Pren u m erata wynosi 2 zł kwartalnie O płata pocztowa opłaco na r y c z a ł tem
Telefon: Katowice 341-47
Wydawca:
Związek Gmin Woj. Śi.
Redakcja i Adm inistracja:
K atow ice; ulica P oczto w a 2, II.
Nr 12 Katowice, grudzień 1938 r. RoK XIV
WydatKi inwestycyjne
W o sta tn ic h la ta c h , p rz y o m a w ia n iu sp raw gospo
d a rc z y c h z w ią z k ó w sam o rz ą d u te ry to ria ln e g o , a z w ła
szcza p r z y o m a w ia n iu b u d ż e tó w n a d z w y c z a jn y c h , co
ra z częściej słyszy się te rm in „ w y d a tk i in w e sty c y jn e ” . T e r m in te n u ż y w a n y byw a z a ró w n o w prasie fach o w ej ja k i w o k ó ln ik a c h i en u n cjacjach u rz ę d o w y c h . W zw ią
z k u z ty m staje się w a ż n y m o k reślen ie zn aczen ia te g o te rm in u .
W e d łu g u sta w y z dnia 19 czerw c a 1933 r. o zasadach g o sp o d a rk i z w ią z k ó w k o m u n a ln y c h (D z. U . Śt. N r 17, poz. 37) gran ice g o sp o d a rk i z w ią z k u k o m u n a ln e g o za
kreśla b u d ż e t. W y d a tk i i d o c h o d y b u d ż e tu z a ró w n o ad m in istra c y jn e g o ja k i p rz e d się b io rstw dzielą się na zw y czajn e i nad zw y czajn e. U sta w a w ylicza ogólnie, ja k ie d o c h o d y n a le ż y tra k to w a ć ja k o zw y czajn e, a nie m ó w i, jakiego ro d z a ju w y d a tk i należy zaliczać do z w y czajn y c h . O d n o śn ie zaś b u d ż e tu n ad zw y cz ajn eg o , o s ta tn i u stę p § 4 u staw y m ów i, że „ d o d o c h o d ó w n a d z w y c z a jn y ch b u d ż e tu a d m in istra cy jn eg o w zg lęd n ie b u d ż e tu p rz e d się b io rstw zalicza się w p ły w y ze sp rz e daży i lik w id ac ji m a ją tk u k o m u n a ln e g o , w p ł y w y z p o d a t k ó w i n w e s t y c y j n y c h , z d o p ła t na założenie, re k o n s tru k c ję u rz ą d z e ń i z a k ła d ó w k o m u n a l
n y c h i w p ły w y je d n o ra z o w e lu b p o w ta rz a ją c e się w n ie re g u la rn y c h o d stę p a c h czasu i w p ły w y p r z y p a d k o w e ” , zaś § 5 u staw y m ó w i, że „ d o w y d a tk ó w n a d z w y c z aj
n y c h p o w in n y b y ć zaliczan e w y d a tk i nie zw iązane z n o rm a ln y m to k ie m a d m in istra c ji lub ek sp lo atacji p rz e d się b io rstw , a w szczególności w y d a t k i i n w e s t y c y j n e , t j. w k ł a d y , m a j ą c e d a w a ć s t a ł y d o c h ó d l u b p o d n i e ś ć s t a ł e s p r a w n o ś ć g o s p o d a r c z ą , w y d a tk i n a n o w e b u d o w le i n a k u p n o m aszy n i n ie ru ch o m o ści. N ale żą tu ta k że w y d a tk i n a p rz e d te rm in o w e sp ła ty d łu g ó w d łu g o te rm in o w y c h ” . U sta w a w ięc d w u k ro tn ie w y m ien ia inw estycje, ra z p r z y w y licza n iu d o c h o d ó w n a d zw y czaj
nych, d ru g i raz p rz y w y lic z a n iu w y d a tk ó w n a d z w y czajn y c h , p r z y c z y m w d ru g im w y p a d k u m am y już do
czy n ie n ia jak b y z p ró b ą in te rp re ta c ji pojęcia „ w y d a tk i in w e sty c y jn e ” .
R o z p o rz ą d z e n ie Śląskiej R a d y W o je w ó d z k ie j z d n ia 22 sty c z n ia 1934 r. o sposobie sp o rz ą d z a n ia i u stalan ia b u d ż e tó w z w ią z k ó w k o m u n a ln y c h (D z. U . ŚL N r 5, po z. U ) p rz y w y lic z a n iu ro d z a jó w w y d a tk ó w n a d z w y cz a jn y c h nie p o słu g u je się ju ż te rm in e m „ w y d a tk i in w e s ty c y jn e ” ani też te g o o k re śle n ia bliżej nie in te r p r e tu je, a p o słu g u je się stale te rm in e m „ w y d a tk i n a d z w y c z a jn e ”. N a to m ia s t d w u k ro tn ie u ż y te w d alszych §§
te g o ro z p o rz ą d z e n ia pojęcie „ in w e sty c ji” nosi zn am io n a je d n o lite g o tra k to w a n ia p o jęć „ w y d a tk i n a z w y c z a jn e ” i „ w y d a tk i in w e sty c y jn e ” . M ianow icie u stęp d ru g i § 29 b rz m i: „ k r e d y ty na w y d a tk i n a d z w y c z ajn e ( i n w e s t y c y j n e ) m o g ą b y ć p re lim in o w a n e ty lk o w tej w y sokości, jak ą p osiada w d a n y m o k resie o b ra c h u n k o w y m p o k ry c ie , p rz e w id z ia n e i za p e w n io n e w sposób o k re ślo n y § 8 niniejszego r o z p o rz ą d z e n ia ”, zaś u stę p o s ta tn i
§ 49 m ów i, że „ d o czasu p o k ry c ia n ie d o b o ru p rz e z osiągnięcie w p ły w ó w n a te n cel p rz e z n a c z o n y c h , zw ią
zek k o m u n a ln y nie m oże p o d e jm o w a ć n o w y c h i n - w e ; t y c y j” .
P o d o b n ie o k ó ln ik N r 7 U r z ę d u W o je w ó d z k ie g o Śląskiego w y jaśniający p rzep isy ro z p o rz ą d z e n ia o spo
sobie sp o rz ą d z a n ia i u sta la n ia b u d ż e tó w z w ią z k ó w k o m u n a ln y c h k ilk a k ro tn ie p o słu g u je się te rm in e m „ in w e sty c je ”' czy „ w y d a tk i in w e sty c y jn e ” w z n a c z en iu „ w y d a tk ó w n a d z w y c z a jn y c h ” .
