Analiza innowacyjności na świecie

Ważnym czynnikiem warunkującym osiągnięcie przez przedsiębiorstwa pożąda-nego przez nie poziomu absorpcji i dyfuzji innowacji jest wykształcenie w tych organizacjach postaw sprzyjających wprowadzeniu innowacji.

Niezwykle istotny czynnik wpływający obecnie na relacje między poziomem transferu technologii a poziomem innowacyjności przedsiębiorstw to odpo-wiednia polityka w zakresie rozwoju przedsiębiorstw poprzez innowacje. Z jed-nej strony, daje ona wsparcie przedsiębiorstwom w obszarze ważnego czynnika warunkującego zaangażowanie się firm w proces rozwoju bądź transferu nowych technologii, jakim są zewnętrzne źródła finansowania w postaci funduszy euro-pejskich; z drugiej, poprzez wspomniane źródła finansowania aktywnie wspiera rozwój infrastruktury naukowej i badawczo-rozwojowej zlokalizowanej w regio-nalnych ekosystemach innowacji1.

W corocznych raportach pt. Innovation Scoreboard2 porównuje się zdolność kra-jów członkowskich Unii Europejskiej do kreowania nowej wiedzy, jej wykorzystania i upowszechniania w postaci innowacji. Poziom innowacyjności gospodarek krajów zależy od wielu czynników, wśród których istotną rolę odgrywają: zasoby ludzkie, zasoby finansowe, infrastruktura, umiejętność tworzenia oraz wykorzystania

sie-1 M. G. Russell et al., Transforming Innovation Ecosystems through Shared Vision and Network Orchestration, Triple Helix IX Scientific Conference, http://www.leydesdorff.net/th9/3N-WAFYZH9_Russell.pdf (dostęp: 20.04.2015).

2 European Innovation Scoreboard 2017, Report by H. Hollanders and N. Es-Sadki, Maastricht University, European Commission, Directorate-General for Internal Market, Industry, En-trepreneurship and SMEs, Brussels 2017, s. 9. Raporty EIS do 2009 r. zostały opublikowane pod nazwą „European Innovation Scoreboard”, jako „Innovation Union Scoreboard” między rokiem 2010 a 2015, i ponownie jako „European Innovation Scoreboard” od 2016 r.

ci powiązań gospodarczych i społecznych3. W obszarze działalności innowacyjnej krajów również nie istnieje jeden uniwersalny wskaźnik służący do oceny innowa-cyjności gospodarki. Niezbędne jest zastosowanie różnorodnych wskaźników, które przedstawiają wydatki firm na działalność B+R, intensywność innowacji firm, liczbę opatentowanych wynalazków i zarejestrowanych wzorów użytkowych itp. Jednak zastosowanie zbyt bogatego zestawu wskaźników może nie dać pełnego obrazu ziomu innowacyjności gospodarki. Sposobem na przezwyciężenie ograniczeń po-miaru poziomu innowacyjności gospodarek jest metodologia European Innovation

Scoreboard (EIS)4, opracowana przez Komisję Europejską.

W odniesieniu do 2016 r. Komisja opublikowała europejską tablicę wyników innowacji, tablicę wyników innowacyjności regionów i Innobarometr5. Z tych ze-stawień można wywnioskować przede wszystkim, że pod względem innowacyj-ności UE dogania Japonię i USA, Szwecja po raz kolejny zasłużyła sobie na miano lidera innowacji, a Estonia stała się państwem najszybciej zwiększającym swój po-ziom innowacyjności (rys. 4.1).

Na rys. 4.1 pokazano ranking 27 państw UE z użyciem miary liczbowej w za-kresie od 0 do 100, bez podania metodyki ustalania porządku. Wyróżniono cztery grupy państw w zależności od poziomu innowacyjności. W tym rankingu Polska znajduje się na 22 pozycji i należy do grupy umiarkowanych innowatorów. Główne wnioski są następujące6:

ƒ Szwecja po raz kolejny zajęła pierwsze miejsce jako lider innowacji w UE, za nią uplasowały się: Dania, Finlandia, Niemcy;

ƒ w wybranych obszarach innowacji liderami UE są: Szwecja – zasoby ludzkie i jakość akademickich badań naukowych; Finlandia – finansowe warunki ra-mowe; Niemcy – prywatne inwestycje w innowacje; Belgia – sieci innowacji i współpraca w zakresie innowacji; Irlandia – innowacje w małych i średnich przedsiębiorstwach;

3 Wybrane wskaźniki charakteryzujące działalność przedsiębiorstw krajowych i przedsiębiorstw zagranicznych w Polsce – analiza porównawcza, https://www.researchgate.net/publica- tion/270688265_Wybrane_wskazniki_charakteryzujace_dzialalnosc_przedsiebiorstw_krajowy-ch_i_przedsiebiorstw_zagranicznych_w_Polsce_-_analiza_porownawcza (dostęp: 28.11.2017). 4 Europejska tablica wyników innowacyjności zawiera analizę porównawczą wyników

w zakresie innowacyjności w krajach UE i wybranych innych krajach europejskich. Ocenia relatywnie mocne i słabe strony krajowych systemów innowacji oraz pomaga krajom zidentyfikować obszary, w których winna nastąpić poprawa.

