Bariery i szanse wejścia na rynek dla polskich producentów

W grudniu 2011 roku Chiny obchodziły dziesiątą rocznicę w stąpienia do WTO.

W tym okresie doszło do znacznej liberalizacji wymiany zagranicznej i w arunków dla inwestycji zagranicznych. Specyfika państw a chińskiego, w tym odm ienność językowa i kulturowa, nieprzejrzystość obowiązujących regulacji, zróżnicow anie warunków gospodarczych na poziom ie ogólnokrajowym i lokalnym, istniejące n a­

dal barier)' taryfowe i pozataryfowe, rozbudow ane procedury adm inistracyjne, brak wdrożonej skutecznie ochrony własności intelektualnej, stw arzają duże trudności przedsiębiorcom próbującym wejść na rynek chiński ze swoimi tow aram i lub p ra ­ gnącymi inwestować na tym rynku.

Jedną z poważniejszych b arier m akroekonom icznych dla eksportu towarów i usług jest polityka kursu walutowego. Utrzymywanie zaniżonego kursu waluty krajowej względem głównych w alut m iędzynarodowych jest istotnym elem entem strategii rozwoju gospodarczego pobudzanego eksportem . W lipcu 2005 roku Chiny odeszły od polityki kursu sztywnego i wprowadziły kurs regulowany (managed flo- aling) względem koszyka walut. Od tego czasu doszło do aprecjacji chińskiej waluty względem głównych w'alut światowych. W ciągu kolejnych 3 lat od podjęcia refor­

my kursowej (do w rześnia 2008 roku) kurs waluty chińskiej zwiększył w artość względem USD o ponad 21% i praw ie 13% wrzględem jena japońskiego, ale pozostał praktycznie niezmieniony względem euro. W okresie kryzysu światowego doszło do deprecjacji kursu waluty chińskiej względem euro, co pogorszyło pozycję konkuren­

cyjną eksporterów z UE na tynku chińskim. Niedowartościowany kurs chińskiej waluty stw arza dodatkow ą zachętę dla chińskich eksporterów i stanow i przeszkodę

1 3 2 CeDeWu.pl

R o z d z ia ł 7. K r y ty c z n a o c e n a m o ż liw o ś c i in te r n a c jo n a liz a c ji d z ia ła ln o ś c i p o ls k ic h p ro d u ce n tó w ...

w postaci obniżonej konkurencyjności dla eksporterów europejskich. N iedow arto­

ściowany kurs waluty chińskiej, poprzez zakłócenie relacji cenowych, uniem ożliwia osiągnięcie równowagi bilansu handlowego Chin z ich partneram i handlow ym i63.

Kolejną b a rie rą m akroekonom iczną są taryfowe warunki wejścia na rynek chiński, takie jak: taryfa celna, procedury celne, w ycena w artości celnej i reguły pochodzenia. Średni poziom taryfy celnej Chin wynosi 9,5%, a stosow ane stawki zbliżone są do staw ek związanych zobow iązaniam i handlow ym i w WTO. Jednak taryfa celna im portow a charakteryzuje się dużym zróżnicow aniem i zaw iera aż 60 różnych w artościow o stawek. Taryfa celna rozróżnia „stawki knu" i „stawki pozo­

stałe”. Ta o statnia kategoria dzieli się na „stawki preferencyjne wynikające z um ów handlow ych”, „specjalne staw ki preferencyjne” i „stawki ogólne”. Ponadto wystę­

pują staw ki celne określone dla kontyngentów taryfowych. Dla większości powyż­

szych staw ek celnych (z wyłączeniem stawek ogólnych) Komisja Celna Rady Pań­

stwa może w prow adzać na określony czas i dla zdefiniowanych pozycji to w aro ­ wych „stawki celne tymczasowe".

