T elefo n : K atow ice 341-47 ZwiązeK Gmin Woj. Śl. Katowice, ulica Pocztowa 2, II.
Nr 5 Katowice, maj 1938 r. RoK XIV
9
Sprawy dot. samorządu w Sejmie SląsKim*)
Spraw ozdanie Komisji Bwdowlano-Mieszkaniowej w spraw ie w niosku Śląskiej Bady Wojewódzkiej za
wierającego projekt ustaw y o obniżeniu komornego oraz o zm ianie ustaw y w spraw ie ochrony lokatorów
Poseł dr Kotas: Zgłoszony przez Śląską Radę Wo
jewódzką projekt ustaw y o obniżeniu komornego oraz o zm ianie ustaw y w spraw ie ochrony lokatorów w pły
n ą ł do Sejmu Śląskiego w dniu 28 grudnia 1937 r.
Sejm Śląski na plenarnym posiedzeniu w dniu 18 stycznia br. przekazał go Komisji Budowlano-Miesz- kaniowej, która, na kilku posiedzeniach obradowała nad poszczególnymi postanow ieniam i projektu.
Komisja zajęła pnzedie w szystkim to samo stano
wisku, któr-e zajął Sejm i S enat R. I’., uchw alając u sta
wę z dnia 1 lutego 1938 r. o przedłużeniu, obniżenia komornego (Dz.. U. R. P. Nr 8, poz. 45), przez którą to ustaw ę odrzucono wszelkie zm iany w samej ustaw ie 0 ochronie lokatorów, z uwagi n a nędzę m ieszkaniow ą p anującą n a obszarze 'całego P aństw a. W ychodząc z tego samego założenia, K om isji BudowlanO-Mieszka- niuwa po obszernej' dyskusji u ch w aliła również prze
dłużenie obniżki komornego', ustalonej na mocy art.
1 ustaw y z d n ia 29 listopada, 1935 r. (Dz. IJ. Sl. Nr 21, poz. 29), -do d n ia 31 grudnia 1938 r., w sposób an al - gicz.ny, jak to uczyniono w spom nianą nową ustaw ą państw ow ą. Komorne, podobnie jak w ustaw ie p ań stwowej, w zrastać będzie od dnia 1 stycznia 1939 r.
o 2/4% co kw artał, aż osiągnie wysokość pełnego ko- m or nego.
Komisja stw ierdziła n a podstawie w yniku spisu ludności oraz spisu budowli i m ieszkań, dokonanego w dn iu 9 grudnia 1931 r., tudzież na podstawie w ła
snej znajomości stosunków panujących w poszczegól
nych m iastach i pow iatach śląskich, że- -jeszcze nie nadszedł czas, by m ożna było przystąpić chociażby do częściowej likwidacji ustaw y o ochronie lokatorów.
W edług wspomnianego, spisu z końcem 1931 r. mniej więcej połowa ludności województwa śląskiego- m iesz
kała w lokalach przepełnionych, w których na. jedną izbę p rzypada więcej niż 3 osoby. W praw dzie po spi
sie ludności w roku 1931 w ybudow ano cały szereg no
*) Niżej, p o d a n o ty lk o w y ją tk i ,ze s p ra w o z d a n ia z p o siedzenia. S e jm u Ś lą sk ieg o , d o ty c z ą c e s p ra w s a m o rz ą d u te r y to ria ln e g o .
w ych m ieszkań, lecz przew ażająca część tych m iesz
kań pokryła zapotrzebow anie spowodowane pnzez n a tu raln y przyrost ludności oraz przez imigrację z in nych województw, tak że tylko drobna część now o w y
budow anych m ieszkań mogła posłużyć n a zm niejsze
nie istniejącego przepełnienia m ieszkaniowego i w y
prowadzić ludność z nędznych i gęsto zaludnionych nor do lepszych w arunków m ieszkaniow ych.
Przedstaw ione komisji przez referenta cyfrowe dane- w ykazują przepełnienie m ieszkań w poszcze
gólnych m iastach i pow iatach. Procent ludności, m ie
szkającej przyzwoicie, w m ieszkaniach, w których nie przypada więcej jak -dwie osoby n a każdą izbę, wynosi w Bielsku 71,2%, Tarnow skich Górach. 65%, Cieszynie i Skoczowie 61,6%, R ybniku 56,3%, K ato
wicach 55,7%, Pszczynie 51,8%, L ublińcu 52,7%, Mysłowicach 54%, Chorzowie 51%, Siem ianowicach 48%. Jeżeli z powiatów w yłączym y m iasta, to sto
sunek przeludnienia m ieszkań po w siach przedstaw ia się następująco: m ieszkań, w których n a jedną izbę przypadają 2 osoby lub m niej, jest w powiecie lubli- niećkim 29,7%, w powiecie cieszyńskim 33%, w po
wiecie bielskim 37,4%, w powiecie pszczyńskim 37,4%, w powiecie rybnickim 39,7%, w powiecie tarnogórskim 42,4%, w powiecie świętochłowi-ckim 45,4%, w powiecie katow ickim 46,9%.
Z tego, zestaw ienia w ynika, że najlepiej w yposa
żona w m ieszkania jest ludność w Bielsku, T arnow skich Górach, w Cieszynie, w Skoczowie, w R ybni
ku i w K atow icach; najgorsze stosunki w ykazują po
w iaty lubliniecki, cieszyński, bielski, pszczyński i rybnicki.
Również ze, strony ilości m ieszkań i ich objętości
"zagadnienie to nie przedstaw ia się najlepiej. W dniu spisu ludności znajdow ało się n a obszarze -całego województwa 281.593 m ieszkań, z czego przypadało na, jednoizbowe m ieszkania, w których często żyją liczne rodziny, 54.188, tj. 19,2% czyli 1/5 część m ie
szkań całego województwa, na 2 izbowe m ieszkania (pokój iz kuchnią) 136.077, tj. 48,3% czyli blisko po
łowa, n a 3 i więcej izbowe 90.848, czyli 32,3%. Mniej więcej tak sam o przedstaw ia się to zagadnienie w m iastach oraz w pow iatach katow ickim i świętochło
wickim. W szystkie m iasta i w spom niane dw a po
w iaty uprzem ysłow ione obejm ują razem 171.903 m ieszkań, z czeigo przypada: n a jednoizbowe m iesz
kania 25.726, czyli 14%, n a 2 izbowe m ieszkania —
79.695, czyli 46%, na 3 i więcej izbowe 43.794, czyli 25% w stosunku do ilości m ieszkań w całym woje
wództwie.
Po w siach (z w yjątkiem powiatów katowickiego i świętochłowickiego) jest 109.689 m ieszkań. Z czego przypada na jednoizbowe m ieszkania 28.412, czyli •—
26%, ,na 2 izbowe m ieszkania 51.054, czyli 46%, na 3 i więcej izbowe 31.475, czyli 28% w szystkich m iesz
kań.
Porów nując stosunki m ieszkaniow e w m iastach i w okolicach przemysłowych, z jednej -strony a po wsiach z drugiej strony, rzuca się nam w oczy przede w szystkim fakt, że po w siach m am y m ieszkań jedno
izbowych 26%, czyli m niej więcej 1/5 część, w m ia
stach i m iejscowościach przem ysłow ych tego rodzaju m ieszkania stanow ią zaledwie 14% czyli 1/7 część w szystkich m ieszkań. N ajfatalniejsze stosunki m ie
szkaniowe w ykazują pow iaty cieszyński i bielski, w których jednoizbowe m ieszkania obejmują 36% wszy slkich w iejskich m ieszkań, n a m ieszkania 2 izbowe przypada 41% w szystkich m ieszkań tych powiatów.
