Charakterystyka branży maszyn i urządzeń górniczych w Polsce

B ranża maszyn i urządzeń górniczych to rynek silnie powiązany z przemysłem wydobywczym. W Polsce z uwagi na wieloletnią tradycję oraz strategiczne znacze­

nie dla kraju jest to lynek związany przede wszystkim z górnictwem węgla kam ien­

nego. Duże znaczenie dla tego iynku m a także wydobycie węgla brunatnego oraz miedzi. Polska jest bowiem liczącym się w świecie producentem tych surowców.

Odbiorcy krajowi stanow ią dla branży maszyn górniczych stosunkowo stabilne i pewne źródło zbytu produktów oraz usług.

S truk tura branży jest zróżnicow ania w zależności od rodzaju oferowanych p ro ­ duktów i usług. Można w niej wydzielić rdzeń, który stanow ią producenci maszyn i urządzeń dostarczanych przede wszystkim na potrzeby górnictw a oraz przedsię­

biorstw a o bardziej uniwersalnym charakterze, będące dostaw cam i maszyn i u rzą­

dzeń o szerszym niż przem ysł wydobywczy spektrum wykorzystania. Ci ostatni po­

wiązani są z procesam i towarzyszącymi podziemnej eksploatacji: m echanicznym i, elektrycznymi, transportow ym i, wentylacyjnymi, klimatyzacyjnymi czy zapew niają­

cymi bezpieczeństwo wydobycia.

W yposażenie charakterystyczne dla górnictw a, to: kom bajny ścianow e i chod­

nikowe, obudow y zm echanizow ane, kompleksy kom orow o-fiłarow e, ścianow e przenośniki zgrzebłow e, inne przenośniki zgrzebłow e oraz przenośniki taśm ow e.

Dodatkowo, w tej grupie w górnictw ie odkrywkowym m ożna w skazać: maszyny urabiające, ładujące, zw ałujące i dostawcze, z których część jest tożsam a z w ypo­

41 W rozdziale wykorzystano m ateriały pochodzące z Raportu pt. Analiza rynku krajowego oraz potencjału eksportowego na rynki zagraniczne m aszyn i urządzeń górniczych, przygotow anego przez a utorki niniejszej m onografii w ram ach pracy Zespołu Instytutu Ekonomii i Informatyki, Wydziału Organizacji i Z arządzania Politechniki Śląskiej, na zlecenie Polskiej Techniki Górniczej.

CeDeWu.p l 3 5

Izabela Jonek-Kowalska, Aneta M ich a la k -P ro g n o zo w a n ie kierunków internacjonalizacji na przykładzie..,

sażeniem dla branży budow lanej. S przęt wspomagający, dostosow any do potrzeb górnictw a, to: systemy transportow e, napędy hydrauliczne i pneum atyczne, syste­

my wykrywania, pom iaru i kontroli stężenia gazów, systemy wentylacyjne i p rze­

w ietrzania, systemy klim atyzacyjne, sprzęt ratow nictw a górniczego, kable górni­

cze, łańcuchy napędow e do m aszyn i u rządzeń górniczych, urządzenia i narzędzia do małej m echanizacji, u rządzenia łączności i sygnalizacji oraz u rządzenia i sprzęt elektryczny.

Aktualnie w Polsce z przem ysłem wydobywczym w spółpracuje około dziewięciu- set kooperantów, przedsiębiorstw i podm iotów instytucjonalnych. Ponad dwustu to dostawcy maszyn, urządzeń oraz usług na potrzeby górnictwa. Rdzeń branży do­

starczający wyposażenie typowe dla przedsiębiorstw wydobywczych tworzy około czterdziestu firm. Liderami branży są cztery przedsiębiorstw a działające w formie skonsolidowanych grup kapitałowych (rys. 3.1).

Rysunek 3.1. Struktura branży maszyn i urządzeń górniczych w Polsce

Źródło: O pracow anie własne.