D o p o jęcia „ in w e sty c y j“ p o w ra c a ro z p o rz ą d z e n ie Śląskiej R a d y W o je w ó d z k ie j z d n ia 22 sty c z n ia 1934 r.
o kasow ości i rach u n k o w o śc i z w ią z k ó w k o m u n a ln y c h (D z. U . SI. N r 5, poz. 12) o ra z o k ó ln ik U rz ę d u W o je w ó d zk ie g o Śląskiego w y jaśn iający p rz e p isy te g o ro z p o rz ąd zen ia. M ian o w icie p rz y u sta la n iu g ru p a k ty w ó w zw iązk u w księdze in w e n ta rz o w e j „ D z ia ł Ą ” u sta lo n o o so b n ą g ru p ę a k ty w ó w p t. „ I n w e s t y c j e w b u d o w i e " , z następującym , o b ja śn ien ie m : w ro z p o rz ą d zen iu § 28 „ w g ru p ie II In w e sty c je w b u d o w ie ” n ale ż y
w y m ie n ia ć o so b n o k a ż d ą i n w e s t y c j ę , b ę d ą c ą y/ k o ń c o w y c h u stę p a c h tego a rty k u łu do w n io sk ó w na w b u d o w i e , z o z n a c z en ie m jej p rz e z n a cz e n ia , np.
b u d o w a g m a c h u szp italn e g o , sz k o ln e g o itp .”, a w o k ó l
n ik u o b jaśn ien ie d o § 28 „ D o g ru p y II. O ile „ i n w e s t y c j e w b u d o w i e ” , c z y l i t a k a n i e r u c h o m o ś ć , k t ó r a n i e z o s t a ł a j e s z c z e o d d a n a d o u ż y t k u, składa się z d w ó c h lub w ięcej o b je k tó w n ie ru c h o m y c h , sta n o w ią c y c h całość je d n ej in w esty cji, n p . jeżeli szp ita l, b ę d ący w b u d o w ie , z a jm o w a ć rna k ilk a b u d y n k ó w , w ó w czas n ależy p o d ać w jed n ej p o z y c ji cały k o m p le k s b u d o w li z w y m ie n ie n ie m ich w a rto śc i w jed n ej sum ie o g ó ln e j” .
P o za ty m u sta w a o ty m c z a so w y m u re g u lo w a n iu fi
n a n só w k o m u n a ln y c h w W o je w ó d z tw ie Śląskim ze
zw ala n a p o b ó r p o d a tk u , p r z e z n a c z o n e g o n a ś c i ś l e o k r e ś l o n e i n w e s t y c j n e c e l e , n ie p re c y z u je je d n a k bliżej sam ego p o jęcia inw estycji.
P rzep isy z a te m d o ty c z ą c e g o sp o d a rk i z w iązk ó w sa
m o rz ą d o w y c h n ależycie p o jęcia „ in w e sty c je ” w zględnie
„ w y d a tk i in w e s ty c y jn e ” nie p re c y z u ją , a jeśli zaw ierają p r ó b y in te rp re ta c ji teg o pojęcia, to in te rp re ta c ja ta jest nie je d n o lita , w zg lęd n ie n ie d o sta te c z n a.
Z p rz e p is ó w . ty c h w y n ik a je d n a k ż e jed n a zasada, m ia n o w ic ie ta, że w y d a t k i i n w e s t y c y j n e , o i l e c h o d z i o i c h u j ę c i e b u d ż e t o w e , m i e ś c i ć - w i n n y s i ę w w y d a t k a c h n a d - z w y c z a j 11 y c h. N ie zn a c z y to je d n a k , że w szy st
kie w y d a tk i są w y d a tk a m i n a d z w y c z ajn y m i. Są bow iem w w y d a tk a c h n a d z w y c z a jn y c h w y d a tk i, nie m ające nic w sp ó ln eg o z in w esty cjam i. N a le ż ą do n ic h : p r z e d te r m in o w e sp ła ty d łu g ó w d łu g o te rm in o w y c h , subw encje dla in s ty tu c y j i z w ią z k ó w n a ró ż n e cele, w y d a tk i na p o m ia ry i p la n y z a b u d o w y , u d z iały w z w iąk ach celo
w y c h , w y d a tk i n a O . P. L. G ., sum y na p o k ry c ie n ie d o b o ró w z p o p rz e d n ic h la t o ra z w iele in n y c h w y d a t
k ó w o c h a ra k te rz e n a d z w y c z a jn y m . Są też w ą tp liw o ści, czy w y d a tk i n a r e m o n ty k a p ita ln e , m o g ą b y ć zali
c z o n e do k a te g o rii w y d a tk ó w in w e sty cy jn y c h .
Z estaw ien ie s ta ty sty c z n e d o ty c z ą c e b u d ż e tó w n a d z w y c z a jn y c h z w ią z k ó w sa m o rz ą d o w y c h o b ejm u ją w sz y stk ie w y d a tk i n a d z w y c z a jn e , bez p o d z ia łu na w y- daitki in w e sty c y jn e i in n e w y d a tk i n a d z w y c z ajn e . U s ta lenie, ile z w y d a tk ó w n a z w y c z a jn y c h w y p a d a n a w y d a tk i n a d z w y c z ajn e , jest z u w agi n a b ra k o k reślen ia, ja
k ie w y d a tk i n a d z w y c z ajn e należy zaliczać do w y d a tk ó w in w e sty c y jn y c h , b a rd z o u tru d n io n e . S tąd te ż z a c h o d zą g ru b e ró ż n ic e w p o sz c z e g ó ln y c h o b lic zen iach i ze
sta w ie n ia c h s ta ty s ty c z n y c h , a co za ty m idzie, w yciąga się fałszyw e w n io sk i o stanie g o sp o d a rc z y m z w ią z k ó w s a m o rz ą d o w y c h w ogóle, w szczególności zaś o z d o l
ności: in w e sty cy jn ej ty c h zw iązk ó w .
Z w ra c a n a to uw agę p. M arceli P o ro w sk i w d lużr s z y m a rty k u le o in w esty cjach sa m o rz ą d o w y c h p t. „ K o n ie c z n a k o r e k tu r a ” , za m ie sz c zo n y m w S am o rząd z ie M iejskim N r 14 z ro k u bieżącego, p r z y cz y m d o c h o d z i
stęp u jący ch :
„D y sk u sja, p o d ję ta n a te m a t tra fn o śc i u sta le ń licz
b o w y c h co d o sto p n ia w łasn y ch m o żliw o ści in w esty cy j
nych: sa m o rz ą d u , w y ra ź n ie w skazuje na k o n ieczn o ść : pilność o ficjalnej s ta ty s ty k i o in w e sty c ja c h sa m o rz ą d o w y ch w ogóle.
A że b y w p rzy szło ści u n ik n ą ć p o d o b n y c h b łęd ó w i; bez w ielkiego tr u d u m o ż n a b y ło ustalić w y so k o ść in- w esty cy j sa m o rz ą d o w y c h , m o ż e b y ło b y d o b rz e p o m y śleć o p e w n e j zm ian ie p rz e p isó w o b u d ż e to w a n iu w zw iązk ach sa m o rząd o w y ch .
• W b u d ż e e ta e h sa m o rz ą d o w y c h zap ew n e d ało b y się o d d zielić in w esty cje o d in n y c h n a d z w y c z a jn y c h w y d a tk ó w . P rzed e w sz y stk im je d n a k n ależało b y d o k ła d n ie u stalić p o jęcie in w e sty c ji i zd ecy d o w ać, jak ich p rz e to w y d a tk ó w n ie należy do in w e sty c y j zaliczać. S to sow anie je d n a k o w y c h p o jęć in w esty cji w o d niesieniu d o inw esyeji sa m o rz ą d o w y c h i p a ń s tw o w y c h n ie w ą tp li
w ie u m o ż liw iło b y n ale ży te p o ró w n a n ie p rz y r o z p a tr y w a n iu ty c h z a g a d n ie ń .”