N astępnie przychodzi powiat lubliniecki, gdzie 26%
m ieszkań w iejskich sk ła d a się z 1 izby, a 47% sta
nowią m ieszkania o 2 izbach, dalej tarnogórski, pó
źniej pszczyński, a w reszcie rybnicki, w którym przy pada 21% na m ieszkania jednoizbowe a 47% n a m ie
szkania 2 izbowe. N ajm niej m ieszkań jednoizbowych w ykazują Katowice, bo 12,4%, Chorzów m a 13,8% ta kich m ieszkań, pow iat katowicki 14,6%, Tarnowskie Góry 15,7%, Rybnik 18,1%, Bielsko 20,8%, Pszczyna 22,8%, Lubliniec 23,8%, Cieszyn 24,6%. Najwięcej m ieszkań dw uizbow ych m a Chorzów, mianowicie 55%. W innych m iastach stosunek jest następujący:
Katowice 51,7%, Pszczyna 40%, Rybnik 40%, Tarno
wskie Góry 33%, Cieszyn 34,7%, Bielsko 29,3%. Naj
więcej obszernych m ieszkań (o 3 i więcej izbach) w y
kazuje Bielsko — 49,8%. Dalej Katowice 44,8%, T ar
nowskie Góry 40,9%, Lubliniec 40,1%, Rybnik 41,5%.
Najlepsze stosunki m ieszkaniow e pod względem obję
tości m ieszkań (2 i więcej izbowych m ieszkań) w yka
zują kolejno następujące m iasta: Katowice 87,4%, Chorzów 85,8%, Tarnow skie Góry 82,9%, Rybnik 81,6%, Bielsko 79,1%, Pszczyna 77%, Lubliniec 76%, Cieszyn 75,2%.
Jeżeli porów nam y stosunki m ieszkaniowe Śląska, w całym Państw ie, oraz zagranicą, to zobaczymy, że w stosunku do ogólnej ilości m ieszkań marny miesz
kań jednoizbowych w województwie śląskim 19%, w Państw ie Polskim 36,5%, w Anglii 4,7%, w Niemczech 3,1%, w Czechosłowacji 22,4%. Stosunki panujące w województwie śląskim są zatem lepsze od stosun
ków w Czechosłowacji oraz o 50% lepsze od stosun
ków w całym Państw ie Polskim.
O statni spis ludności odkryw a nam jeszcze dalsze ujem ne szczegóły. Mianowicie posiadam y w woje
wództwie śląskim 14.048 m ieszkań, obejmujących po 2 gospodarstwa wielorodzinne, zam ieszkałych przez 38.644 osób, oraz 4.809 m ieszkań, w których m ieszka po 3 i więcej rodzin, zam ieszkałych przez 33.431 osób.
W reszcie w ynika ze statystyki, że na obszarze woje
wództwa m ieszkało w czasie spisu 30.173 rodzin bez w łasnego m ieszkania.
Aby u sunąć przepełnienie w tych m ieszkaniach, na które przypada więcej jak 4 osoby na izbę, trzebaby
wybudować 42.778 izb, kosztem około 102.000.000 zł, licząc przeciętnie 2.500 zł na izbę.
R ozw ażania te spowodowały, że Komisji Budowla- no-M ieszkaniowa zajęła stanowisko negatyw ne odno
śnie do zam iaru rozluźnienia ustaw y o ochronie loka
torów. W jednym w ypadku kom isja obostrzyła naw et przepisy na niekorzyść właścicieli domów, zm ieniając przepis art. 2 lit. 1) ustaw y o ochronie lokatorów, we
dług którego nie podlegają ochronie te m ieszkania, których najem ukończył się po dniu 31 grudnia 1937 r.
Komisja obostrzyła w spom niany przepis w ten sposób, że w yjęła spod jego działania uprzem ysłowione po
w iaty katowicki i świętochłowicki, oraz m iasta Kato
wice, Bielsko i Chorzów, ze względu n a przeludnienie oraz na zasilenie nędzy m ieszkaniowej, jaka jeszcze dziś w tych m iastach i miejscowościach panuje.
Przy sposobności zm iany w spom nianych przepi
sów nadano nowe brzm ienie art. 2 lit. c), aby usunąć nieścisłości, jakie ujaw niały się dotąd w praktyce przy stosowaniu tych. postanow ień w sądach.
Uwzględniono słuszne żądanie w łaścicieli n ieru chomości i wprowadzono do projektu ustaw y przepis, uzupełniający art. 7 ustaw y o ochronie lokatorów, we
dług którego wolno będzie zaliczać do komorneso tak
że opłaty za kanały.
Art. 12 nadano nowe brzm ienie w tym celu, by je
go przepisy mogły być łatw iej stosowane w praktyce.
Pozatem nie wprowadzono do obecnie obowiązują
cych przepisów żadnych dalszych zm ian.
K o m is ja z a s t a n a w i a ł a s ię n a d ty m , c z y n ie u z n a ć z a w a ż n ą p r z y c z y n ę d o o d s t ą p i e n i a od u m o w y n a j m u , j e ż e l i l o k a t o r p o d n a jm u j e m i e s z k a n i e lu b je g o c z ę ś ć s u b l o k a to r o w i b e z z g o d y w ł a ś c i c i e l a d o m u . Z a g a d n i e n i e to r o z p a t r y w a n o n a d w ó c h p o s i e d z e n ia c h k o m is ji, p r z y c z y m z a p o z n a n o s ię z n a j r o z m a i t s z y m i p r z y k ł a d a m i , w z i ę t y m i z ż y c i a c o d z ie n n e g o . W r e z u l t a c i e p o s t a n o w i o n o j e d n a k n ie z m i e n i a ć d o t y c h c z a s o w y c h p o s t a n o w i e ń w t y m p r z e d m io c i e z e w z g l ę d u n a s p r z e c z n o ś ć ta k ie j p o p r a w k i z p r z e p i s a m i k o d e k s u z o b o w i ą z a ń , a p o n a d to z e w z g l ę d u n a ż y c io w e t r u d n o ś c i ja k i e b y z e w s p o m n i a n e g o p o s t a n o w i e n i a m o g ły w y n i k n ą ć d la lokatorÓAV.
Okazała się też potrzeba rozpatrzenia jeszcze sze
regu dalszych zagadnień. Komisja Budowlano-Miesz- kaniow a stanęła na stanow isku, że te wszystkie za
gadnienia, będą rozpatryw ane przez Komisję w naj
bliższym czasie. Najw ażniejszym zagadnieniem jest spraw a sukcesywnej likwidacji ustaw y w m yśl art. 2 lit. 1), w ten sposób, ażeby wyłączyć spod ochrony lokatorów, poza m ieszkaniam i 3 pokojowymi, także lokale handlow e drugiej i trzeciej kategorii w rejonie przem ysłowym , t. zn. w powiecie katow ickim , święto- chłowickim oraz m iastach Katowice, Chorzów i Biel
sko. Dalej trzeba jeszcze rozstrzygnąć sprawę, czy należy uznać za w ażną przyczynę wypow iedzenia umowy najm u, jeżeli lokator przyjm ie sublokatora bez zgody właściciela, następnie spraw ę w yłączenia od obniżki tych lokatorów, którzy oddają m ieszkania w podnajem w celach zarobkowych.
Chcę jeszcze zwrócić uwagę, iż do projektu u sta wy w kradł się błąd pisarski, m ianow icie w art. 1 w pierw szym zdaniu należy skreślić w yrazy „za m iesz
kania". Zdanie to będzie więc brzm ieć: „Obniżenie komornego, przyznane art. 1 ustaw y z dnia 29 listo
pada 1935 r. o obniżeniu komornego oraz' o zm ianie ustaw y w spraw ie ochrony lokatorów (Dz. U. Sl. Nr
21, poz. 29), przedłuża się n a czas od 1 grudnia 1937 r.
do dnia 31 g ru d n ia 1938 r.“ Komisja bowiem chciała przedłużyć obniżkę komornego nie tylko za m ieszka
nia, ale także za lokale handlowe.