Jak już wspomniano, głównymi dostarczycielam i specjalistycznego kapita­

łochłonnego wyposażenia dla przemysłu wydobywczego są cztery przedsiębiorstw a działające w formie podmiotów skonsolidowanych. Są nimi grupy kapitałowe

Fa-3 6 CeDeWu.p l

R o z d z ia ł 3. A n a liza rynku m a szy n i u rzą d zeń g ó rn ic zy c h w w a ru n k a ch w zra sta ją cej...

mur, Kopex, Fasing oraz Bumcch. Ich oferta produktow a i usługowa jest niezwykle bogata i zdywersyfikowana, dzięki czem u przedsiębiorstw a te są w stanie zaspokoić kompleksowo potrzeby swoich odbiorców. Niewątpliwym atutem tych przedsię­

biorstw są ich znaczne rozm iary i wieloletnie doświadczenie, co ułatw ia pozyskiwa­

nie kontrahentów w Polsce oraz m iędzynarodow ą ekspansję. Na rynkach zagranicz­

nych firmy te są dobrze rozpoznaw ane i cenione. Wszystkie wymienione przedsię­

biorstw a są notowane na Giełdzie Papierów W artościowych w W arszawie. Finanso­

we charakterystyki potentatów branży maszyn i urządzeń górniczych zaw arto w tabeli 3.1.

Tabela 3.1. Podstawowe parametry finansowe polskich potentatów maszyn i urządzeń górniczych w latach 2008-2011

Nazwa

Parametr Rok

grupy 2008 2009 2010 2011

Kapitał w łasny [tys. zł] 22 925 25 288 41 853 48 940

OOJ Aktywa ogółem [tys. zt] 41 507 62 548 1 0 0 1 0 4 146 874

E=3 Rentowność kapitałów w łasnych* [%] 26,47 11,89 16,05 14,48

Rentowność aktywów o g ó łe m ** [%] 14,62 4,81 6,71 4,83

Kapitał w łasny [tys. zt] 723 521 665 355 803 760 642 617

=3 Aktywa ogółem [tys. zt] 1 309 310 1 0 53161 1 277 677 1 213 595

LL.ca Rentowność kapitałów własnych [%] 8,18 8,85 9,96 20,03

Rentowność aktywów ogółem [%] 4,52 5,59 6,26 10,60

Kapitał własny [tys. zt] 95 076 100 044 1 0 0 4 1 0 107 667

O) Aktywa ogótem [tys. zł] 80 440 88 436 192 923 215 421

LL.ca Rentowność kapitałów własnych [%] 4,45 4,45 1,91 12,29

Rentowność aktywów ogótem [%] 5,26 5,04 0,99 6,14

Kapitat własny [tys. zt] 1 152 727 1 3 1 9 9 1 6 1 349 454 1 3 7 0 1 7 9 XCU Aktywa ogótem [tys. zt] 1 531 775 1 460 107 1 610 550 1 809 476

o Rentowność kapitatów własnych [%] 0,18 0,60 -0,10 1,44

Rentowność aktywów ogótem [%] 0,14 0,54 -0,08 1,09

* Stosunek zysku netto do kapitału własnego.

** Stosunek zysku netto do aktywów ogółem.

Źródło: O pracow anie w łasne na podstaw ie spraw ozdań finansowych.

W analizow anym okresie bran ża maszyn i urządzeń górniczych rozwija się, o czym św iadczą rosnące przychody ze sprzedaży oraz wyniki finansowe głównych graczy rynkowych przedstaw ione odpowiednio na wykresach 3.1 oraz 3.2.

Zgodnie z danymi przedstaw ionym i na wykresie 3.1 największe przychody w b ran ­ ży osiągają Kopex S.A. oraz Fam ur S.A. Zdecydowanie mniejszy udział w rynku posiadają Fasing S.A. oraz Bumech S.A. W analizowanym przedziale czasowym najtrudniejszym okresem był rok 2009. Było to związane z kryzysem ogólnogospo­

darczym i zaham ow aniem procesów inwestycyjnych w przem yśle wydobywczym

CeDeWu.p l. 37

Izabela Jonek-Kowalska, Aneta M ichalak - Prognozowanie kierunków internacjonalizacji na przykładzie...

