią.
12) R o zm iary poszczególnych pom ieszczeń ja k rów nież sposób w y k o rz y sta n ia dom u społecznego w in n y b y ć u z a leżnione od zasięgu działaln o ści domu społecznego i od w aru n k ów danego> środow iska. Z ew nętrznie w y g lą d domu społecznego pow inien b yć p rzysto so w an y do c h arak teru arch itek t ur y region a ln eji.
13) W dom,ach społecznych p rzezn aczon ych dla w ięk szych środow isk, oprócz pom ieszczeń, w ym ien io n ych w pkt.
11 pod lit. a, b, c, d, e, m ożna p rzew id zieć w p lan ie budo
w y dodatkowe pom ieszczenia, np. dla biblioteki ) czytelni, - jak o oddzielne pom ieszczenia, d la K asy S tefczyk a, Kół
k a R olniczego oraz pokoje d la in n y c h o rgan izacyj.
14) W domach społeczny chi n ie m o g ą m i e ś c i ć s i ę : a re sz ty , sk ład y z napojam i alkoholow ym i', p rzedsiębiorstw a przem ysłow e, któ rych d ziałaln o ść m ogła by u tru d n iać nor
m a ln ą pracę,, prow adzoną w dom ach społecznych, a po
nadto szp itale, p rzytu łk i, lo kale ugrupow ań p o lityczn ych itp. W y ją te k stanow i sied z ib a urzędow a organów grom ady.
1;5) W ty c h m iejscow ościach, w których istn ieje ju ż dom społeczny o ch arak terze pow szechności, bądź też roz