Z daje się, że dla osiągnięcia celu, w y sta rc z y ło b y o d dzielenie w b u d ż e ta c h n a d z w y c z a jn y c h w y d a tk ó w in w e sty c y jn y c h o d in n y c h n a d z w y c z a jn y c h w y d a tk ó w , a rzeczą ju ż s ta ty s ty k ó w b y le b y liczb y ta k u g ru p o w a ć , aby iasno1 z zestaw ień w y c h o d z iły jedne i d ru g ie cy fry . N ie trz e b a p rz y ty m zm ien iać u k ła d u b u d ż e tu n a d zw y czajn eg o , bo w y sta rc z y u tw o rz e n ie w p o szczeg ó l
n y c h działach b u d ż e tu n a d z w y c z a jn e g o o so b n y c h p a ra g ra fó w czy p o z y cy j n a jed n ą i d ru g ą g ru p ę w y d a t
k ó w . W Z estaw ieniach zaś sta ty s ty c z n y c h w y sta rc z y pociągnięcie d w ó c h ru b ry k , jed n ą n a w y d a tk i in w e sty cyjne, d ru g ą na in n e w y d a tk i n a d z w y c z ajn e
R ze czą je d n a k najw ażniejszą jest ustalenie, jakie w y d a tk i n ad zw y czajn e są w y d a tk a m i in w e sty cy jn y m i.
U stalen ie to n ie m o że m ieć c h a r a k te ru o g ó ln ik o w ej d e finicji, ale k o n iec zn y m jest szczegółow e, w yliczenie w sz y stk ic h w y d a tk ó w in w e sty c y jn y c h i w sz y stk ic h in
n y c h w y d a tk ó w n a d z w y c z a jn y c h . B u d ż e ty n a d z w y czajn e n ie 's ą ani z b y t obszern e, ani sk o m p lik o w an e, tak -że o d d zielen ie w y d a tk ó w in w e sty c y jn y c h o d in n y c h w y d a tk ó w n a d z w y c z ajn y c h sp ecjalnych tru d n o ś c i nie p rzyniesie.
O s ta tn io G łó w n y U rz ą d S ta ty sty c z n y zestaw ił w y d a tk i n ad z w y c z ajn e m iast za lata 1935/36 i 1936/37. Z e staw ien ia te sp o rz ą d z o n o na p o d sta w ie z a m k n ięć ra c h u n k o w y c h za te lata, a p o szczeg ó ln e w y d a tk i z g ru p o w a n o n ic w ed łu g d ziałó w b u d ż e tu , ale zasto so w an o p o d z ia ł n a poszczególne inw estycje, p r z y czy m sta ra n o się, o ile to b y ło m ożliw e,, od d zielić w y d a tk i in w e sty cyjne o d in n y c h w y d a tk ó w n ad z w y c z ajn y c h .
T a b e la w y d a tk ó w zestaw io n a p rz e z G łó w n y U rz ą d S ta ty sty c z n y o d n o śn ie w sz y stk ic h m iast oraz m iast 'W o jew ó d ztw a Śląskiego p rz e d sta w ia się n astęp u jąco :
219
S'imv w tysiącach złn tv'h
L. b. R o d z a j e w y d a t k ó w 193
miasta ogótem
5/36 miasta śląskie
193 miasta ogóiem
3/37 miasta śląskie
1 Zakup n i e r u c h o m o ś c i ... 3 947 311 7 616 1 225 2 R em onty k a p i t a l n e ... 3 224 410 9 085 92 3 B udow a ii u rz ądzenie p r z e d s i ę b i o r s t w ... 37 924 910 46 928 1 368
w tyim rzeźni, targowisk i chłodni...
Budow a i u rządzenie dróg, ulic, pla ców i uzbrojenie te r e n ó w pod b u d o w ę ...
2 618 365 5 065 274
4
23 626 1 761 40 162 2 501
5 B udow a i u rząd zen ie szkół, dom ów ludow ych, m uzeów itp.
u rz ą d z e ń o ś w i a t o w o - k u l t u r a l n y c h ... 8 642 74 9 685 182 6 Budow a i u rz ą d z e n ie szpitali, z a k ła d ó w opiekuńcz ych itp.
u r z ą d z e ń z d r o w o t n y c h i o p i e k u ń c z y c h ... 7 385 1 500 10 647 1 605 7 ■ Budowa domów czynszowych, b udow a i urządzenie hal ta r g o
wych, jatek, b udow a osiedli itp. w y d a tk i inwestycyjne
zw iększający m a ją te k d o c h o d o w y ... 3 952 1 838 4 494 1 938 8 Budowa i urządzenie domów, p rz ezn aczo n y ch dla biur zarządu
miejskiego, b u d o w a i, u rz ą d z e n i e aresztów , rem iz straży ogniowej it p . wydatki: in w estycyjn e nie zw ię kszające m a
ją tk u d o c h o d ... 765 6 2 188 29 9 Melioracje, regulacje rzek i t p ... 4 303 2 3 619 398 10 S p ła ty d ł u g ó w ... 3 566 950 44 970 278 11 Inne w y d a tk i'n a d z w y c z a jn e , zw iększające m a j ą t e k ... 1566 741 1 034 15 12 W y d a t k i nadzw yczajn e nie zw ięk szające m a j ą t k u ... 13 837 552 49 1 8 476
A n alizu jąc zestaw ien ia w y d a tk ó w sp o rz ą d z o n e p rzez G łó w n y U rz ą d S ta ty sty c z n y p r z y w sp ó łu d ziale Z w ią z k u M iast P o lsk ich w N rz e 19 S a m o rz ą d u M iejskiego, p. St.
Stęplew ski zau w aża, że „sum ę w y d a tk ó w in w e sty cy j
n y c h m iast, u z y sk a n ą n a p o d sta w ie teg o o p raco w an ia, n a le ż y tr a k to w a ć ja k o o b a rc z o n ą p e w n y m błęd em , sp o w o d o w a n y m niejasnością zapisów w z a m k n ięciach r a c h u n k o w y c h , ja k ró w n ie ż p rze p isam i fo rm a ln y m i, k t ó re n ie staw iają z w ią z k o m sa m o rz ą d o w y m d o sta teczn ie jasn y ch w y m a g ań , co do w y o d rę b n ie n ia sum w y d a n y c h n a in w e sty c je ” . W dalszy m ciągu sw o ich ro z w a ż a ń p. S tęplew ski do w y d a tk ó w in w e sty c y jn y c h zalicza p o zycje 3 d o 9, p o zy cje zaś 1 i 2, o ra z 10, 11 i 12 zalicza do in n y c h w y d a tk ó w n a d z w y c z ajn y c h . Id ąc p o linii ro z w a ż a ń p. Stęplew skiego, miaista w y d a ły łącznie:
P ro c e n to w y u d z ia ł m iast śląskich w su m ie w y d a t
k ó w w sz y stk ic h m iast w y n o si:
Rok Wydatki inwestvcyjne
%
Inne wydatki nadzwycz.
%
1935/6 7,2 11,4
1936/7 6,7 3 -
-
Na in w e s h e j e w tys. zt. Inne wydatki nadzw. wtys.zł,
Rok ws/.v stkie miasta wszystkie miasta
miasta śląskie miasta śląskie ■
1935/6 ' 89 215,— 6 456 - 26 1 4 0 , - 2 964 —
1936/7 122 788 — 8 295,— 67 623,— 2 086 —
Z p o ró w n a n ia w id o c z n y jest sp ad ek p ro c e n to w e g o u d ziału m ia st śląskich w o g ó ln y c h su m ach w y d a tk ó w , z czego w y n ik a , że te m p o w z ro s tu in w esty cy j w m ia stach śląskich je st m niejsze n iż na te re n ie w sz y stk ic h m iast p olskich.
R u d o lf Broda.