Stawki celne związane dla maszyn i urządzeń wynoszą średnio 8,5% (maszyny i urządzenia nieelektryczne), 9% (maszyny i urządzenia elektryczne) oraz 12,2%

(pozostałe maszyny i urządzenia). Maksymalne stawki związane dla tych grup p ro ­ duktów to 35%.

W 2005 roku rozpoczęto reform owanie systemu procedur celnych. Przed tą datą im porter zarejestrow any w ew nątrz terytorium był zobowiązany do przejścia proce­

dur wstępnych w porcie, a następnie musiał złożyć deklarację w urzędzie celnym przeznaczenia towarów. Obecnie im porter lądowy składa deklarację celną tylko w urzędzie swojego m iejsca rejestracji. Utrzymany jest obowiązek rejestracji zarów ­ no importerów, jak i eksporterów w M inisterstwie Handlu lub upoważnionych pla­

cówkach, przed wypełnieniem deklaracji celnej. Deklaracje są składane w formie papierowej i elektronicznej, osobiście, bądź przez upoważnione podmioty. Ponadto, w grudniu 2005 roku wprow adzono instytucję inspekcji przedwysyłkowej, która do­

tyczy niektórych tow arów ze względu na bezpieczeństwo narodow e, tow arów o du­

żej w artości lub zaaw ansow anych technologicznie; urządzeń o dużych gabarytach (powyżej określonej wysokości, długości lub wolumenu); m ateriałów odpadowych używanych jako surow ce oraz niektórych używanych produktów elektronicznych, które m ogą zagrażać zdrow iu publicznem u lub środowisku naturalnem u. Jako cel wprowadzenia PSI władze podały m.in.: ochronę zdrowia publicznego, popraw ę sytuacji fitosanitarnej, ochronę środowiska naturalnego, zapobieganie w prow adze­

niu do Chin podróbek tow arów markowych.

Wycena wartości celnej w im porcie jest dokonywana na podstawie faktycznej wartości transakcyjnej, z uwzględnieniem kosztów transportu, ubezpieczenia i in­

nych zwyczajowych opłat. W przypadku, kiedy nie jest możliwe ustalenie wartości transakcyjnej, w artość celna jest ustalana jed n ą z metod, według następującej

kolej-63 China's Currency Policy Explained, A rthur R. Kroeber, The Brookings Institution, 2011.

Izabela Jonek-Kowalska, Aneta M ichalak - Prognozowanie kierunków internacjonalizacji na przykładzie...

ności: jako w artość transakcyjna produktów identycznych; w artość transakcyjna produktów podobnych, w artość szacunkow a, w artość kalkulacyjna, w artość okre­

ślona w sposób racjonalny.

Kolejna bariera taiyfow a to reguły pochodzenia. Chiny stosują zarów no prefe­

rencyjne, jak i nieprefcrcncyjnc reguły pochodzenia towarów. W przypadku tow a­

rów wytworzonych w więcej niż jednym kraju, za kraj pochodzenia przyjmuje się ten, w którym miało miejsce zasadnicze przetworzenie. Przez zasadnicze przetw o­

rzenie produktu rozum ie się bądź zm ianę grupy taryfowej, zgodnie z chińską klasy­

fikacją celną, bądź przetw orzenie zapew niające co najmniej 30% udział w artości dodanej w ogólnej wartości produktu.

Preferencyjne reguły pochodzenia są stosow ane względem tow arów im portow a­

nych z krajów, z któiym i Chiny zawarły różnego rodzaju regionalne lub bilateralne porozum ienia handlowe oraz do części im portu krajów najmniej rozwiniętych (LDC). Chiny zawarły 14 porozum ień o wolnym handlu, które obejm ują łącznie 31 krajów, w tym m.in. z Chile (2006), Pakistanem (2007), Peru (2009), Nową Zelan­

dią (2008), Singapurem (2008). Negocjowane są kolejne porozum ienia z Australią, Norwegią, Islandią i Unią Celną Afiyki Południowej. Kryteria preferencyjnych reguł pochodzenia są zróżnicow ane dla poszczególnych porozum ień, a naw et dla po­

szczególnych grup towarowych, co niekiedy jest uw ażane za dodatkowe skom pliko­

wanie reżim u handlow ego Chin, utrudniające przejrzystość regulacji handlowych.