Sprawozdanie Komisji Budżetowo-Skarbowej w sprawie wniosku Ś lą s k ie j Rady Wojewódzkiej zawie
rającego projekt ustawy zmieniającej ustawę z dnia 17 stycznia 1935 r. w sprawie podjęcia robót publicznych celem zwiększenia zatrudnienia
Poseł Płonka Bartl.: Nad zgłoszonym przez Śląską Radę Wojewódzką w dn iu 9 m arca 1938 r. projektem ustaw y, zmieniającej ustaw ę z dnia 17 stycznia 1935 roku w spraw ie podjęcia robót publicznych celem zwiększenia zatrudnienia, obradow ała Komisja Bu- dżetowo-Skarbowa w dniach 10 i 22 m arca 1938 r Projekt ustaw y jest ram owy i zaw iera upow ażnienie dla S-ląskiej R ady W ojewódzkiej na w ykonanie robót publicznych, na razie n a kwotę 7.500.000 zł do dnia 31 m arca 1940 r. Pokrycie kredytów nastąpi z rezerw skarbowych.
Jak wiadomo, przyznane kredyty z Funduszu Pracy n a uruchom ienie robót publicznych celem za
trudnienia bezrobotnych doznały poważnego uszczu
plenia, co zresztą stwierdzono cyfrowo w czasie obrad Komisji Budżetowo-Skarbowej nad prelim inarzem budżetow ym województwa śląskiego n a rok 1938/39.
W yasygnow anie wyżej podanej kw-o-ty ze Skarbu Ś lą
skiego n a podjęcie robót publicznych przyczyni się niew ątpliw ie do częściowego zm niejszenia bezrobocia i jest ponownym dowodem pozytywnego ustosunko
w ania się województwa śląskiego do zagadnień ogól- no-państw ow ych, do których należy także bezsprzecz
nie w alka z bezrobociem.
Kwota 7 yi milionów zł — wedle uzasadnienia Ślą
skiej Rady Wojewódzkiej m a być przeznaczona na następujące roboty: budow a dróg i mostów 2.000.000 złotych, regulacja rzek 800.000 zł, budowa kolei 200.000 zł, budow a szkół i domów ludow ych 2.000.000 zł, budow a gmachów 1.000.000 zł, prace sanitarno- techniczne, upiększenia miejscowości itp. 500.000 zł, elektryfikacje 1.000.000 zł, razem 7.500.000 zł.
W czasie obrad nad przedłożonym projektem udzielił w yjaśnień p. nacz. inż. K aufm ann. Kredyty z działu I-go zostaną przeznaczone przede w szystkim na budowę i przebudow ę dróg: Psary — Boronów — Herby Śląskie, Cieszyn — Bielsko odcinek w Skoczo
wie, P iekary Śląskie — Radzionków — Orzech, J a sienica — Strum ień — N-ałęże i inne drogi gminne.
Projekt regulacji rzek przew iduje dalszy ciąg prac re
gulacyjnych w zględnie rozpoczęcie now ych prac na Czarnej Przem szy, B rynicy, Budzie i Leśnicy, Małej Panw l, Wiśle-, Iłow nicy i Bren-nicy, Białce oraz sub
wencję dla Zw iązku Regulacji Rawy.
Program budowy now ych szkół zaw iera rozpoczę
cie budow y 17 szkół pow szechnych w następujących m iejscowościach: Zabłocie, Radzionków (sala gim na
styczna), Szopienice (sala gim nastyczna), Pogwizdów, Godziszów, R ybna, Chudów, Suszec, W oszczyce, W i
sła Czarna, Z aw ada Rybnicka, Kłodnica, Gołkowice, Św ierklaniec, Piasek, Pniowiec i Cis-ownica. Roboty elektryfikacyjne zostaną wykonane z powyższych kredytów przew ażnie na terenie m iasta Bielska.
Należy podkreślić, że w m yśl art. 1 ust. a) z kreu dytów przew idzianych Śląska R ada W ojewódzka u- dzielać będzie nie tylko dotacyj, lecz i pożyczek dla związków sam orządu terytorialnego i związków celo
wych.
Sprawozdanie o preliminarzu budżetowym Kultury Krajowej
Poseł Palarczyk: W dyskusji n ad działem K ultury Krajowej, jako pierw szy zab rał głos N aczelnik W y
działu R olnictw a -i Reform Rolnych, p. Młodzianow
ski, który w referacie swoim poruszył spraw ę parce
lacji gruntów na górnośląskiej części województwa śląskiego, jako zagadnienie o pierw szorzędnym z n a czeniu, oraz sprawę drobnych dzierżaw. Z wywodów tych w ynika, że z uw agi' n a wygaśnięcie Konwencji Genewskiej, w roku bieżącym uruchom iona zostaje akcja parcelacyjna m ajątków ziem skich na podstawie ustaw y o w ykonaniu reformy -rolnej z dnia 28. XII.
1925 r. P lan parcelacyj-ny roczny obejmuje obszar 8000 ha, co w skazuje n a to, że parcelacja w stosun
kowo- krótkim czasie-, bo w przeciągu lat trzech m a zostać przeprow adzoną. Obszar gruntów , podlegają
cych parcelacji, w ynosi bowiem około 24.000 ha, po
m ijając grunty stanow iące drobne dzierżaw y o ob
szarze -około 10.000 ba, ulegające w bliskim okresie prz e w łasz cz-e n-iu.
Następnie zabrał głos -referent tego działu, który poruszył szereg spraw aktualnych, zw iązanych z ży
ciem i potrzebam i wsi. Stwierdził, że organizacja sa
m orządu terytorialnego, t. j. Śląskiej Izby Rolniczej, powołanej do życia na nowej podstawie prawnej-, zo
stała ukończona i, Izba Rolnicza rozpoczęła swoje nor
m alne funkcjonowanie. Po-dniósł dalej-, że następnym etapem w organizacyjnym życiu rolniczym jest zam ie
rzone połączenie się dwóch pracujących n a terenie województwa śląskiego dobrow olnych orga-nizacyj rol
niczych, m ianow icie Tow arzystw a Rolniczego w Cie
szynie- z jego- 70-letnią tradycją i Śląskiego Zw iązku Kółek Rolniczych, pracujących pierwotnie-, od czasów plebiscytowych,- pod nazw ą Śląskiego Zw iązku Rolni
ków na terenie Górnego- Śląska, w jedną organizację, obejmującą cały teren województwa śląskiego. Zespo
lenie tych organizacji m a nastąpić w najbliższym czasie.
W dalszym , ciągu referent poruszył spraw ę ścią
gania podatku gruntowego i, dodatków sam orządo
w ych przez- urzędy -gminne, przy czym w yraził życze
nie-, ażeby w zw iązku z. przeciążeniem gmin, różnym i sprawami-, ściąganie-m tych podatków zajęły się w zu pełności urzędy -skarbowe. Dotąd bo-wiem staw ki w yż
sze pobierają urzędy skarbowe, a niższe — organa gminne. Nastę-p-nie wypow iedział się referent przeciw ko prow adzeniu staty sty k zbi-o-rów rolniczych przez
urzędy gminne, z uwagi na niedokładność tych sta tystyk. W spraw ie szarw arków w gm inach wiejskich dom agał się stanowczego n acisku n a opornych, u ch y lających się o-d tego obo-wiązku. Poruszył niebezpie
czeństwo- zaw leczenia zarazy pryszczycy u bydła z Niemiec na nasz- teren, oraz niebezpieczeństw o roz
szerzania tej zarazy prz-ez włóczęgów, licznie odwie
dzających n-as-ze gm iny i domostwa. W reszcie poświę
cił kilka z-dań spraw ie Śląskiego- F unduszu Rolnego.