5 Innobarometr to ankieta dotycząca działań i postaw związanych z innowacjami. Co roku gromadzi się dzięki niej opinie wyrażane przez ogół społeczeństwa i przedsiębiorstwa europejskie. Innobarometr stanowi dla decydentów unikalne źródło bezpośrednich infor-macji na temat innowacji. Od 2015 r. badanie opiera się na standardowym kwestionariu-szu, mającym pomóc w monitorowaniu zmian w sposobie zarządzania innowacjami przez przedsiębiorstwa, planowaniu inwestycji w modernizację ich działalności i pokonywaniu barier w komercjalizacji innowacji, http://ec.europa.eu/growth/industry/innovation/facts--figures/innobarometer_pl (dostęp: 3.10.2016).

Analiza innowacyjności na świecie 155

ƒ do państw najszybciej zwiększających swój poziom innowacyjności należą: Malta, Holandia i Wielka Brytania;

ƒ również w państwach zaliczających się do „umiarkowanych innowatorów” istnieją regionalne centra innowacji: we Włoszech należą do nich regiony Piemont i Friuli-Wenecja Julijska, w Hiszpanii País Vasco, a na Słowacji – Bratislavský kraj;

ƒ kluczowym czynnikiem w dążeniu do uzyskania pozycji lidera innowacji jest przyjęcie zrównoważonego systemu innowacji, który łączy w sobie odpo-wiedni poziom inwestycji publicznych i prywatnych, skuteczne partnerstwa na rzecz innowacji między przedsiębiorstwami oraz współpracy z ośrodkami akademickimi, jak również stabilne podstawy w dziedzinie edukacji i wysoki poziom badań naukowych;

Rysunek 4.1. Ranking innowacyjności w Unii Europejskiej w 2016 r. (oś Y – % innowacyjności; oś X – państwa UE) Źródło: European Commission, http://ec.europa.eu (dostęp: 1.02.2017).

ƒ specjalizacja w zakresie kluczowych technologii prorozwojowych przyczynia się do poprawy regionalnych wyników w zakresie innowacji, w szczególności w dziedzinach materiałów zaawansowanych, biotechnologii przemysłowej, fotoniki i zaawansowanych technologii produkcyjnych;

ƒ przewiduje się, że w ciągu najbliższych dwóch lat poziom innowacyjności w UE wzrośnie; w kolejnym roku większość firm zamierza utrzymać lub zwiększyć poziom inwestycji w innowacje.

Przedsiębiorstwa w Rumunii, na Malcie i w Irlandii najprawdopodobniej zwięk-szą swoje inwestycje w innowacje.

Analiza (Europejska tabela wyników innowacji)7 obejmuje też porównanie ten-dencji UE z jej głównymi konkurentami. Z tej analizy dla naszych badań wybrano główne wskaźniki charakteryzujące transfer technologii i innowacji:

1. Wydatki na działalność B+R (Business R&D expenditure).

2. Wydatki na innowacje poza działalnością badawczo-rozwojową (Non-R&D

innovation expenditure).

3. Innowacyjne MŚP współpracujące z innymi przedsiębiorstwami (Innovative

SMEs collaborating with others).

4. Zgłoszenia patentowe PCT (PCT patent applications).

5. Zgłoszenia patentowe PCT w sferze społecznej (PCT patent applications in

societal challenges).

6. Eksport produktów o średnim i wysokim poziomie (Medium and high tech

product exports).

7. Eksport usług związanych z wiedzą (Knowledge-intensive services exports). 8. Sprzedaż nowości dla rynku i nowości dla firm innowacyjnych (Sales of new

to market and new to firm innovations).

9. Licencje i dochody patentowe z zagranicy (Licence and patent revenues from

abroad).

Analiza porównawcza części wskaźników charakteryzujących transfer techno-logii i innowacji opiera się na danych statystycznych Głównego Urzędu Statystycz-nego i Unii Europejskiej – została ona zaprezentowana poniżej.