Wykres 3.1. Przychody ze sprzedaży liderów polskiej branży maszyn i urządzeń górniczych w latach 2008-2011 [tys* zł]

2011

2010

2009

2008

BHM

□

200 000 400 000 600 000 800 000 1 000 000 1 200 000

□ Kopex a Bumech □ Famur ■ Fasing Źródło: O pracow anie w łasne na podstaw ie spraw ozdań finansowych.

w Polsce i na świecie. W roku 2010 przedsiębiorstw om udało się jednak stopniowo odbudować stan sprzed kryzysu. Zaś rok 2011 przyniósł zdecydow aną popraw ę przychodów ze sprzedaży. W zrost zapotrzebow ania na tradycyjne surow ce energe­

tyczne oraz pobudzenie gospodarki pozwala sądzić, żc rok 2012 będzie rekordowy pod względem przychodów ze sprzedaży dla branży maszyn i urządzeń górniczych w Polsce. Przedsiębiorstw a w tym sektorze osiągają też bardzo dobre wyniki finan­

sowe (wykres 3.2).

-20 000 0 20 000 40 000 60 000 80 000 100 000 120 000 140 000

■ Kopex □ Bumech □ Famur « F a sin g

Źródło: https://www .elsta.pl/pl/2011/10/31/ełsta-sp-z-o-o-klaster-m aszyn-gorniczych/

3 8 CeDeWu.pl

R o z d z ia ł 3. A n a liza ryn ku m a s z y n i u rzą d zeń g ó rn ic zy c h iv w a ru n k a c h w zra sta ją cej...

Najlepsze wyniki finansowe netto w branży realizuje G rupa Fam ur S.A. Pozosta­

łe trzy kluczowe przedsiębiorstw a charakteryzuje niższy poziom zysku netto. Jed ­ nakże w analizowanym okresie jedynie G rupa Kopex S.A. w 2008 roku poniosła stratę. Świadczy to o bardzo dobrej rentow ności sektora, który naw et w okresie kryzysu gospodarczego potrafi działać sprawnie, skutecznie i efektywnie.

W latach 2007-2012 w branży maszyn i urządzeń górniczych obserwuje się nasile­

nie procesów konsolidacyjnych realizowanych przez przedstawionych liderów. Dążą oni do wzmocnienia swojej przewagi konkurencyjnej na rynku krajowym i zyskania siły do prowadzenia międzynarodowej ekspansji wzorem największych światowych konkurentów działających w formie zglobalizowanych koncernów przemysłowych.

Ważne przejęcia z 2007 roku to przede wszystkim wcielenie do FMG Piom a S.A.

(wchodzącej w skład Grupy Fam ur S.A.) Odlewni Żeliwa Śrem. Jest to jeden z dwóch największych w Polsce producentów odlewów żeliwnych. W tym samym roku Fa­

m ur S.A. przejął też udziały w spółce Georyt - Centrum Produkcyjne. W 2010 roku firmę Ryfama S.A. kupił Kopex S.A. od Grupy G w arant. Zaś większościowy udziało­

wiec Fam ur S.A. - AB Consulting - przejął Pemug S.A. N astępnie w 2011 roku Fa­

m ur S.A. nabył 85% akcji producenta kom bajnów chodnikowych Remag S.A. Zgod­

nie ze strategią rozwoju tej grupy planuje ona poszerzenie portfela usług i produk­

tów właśnie poprzez inwestycje kapitałow e i akwizycje, a także unowocześnienie technologii i procesów produkcyjnych. Przyłączenie Remag S.A., który produkuje wyspecjalizowane i nowoczesne maszyny dla przemysłu górniczego, uzupełnia ofertę grupy i um ożliw ia pozyskanie nowych odbiorców i rynków zbytu. W 2011 roku Patentus S.A. kupił ponad 70% udziałów w spółce Montex - nowy podm iot w grupie um ożliwił zwiększenie potencjału produkcyjnego firm y Kolejna duża akwizycja m iała miejsce w 2012 roku. Było nią przejęcie przez Fam ur S.A. Zakładu Maszyn Górniczych „Glinik”.

Wyniki przedstaw ionych konsolidacji wpłynęły także w sposób istotny na udziały liderów w rynku maszyn i urządzeń górniczych w Polsce. Zmiany w tym zakresie przedstaw iono na wykresach 3.3-3.6.