Wśród m akroekonom icznych b arier pozataryfowych szeroko są stosow ane licen­

cje importowe, zarów no nieautom atyczne, jak i autom atyczne. Dotyczą one na rów ­ nych zasadach wszystkich państw członkowskich WTO i państw spoza tej organiza­

cji. Listy produktów objętych licencjonowaniem nieautom atycznym w im porcie są ogłaszane w każdym roku. N a przykład w 2009 roku nieautom atycznym licencjono­

waniem były objęte produkty, takie jak; substancje szkodliwe dla warstw y ozonowej, niektóre stare produkty m echaniczne i elektroniczne i inne. Przedsiębiorca zainte­

resowany eksportem do Chin jest zobowiązany wystąpić o pozwolenie im portowe, a następnie o licencję im portow ą. Po otrzym aniu pozwolenia importowego, licencja jest wydaw ana autom atycznie z ważnością na dany rok kalendarzowy' i możliwością przedłużenia maksymalnie na 3 miesiące. Licencje im portow e autom atyczne funk­

cjonują w celu m onitorow ania im portu niektórych produktów dla celów statystycz­

nych. Instrum entem były objęte głównie drób, oleje roślinne, tytoń, nawozy che­

miczne, węgiel, kauczuk naturalny, rudy żelaza, ropa naftowa i produkty naftowe, stal, maszyny, akcesoria sam ochodowe i statki.

Kolejną b a rie ra pozataryfow ą jest monopol państwowy w zakresie handlu nie­

którymi produktam i. Ustawa o handlu zagranicznym z 2004 roku daje praw o obejm ow ania im portu niektórych produktów m onopolem handlu zagranicznego, w celu zapew nienia stabilnej podaży na rynku krajowym , stabilizacji cen, bezpie­

czeństw a żywnościowego oraz ochrony środow iska n aturalnego i zasobów nieod­

nawialnych. W 2009 roku produktam i im portow anym i przez państw ow e przedsię­

biorstw a handlow e były: ziarna pszenicy, kukurydzy i ryżu, cukier, baw ełna,

na-D£rasssH3HB0s»Beaam8Bi

1 3 4 CeDeWu.pl

wozy chem iczne, tytoń oraz ropa naftow a i produkty naftowe. Na przykład, tytoń jest im portow any tylko przez jedno przedsiębiorstw o państw ow e (the China N a­

tional Tobacco Im po rt & E xport Group Corporation). Pozostałe produkty objęte m onopolem państw a m ogą być sprow adzane zarów no przez przedsiębiorstw a państwowe, jak i przedsiębiorstw a niepaństw ow e, ale po spełnieniu określonych warunków, polegających na przyznaniu rocznych kwot ilościowych przez M ini­

sterstw o H andlu. Większość produktów objętych m onopolem handlu państw ow e­

go jest rów nież objęta kontyngentam i taryfowymi, które są w większości alokow a­

ne do przedsiębiorstw państw owych.

Innym rodzajem bariery pozataryfowej są zakazy im portowe. W mocy są utrzy­

mywane zakazy im portow e uzasadnione względami interesu publicznego, ochrony środowiska naturalnego oraz wynikające ze zobowiązań międzynarodowych. Zaka­

zane produkty w im porcie są um ieszczone na liście publikowanej przez M inister­

stwo H andlu lub inne odpowiednie władze krajowe, jak G eneralna Adm inistracja Celna (General Customs Administration), Generalna Administracja N adzoru Jako­

ści, Inspekcji i K w arantanny (the General Administration of Quality Supervision, Inspection and Q uarantine, AQSIQ) lub M inisterstwo Ochrony Środowiska.

