Bariery i szanse wejścia na rynek dla polskich producentów

Dostęp do chilijskiego rynku reguluje Porozumienie o Stowarzyszeniu Gospo­

darczym, Konsultacjach Politycznych i Współpracy. Na mocy umowy' o wolnym handlu stawki praw ie wszystkich tow arów będących we wzajemnym obrocie zosta­

ły zredukow ane do zera. Niemniej jednak, Chile wymaga od im porterów spełnienia

1 0 8 ^CeDeWu.pl

R o z d z ia ł 6. C h ile ja k o p rz y c zó łe k d la p o łu d n io w o a m e r y k a ń sk ie j in ter n a c jo n a liz a cji p o lsk ich ...

przepisów tego kraju dotyczących certyfikacji i norm technicznych. W umowie sto ­ warzyszeniowej między UE i Chile kwestie środków pozataryfowych są uregulow a­

ne w części IV, w rozdziale II. Ponadto, w przypadku niektórych produktów spożyw­

czych są wym agane zaświadczenia, zarów no z SAG, jak i Instituto de Salud Pública (Instytut Zdrowia Publicznego). Rejestracja w tym Instytucie, będąca kolejną prze­

szkodą w dostępie do chilijskiego tynku, obowiązuje również w segmencie kosm e­

tyków. Ponadto, przy im porcie tow arów w opakow aniu zawierającym drew no lub na paletach, jest konieczne spełnienie przepisów dotyczących fumigacji, niezależnie od kraju pochodzenia. Dostęp do rynku chilijskiego mogą również utrudniać tym­

czasowe środki ochronne w postaci dopłaty do określonych tow arów (np. na przy­

wóz sproszkowanego mleka m inister finansów ustalił dekretem na czas nieokreślo­

ny dopłatę w wysokości 15%, niezależnie od kraju pochodzenia).

Po barierach proceduralnych, w następnej kolejności m ożna wymienić bariery związane z zakupem nieruchomości. Wejście na rynek chilijski pow iązane z zaku­

pem nieruchom ości, w przypadku przedsiębiorstw jest możliwe tylko w przypadku, gdy przedsiębiorstwo jest zarejestrow ane w Chile.

Kolejne bariery w dostępie do rynku mogą wiązać się z chilijskim systemem za­

mówień publicznych. Nie jest to jednak bariera uderzająca bezpośrednio w ekspor­

terów, planujących wejście na rynek chilijski. System zam ówień publicznych doty­

czy zarów no przedsiębiorców chilijskich, jak i zagranicznych. Instytucją odpowie­

dzialną za funkcjonowanie systemu zamówień publicznych jest Urząd ds. Zam ó­

wień Publicznych (Dirección de Compras Públicas). Ogłaszanie zapotrzebow ania oraz zaw ieranie kontraktów na dobra i usługi dla sektora publicznego m a miejsce na rynku on-line, który nazywa się ChileCompra. Portal www.chilecompra.cl po­

zwala każdej osobie czy przedsiębiorstw u, chilijskiemu czy zagranicznem u, brać udział w systemie. ChileProvecdores jest platform ą zintegrow aną z ChileCompra.

Stanowi Oficjalny Elektroniczny Rejestr Dostawców w ram ach zam ów ień publicz­

nych. Rejestr ten pozwala stwierdzić wiarygodność dostawców. W rejestrze m ogą zamieścić swoje dane osoby fizyczne i praw ne, Chilijczycy i obcokrajowcy, um iesz­

czają w serwisie w prosty sposób zaśw iadczenia o prowadzonej przez siebie działal­

ności handlowej i inne wym agane dokumenty.

Jedną z b arier jest również system ochrony własności przemysłowej i intelektu­

alnej. Instytucją odpowiedzialną za ochronę własności przemysłowej i intelektual­

nej jest Krajowy Instytut W łasności Przemysłowej (Instituto Nacional de Propiedad Industrial - INAPI, www.inapi.cl), który jest kom petentny w dziedzinie znaków fir­

mowych i patentów. Znaki firmowe m uszą być zarejestrow ane w Rejestrze Znaków Firmowych w D epartam encie W łasności Przemysłowej, M inisterstw a Gospodarki.