Rachunkowość Miejskich Zakładów Elektrycznych i Wodociągowych m. Chorzowa *>
W k o ń c u p rzed staw ię, jak w y g ląd a ra c h u n k o w o ść M iejsk ich Z a k ła d ó w E le k try c z n y c h i W o d o c ią g o w y c h
*) W „ O rę d o w n i k u S a m o r z ą d u " Nr 5, str. 108 z r. 1938 z a mieszczono r e f e r a t p. n. „K om erc jalizacja r a c h u n k o w o ś c i (przedsiębiorstw sam o rząd o w y ch ", w ygło sz ony p rzez A u t o r a na ze b ra n iu sekcj i sam orządow ej p rz y K a to w ic k im Oddziale Zw iązku K się gow ych w Polsce. Ciąg dalszy tego r e f e r a tu z a mieszcza się.
miasta. C h o rz o w a . J a k ju ż n a w stęp ie w sp o m n iałem , Z a rz ą d M iejski w to k u re o rg a n iz ac ji a d m in istra c ji m iej
skiej i p rz e d się b io rstw m iejsk ich w y d a ł m ię d z y in n y m i in stru k c ję r ach u n k o w o - k as o w ą . P rzep isy te szczegóło
w o re g u lu ją sp raw y b u d ż e to w a n ia , kasow ości i ra c h u n kow o ści M iejskich Z a k ła d ó w E le k try c z n y c h i W o d o ciągow ych. Są ju ż w całej p ełn i sto so w an e, p rz y czy m
c h c ia łb y m z a z n aczy ć , że p rzejście z ra c h u n k o w o śc i k a m e ra listy cz n ej n a k u p ie c k ą n a stą p iło ju ż p rz e d ty m , a m ian o w icie 1 k w ie tn ia 1936 r. ta k , że z a w a rte w in s tru k c ji p rz e p isy są o p a rte n a p e w n y c h d o św iad cze
n ia c h p ra k ty c z n y c h . Z a z n a c zy ć jeszcze trz e b a , że r ó w nocześnie z p rzejśc iem n a ra c h u n k o w o ś ć k u p ie c k ą za
sto so w a n o księgow ość p rz e b itk o w ą „ D e f in itiv ”, k tó r a w d u ż y m s to p n iu u ła tw iła zadamie. In s tru k c ja ra c h u n - k o w o -k a so w a Z a k ła d ó w sk ład a się z 5 ro z d z ia łó w , a m ia n o w ic ie 1
A. P o sta n o w ie n ia ’ og ó ln e, B. B u d ż e t,
C. K asow ość, D . R a c h u n k o w o ść ,
E . P o sta n o w ie n ia k o ń co w e.
W p o s ta n o w ie n ia c h o g ó ln y c h jtaw arte są p rzep isy d o ty c z ą c e o rg a n iz a c ji o d d z ia łu ra c h u n k o w o -k a so w eg o Z a k iad ó w . W ro z d z ia le B. u ję te są szczegółow o w yjaś
n ie n ia c o d o u k ła d u b u d ż e tó w , k tó r y o d p o w ia d a u k ła d o w i p rz e w id z ia n e m u w p rz e p isa c h o b u d ż e to w a n iu p rz e d się b io rstw k o m u n a ln y c h . W p ro w a d z o n o ty lk o o b o w ią z e k p re lim in o w a n ia o d p isó w n a fu n d u sz o d n o w ienia. W p rz e p isa c h o- kasow ości w z o ro w a n o sie na p rz e p isa c h o ra c h u n k o w o śc i i kasow ości z w ią z k ó w k o m u n a ln y c h .
R a c h u n k o w o ść dzieli się n a księgow ość głów ną, księ
gow ość o d b io rc ó w , czyli k o n s u m e n tó w i księgow ość m a g azy n o w ą. K sięgow ość p ro w a d z i się sy stem em p r z e b it
kow ym , n a zasadach księgow ości p o d w ó jn e j, z ty m , że w y k a z a ć o n a m usi róyynież w y k o n a n ie b u d ż e tu . K się
gow ość o p a rta jest n a planie k o n t, k tó r y dzieli się na 5 klas, a m ia n o w icie :
K lasa A . K o n ta finansow e,
K lasa B. K o n ta m a g az y n o w e i ró ż n e . K lasa C . K o n ta b u d ż e to w e .
K lasa D . K o n ta m a ją tk o w e ,
K lasa E. K o n ta k a p ita łó w , fu n d u sz ó w i z a m knięć.
W k lasach ty c h m ieści się 16 g ru p i to : 1) p ien iąd z, 2) d łu ż n icy , 3) w ierzyciele, 4) fu n d u sz o b ro to w y , 5) m a g azy n , 6) ró ż n e , 7) w y d a tk i b u d ż e to w e E le k tro w n i, 8) d o c h o d y b u d ż e to w e E le k tro w n i, 9) w y d a tk i b u d ż e to w e W o d o c ią g ó w , 10) d o c h o d y b u d ż e to w e W o d o c ią gów , 11) n ie ru c h o m o śc i, 12) ru c h o m o śc i, 13) sieć, 14) k a p ita ły z ak ład o w e, 15) fu n d u sze , 16) zam knięcia.
A w ięc p la n o b ejm u je ta k ra c h u n k i w y n ik o w e jak i m a ją tk o w e . W dalszy m c iąg u g ru p y ro z p a d a ją się jeszcze n a p o d g ru p y , p r z y czym, u w z g lę d n io n o ta k i p o dział, ażeb y n a k o ń c u r o k u m o ż n a b y ło sp o rząd zić o d rę b n e bilanse i ra c h u n k i s tra t i z y sk ó w dla E le k tro w n i i W o d o c ią g ó w .
J a k a jest te c h n ik a księgow ania? J a k ju ż w sp o m n iałe m , księgow ość g łó w n ą i m ag a z y n o w ą ja k ró w n ie ż d łu ż n ik ó w z ty tu łu w y k o n a n y c h p rz e z p rz e d się b io r
stwo- r o b ó t p ro w a d z i się n a lu ź n y c h k a rta c h system em p rz e b itk o w y m „D efi,n itiv “ . (O d 1 k w ie tn ia z a k ład a się ró w n ie ż k a r to te k ę dla stały ch zaliczek k o n su m e n tó w ).