W 2009 roku im port produktów objętych 52 grupam i taryfowymi (8-cyfrowymi HS) był całkowicie zakazany, a produkty z 528 innych grup taryfowych były częścio­

wo zakazane. Na liście zakazów importowych znalazły się niektóre produkty pocho­

dzenia zwierzęcego, produkty chemiczne, surowce m ineralne, skóry surowe, odpa­

dy skórzane, używana odzież, używane maszyny i urządzenia elektroniczne, używa­

ne środki transportu, opium. Zakazem tymczasowym mogą być objęte produkty ze względów na ochronę zdrow ia zwierząt, roślin i bezpieczeństwo ludzi. Na przykład, Chiny wprowadziły zakaz im portu niektórych produktów mięsnych z krajów obję­

tych epidem ią ptasiej grypy lub innych chorób odzwierzęcych.

Inwestorzy zagraniczni za istotną barierę w prow adzeniu działalności gospo­

darczej n a rynku chińskim uznają politykę fiskalną. Skom plikowane przepisy p o ­ datkowe powodują, że specjaliści od rynku chińskiego przed przystąpieniem do jakiegokolwiek przedsięw zięcia lub ustaleń finansowych zalecają skorzystanie z profesjonalnych usług doradczych. W Chinach funkcjonuje 29 różnych podat­

ków, przedsiębiorstw a zagraniczne i cudzoziemcy podlegają 17 podatkom . Z punk­

tu widzenia inw estora do najważniejszych podatków należy zaliczyć: podatek do­

chodowy od osób praw nych, VAT o raz podatek od działalności gospodarczej. Im ­ port produktów , poza cłam i, obciążony jest również VAT i akcyzą. Zasadniczo stawki podatkow e obow iązują zarów no na produkty krajowe, jak i im portow e.

Podstawowymi staw kam i VAT są 17% i 13%. Na niektóre wyroby (np. gaz ziemny chemikalia, nawozy sztuczne, olej jadalny roślinny, książki, czasopism a) stosow a­

na jest staw ka obniżona, która wynosi 13%. W 2009 roku podwyższono z 13% do 17% staw kę podatku na surow ce m ineralne (węgiel, alum inium , miedź) i jed n o ­ cześnie obniżono do 3% staw kę podatku dla małych przedsiębiorstw . W tym sa ­ mym roku zmodyfikowano sposób naliczania podatku, przesuw ając obowiązek

R o z d z ia ł 7. K r y ty c zn a o cen a m o ż liw o ś c i in ter n a c jo n a liz a cji d z ia ła ln o ś c i p o ls k ic h p ro d u ce n tó w ...

Izabela Jonek-Kowalska, Aneta M ichalak - Prognozowanie kierunków internacjonalizacji na przykładzie...

podatkow y ze sfery produkcji do sfery konsum pcji. Umożliwiono odliczanie p o ­ datku naliczonego od środków trw ałych od podatku obciążającego produkty final­

ne. R eform a m iała na celu elim inację zjaw iska kaskadow ego naliczania podatku w fazie produkcji. Eksporterzy korzystają z praw a do zwrotu VAT, jednakże poda­

tek ten nie zawsze jest zw racany w pełnej wysokości. Im port produktów p rzezna­

czony do przetw órstw a w specjalnych strefach i następnie eksportow anych może korzystać ze zwolnień lub ulg w VAT.

Poza VAT, produkcja i handel są obciążone dwom a innymi podatkam i pośredni­

mi: podatkiem konsumpcyjnym o charakterze akcyzowym (consumption tax) i po­

datkiem od działalności gospodarczej (business tax). Wszystkie podm ioty oraz osoby fizyczne św iadczące usługi (za wyjątkiem usług przetw órstw a lub naprawy) lub któ­

re dokonują transferu w artości niem aterialnych i prawnych lub m ajątku nierucho­

mego w Chinach podlegają opodatkow aniu od działalności gospodarczej. Do usług podlegających opodatkow aniu należą między innymi transport, budownictwo, fi­

nanse i ubezpieczenia, usługi pocztowe i telekomunikacyjne, działalność kulturalna i sportow a oraz przedsięw zięcia i usługi rozrywkowe. Stawka ogólna podatku od działalności gospodarczej wynosi 5%.