Co się tyczy zagadnienia melkiracyj rolnych, to z chw ilą zam ierzonego utw orzenia przez władze, cen
tralne w ydziałów w odnych przy województwach, w y
działy te m ają objąć czynności zw iązane z m eliora
cją gruntów. W naszym województwie czynności te przeprow adzano dotąd przy pomocy Si. Funduszu Rolnego. Doceniając celowość! zam ierzeń w ładz1 cen
traln y ch , referent w y raża pogląd, że w interesie rol
nictw a leży, ażeby n a wypadek utw orzenia w ydziału wodnego przy Sl. Urzędzie W ojewódzkim i pow ierze
nia m u m elioracyj rolnych, Śląski Fundusz Rolny po
został nadal in sty tu cją sam odzielną z osobnym cia
łem adm inistracyjnym .
W ciągu dyskusji w yłoniła się dalej kw estia zbytu mleka,- która nie schodzi z planu zainteresow ań rol
niczych. S praw a ta nabiera tym większej wagi, że z wygaśnięciem Konwencji Genewskiej rolnictwo m u si się przestaw ić n a inny kierunek gospodarowania, głównie ną--gospodarstwo liodowlano-mleczne. - Zapo
czątkow ana akcja ujęcia zbytu m leka w ram y apa
ra tu spółdzielczego, w postaci ■ m leczarni, serowni, chłodna, oraz. centrali sprzedaży, przynosi dodatnie wyniki. D ążeniem zainteresow anych kół rolniczych jest kontynuow anie tej pracy -przez planow e rozm ie
szczanie tych placówek •spółdzielczych' na całym te
renie województwa śląskiego. Pan poseł Grajcarek stw ierdził, że okręgowych m leczarni potrzebujem y 10, a posiadam y 3; serowni potrzeba 5, a m am y 2; chłod
ni, z urządzeniem m echanicznym potrzeba 11, a po
siadam y 1; chłodni zw ykłych potrzeba 30, a nie po
siadam y żad n e j. Koszty tych placówek oblicza na 2 m iliony zł. Dodać należy, że ujęty .w ten sposób zbyt m leka podniesie-niepom iernie jego wartość, za
równo pod względem higienicznym jak. i jakościowym.
W zw iązku ją pow yższym zagadnieniem p. poseł Graj
carek dom agał się' podniesienia pozycji na budowo m leczarni Cz. II Dz. VIII Rozdz. II par. 12, z e szcze
gólnym uw zględnieniem .m leczarni, w Pszczynie i Bei szniicy, o kwotę 200.000 zł, gdyż kwota. 340.000 zł jest niewystarczaj.ącą. Komisja u zn ała słuszność postulatu p. posła Grajcarka, jednakże nie zn alazła w tegorocz
nym budżecie pokrycia na ten wydatek.
Spraw ozdanie o prelim inarzu budżetowym Robót Publicznych
Poseł D ziuba: Zagadnienie robót publicznych- jest niew ątpliw ie jednym z najw ażniejszych zagadnień, co również podkreślił w swoim expose p. W ojewoda Ślą
ski, d r G rażyński, m ówiąc: „Chcę natom iast .stwier
dzić jak najdobitniej, że spraw a robót publicznych na Śląsku jest problem em pierwszorzędnej wagi, tak z punktu w idzenia 'norm aln eg o kontynuow ania pro
gramu! inwestycyjnego., jak i celem- stw orzenia w a
runków pracy dla największej w Polsce arm ii bezro
botnych1'. Są to słow a bardzo słuszne i trafne, gdyż faktyczna liczba bezrobotnych na Śląsku przew yższa znacznie liczbę zarejestrow anych, która według spra
wozdań kom unalnych urzędów pośrednictw a .pracy wyno-si przeszło 85.000 ludzi. Do tej cyfry trzeba do
liczyć w pierw szym rzędzie arm ię młodych ludzi, którzy w ogóle nie s ą rejestrow ani w urzędach pośred
nictwa, pracy. Liczba niezarejestrow anych bezrobot
nych wynosi -conajmniej 15 tysięcy ludzi, tak że ra
zem m am y na Śląsku jeszcze około 1.00,000 bezrobot
nych.
To też działowi robót publicznych, poświęcono w Komisji Budżetowo-Skarbowej szczególną uwagę.
Poruszono, zagadnienie zgrom adzenia wszelkich moż
liwych środków, będących do dyspozycji. Skarbu Ś lą
skiego, na, przeprow adzenie różnych robót inw estycyj
nych w zakresie tak bardzo jeszcze palącej spraw y budow nictw a mieszkaniowego (kolonii robotniczych), wodnego i drogowego.
Ażeby położyć kres tw ierdzeniu posłów n a Sejm w Warszawie', jakoby Skarb P ań stw a dokładał initio- ny do Skarbu Śląskiego i jakoby kosztem. S karbu P a ń stw a przeprow adzano z rezerw kasowych różne 'in w e stycjo na-ŚIąsku, Komisja Budżetowo-Skarbowa zwró
ciła się do W ydziału Skarbowego Urzędu. Wojewódz
kiego Śląskiego, b y ' sporządził spraw ozdanie o rozli
czeniach ,pomiędzy Skarbem Śląskim a Skarbem P a ń stwa. Zaznaczam , iż rozliczenia takiego domagano się w Komisji Budżetowo-Skarbowej już w latach 1931 i 1936. Chociaż w roku 1936 przedstaw iciel Urzędu Wojewódzkiego Śląskiego- przyobiecał sprawozdanie"
takie przygotować najpóźniej do końca, lipca 1936 r., nie otrzym aliśm y go dotychczas. Takie spraw ozdanie w yśw ietli to zagadinien'e z pew nością na korzyść Skarbu Śląskiego; sum y przypadające Skarbowi Ślą
skiemu od-Skarbu P aństw a z tytułu rozliczeń za ubie
głe lata w ynoszą zapew ne kilkadziesiąt milionów zł.
Gdyby Skarb Śląski otrzym ał przynajm niej część za
ległych sum , można by przystąpić do normalnego- kon
tynuow ania program u inw estycyjnego w dziedzin e budownictw a mieszkaniowego, w.odnegó.i drogowego., a tym sam ym przyczynić się do znacznego zm niej
szenia'bezrobocia. Pow inniśm y pokazać naszym są
siadom-, że dorównujem y im przynajm niej na tej p la
cówce zachodniej i -dlatego nie pow inna ona nic Stra
cić ze swego dorobku..
Kwoty prelim inow ane na roboty publiczne w bie
żącym roku budżetow ym nie zm niejszyły się w sto
sunku do, roku ubiegłego. Kwoty te przew idziane są w różnych działach, oprócz działu robót publicznych.
I. tak w dziale VIII (roboty publiczne) prelim inuje się kwotę 9.261.914 z ł,'z Wojewódzkiego F unduszu Dro
gowego 2,999.496 zł, w dziale szkolnictw a 4,000,000 zł, w dziale XI § 18 na zatrudnienie bezrobotnych 150.000 .zł, w innych paragrafach 266.830 zł, w dziale XII § 12 — prace sanitarno-techniczne — 240.000 zł.
Do tego dochodzą k re d y ty inw estycyjne o.raz zapo
mogi dla gmin n a roboty inw estycyjne z Funduszu Pracy w sum ie 4,000.000 zł oraz 500.000 zł w m ate
riałach. W reszcie doliczyć należy 5 m ilionów z F u n duszu Gospodarczego n a budowę domów m ieszkal
nych. Oprócz tych w szystkich źródeł budżet zaw iera klauzulę upow ażniającą Śląską Radę W ojewódzką do powiększenia dotacji, Skarbu Śląskiego na rzecz Wo
jewódzkiego F unduszu Drogowego oraz na. zapomogi wojewódzkie w dziale opieki społecznej o 3 m iliony zł.