P ra g n ę n a d m ie n ić , że p ro w a d z e n ie ra c h u n k o w o śc i w ta k im ro z m ia rz e w' księgach o p ra w io n y c h w ysoce u t r u d n ia ło b y zadanie. W księgow ości głó w n ej p ro w a d z i się d w a d zie n n ik i tró jk o lu m n o w e. P ierw szy o b ejm u je k o n ta finansow e, a p rz e z n a c z o n o o so b n e k o lu m n y n a g ru b y p ien iąd z, d łu żn icy , w ierzy ciele i fu n d u sz o b r o to w y. D ru g i d z ie n n ik te ż tró jk o lu m n o w y o b ejm u je re sztę ra c h u n k ó w z ty m , że p ie rw sz a k o lu m n a p rz e w id u je k o n ta m ag a z y n o w e i, ró ż n e , d ru g a k o n ta b u d ż e to w e , a trz e c ia k o n ta m a ją tk u stałego, k a p ita łó w , fu n d u sz ó w i z am k n ięć. T a o sta tn ia k o lu m n a n ie w y k a z u je w ciągu r o k u o b ro tó w , a ty lk o n a k o ń c u r o k u o b ra c h u n k o w e g o p rz e n o si się n a k o n ta tej; k o lu m n y salda k o r t u m ie szc z o n y c h w in n y c h g ru p a c h . P o d staw ą do zap isk ó w są asygnacje p rz y c h o d o w e , ro z c h o d o w e i p rzelew o w e, o ra z r a p o r ty kasow e. A sygnacje p rz y c h o d o w e w y sta w ia się na p o d sta w ie z b io ró w k i. R u c h u n k i d łu ż n ik ó w w księgow ości g łów nej p ro w a d z i się z b io ro w o , a k o n ta szczegółow e o d b io rc ó w p ro w a d z i się jeszcze w t. żw . księgach b ie rc z y c h , k tó r e je d n a k w n ied łu g im czasie z ro b ią m iejsce k a rto te k o m . K o n ta te je d n a k p ro w a d z i się ściśle w ed łu g zasad księgow ości p o d w ó jn e j, t. z;n., że ob ciąża się je sp rz e d a ż ą p rą d u , w o d y i n ależn o ści za w y k o n a n e instalacje, o ra z z w ro ty , a u zn aje za d o k o n a ne w p ły w y , b o n ifik a ty i u m o rz e n ia . K sięgi b iercze co m iesiąc są u z g a d n ia n e ze sald am i r a c h u n k ó w z b io ro w y ch w księgow ości głów nej. W ty m celu c a ły k o m pleks księgow ości k o n s u m e n tó w , liczący o k rą g ło 16.000 o d b io rc ó w p o d z ie lo n y jest n a 6 b u c h a lte rii re jo n o w y c h , o d p o w ia d a ją c y ch o b w o d o m p o szczeg ó ln y ch in k a se n tó w . W g ru p ie d łu ż n ik ó w m ieści się jeszcze p o d g ru p a p o d n azw ą „n ależn o ści nieściągalne". K o n to t o o bcią
ża, się u m o rz e n ia m i, a za m y k a się je p rz e z ra c h u n e k s tr a t i zysków .
G ru p a w ierzy cieli o b ejm u je d o staw có w i r ó ż n y c h . w ierzycieli.
F u n d u sz o b ro to w y stan o w ią stałe zaliczk i k o n s u m e n tó w (t. zw . kaucje). W o so b n ej k a rto te c e p ro w a dzi się k o n ta szczegółow e dla ty c h zaliczek.
G ru p a V „ M a g a z y n " dzieli się w księgow ości g łó w nej na dw a k o n ta z b io ro w e, n a m a g a z y n E le k tro w n i 1 m ag azy n W o d o ciąg ó w . P ro w a d z i się je d n a k o so b n o 2 k a rto te k i szczegółow e, o d p o w iad ające ty m g ru p o m , a ob ejm u jące k o n ta szczegółow e dla każdego' ro d z a ju m ate ria łó w . K sięgow ość m a g a z y n o w ą p ro w a d z i się na p rz e b itc e , p r z y czym. sto so w an y jest ta k i p o d z ia ł d z ie ń - ' n ik ó w , że tw o rz ą o ne za ra z em p o d sta w ę dla m iesięcz
n eg o księg o w an ia w a rto śc i ro z c h o d ó w m a te ria łó w na po szczeg ó ln e n o śn ik i, t. j. k o n ta , k tó r e m ają b y ć o b cią
żo n e. W a rto ś ć w y d a n y c h z m a g a z y n u m a te ria łó w księguje się w edług k o s z tó w w łasn y ch , ta k że k o n to m a g a z y n jest ściśle k o n te m zap aso w y m . C h c ia łb y m
221
jeszcze zaz n a czy ć, że g o sp o d ark ę m a te ria ło w ą i księgo
w ość m a g a zy n o w ą reg u lu je jeszcze o so b n a in stru k c ja m a g a zyn o w a .
W g ru p ie V I p. t. „ R ó ż n e " p ro w a d z i się k o n ta r o z liczeniow e, j a k . ro b o c iz n a , św iadczenia socjalne, u b e z pieczenia, u rlo p y , k o sz ta w sp ó ln e E le k tro w n i i W o d o ciągów itp . R o z lic zen ie ro b o c iz n y , św iad czeń socjal
n y c h i u b ez p iec zen ia p rz e p ro w a d z a się m iesięcznie. U r lo p y n a to m ia s t ro c z n ie w s to s u n k u d o w y d a tk ó w r o b o c iz n y r o k u bieżącego. K o sz ty w sp ó ln e dla E le k tro w n i i W o d o c ią g ó w ro zd z iela się m iesięcznie na w łaści
w e k o n ta w ed łu g o d p o w ie d n ic h k lu c z y (p o d staw ą k lu cza n . p. p o d z ia łu k o s z tó w a d m in istra c y jn y c h jest stan k o n su m e n tó w ).
W w y d a tk a c h b u d ż e to w y c h prow adzi, się o d rę b n ie k o n ta w y n ik o w e i m a ją tk o w e . K o n ta m a ją tk o w e b o w iem n a k o ń c u r o k u o b ra c h u n k o w e g o p rzenosi się po sp o rz ą d z e n iu w y k o n a n ia b u d ż e tu n a k o n ta klasy D.
(k o n ta m a ją tk u stałego). K o n ta w y n ik o w e zaś z a m y k a się ra c h u n k ie m s tr a t i zysków . W y d a tk i b u d ż e to w e o b ciąża się z ch w ilą p o w sta n ia z o b o w iązan ia. T a k u sta lo n e su m y są te ż m ia ro d a jn e dla w y k o n a n ia b u d ż e tu . C o d o d o c h o d ó w , to n a p o szczeg ó ln y ch p o z y c ja c h księ
guje się n ależn o ści z c h w ilą ic h p o w stan ia i ta k za m y k a się je ra c h u n k ie m s tr a t i zy sk ó w . K sięgow anie sp rze
d aż y o d b y w a się n a p o d sta w ie d z ie n n ik ó w , zaw iera ją
c y ch k o p ie o b c iąż eń n a r a c h u n k a c h i ksiąg b ierczy ch . D z ie n n ik i ta k ie służą ja k o alegaty do z b io ro w e g o księ
g o w an ia n a d o c h o d a c h b u d ż e to w y c h . O ile je d n a k chodzi, o w y k o n a n ie b u d ż e tu , to zg o d n ie z o g ó ln y m i zasadam i o kasow ości i ra c h u n k o w o śc i w z w iązk ach k o m u n a ln y c h , d o c h o d y m ają o b e jm o w ać su m y rz e c z y w iście osiągnięte. W ty m celu też p rz e d z a m k n ięciem h a n d lo w y m u stala się sum y te w te n sposób, że dolicza się do sum d o c h o d ó w k w o tę danego fu n d u sz u re z e rw o wego', k tó r y sta n o w i p o c z ą tk o w ą sum ę zaległości, a p o trą c a się saldo o d p o w ied n ieg o su b k o n ta na ra c h u n k u d łu ż n ik ó w .
N a r a c h u n k a c h n ieru ch o m o ści, ru c h o m o śc i i sieci p ro w a d z i się s ta n w a rto ś c i p o c z ą tk o w e j, a d o licza się n a k o ń c u r o k u p rz e z p rzen iesien ie o d n o śn y c h p o zy cy j b u d ż e to w y c h p r z y b y te k w a rto śc i Za d an y r o k o b ra c h u n k o w y .