W przypadku takich branż, jak transport i budownictwo, a także dla usług tele­

komunikacyjnych i pocztowych staw ka podatku business tax wynosi 3%. Podatek od działalności gospodarczej jest form ą podatku obrotowego, przy którym w całym łańcuchu dostaw nie są dozwolone żadne odpisy. Podatek konsumpcyjny jest pobie­

rany od niektórych produktów wytwarzanych w kraju, jak i z im portu. W przypadku eksportu podatek podlega całkowitem u zwrotowi. Stawki podatku mogą być różni­

cowane w celu realizacji określonej polityki, np. oszczędzania zużycia produktów energetycznych lub dla ochrony środow iska naturalnego. W zależności od kategorii dóbr, staw ka podatkow a w aha się od 3% do 45%.

Od 1 stycznia 2008 roku ujednolicono stawkę podatku dochodowego na pozio­

mie 25% dochodu netto (przychody pom niejszone o koszty uzasadnione) dla wszyst­

kich podmiotów, zarów no krajowych, jak i zagranicznych. Ponadto, z szerokiego w achlarza innych obciążeń podatkowych różnych rodzajów działalności lub inwe­

stycji m ożna wymienić np. podatek od umów praw nych, podatek od nieruchomości, podatek od wzrostu wartości gruntu, opłata skarbowa, podatek edukacyjny, miejski podatek konserwacji i budowy, podatek od działalności w dziedzinie kultury oraz różne podatki związane z górnictwem , podatki sam ochodowe oraz składki na ubez­

pieczenie społeczne.

Część zagranicznych przedsiębiorstw uważa, żc system poboru VAT w Chinach nadal jest dyskryminacyjny względem podm iotów spoza Chin. Chińscy producenci często unikają płacenia VAT, bądź to w wyniku „nieszczelnego” systemu poboru podatku, bądź w wyniku specjalnych porozum ień z władzami, a naw et w wyniku przestępstw podatkowych. N atom iast konkurujące produkty pochodzące z im portu podlegają obowiązkowemu podatkowi.

R o z d z ia ł 7. K ry ty c zn a o c en a m o ż liw o ś c i in ter n a c jo n a liz a cji d z ia ła ln o ś c i p o ls k ic h p ro d u c e n tó w ...

Podsumowując m akroekonom iczne bariery w dostępie do rynku chińskiego, na­

leży zwrócić jeszcze uwagę na politykę rozwoju gospodarczego Chin i jej konse­

kwencje dla polskich eksporterów. Cele tej polityki m ożna określić jako dążenie do rozwoju rodzimych zdolności wytwórczych przy wykorzystaniu zagranicznych technologii, surow ców i kapitału. Ponadto, określa się branże traktow ane prioryte­

towo (np. przemysł samochodowy'), gdzie inw estor zagraniczny nie może posiadać większości kapitału lub sektor budowlany, w którym trzeba wykazać się długolet­

nim doświadczeniem na rynku by móc ubiegać się o realizację projektów. Konse­

kwencją tego są, przykładowo, wyższe wymogi przy zakładaniu firm handlowych z kapitałem zagranicznym w niektórych branżach, czasochłonne procedury certyfi­

kacji wyrobów przemysłowych czy też zakazy im portu szeregu artykułów rolno- -spożywczych. Za to dużo łatwiej jest kupić gotowe wyroby przemysłowe, sprzedać surowce, a naw et dostarczyć technologię.