Wykres 3.3. Udział w rynku liderów rynku maszyn i urządzeń w 2008 roku Fasing

5%

Źródło: O pracow anie własne.

C e d e w u . p l 3 9

Izabela Jonek-Kowalska, Aneta M ichalak - Prognozowanie kierunków internacjonalizacji na przykładzie...

Wykres 3.4. Udział w rynku liderów rynku maszyn i urządzeń w 2009 roku Fasing

3%

Źródło: O pracow anie własne.

Wykres 3.5. Udział w rynku liderów rynku maszyn i urządzeń w 2010 roku Fasing

8%

Źródło: Opracow anie własne.

Wykres 3.6. Udział w rynku liderów rynku maszyn i urządzeń w 2011 roku Fasing

Źródło: Opracow anie własne.

4 0 CeDeWu.p l

R o z d z ia ł 3. A n a liz a rynku m a szy n i u rzą d zeń g ó rn ic zy c h w w a ru n k a ch w zra sta ją cej...

Rysunek 3.2. Logo Klastra Maszyn Górniczych

K LA S T E R M ASZYN G Ó R N ICZYCH

Poza integracją kapitałow ą na uwagę zasługuje także nawiązywanie współpracy w ram ach związków koordynacyjnych, odnoszących się do zrzeszeń przedsiębior­

ców w ram ach tzw. klastrów. Klastry to przestrzenna i sektorow a koncentracja przedsiębiorstw, które produkują i sprzedają asortym ent produktów powiązanych lub kom plem entarnych, przez co m ają te sam e szanse i wyzwania. W 2011 roku Instytut Techniki Górniczej KOMAG wystąpił z inicjatywą utw orzenia klastra o na­

zwie Klaster Maszyn Górniczych. Inicjatywę tę poparły w pierwszej kolejności Za­

brzańskie Zakłady M echaniczne S.A. z Grupy Kapitałowej Kopex S.A. oraz G órni­

cza Izba Przemysłowo-Handlowa. Członkowie założyciele za cel staw iają sobie uzyskanie możliwości produkcyjnych nowych jakościowo, konkurencyjnych na ryn­

ku krajowym oraz rynkach światowych, innowacyjnych, bezpiecznych rozw iązań maszyn górniczych powstałych w wyniku aktywnej w spółpracy uczestników kla­

stra. Klaster m a formułę otw artą i będzie zabiegał o przystępowanie nowych człon­

ków, zarów no z grupy przedsiębiorców, instytucji naukowych, instytucji otoczenia biznesu czy władz regionalnych.

W najbliższych latach przew iduje się tendencję w zrostow ą w branży m aszyn i urządzeń górniczych, dla której m otorem napędow ym będzie przem ysł wydo­

bywczy, zarów no krajowy, jak i międzynarodowy. W 2012 roku w polskim g ó rnic­

twie węgla kam iennego planuje się podjęcie szeroko zakrojonych projektów in­

westycyjnych o rocznej w artości przekraczających 2,5 m ld zł. Czterdzieści p ro ­ cent tej kwoty będzie przeznaczona na zakup m aszyn i urządzeń górniczych, w tym między innymi obudów zm echanizow anych o raz urządzeń urabiających i transportow ych. Już w połowie roku liderzy branży zauważyli w yraźny w zrost zam ów ień u rodzim ych odbiorców. B ranża spodziew a się 30% w zrostu w porów ­ naniu do lat 2010 i 2011, gdy w górnictw ie węgla kam iennego panow ał zastój in ­ westycyjny.

Na rynkach zagranicznych intensywny wzrost zapotrzebow ania na maszyny i urządzenia górnicze przew iduje się między innymi w Ameryce Północnej i Połu­

dniowej. W Azji i Europie branża nadal będzie w zrastać, ale tem po tego wzrostu może się nieco obniżyć. W latach 2005-2010 skum ulowany roczny wskaźnik w zro­

stu dla branży maszyn i urządzeń górniczych (CAGR - Compound Annual Growth Rate) na świecie wynosił 9,4%. Szacuje się, że w latach 2010-2015 wskaźnik ten osiągnie w artość 9,1%, co nadal oznacza znaczne możliwości rozwojowe i bardzo dobre perspektywy dla całego sektora.