Należy zwrócić uwagę na fakt, że rejestracja znaku firmowego za granicą nie uprawnia do wnoszenia żadnych skarg, jeśli dana m arka nie jest oficjalnie zareje­

strowana w Chile. Znaki firmowe rozpoznaw ane na całym świecie m ogą liczyć na priorytetowe traktow anie. Jeśli dana m arka jest powszechnie rozpoznaw ana, p ro ­ ces rejestracji powinien przebiegać spraw niej. Używanie znaku firmowego nie jest

Izabela Jonek-Kowalska, Aneta M ichalak - Prognozowanie kierunków internacjonalizacji na przykładzie...

konieczne, aby obowiązywała zasada wyłączności na dany znak firmowy. Znak fir­

mowy jest rejestrowany na okres 10 lat. W celu przedłużenia tego okresu, należy złożyć odpowiednie podanie przez upływem okresu obowiązywania wyłączności na dany znak firmowy. Kwestie przestrzegania praw własności intelektualnej pozostają tem atem spornym w stosunkach Chile z Unią Europejską (farmaceutyki, muzyka, program y kom puterowe). W 2007 roku United States Trade Representantive (USTR) umieścił Chile na tzw. Priority Watch List, która jest spisem państw, gdzie nie są przestrzegane praw a własności intelektualnej.

W ostatnim 20-leciu w Chile obserwuje się spadek produkcji i zużycia węgla kamiennego. Wydobycie spadło w tym czasie z poziom u ponad 2 m in ton rocznie do około 600 tys. ton. Jednocześnie systematycznie rośnie wielkość im portu węgla, któ­

ry osiągnął w ostatnich latach poziom 7-8 min ton rocznie. Spadek wydobycia odbi­

ja się negatywnie na popycie na maszyny górnicze. Niemniej jednak, jak już zazna­

czono, z powodu kryzysu sektora gazowego w Argentynie i ograniczeń dostaw gazu ziemnego z tego kraju, Krajowa Komisja Energetyczna (CNE) spodziewa się w naj­

bliższej przyszłości wzrostu produkcji i im portu węgla. W związku z tym ocenia się, że rola węgla kam iennego w produkcji energii elektrycznej może w przyszłości wzrosnąć. Jest to szansa na rozwój przedsiębiorstw górniczych i w zrost popytu na maszyny górnicze.

Można również upatryw ać szansy wejścia na rynek chilijski w formie inwestycji zagranicznych. Rząd Chile Dekretem nr 18248 z dnia 13 grudnia 1983 roku za­

twierdził nowe praw o górnicze („Miting Code"), które jest skonstruow ane tak, aby zachęcać kapitał zagraniczny do inwestow ania w sektor górniczy Chile.

Szansą na wejście na rynek chilijski są także planow ane projekty górnicze w Chi­

le. Na terenie całego kraju jest planow anych obecnie kilkadziesiąt przedsięwzięć inwestycyjnych, dotyczących górnictw a m inerałów metalicznych. Rząd chilijski w pełni popiera te projekty, zwłaszcza produkcja węgla staje się w ażną kwestią dla tego kraju.

W ostatnich latach wydano uchwały zezwalające na budowę kilku elektrowni, które mogą wykorzystywać węgiel. Przewiduje się, że zużycie węgla w kraju podwoi się w ciągu następnych 5 lat. Chile obecnie im portuje 96% całości zapotrzebow ania na węgiel, głównie z Australii i Kolumbii. Z perspektywy rozwoju rodzimego tynku węgla kam iennego w Chile, na uwagę zasługuje zwłaszcza jeden z projektów, nazy­

wany „Isla Riesco”. Projekt ten m a pom óc zmniejszyć uzależnienie od zagranicz­

nych dostaw ców węgla naw et do 70%. Isla Riesco jest zlokalizowane 70 km na północ od Punta Arenas, na wyspie Riesco Island (rysunek 6.9).

Rezerwy węgla kamiennego w Isla Riesco wynoszą według wstępnych badań około 1 mld ton metrycznych. Projekt zakłada eksploatację m etodą odkrywkową czterech istniejących złóż węgla oraz budow ę portu morskiego, który będzie w pełni zmechanizowany i przystosowany do załadunku i wysyłek węgla. Realizacja projek­

tu pozwoliłaby obniżyć im port węgla przez Chile o 30%. W pierwszym okresie po zakończeniu budowy kopalni i portu, planuje się, że w artość wydobycia osiągnęłaby

1 1 0 ^CeDeWu.pl

R o z d z ia ł 6. C h ile ja k o p rz y c zó łe k d la p o łu d n io w o a m e r y k a ń sk ie j in te r n a c jo n a liz a c ji p o lsk ic h ...

prawie 4 min ton węgla rocznie. Byłby on wysyłany n a północ, do elektrowni zloka­

lizowanych w pobliżu większych aglom eracji miejskich. Wydobycie, po osiągnięciu pełnych zdolności produkcyjnych, jest szacowane na około 6 min ton węgla rocznie.