Kolejna grupa b arier to bariery specyficzne. Podstawową barierą dla inwesto­

rów zagranicznych w Chinach jest specyfika i odmienność kulturowa kraju, wzorce zachowań i tradycje, które są odm ienne od świata europejskiego oraz język, którego nieznajomość utrudnia efektywne funkcjonowanie na tynku chińskim. Brak znajo­

mości języka uniem ożliwia rozum ienie przepisów i zasad funkcjonowania. Tłum a­

czenia na język angielski dotyczą przew ażnie tylko głównych tekstów. Problem ten występuje przy przetargach publicznych, gdzie niemożność zapoznania się ze szcze­

gółowymi w arunkam i uczestnictw a praktycznie eliminuje zagraniczne firmy.

Poza barierą językową, problem em często jest rozproszenie obowiązujących re­

gulacji w różnych źródłach, do których dotarcie nie zawsze jest łatwe. Rozpoczęcie działalności gospodarczej w Chinach przeważnie wymaga dokonania rejestracji i uzyskania różnego rodzaju pozwoleń administracyjnych. Niektóre dziedziny go­

spodarki są niedostępne dla podm iotów zagranicznych i pozostają zarezerw ow ane dla firm lokalnych64. Rynek chiński jest dość trudny do zdobycia. Obok bariery języ­

kowej bardzo często pojaw iają się liczne bariery obyczajowe i kulturowe, począw ­ szy od znaczenia symboli, gestów i prow adzenia rozmowy, po odm ienności w zarzą­

dzaniu pracow nikam i.

Wśród najważniejszych przeszkód pozataryfowych w dostępie do rynku chiń­

skiego należy wymienić: nieprzejrzyste przepisy prawne, postępowania ochronne i dumpingowe, a także reguły standaryzacji, certyfikacji i norm technicznych. Pro­

wadzenie działalności w Chinach wymaga ciągłej obserwacji rynku i zmieniających się procedur praw nych. Sukcesy gospodarcze w Chinach zależą od współpracy z partneram i lokalnymi. Praktycznie nie jest możliwe bezpośrednie wejście na ry­

nek bez pomocy lokalnych partnerów .

Nawiązanie kontaktów partnerskich wymaga dłuższych, zorganizowanych dzia­

łań i stopniowego zdobycia zaufania. Dla osiągnięcia sukcesów gospodarczych w Chi­

nach należy zachować cierpliwość, wykazywać subtelność i podejm ować

długo-M Na przykład w sektorze telekomunikacyjnym od 2001 roku podm ioty zagraniczne uzyskały tylko 23 licencje na 22 tys. wszystkich wydanych w tym czasie.

1 3 7 C E DeWu. P L

Izabela Jonek-Kowalska, Aneta M ichalak - Prognozowanie kierunków internacjonalizacji na przykładzie...

okresowe działania. Osoby o tradycjach europejskich, przyzwyczajone do szybkich działań i efektów, m ają małe szanse powodzenia w w arunkach chińskich.

Jedną z głównych b arier dla inwestycji zagranicznych firm w Chinach jest nie­

dostateczna ochrona własności intelektualnej. Chiny od daw na były oskarżane 0 naruszanie praw intelektualnych. Stąd władze Chin podjęły działania m ające na celu dostosow anie regulacji krajowych do postanow ień aktów międzynarodowych.

W latach 2000 i 2001 Chiny dokonały modyfikacji regulacji krajowych w tej dziedzi­

nie. Zmiany objęły praw o patentowe, praw o o znakach handlowych, ustaw ę o p ra ­ w ach autorskich, regulacje dotyczące ochrony program ów kom puterowych. W ła­

dze Chin podjęły również działania mające na celu w drożenie nowych regulacji w życie. O ile wprow adzone zmiany regulacji doprowadziły generalnie do ich zgod­

ności z praw em międzynarodowym, to ich egzekwowanie w praktyce wciąż stanow i poważny problem. Powszechny jest nadal proceder podrabiania tow arów m arko- wych, piractw a i innych form naruszania praw własności.