Komisja Budżetowo-Skarbowa, przyjm ując preli
m inarz budżetowy d ziału robót publicznych bez zm ian, stwierdziła, ż e iw razie popraw ienia się koniunktury gospodarczej i .pomyślnego sta n u dochodów przezna
czony będzie d alszy jeden m ilion złotych na budowy drogowo-mostowe:, zaś n a zatrudnienie bezrobotnych dw a dalsze m iliony złotych.
W ten sposób, dochodzimy do globalnej sum y 30 milionów -zł .-na roboty publiczne, która to sum a m oże się jeszcze powiększyć w razie polepszenia się ko ni unk tury g o spada r c z ej.
Spraw ozdanie o prelim inarzu budżetowym W oje
wódzkiej Opieki Społecznej i W ojewódzkich Nakła
dów Opiekuńczych
Poseł Kot: Prelim inarz budżetowy działu Opieki Społecznej' przew iduje na rok 1938/39 w do
chodach 32.930 zł, w rozchodach 10.004.233 z.!.
Obszerną dyskusję poprzedziły w yczerpujące re
feraty .pp. N a c z e ln ik a ' W ydziału Opieki Społecznej i D yrektora Funduszu Pracy, oświetlające dotychcza
sową działalność opieki społecznej i w ytyczne tej pracy na przyszłość. Z referatów tych w ynika, że Fundusz Pracy rozdziela miesięcznie około 350.000 zł na pomoc doraźną d la bezrobotnych; w tym mieści się kw ota przekazyw ana przez Skarb Śląski, w yno
sząca przeciętnie 145.000 zł. Pozatem w ydano n a po
moc gwiazdkową d la bezrobotnych 100.000 zł. Preli
m inarz budżetowy przew iduje na pomoc lekarską dla bezrobotnych 720.000 zł, na dożywianie 60.000 dzieci
— 140.000 zł miesięcznie (w czym partycypuje Skarb Śląski z kwotą zl 50.000); przewiduje się w ysłanie 8.000 dzieci na kolonie i 19.000 dzieci na półkolonie;
na pomoc i opiekę połogową przew iduje budżet prze
szło 800.000 zł. Dalej przew iduje się w szerokim za
kresie -zakładowe' leczenie dzieci w Istebnej i w in nych ' zakładach, opiekę nad dziećmi zaniedbanym i i ułom nym i oraz opiekę nad więźniami politycznym i.
Zaprojektowano dość szeroko zakrojoną akcją prze
ciw żebractw u i włóczęgostwu. Dział Opieki Społecz
nej. przew iduje również pow ażne dotacje n a z atru d nienie 'bezrobotnych. Pośrednictw o P racy przechodzi od' 1 kwietnia, br. nai Fundusz Pracy. Na ogólną liczbę 90.000 bezrobotnych, zarejestrow anych pod koniec stycznia br., korzystało z pomocy doraźnej tylko 37.000, a. z zasiłków ustaw ow ych tylko. 14.000 osób.
W ydano w ostatnim okresie ma pomoc zimową 4.290.000 zł, z czego- przypada (w^raz z węglem i ziem
niakam i) 33.00 zł n a osobę w m iesiącu. W pływ y z -do
brow olnych -o-f.iar n a pomoc zimową są m ałe w sto
su uku- do kw oty preliminowanej-, w skutek uchylania się od te g o ' obowiązku pew nych w arstw ; -zwłaszcza w olnych zawodów, rzem iosła i handlu. Na roboty p u bliczne przekazuje Fundusz P rący 5.300.000 zł, o pół miliona; mniej, jak w roku zeszłym. Jest; to uzasad nione przew idzianym i zam ów ieniam i n a kwotę około 8 milionów zł, które Fundusz Pracy zam ierza udzie
lić. hutom śląskim.
W dysikusji zn a la z ła w yraz głęboka troska o--los ludzi dotkniętych objawami kryzysu. Podniesiono m.
in., że leczenie- chorych chronicznie bezrobotnych p rzerzuca się n a sam orządy. Wyrażono- pogląd, że czynsze mieszkaniowe, za. bezrobotnych — zw łaszcza gdy chodzi o właścicieli -domów gospodarczo- słabych
— pow inny być płacone z funduszów publicznych.
Zasiłki 'udzielane bezrobotnym uznano za niedosta
teczne; w arunki udzielania zaopatrzenia, niepodle
głościowcom za zbyt rygorystyczne; gdyż um ożliw iają zaopatrzenie tylko w tenczas, kiedy tak i człowiek nie m a w ogóle środków do życia. Stwierdzono dalej, że akcja pomocy zimowej d ała w roku ubiegłym bardzo
nikły efekt i za. późno została 'rozpoczęta, G osię tyczy opieki n a d dziećm i, krp rz ek azu jąc dzieci do zakładów w ychowawczych, należy się liczyć z potrzebam i reli
gijnymi w ychow anka. Zdarzało się bowiem, że dzieci katolickie - przekazyw ano do zakładów -ewangelic
kich. -— Opiekę nad uchodźcam i oraz w ięźniam i politycznym i uznano za. niedostateczną. K rzyw dzą
cy jest -warunek zaopatrzenia więźniów politycz
nych, uzależniający możliwość -otrzymania zaopa
trzenia od jednorocznego- pobytu w w ięzieniu, bio
rąc p-o-d uwagę, żę -niejednemu k a ra została skrócona am nestią, a inni ponieśli -na skutek k ary poważne stra ty m aterialne lub utracili upraw nienie do kas em ery
talnych. W tej 'spraw ie Komisja przyjęła odpowied
nią uchw ałę.
Stw ierdzając ciężkie położenie . gospodarcze byłych pracowników Komory Cieszyńskiej z powodu braku odpowiedniego zaopatrzenia, dom agała się Komisja Budżetowa p rzy zn an ia im odpowiednich zapomóg, co również znalazło w yraz w -odpowiedniej uchw ale.
W yrażono w reszcie postulat skum ulow ania w szyst
kich pozycyj o charakterze^społeczno-charytatyw ny.m w dziale Opieki -Społecznej, co dałoby w rezultacie większą przejrzystość i możność lepszej, orientacji.
Ł ączna kwota funduszów przew idzianych na róż
nego rodzaju prace publiczne przekracza -co praw da 30 milionów zł, ale um ożliw ia to zatrudnienie tylko małej- części-bezrobotnych, i to przy niskich płacach.
Dotychczasowe wysiłki są zatem niew ystarczające.
Nia 90.000 bezrobotnych objęto tylko 51.000 za-siłkami, a z tego tylko 14.000 zasiłkam i ustaw ow ym i. Podno
szono- przy tym, że zasiłki gotówkowe z pomocy do
raźnej w ynoszą nieraz zaledw ie od 3 — 10 zł m ie
sięcznie. Członkowie Komisji :stanęli n a stanow isku, że należałoby (przedłużyć okres św iadczeń ustaw o
w ych dó 26 tygodni, co przyczyniłoby s-ię niew ątpli
wie do odciążenia funduszów Opieki Społecznej.
Rynek pracy nie wykazuje- tendencji do z a tru d n ia n ia większej- ilości robotników. W -ostatnim czasie znalazło pracę zaledw ie kilka tysięcy robotników, m i
mo ożywionej koniunktury. Z zadowoleniem stw ier
dzono jednak, że w tej lićzbie m ieści się około- 700 n ie
podległościowców. Przy zapośredniczaniu pracy n ale
żałoby j-edniak, obok niepodległościowców, w większej m ierze uwzglę-duiać ludzi młodych, zw łaszcza -gdzie w arunki pracy to uzasadniają. Stw ierdzano brak lu dzi technicznie w yszkolonych. Byłoby w dzięcznym zadaniem przeszkalanie zawodowe m łodzieży w za
kładach pracy lub -na kursach, przy czym udział w takich k u rsach należałoby um ożliw iać, i-bezrobot- n yrn ni-e-pod Iegłośc i owe om.