Projekt Isla Riesco jest wspólnym przedsięw zięciem konsorcjum dwóch firm: Copec i Ultramar, mających wieloletnie doświadczenie w górnictwie, zwłaszcza w regio­

nie Magallanes.

Poza Isla Riesco planuje się jeszcze wiele innych projektów górniczych w Chi­

le. Dotyczą one głów nie górnictw a m inerałów m etalicznych. W tym sektorze producenci m aszyn górniczych pow inni rów nież poszukiw ać szansy w ejścia na rynek chilijski. W śród planow anych projektów inw estycyjnych w górnictw ie wy­

mienić m ożna:

• Explotación Sulfuros Radom iro Tomic,

• Gabriela M istral Expansion,

• Hierro Atacama II Cerro Negro Norte,

• Los Bronce Expansion,

Polscy producenci maszyn górniczych m ają szansę zaistnieć, zarów no w projek­

cie Isla Riesco, jak też w wielu innych realizowanych i planow anych do realizacji na najbliższe lata.

Dużą szansą dla polskich eksporterów są strefy wolnocłowe. Jedna z nich po­

wstała w Iquique w 1975 roku, w celu w spierania rozwoju gospodarczego na pół­

nocnym obszarze Chile, m.in. poprzez stw orzenie miejsc pracy (obecnie zatrudnia 30 tys. osób) oraz integrację gospodarczą z pozostałymi regionam i Chile i państw a­

mi ościennymi. Stała się ona ważnym ośrodkiem handlu zagranicznego dla krajów regionu, takich jak Argentyna, Brazylia, Paragwaj, Peru i Boliwia. W ewnątrz strefy działa około 1800 firm z 70 krajów. Obrót tow arów jest zwolniony z cła i podatków,

CeDeWu. P L _{1 1 1}

Izabela Jonek-Kowalska, Aneta M ichalak - Prognozowanie kierunków internacjonalizacji na przykładzie...

a roczna sprzedaż wynosi około 6 mld USD. Towary m ogą być przechowywane, przetw arzane, wykańczane lub sprzedaw ane bez ograniczeń. Firmy działające w strefie otrzym ują następujące korzyści podatkow e i celne:

• zwolnienie z zapłaty podatku podstawowego (19%),

• zwolnienie z płatności VAT za operacje prow adzone w ram ach system u strefy,

• zwolnienie z płatności VAT za usługi świadczone na terytorium strefy.

N abyw ca kupujący tow ary w strefie o w arto ści powyżej 1000 USD, z p rzezn a­

czeniem do obrotu na rynku, jest zobow iązany uiścić opłaty podatkow e i celne.

S trefa w olnocłow a znajduje się rów nież w P un ta Arenas (Zona Franca de Pun­

ta Arenas).

W podobny sposób są tw orzone zachęty wejścia na rynek w zapisach tzw. Dekre­

tu 600 (Decreto Ley 600 Estalulo de la Inversión Extranjera), dotyczącego m echani­

zmu inwestycji zagranicznych, który gw arantuje określone praw a i przynosi korzy­

ści zagranicznym inwestorom, np. niezm ienność stawki podatkowej przez okres 10 lat. Wiele zagranicznych firm zainw estowało w Chile wykorzystując te zapisy, stanow ią one szansę także dla polskich eksporterów.

Kolejne szanse dla polskich eksporterów stw arzają bezpośrednie inwestycje za­

graniczne (BIZ). Sektory, do których trafiło najwięcej BIZ to górnictwo, elektrycz­

ność, woda i gaz, usługi, przemysł, tran sp o rt i telekom unikacja. BIZ pochodziły głównie z USA (60%), Hiszpanii, Kanady, Wielkiej Brytanii. Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w 2011 roku wyniosły 13,8 mld USD. Największe inwestycje zrealizo­

wano w następujących sektorach: górnictwo - 33% elektryczność, woda i gaz - 19,3%, usługi finansowe - 9,4%, usługi kom unikacyjne - 9,3%.