R a c h u n k i k a p ita łó w sta n o w ią ró w n o w a rto śc i n ie
ru c h o m o ści, ru c h o m o śc i i sieci. N a te n ra c h u n e k p rz e n o si się o sta te c z n e resztki, r a c h u n k u s tra t i zy sk ó w , k t ó re p o z o sta ją p o p rze lan iu o d p isó w n a fu n d u sz o d n o w ie n ia, o ra z n a d w y ż k i b u d ż e to w e d o b u d ż e tu a d m in istra cyjnego. R e sz tk i te w y k a z u ją n a m zm n iejszen ie lub zw ięk szen ie k a p ita łu zak ład o w eg o . P o d o b n ie m a się z fu n d u sz e m re z e rw o w y m . Ja k ju ż p o w ied ziałem , fu n dusze re z e rw o w e tw o rz ą zaległości k o n su m e n tó w . O ile w ięc saldo d łu ż n ik ó w jest w iększe na, k o ń c u ro k u o d salda p o c z ą tk o w e g o , to ró ż n ica ta odp isan a będzie z czystego z y sk u na fu n d u sz re z e rw o w y . O d w ro tn ie ,
w ra z ie zm n iejszen ia się zaległości, t o o b ciąża się tą r ó ż nicą fu n d u sz re z e rw o w y , a u z n aje się ra c h u n e k ro z li
czenia c z y steg o zy sk u .
Ja k te ra z n a k o ń c u r o k u p rz e d sta w ia s i ę . sp raw a p rz e p ro w a d z e n ia o d p isó w a m o rty z a c y jn y c h , w y k o n a nie b u d ż e tu , o ra z bilan s za m k n ię c ia i ra c h u n e k s tra t i zysków ?
P rz e d sp o rz ą d z e n ie m w y k o n a n ia b u d ż e tu p rzelew a się p rz e w id z ia n e w budź,ecie d o ta c je nak fu n d u sz o d n o w ienia, n a co oczyw iście m u si b y ć o d p o w ie d n ia u c h w a ła K o rp o ra c y j M iejskich, p o c z y m s p o rz ą d z a się w y k o n an ie b u d ż e tu w ed łu g zasad p o p rz e d n io .zrefero w an y ch t- j. k a m e ra listy c zn ie. N a s tę p n ie p rz e le w a się u sta lo n ą n a d w y ż k ę b u d ż e to w ą do b u d ż e tu a d m in istracy jn eg o . T e ra z p rz y stę p u je się do1 p rz e p ro w a d z e n ia zam k n ięcia w sposób k u p ie c k i; a w ięc p rz e n o s im y n a jp ie rw salda r a c h u n k ó w m a ją tk o w y c h p o sz c z e g ó ln y c h p o zy cy j b u d ż e to w y c h n,a w łaściw e ra c h u n k i zapasow e. P o zo - . stałe jeszcze o tw a rte k o n ta b u d ż e to w e są c z y sto w y n i
k o w y m i i p rz e n o sim y je n a ra c h u n e k s tr a t i zy sk ó w z w y ją tk ie m k o n t dotacyj, n a fu n d u sz e o d n o w ie n ia , oraz' n a d w y ż k i b u d ż e to w e j p rz e la n e j d o b u d ż e tu a d m in istra cyjnego. N a stę p n ie p rz e p ro w a d z a m y odpisy a m o r ty zacy jn e w ed łu g staw ek , u sta lo n y c h p rz e z K o rp o ra c je M iejskie, obciążając ra c h u n e k o d p isó w a m o rty z a c y j
n y ch , a u z n a ją c ra c h u n e k fu n d u s z u a m o rty z a c y jn eg o . R a c h u n e k o d p isó w a m o rty z a c y jn y c h p rz e n o sim y n a ra c h u n e k s tr a t i zy sk ó w . P o u sta le n iu czy steg o zysku, k tó r y b ę d zie te ra z c z y sty m zy sk ie m w z ro z u m ie n iu za
sad k o m e rc ja ln y c h , a o d m ie ń m y o d n a d w y ż k i b u d ż e to w ej, p rz e n o sim y go n a n o w y ra c h u n e k „R o z lic z e n ie czystego z y sk u ". N a ra c h u n e k te n p rz e n o s im y na stro n ę W in ie n :
1) n a d w y ż k ę p rz e la n ą do b u d ż e tu a d m in istra c y j
nego,
2) d o ta c je p rz e la n e do fu n d u sz u o d n o w ien ia,
3) p rz e le w n a fu n d u sz re z e rw o w y z ty tu łu ró ż n ic y m ięd zy saldem p o c z ą tk o w y m a saldem k o ń c o w y m r a c h u n k u d łu ż n ik ó w w razie jego p o w ię k szenia się,
4) p rzelew na ra c h u n e k k a p ita łu z a k ład o w eg o z t y tu łu ró ż n ic y m ięd zy saldem p o c z ą tk o w y m k a p i
ta łu zakładow ego:, ,a k o ń c o w y m w razie jego zw ięk szen ia się.
Zaś r a c h u n e k te n u z n a je m y :
1) sum ą c z y ste g o zy sk u p rz e la n e g o ra c h u n k u s tr a t i zy sk ó w ,
2) su m ą p rz e le w u , z fu n d u s z u re z e rw o w eg o z ty tu łu ró ż n ic y m ięd zy saldem p o c z ą tk o w y m , a saldem k o ń c o w y m r a c h u n k u d łu ż n ik ó w w razie jego z m n iejszen ia się,
3) sum ą p rz e le w u z r a c h u n k u k a p ita łu zak ład o w eg o n a p o k ry c ie ró ż n ic y z ty tu łu zm n iejszen ia się k a p ita łu zak ład o w eg o .
I ta k s tr o n a W in ia n te g o ra c h u n k u w y k aże nam p o d z ia ł czy steg o zy sk u , a s tro n a M a z y sk czy sty , o ra z p o k ry c ie e w e n tu a ln e j ró ż n ic y w s k u te k n a d m ie rn ie w p łaco n ej sum y do b u d ż e tu a d m in istracy jn eg o ', a o b ja w iająca się w z m n iejsz en iu k a p ita łu lu b fu n d u sz u re z e r
w ow ego.
"W te n sposób u cz y n iliśm y zadość p rz e p iso m o b u d ż e to w a n iu , a ró w n ie ż osiągnęliśm y d o k ła d n e w y n ik i w e
d łu g zasad k u p ie c k o -h a n d lo w y c h p rz e d się b io rstw a . Bilans z a m k n ięcia sp o rz ą d z a się n o rm a ln ie w ed łu g zasad k u p ie c k ic h ja k w e w sz y stk ic h in n y c h p rz e d się b io rstw a c h , d lateg o nie trz e b a o m a w ia ć b liżej zasad sp o rz ą d z a n ia bilansu.
P rz y z n a ć trz e b a , że sposób te n nie ro z w ią z u je ideal
nie sp ra w y k o m e rc ja liz ac ji ra c h u n k o w o śc i przed się- sięb io rstw k o m u n a ln y c h , a stw a rz a szereg k o m p li- kacyj, k tó r e są w y n ik ie m o b e c n y c h , k rę p u ją c y c h p rz e pisów . D lateg o też d ąży ć n ależy d o zniesienia ty c h p rzep isó w , a d o m ag ać się w y d a n ia ta k ic h p rz e p isó w o g o sp o d arce i ra c h u n k o w o śc i p rz e d się b io rstw k o m u n a ln y c h , k tó r e o p ierać się b ęd ą n a c a łk o w ite j k o m e rc ja lizacji p rz e d się b io rstw i p ro w a d z ą u k ła d b u d ż e tu o d p o w iadający p la n o w i r a c h u n tu s tr a t i zy sk ó w , o ra z u n o r m u ją ra c h u n k o w o ść zg o d n ie z zasadam i k u p ie c k o -h a n - d lo w y m i z u w zg lęd n ien iem n o w o c z e sn y c h m e to d księ
gow ości. M arcin Jordan.