Stw ierdzam y niestety w górnictwie ponowne, po
gorszenie się k o n iu n k tu ry znanym i objawami święłó- w-ek, w iększych turnusów i zam ierzonych redu-kcyj.
W ierząc w zapew nienia kom petentnych czynników, że objawy te m ają tylko charakter -przejściowo — se
zonowy, apeluję do tych czynników,, aby w swych decyzjach — o ile w tym k ie ru n k u są konieczne — wybrali- formy najłagodniejsze, celem, uniknięcia w strząsów — najm niej pożądanych w chwili obecnej.
Byłoby to bowiem zabójcze -dla -naszego odradzające
go się życia gospodarczego, gdyby przez- .radykalne, nie dosyć przem yślane cięcia, poderw ano w społe
czeństwie w iarę w norm alny i trw ały rozwój życia gospodarczego.
Poruszenie w yw ołał fakt masowego zw alniania
■z pracy Polaków na Śląsku Opolskim i przesiedlania pewnej, części zw olnionych do głębi Niemiec — we
dług argum entacji tam tejszych sądów pracy — dla bezpieczeństw a granic. Przeszło 100 osób z tej> liczby przeniosło się n a teren województwa śląskiego. Doma
gano się wobec tego odpowiedniej reakcji czynników kom petentnych oraz dostatecznej, opieki i pracy dla em igrantów przybyłych na teren województwa.
Sprawozdanie o preliminarzu budżetowym Woje
wódzkiej Służby Zdrowia i Wojewódzkich Zakładów Leczniczych
Poseł Olszowski: Zanim przedstawię wnioski w sprawie preliminarza Wojewódzkiej Służby Zdrowia
i. Wojewódzkich Zakładów Leczniczych, pozwolę so
bie na w-stlępie zobrazować cały splot zagadnień, ja kie .się ■wyłoniły podczas dyskuisjii w Komisji Budże
towo-,Skarbowej.
Budfżet działu sanitarnego został utrzymany w ramach dotychczasowych,, chociaż potrzeby w dziale pomocy lekarskiej stale silę. zwiększa jią ii w przyszłym roku budżetowym prelimino’wiana sunna będzie (praw
dopodobnie! .niewystarczająca, z uwagi. na. projekt zniesienia celibatu nauczycielek. O dbije się to na wydatkach leczenia. 'Szpitalnego i wzroście wydatków
na lekarstwa i porody.
Jeżeli idzie o inne wydiatk' sanitarne;, to szczegól
ny nacisk położono na doszkalanie położnych. Ponie
waż n,ai obszarze naszego województwa brak szkoły położnych, przeto udziela się pomocy uczennicom szkolonym w .szkołach krakowskich, lwo.wiski.dh, .i po-.
znańsikieh. W ostatnim roku przeszkolono na jedtao- mieisięcznym kursie w Cieszynie 40 położnych, co w stosunku dto ogólnej, liczby 52,5 stanowi 8%.
By podniteść szpitalnictwo samorządowe w zakre
sie wali,ki z gruźlicą oraz, tworzenia oddziałów dla nie
mowląt, podniesiono! wydatnie subwencje na szpital
nictwo, ze specjatinym, uwzględnieniem szpitala dla dzieci! w Katowicach. Ilość poradni1 dla matek i. dzieci wzrosła ostatnio do 45.
Akcja przeciwgruźlicza, zorganizowana- w roku 1936, rozwinęła: się dobrze. Zharmonizowana współ
praca Wydziału Zdrowia z. Towarzystwem Walki z Gruźlicą dała znakomite rezultaty. Ilość poradni przeciwgruźliczych powiększono do 21 placówek.
Wiele uwagi' poświęca się podniesieniu i, rozbudo
wie śląskich miejscowośćT kuracyjnych ii klimatycz
nych. Jastrzębie i Wisła stojąi już, dfcisiaji Wi rzędzie najlepiej urządzonych miejscowości klimatycznych ii zdrojowych w Polsce.
Sprawozdanie o preliminarzu budżetowym Woje
wódzkiego Zakładu Higieny Poseł Olszowski:
Wojewódzki Zakład Higieny obsługuje całe woje
wództwo śląskie oraz 7 powiatów województwa kie
leckiego (będziński, częstochowski, miechowski, olku
ski, pińczowski, włoszczowski i zaw ierciański, łącz
nie z miastami; wydzielonymi).
W czasie dyskusji stw ierdzono stan następujący.
Wojewódzki Z akład Higieny posiada działy: 1) epide
miologiczny, 2) b a d an ia żywności, 3) w eterynaryjny, 4) wodny, 5) higieny pracy. O statnie dw a działy przy były w bieżącym roku.
Dział epidemiologiczny Wojewódzkiego Zakładu Higieny obejmuje dw a zakresy działania: a) diagno
stykę analityczną, b) epidemiologię terenową.
Ogółem otrzym ano i zbadano w roku spraw ozdaw czym (11 m iesięcy) 14.322 próbek, przy czym wyko
nano przeszło 18.400 badań. Z sum y tej. najwięcej przypada na krew, a m ianow icie: w czasie do 30 listo
pada zrobiono: posiewów krw i n a dur brzuszny 1.292, odczynów W idala zawiesino pał. dur. rzekomo dur.
A, B, C i G artner 1.292, odczynów W eil-Felixa 1.292, odczynów zlepnych z pał. Banga 1.292, posiewów krw i w kierunku różnych zakażeń 85, odczynów W as
serm anna 4.378, gonoreakcji 18, badań morfolog, i na zim nicę 153, badań chem icznych 62, razem w ykona
no: 9.837 badań krwi. B adań kału w ykonano w tym czasie 2.668, z czego 2.559 przypada w yłącznie na przypadki ostrych chorób zakaźnych. B adań moczów wykonano razem 1.466, z czego bakteriologicznie 876, przew ażnie na dur brzuszny. Nalotów z gardła w kie
runku błonicy względnie płonnicy zbadano 1.582, p ły nów mózgowo-rdzeniowych zbadano 117, wreszcie innych m ateriałów zbadano w tym czasie 874. Ogó
łem w ykonano za 11 m iesięcy 16.554 badań, do czego doliczyć jeszcze należy 1.527 prób nadesłanych w cią
gu m iesiąca grudnia.
Dział żywnościowy posiada w bieżącym okresie następujące oddziały: ogółnożywnościowy, nabiałow y, przedmiotów użytku: przedm ioty użytku różne- 258 zbadany-ch prób w poszczególnych oddziałach -były następujące. (Pierw sza cyfra oznacza ilość prób zb a
danych, druga cyfra w naw iasie ilość prób zakw estio
nowanych). W oddziale ogólno-żywnościowym: w y
roby mięsne i tłuszcze 198 (47), wyroby m ączne 447 (127), w yroby cukiernicze 207 (64), m arm olady, owo
ce, jarzyny 102 (46), soki, syropy, zapraw y, miody 309 (54), przypraw y, proszki do pieczenia 376 (45), napoje wyskokowe i w ina 54 (28), octy i esencje 56 (9), napoje gazowane 52 (11), kaw a, herbata, kakao 75 (28), różne 85 (26). ■— W oddziale nabiałow ym : mleko 2543 (341), n ab iał 274 (75). — W oddziale przedmiotów użytku i farm aceutyczny. Ilość i rodzaj (16), n aczynia i ap araty 51 (10). — W oddziale f a r m aceutycznym 1: specyfiki 48 (8), chem ikalia 19 (5), preparaty galenowe 56 (16), zioła 129 (35), kosmetyki i różne 102, razem 5441 (26). Za grudzień dalszych różnych prób 1327 (1017).