Brak jest należytej koordynacji działań między poszczególnymi w ładzam i m ini­

sterialnym i i agencjami wyspecjalizowanymi, niedostateczne są szkolenia, ograni­

czone nakłady finansowe przeznaczone na ten cel, nieprzejrzysty pozostaje proces w drażania praw a. Powszechne są przypadki lokalnego protekcjonizm u i korupcji.

Kolejną barierą specyficzną są standardy i norm y oraz wym agania techniczne.

W Chinach są stosowane 4 rodzaje standardów : narodow e, zawodowe, lokalne 1 standardy ustanaw iane przez przedsiębiorstwa. Trzy pierwsze rodzaje standardów mogą mieć charakter norm obowiązkowych lub dobrowolnych. Około 15% wszyst­

kich standardów m a charak ter obowiązkowy. W pewnych w arunkach standardy dobrowolne mogą stać się obowiązkowymi. N adrzędną rangę m ają standardy n aro ­ dowe. Nowo przyjęte standardy narodow e autom atycznie zastępują standardy lo­

kalne i zawodowe. Zagraniczne firmy krytykują złożoność i nieprzejrzystość stan ­ dardów fakultatywnych.

Wśród b arier specyficznych wymienia się również san itarn e i fitosanitarne środ­

ki ochrony rynku. AQSIQ jest instytucją regulującą zakres stosow ania środków sa­

nitarnych i fitosanitarnych. Określa produkty objęte obowiązkiem inspekcji. Przed­

stawiciele zagranicznych firm wyrażają pogląd, że standardy stosow ane są w spo­

sób nieprzejrzysty i bez wyraźnych podstaw naukowych. Środki te posłużyły m.in.

do ograniczenia im portu mięsa wołowego, drobiu i wieprzowiny oraz produk­

tów ogrodnictwa.

Kolejna bariera specyficzna to obowiązki certyfikacyjne, akredytacyjne i ozna­

czania towarów. W Chinach obowiązuje system obowiązkowej certyfikacji produk­

tów i m arek handlowych (China Compulsory Certiftcation - CCC). Bez uzyskania certyfikatu CCC produkty nie mogą być w prow adzane na rynek chiński (ani im por­

towane). System ten uznawany jest za nieprzejrzysty ze względu na brak wyraźnej informacji o zakresie towarowym obowiązywania oraz z powodu przewlekłych p ro ­ cedur. Brak jest regulacji umożliwiających uznaw anie certyfikatów zagranicznych posiadanych przez firmy eksportujące do Chin. Szereg produktów, m.in. żywność,

1 3 8 CeDeWu.p l

lekarstwa, kosmetyki podlega obowiązkowi etykietowania i oznaczania. Etykiety muszą być w języku chińskim. Zwolnione z tego obowiązku są jedynie towary wy­

tworzone w Chinach i przeznaczane na eksport.

Analizując natom iast perspektywiczną branżę ochrony środow iska z punktu wi­

dzenia polskich eksporterów, w arto podkreślić, iż w zakresie potrzeb energetycz­

nych Chin, jak i podejm owanych zobowiązań na forum m iędzynarodowym w zakre­

sie ograniczenia emisji dwutlenku węgla, coraz większe znaczenie chińska adm ini­

stracja będzie przywiązywać do rozwoju odnawialnych źródeł energii. Z pewnością bardzo istotnym kierunkiem będzie również rozwój czystych technologii spalania węgla. Postępująca urbanizacja kraju powoduje, iż istotnym problem em stanie się

stracja będzie przywiązywać do rozwoju odnawialnych źródeł energii. Z pewnością bardzo istotnym kierunkiem będzie również rozwój czystych technologii spalania węgla. Postępująca urbanizacja kraju powoduje, iż istotnym problem em stanie się

W dokumencie Prognozowanie kierunków internacjonalizacji na przykładzie branży maszyn i urządzeń górniczych (Stron 133-146)