Prawo o dostawach i robotach na rzecz zw iązków samorządowych województwa śląsKiego
W n u m e rz e 19 D z ie n n ik a U sta w Śląskich z listo p a da b r. ogło szo n e zostało- ro z p o rz ą d z e n ie Śląskiej R a d y 'W o jew ó d zk iej z d n ia 6 p a ź d z ie rn ik a 1908 r. o- d o sta w a c h i r o b o ta c h n a rz e c z z w ią z k ó w k o m u n a ln y c h . Jest to trz e c ie z k o lei ro z p o rz ą d z e n ie , w y d a n e w w y k o n a n iu u sta w y z d n ia 19 czerw ca 1933 r. o zasadach g o sp o d ark i z w ią z k ó w k o m u n a ln y c h o ra z e g zek u cji ro szc zeń pie
n ię ż n y c h d o z w ią z k ó w k o m u n a ln y c h z ty tu łó w p ra w - n o --p ry w atn y ch .
R o z p o rz ą d z e n ie Śląskiej R a d y W o je w ó d z k ie j, z w a n e n astę p n ie w sk ró c e n iu ro z p o rz ą d z e n ie m , o p a rte zo stało n a zasad ach o g ó ln o p a ń stw o w e g o p ra w a o d o sta w a c h i r o b o ta c h n a rzecz S k a rb u P ań stw a, sam o rz ą d u o ra z in s ty tu c ji p ra w a p u b liczn eg o .
O m aw iając o g ó ln ie tre ść ro z p o rz ą d z a n ia trz e b a p rz e d e w sz y stk im za zn aczy ć, iż w p ro w a d z a o n o dw ie p rz e w o d n ie zasady, k tó r y m i z w ią z k i sa m o rz ą d o w e k ie
ro w a ć się p o w in n y p r z y za m a w ia n iu d o sta w i ro b ó t.
Z p ierw szą ty c h zasad to o b o w ią z e k u d z ie le n ia za
m ó w ie ń p rz e d się b io rstw o m k ra jo w y m z ty m , że d o sta w y i r o b o ty w in n y b y ć w y k o n a n e p r z y u ż y c iu sił i su
ro w c ó w k ra jo w y c h o ra z u w z g lę d n ia ć w y ro b y p o c h o d z e n ia k ra jo w e g o . O d s tę p s tw o o d tej zasady, m ia n o w icie u d z ie la n ie z a m ó w ie ń p rz e d się b io rstw o m za g ra nicznym . w zg lęd n ie n a w y ro b y lu b su ro w ce p o c h o d z e n ia z a g ra n ic zn e g o m o ż e m ieć m iejsce ty lk o za zgo d ą w ład z n a c z e ln y ch . W ścisłym z w ią z k u z ty m p o zo staje p rz e p is i o z p o rz ą d z en ia , iż w p rz y p a d k u , gdy o fe ro w a n e c e n y i w a r u n k i d o sta w y lu b r o b o ty są jed n ak o w e, m a b y ć dane p ie rw sz e ń stw o ry n k o w i p rz e z n a cz e n ia a p r z y d o sta w a c h i r o b o ta c h z z a k resu rzem io sła należy p r z y z n a ć pierw szeń stw o ' o rg a n iz a c jo m rzem ieśln iczy m o c h a ra k te rz e zaro b k o w y m ., n a stę p n ie rzem ieśln ik o m , w reszcie p rz e m y sło w c o m .
D ru g a zasada streszcza się w o b o w ią z k u d o k o n y w a nia p rz e z zw iązk i sam o rz ą d o w e zam ó w ie ń n a dostaw y i ro b o ty w d ro d z e p isem n eg o p rz e ta r g u o fe rto w e g o nie
o g ran iczo n e g o . W sz y stk ie in n e sp o so b y zam ó w ie ń n a -dostaw y i r o b o ty -czy to w dkx>dze p rz e ta rg ó w w innej fo rm ie , czy te ż bez p rz e p ro w a d z e n ia p rz e ta rg u , szcze
g ó ło w o z re sz tą o k re ślo n e w ro z p o rz ą d z a n iu , m ają z n a czenie w y ją tk u i d o p u sz c z a ln e są je d y n ie w p rz y p a d k a c h , ściśle w ro z p o rz ą d z e n iu o zn a c z o n y ch .
P rz e ta rg , o b o ję tn ie w jakiej fo rm ie p rz e p ro w a d z o ny, jest cz y n n o ścią, m ającą z n a czen ie je d y n ie p rz y g o to w a w c z e dla p o w zięcia decyzji w sp raw ie u d zielen ia za m ó w ien ia na -dostawy lu b ro b o tę . S tąd te ż czynności zw iązane z u d zielen iem z a m ó w ien ia n a d o sta w ę łu b r o b o tę w d ro d z e p rz e ta rg u , ro z p a d a ją się n a dw ie fazy, m ian o w icie n a sam ą c z y n n o ść p rz e ta rg o w ą , k tó r ą p rz e p ro w a d z a specjalna k o m isja, w y z n a c z o n a p rz e z z a rz ą d z w ią z k u k o m u n a ln e g o i n a w y b ó r o fe rty , k tó re g o d o k o n u je z a rz ą d z w ią z k u k o m u n a ln e g o .
P oza p ise m n y m p rzetarg iem , o fe rto w y m n ie o g ra n i
czonym ,, p o d n ie sio n y m ja k z azn aczo n o d o zn aczenia zasady, ro z p o rz ą d z e n ie z n a jeszcze d w a ro d zaje p rz e ta rg ó w , m ian o w icie p isem n y p rz e ta rg o fe rto w y o g ra n i
czo n y o ra z p u b lic z n y p rz e ta rg u stn y . T a k zw a n y d o d a tk o w y p r z e ta rg u stn y lub p ise m n y , .o k tó r y m m ó w i ro z p o rz ą d z e n ie a, k tó re g o zasto so w an ie, ja k sam a n a z w a w sk azu je, w a ru n k o w a n e jest p rz e p ro w a d z e n ie m z w y n ik ie m dodatnim , p r z e ta r g u n ieo g ran iczo n eg o , o- g ra n ic z o n e g o lu b u stn eg o , n ie sta n o w i o d rę b n e j fo rm y p rz e ta rg u w ścisłym tego- słow a zn aczen iu , lecz m a na celu u zy sk an ie o d p rz e d się b io rc y d o g o d n iejszy ch , od o fe ro w a n y c h , w a ru n k ó w d o sta w y lu b ro b o ty .
P rz e ta rg p o w in ie n b y ć o g ło szo n y co n ajm n iej n a 10 d n i p rz e d te rm in e m p rz e ta r g u w je d n y m z p ism fach o
w y c h lub w je d n y m z p o c z y tn y c h pism o g ó ln y c h . O g ło szenie to zaw ierać m a zasadniczą tre ść w ezw an ia do składania o fe rt. T re ść w ezw an ia m a b y ć w całej swej osnow ie u d o stę p n io n a z a in te re so w an y m w m iejscu, w sk azan y m w ogłoszeniu.
P rz e ta rg , k tó re g o ro z p o rz ą d z e n ie zbiega się z te r m in em , w y z n a c z o n y m d o składania o fe rt, jest w ażn y , o ile w w y n ik u p o stę p o w a n ia p rz e ta rg o w e g o u stalo n e zo stało , iż w p ły n ę ły co n ajm n iej dw ie w ażn e o fe rty . N ie w a ż n y m i w ro z u m ie n iu ro z p o rz ą d z e n ia są o fe rty , zło ż o n e w nieprzepisanej fo rm ie , n astęp n ie o fe rty , zło żo n e p rz e z osoby, nie p osiadające o d p o w ie d n ic h k w a- lifikacyji, osoby, k tó r e ro z p o rz ą d z e n ie w y k lu cza od o trz y m a n ia d o staw i ro b ó t, o fe rty sp ó źn io n e, nie za
w ierające w y ra ź n y c h i o sta te c z n y c h cen , w reszcie o fe r
ty , zaw ierające n ie o m ó w io n e p rz ek reśle n ia, p o p raw k i, o m y łk i lu b niejasności.