Czynności analityczne działu doznały dalszego wzrostu- przez odpowiedni dobór -prób żyw no‘ciowych ze strony kom unalnych organów dozoru n ad żywno
ścią, co w ynika z procentowości zakw estionow anych prób, która w ynosiła w roku 1936 ogółem 13 procent, a w roku 1937 ogółem 18 procent. W spółpraca działu z kom unalnym i w ładzam i i organam i dozoru nad żyw nością m iała w bieżącym okresie szczególne zn a
czenie z uw agi na uzgodnienie spraw o ogólnym cha
rakterze, jak np. kw estii kontroli transportów m leka w porze nocnej, obław m lecznych ui d ro b n y ch ' h a n dlarek mleka, oraz obław po w ioskach celem ujęcia fałszerzy m leka w m iejscach jego produkcji. Dalszą pracą dozoru nad żyw nością było ściganie m nożą
cych się w ostatnim -czasie surogatów żywności w y
twarzanych- nieraz n a wzór zagranicznych przepisów.
N am iastki te, zbędnie dla potrzeb tutejszej ludności, przyczyniały się do pow ażnych zatruć, jak np. rze
komo specjalna sól do szybkiego peklow ania (Pokel-
rekord), która spowodowała ciężkie zatrucia między innym i w jednym w ypadku całej rodziny w ilości 5 osób. Obok zatem ochrony przed w yzyskiem lu d ności ze strony1 fałszerzy żywnościowych czynność dozorcza szła w kierunku ciągłego elim inow ania z ry n ku przetworów nie nadających się do użytku ludzkie
go', mogących oddziaływ ać ujem nie na zdrowie ludz
kie, wzgl. w prost trujących.
Dział' w eterynaryjny w ykonyw ał w okresie spra
wozdawczym badania dotyczące: higieny środków spożywczych zwierzęcego pochodzenia, zakaźnych chorób zw ierzęcych m ogących się przenosić na czło
w ieka i zakaźnychh chorób zwierzęcych m ających znaczenie gospodarcze. — W zakresie higieny środ
ków spożywczych zwierzęcego pochodzenia zbadano m ięsa 580 prób, zakw estionow ano 497 prób, w tym : para.tyfus B — 5 prób, G artner — 4 próby, wąglik — 2 próby, za tru w a c ie inne — 27 prób; w ędlin zbadano 545 prób, zakw estionow ano 213 prób (zatruw acze mię sa, choroby zakaźne zw ierząt, zanieczyszczenie i za
fałszowanie oraz proces gnilny); m leka 26 prób gruź
licy (zw ierzęta poddano niezw łocznem u ubojowi), Bang — 766 prób. — W zakresie chorób zwierzęcych m ogących się przenieść na człowieka (wścieklizna) zbadano 132 mózgów psów, kotów i bydła; z tych w 47 stwierdzono ciałka Negriego. — Z dziedziny zakaź
nych chorób zw ierzęcych m ających znaczenie gospo
darcze przebadano 3063 próbek dot. ronienia zakaź
nego bydła. Inne b ad an ia (175) dotyczyły n astępują
cych chorób zakaźnych: różycy świń, zarazy świń, włośnicy, zarazy bydła, szelestnicy, ronienia za
kaźnego klaczy, mimo gruźl. zapal, jelit, trichómo- niasis bydła, tyfusu kur, biegunki kurcząt, gruźlicy kur, cholery drobiu, oraz badań histopatologicznych.
Razem w ykonano badań 4977.
W czasie dyskusji podniesiono potrzebę przekaza
nia działowi w eterynaryjnem u Wojewódzkiego Z akła
du Higieny w Katowicach upraw nień państw ow ych w eterynaryjnych pracowni rozpoznaw czych w pełnym zakresie, zw łaszcza że z dotychczasowego stan u spo
łeczeństw o śląskie ponosi duże straty z uwagi na m ałą spraw ność i zbytnią odległość pracow ni rozpoznaw czej w eterynaryjnej w Krakowie, brak bliższego kon
taktu m iędzy hodowcą a pracow nią, zw łaszcza gdy chodzi o bad an ie w związku z akcją zw alczania gruźlicy u bydła. W tej spraw ie Komisja uchw aliła rezolucję.
Dział wodny zbadał, wzgl. zakw estionow ał: wód do picia studziennych 108 (81), wód do picia wodociągo
wych 505 (112); wód n a inne cele: w zw iązku z za
nieczyszczeniem wody rzecznej służącej do zasilania wodociągu 54, dla u stalen ia zaw artości różnych skład
ników oraz stw ierdzenia spraw ności filtrów 55, wód kąpielow ych 14 (14), odcieków i wód rzecznych 38 (15), borowin 4. Ogółem zbadano 778, zakwestiono
w ano 222. Nie zbadano wzgl. wycofano 12. Do tego dochodzi 51 różnych prób za m iesiąc grudzień. Poza
tem przeprowadzono liczne badania z terenów sąsied
nich województw, a w szczególności bad an ia wód Białej Przem szy na potrzeby województwa kieleckie
go. W ykazano tu istotne zanieczyszczenie tej rzeki przez dopływy przemysłowe, co m iało zasadnicze zn a
czenie dlai P aństw ow ych Zakładów Wodociągowych, czerpiących z niej wodę na cele zaopatrzenia Zagłę
bia. Dąbrowskiego i części Śląska Górnego wodą do picia. Oprócz tego przeprowadzono badania odcieków i wód rzecznych w zw iązku z w ypadkam i zatrucia ryb i t. p.
Nowo utw orzony dział Higieny P racy znajduje się jeszcze w okresie organizacyjnym . Utw orzenie tego działu w yw rze dodatni w pływ n a zaniedbane w a ru n ki higieny we w szystkich w arsztatach pracy. Służyć on będzie jako in sty tu t opiniodawczy dla inspektorów pracy.
R ezolucja nr 7 brzm i:
„Sejm Śląski, uw ażając dotychczasow y stan opie
ki lekarskiej w dziedzinie bezpieczeństw a i higieny pracy oraz zapobiegania chorobom zawodowym i ich zw alczania za niedostateczny, prosi P an a Wojewodę 0 w ystąpienie do M inistra Opieki Społecznej o jak najszybsze aktyw ow anie s-tanowiska lekarza inspek
cyjnego przy Okręgowym Inspektoracie P racy w K a
towicach".
U zasadnienie: W ojewództwo śląskie — pokryw a
jące się terytorialnie z obszarem IX okręgu inspekcji pracy — jest terenem o charakterze przew ażające przem ysłowym , o typie przem ysłu ciężkiego.
P raca w 39 kopalniach z 53.539 robotnikam i, 11 h u tach żelaza z 26.804 robotnikam i, 9 h u tach cynku 1 ołowiu z 4.887 robotnikam i; w przem yśle przetw ór
czym m ineralnym z 5.537 robotnikam i, m etalow ym
— 14.447 robotnikam i, elektrotechn. — 1.834 robot
nikam i, chem icznym — 8.225 robotnikam i, w łókien
niczym — 7.592 robotnikami, papierniczym — 2.242 robotnikam i, skórzanym — 790 robotnikam i, drzew nym — 2.036 robotnikam i, spożywczym — 3.417 ro
botnikam i, odzieżowym — 474 robotnikam i, budow la
nym — 6.851 robotnikam i, poligraficznym — 854 ro
botnikam i, razem 139.529 pracow nikam i daje tyle oka
zji do najróżnorodniejszych szkodliwych w pływ ów na pracowników, że interes ogólny dom aga się wzmoże
nia opieki n a d nimi ze strony inispekc]i pracy.
Obecny stan nie może być n adal podtrzym any.