J a k z a z n aczo n o , p rz e ta rg i o g ra n ic z o n e i u stn e jako w y ją tk o w e fo rm y p rz e ta rg u , d o p u szczaln e są ty lk o w p rz y p a d k a c h , szczegółow o w ro z p o rz ą d z e n iu o z n a c z o n y c h . I ta k p rz e ta rg o g ra n ic z o n y , p rz y k tó r y m w ezw a
nie do zło żen ia o fe rt sk ie ro w an e m a b y ć do co n ajm n iej 5 osób, ro z p isa n y b y ć m oże w ów czas, gdy p rz e ta rg nie
o g ra n ic z o n y nie dał d o d a tn ie g o w y n ik u , n astęp n ie, je
żeli ch o d z i o d o sta w y i r o b o ty , k tó re ze w zg lęd u na z a b y tk o w y c h a ra k te r .i ceny a rty sty c z n e p rz e d m io tó w w y k o n a n e b y ć m o g ą ty lk o p rz e z p ew n e osoby, w resz
cie gdy w ra c h u b ę w c h o d z i d o sta w a lu b ro b o ta , k tó re j o g ó ln a w a rto ść nie p rz e k ra c z a 3.000 zł. P u b lic z n y p r z ta rg u s tn y — m ający p o d o b n ie ja k p isem n y p rz e ta rg o fe rto w y n ieo g ra n icz o n y , c h a ra k te r p rz e ta rg u n ie o g ra n iczo n eg o , gdyż i tu w ezw anie do sk ład an ia o fe rt sk ie
ro w a n e jest d o osób n ie o z n a c z o n y c h — d o p u szczaln y jest p o d d w o m a w a ru n k a m i, m ian o w ic ie gdy p o ż ą d a n y jest u d z ia ł o fe re n tó w szerszych w a rs tw lu d n o ści i gdy
ró w n o cześn ie w a rto ść d o sta w y lu b r o b o ty nie p r z e k r a cza sum y 5.000 zł.
Z am ó w ien ia n a d o staw ę i ro b o tę bez p rz e p ro w a d z e n ia p rz e ta rg u m o g ą p rz y b ra ć fo rm ę z a m ó w ien ia z w o l
nej rę k i lub z a k u p u b e z p o śred n ieg o za z w y k ły m ra c h u n k ie m . Z a m ó w ie n ia z w o ln ej ręk i, polegające na p o w ie rz e n iu d o sta w y lu b r o b o ty w d ro d z e p o ro z u m ie n ia się zw ią z k u sam o rz ą d o w e g o z osobą, p osiadającą w a ru n k i d o u d z ie le n ia jej z a m ó w ien ia n a d o staw ę lub ro b o tę , je st o g ran iczo n e d o szczegółow o o k re ślo n y c h p rz y p a d k ó w , p o d y k to w a n y c h w zg lęd am i n a c h a ra k te r p rz e d m io tu d o staw y , ta je m n ic ę p a ń stw o w ą lu b w o js k o w ą itd . Z a k u p zaś b e z p o śre d n i za z w y k ły m ra c h u n k iem , d o c h o d z ą c y do s k u tk u w d ro d z e u stn e j u m o w y , d o z w o lo n y jest jed y n ie w te d y , gdy o g ó ln a w a rto ść ca
łej d o sta w y lu b ro b o ty (a w ięc n ie jej części) nie p rz e k ro c z ą k w o ty 1,000 zł.
U d zielen ie zam ó w ien ia na d o staw ę lu b ro b o tę n a stąp ić m usi w d ro d z e pisem nej u m o w y , w y jąw szy o c z y w iście p rz y p a d e k , gdy w grę w c h o d z i z a k u p b e z p o śre d ni za z w y k ły m ra c h u n k ie m .
W ro z p o rz ą d z e n iu u n o rm o w a n e zo stały w y c z e rp u jąco w sz y stk ie sp raw y , zw iązan e z d o k o n y w a n ie m p rz e z sa m o rz ą d y zam ó w ie ń n a d o sta w y i r o b o ty , jak d o ty czące ko m isji p rz e ta rg o w y c h i o d b io rc z y c h , w ad iu m , treści u m ó w i zab ezp ieczen ia ic h w y k o n a n ia , p r z y czym na szczególną uw agę zasługują p rzep isy , w y k lu czające p ew n e oso b y o d o trz y m y w a n ia z a m ó w ie ń n a d o staw y i ro b o ty o ra z o d u d z ia łu w c zy n n o ściach , zw ią z a n y ch z ty m i za m ó w ien iam i, a p rz y ty m p rzep is, d o ty c z ą c y zaliczek, w m yśl k tó re g o n ied o p u sz c z a ln e jest u d z ie le nie zaliczek n a n ie w y k o n a n e jeszcze r o b o ty i d o staw y . R o z p o rz ą d z e n ie w c h o d zi w życie z d n ie m 1 s ty c z nia 1909 r.
Przegląd ustaw, rozporządzeń, zarządzeń, oKólniKów, wyjaśnień władz itp.
R ozporządzenie o dostaw ach i robotach na rzecz zw iąz
ków komunalnych.
R ozporządzeniem z dnia 6. X. 1938 r. (Dz, Ust. Śl, Nr 19, poz, 39) Śląska R a d a W ojew ódzka u regulow ała sp ra w ę d o staw i ro b ó t n a rzecz zw iązków kom unalnych.
P oza p rzepisam i ogólnymi ro zp o rz ąd ze n ie reguluje s p ra w y pisem nych p rz eta rg ó w ofertow ych, nieograniczonych i ograniczonych, publicznych p rz e ta rg ó w ustnych, zam ó
w ień z w olnej ręk i, zakupów b ezp o śre d n ich za zw ykłym rachunkiem , um ów o udzieleniu zam ów ienia n a dostaw ę lub ro b o tę , sp ra w ę przyjm ow ania w ykon an y ch dostaw i ro b ó t oraz reg u lo w an ia rachunków .
W p rz e p isa c h końcow ych ro zp o rząd zen ie p o s ta n a w ia, że p rzep isy jego nie m ają zasto so w an ia do do staw
i robót, na k tó re z a w a rto um ow ę p rzed w ejściem w ży
cie ro zp o rząd zen ia. R o zp o rząd zen ie w chodzi w życie z dniem 1, I. 1939 r.
Remont i urządzenie w ew nętrzne szk ól pow szechnych.
Z d arzają się w yp ad k i, że z a rz ą d y gmin, zarząd y zw iązków szkolnych, a n a w e t k ie ro w n ic tw a szk ó ł p o w szechnych zw racają się do U rzęd u W ojew ódzkiego Ślą
skiego — W ydziału O św iecenia P ublicznego w różnych o k re sa c h ro k u bud żeto w eg o , z p ro śb am i o przy zn an ie subw encji na rem o n t, d ro b n e p rz e ró b k i, w zględnie u rz ą dzenie w e w n ę trz n e szkół pow szechnych z pom inięciem drogi służbow ej i n ieje d n o k ro tn ie b ez d o łączen ia n ie zbędnych załączników .