Przepisy, obowiązujące w tej mierze, nakładają w praw dzie na lekarzy pow iatow ych zupełnie okre
ślone obowiązki. Zw ażyw szy jednak przeładow anie lekarzy powiatowych czynnościam i urzędow ym i n a tury san itarn ej w zakresie zw alczania chorób zakaź
nych, chorób społecznych, nadzoru higieny otoczenia, artykułów żywności, pomocy lekarskiej dla urzędni
ków, komisyj lekarskich, komisyj poborowych i in nych, to nie mogą oni w tym stopniu, jak tego w ym a
gałaby , w ażność spraw y, zajm ować się higieną i bez
pieczeństw em pracy w zakładach pracy. Inspektorzy pracy są przez to w czynnościach sw oich pozbaw ieni czynnika fachowego, jakim jest bezsprzecznie lekarz.
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 14 lipca 1927 r. o inspekcji pracy, na którego wejście w życie na obszarze województwa śląskiego w yraził zgodę Sejm Śląski w ustaw ie z dnia 16 kw ietnia 1928 r., przew iduje w art. 19 pow ołanie lekarzy in spekcyjnych do pomocy inspektorom pracy w sp ra
w ach nadzoru nad! zakładam i i przedsiębiorstw am i w zakresie ochrony zdrowia pracow ników i higieny pracy. Powołanie lekarza inspekcyjnego, działającego jako organ inspekcji pracy w zakresie ustaw ow ych kompetencyji oraz łącznie z lekarzam i powiatowym i w spraw ach przew idzianych rozporządzeniem Prezy-
denia Rzeczypospolitej z dnia 16 m arca 1928 r. o bez
pieczeństw ie i higienie pracy oraz rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 sierpnia 1927 r.
0 zapobieganiu chorobom zawodowym i ich zw alcza
niu, będzie ni©'tylko w ykonaniem obowiązku w ypły
wającego z ustaw y, ale będzie również aktem dowo
dzącym należytej Opieki — w ram ach m ożliwości •—
nad dw ustutysięczną arm ią św iata pracy, jeżeli się doliczy jeszcze inne w arsztaty pracy.
Należy przy tym zaznaczyć, że przed zm ianą su
w erenności teren śląski b y ł pod opieką lekarza in spekcyjnego dla spraw higieny pracy (Gewerbearzt) 1 obecny sta n jest pogorszeniem nadzoru w arunków pracy.
Spraw ozdanie o prelim inarzu budżetow ym A dm ini
stracji Szkolnej Poseł Gajdas:
W ykaz zam ierzeń w dziale budowy szkół powszech
nych i szkół średnich n a terenie wojew. śląskiego.
I. Szkolnictwo powszechne:
1. Bielszowice 2. Dąbrówka 3. Golasowice 4. Jasienica 5. P aw łow ice 6. Pogwizdów 7. R ybna 8. Strum ień 9. Szopienice
10. B renna — Bukowa 11. B renna — Leśnica
12. Pierściec (Cieszyn) rozbudowa 13. Godziszów (Cieszyn)
14. Gienków (Cieszyn)
15. Św ierklaniec (Tarnowskie Góry) 16. Repty (Tarnowskie Góry) 17. Pniowiec (Tarnow skie Góry) 18. Leszczyny (Rybnik)
19. Obudów (Rybnik)
20. Popielów (Rybnik) rozbudowa 21. Czuchów (Rybnik) rozbudowa 22. S yrynia (Rybnik)
23. Jodłowice (Rybnik)
24. Zawada. R ybnicka — rozbudowa 25. Kłodnica (Katowice) rozbudowa 26. H alem ba (Katowice) rozbudowa 27. Czechowice II (Bielsko) rozbudowa 28. W isła (Cieszyn)
29. Ł azy (Bielsko) rozbudowa 30. W oszczyce (Pszczyna) 31. W yry (Pszczyna)
32. Suszec (Pszczyna) rozbudowa 3'3. Żory (Rybnik)
34. Rybnik
35. Skrbeńsko — Gołkowice (Rybnik) 36. Godów (Rybnik)
II. Szkolnictwo średnie:
1. Przebudow a liceum kupieckiego w Cieszynie 2. Przebudow a gimnazjum, na liceum w Rudzie Ś1 3. Przebudow a miejsc, szkoły wydziałowej na liceum
i pedagogium w K atowicach
4. Przebudow a i rozbudowa gim nazjum w T arnow skich Górach
5. Budow a gim nazjum i liceum żeńskiego w Kato
w icach
6. Budowa szkoły zawodowej żeńskiej w Katowicach.
7. Budowa bursy dla Śl. Zakładów N aukow ych w Ka
towicach
8. 'B udow a bursy dla Szkoły Przem ysłow ej w Bielsku 9. Budowa szkoły zawód, żeńsk. w Bielsku.
Z naczną pozycję w budżecie szkolnym zajmuje opieka, społeczna nad młodzieżą, szkolną. Na akcję dożyw iania młodzieży przew iduje prelim inarz budże
towy n a 1938/39 r. kwotę 320.000 zł, podobnie jak na okres 1937/38. Od I. IX. 1937 r., t. j. od początku no
wego roku szkolnego akcję dożyw iania młodzieży szkół pow szechnych i przedszkoli przejął Wojewódzki Komitet Pomocy Dzieciom i Młodzieży, obejmując ca
łokształt pomocy dzieciom i młodzieży oraz koordy
nując w szystkie w ysiłki w tym zakresie, tak władz państw ow ych, związków samorządowych, Funduszu Pracy, jak również kas chorych, i innych instytucyj oraz stow arzyszeń. Jako miesięczną, dotację dla Ko
m itetu w ypłaca się z funduszu n a dożywianie m ło
dzieży szkół pow szechnych kwotę 25.000 złotych. Ko
m itety dożyw iania m łodzieży szkół średnich i zawo
dowych prow adzą w dalszym ciągu istniejące przy 1 poszczególnych zakładach rady rodzicielskie z .w łas
nych funduszów , przy pomocy subwencji ze Skarbu Śląskiego. W przyszłym roku budżetowym, przew i
duje się dalsze rozszerzenie akcji dożyw iania w szko
łach zawodowych dokształcających, do których uczę
szcza młodzież, rek ru tu jąca się z ubogich sfer społe
czeństwa. Posiłki, w ydane w szkołach tego typu sta
nowią często jedyną, ciepłą strawę, którą uczeń w tym dniu otrzymuje.
Spraw ozdanie o prelim inarzu budżetow ym Woje
wódzkiego Funduszu Drogowego
Poseł K apuściński: Na dochody Wojewódzkiego Funduszu Drogowego składają się następujące źródła:
zwrot pożyczek i odsetek od pożyczek, odsetki od lo
k aty kapitału, opłaty od pojazdów m echanicznych, opłaty za rejestrację rowerów, opłaty od reklam, udział Skarbu Śląskiego, w opłatach od m ateriałów pędnych, grzyw ny, udział Skarbu Śląskiego w opłatach od po
jazdów m echanicznych wprowadzonych n a czasowy pobyt z zagranicy, dochody z własności drogowej1, in ne dochody oraz dotacja Skarbu Śląskiego na -pokry
cie niedoboru budżetowego.
Ze zw rotu pożyczek i odsetek od pożyczek przew i
duje się dochody w łącznej wysokości 80.000,— zł.
Jest to kwota niższa aniżeli w latach ubiegłych i w y
m aga w yjaśnienia. W latach 1929/30 udzielono zw iąz
kom kom unalnym na cele rozbudowy dróg pożyczek długoterm inow ych w łącznej sum ie 4.800.000,— zł, zw rotnych w raz z odsetkam i, zgodnie z ułożonymi planam i am ortyzacyjnym i. Po wejściu w życie ustaw y z dnia 9 stycznia 1933 r. o budowie i utrzym aniu dróg publicznych w województwie śląskim, drogi te zali
czone zostały do dróg państw ow ych i wojewódzkich, no samorządom, które zadłużyły się z racji u trzy m a
n ia dróg u znanych za skarbowe, niespłacone dotąd