CeDeWu.p l 4 1

Jak zaznaczono na wstępie, b ranża maszyn i urządzeń górniczych jest silnie uza­

leżniona od przemysłu wydobywczego, w tym przede wszystkim górnictw a węgla kamiennego. Perspektywy tej ostatniej sprzyjają aktualnie w zm ocnieniu dobrej ko­

niunktury w sektorze maszynowym. Na świecie w zrasta bowiem wydobycie i kon­

sum pcja węgła kamiennego. W brew wszystkim opiniom węgiel kam ienny pozostaje najważniejszym źródłem energii na świecie. Jego produkcja w zrasta z roku na rok, co potw ierdzają statystyki (tabela 3.2, wykres 3.7).

Izabela Jonek-Kowabka, Aneta M ichalak - Prognozowanie kierunków internacjonalizacji na przykładzie...

Tabela 3.2. Produkcja węgla kamiennego na świecie w latach 1981-2011 [min toe]

Rok Produkcja Rok Produkcja Rok Produkcja

1981 1 853,5 1992 2 202,7 2003 2 668,1

1982 1 913,9 1993 2 141,1 2004 2 893,2

1983 1 901,3 1994 2 197,7 2005 3 069,3

1984 1 989,6 1995 2 270,7 2006 3 241,7

1985 2 1 00,1 1996 2311,1 2007 3 366,5

1986 2 1 5 0 ,0 1997 2 353,1 2008 3 481,2

1987 2 1 9 2 ,4 1998 2 318,8 2009 3 523,2

1988 2 245,7 1999 2 331,7 2010 3 726,7

1989 2 285,9 2000 2 354,3 2011 3 955,5

1990 2 272,6 2001 2 460,2

1991 2 207,1 2002 2 480,5

Źródło: O pracow anie w łasne na podstaw ie Statistical Review o f World Energy - fu ll report 2012.

Wykres 3.7. Produkcja węgla kamiennego na świecie w latach 1981-2011 [min toe]

4500 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500

0

Źródło: Opracow anie w łasne na podstaw ie Statistical Review o f World Energy - fu li report 2012.

Tylko w ostatnich 10 łatach produkcja węgla kam iennego wzrosła o ponad 50%.

Natom iast w roku 2011 w porów naniu do roku 2010 o 5,4%. Największy wzrost produkcji węgła kamiennego w roku 2011 w porów naniu do roku 2010 wystąpił

4 2

wneuaaaamam

CeDeWu.p l

R o z d z ia ł 3. A n a liza tyn k u m a szy n i u rzą d zeń g ó rn ic zy c h w w aru n k a ch w zra sta ją cej..

w Meksyku i wyniósł 55,8%, jednak przy ogólnym udziale 0,2% w światowej p ro ­ dukcji. Dwucyfrowy w zrost produkcji węgla kam iennego odnotowały również Japo ­ nia (38,7%), B ułgaria (26,1%), Indonezja (18,1%), Tajlandia (16,7%) i Kolumbia (15,4%). Na uwagę zasługuje jednak przede wszystkim w zrost produkcji węgla ka­

m iennego w Chinach (8,8%), przy 49,5% udziale tego kraju w produkcji globalnej.

N atom iast wydobycie węgla kam iennego spadło w Hiszpanii (-25,2%), Australii (-2,2%), Wenezueli (-1,3%) oraz w Kanadzie (-1,2%). Szczegółowe dane zaw arto w tabeli 3.3.

Tabela 3.3. Produkcja węgla kamiennego w latach 2007-2011 z uwzględnieniem kraju producenta [min toe]

Kraj Rok Zmiana w stosunku

do 2010 roku

Udział w produkcji ogótem

2007 2008 2009 2010 2011

USA 587,7 596,7 540,9 551,8 556,8 0,9% 14,1%

Kanada 35,7 35,6 32,8 36,0 35,6 -1,2% 0,9%

Meksyk 6,0 5,5 5,0 4,8 7,6 55,8% 0,2%

Brazylia 2,3 2,5 2,2 2,1 2,4 11,3% 0,1%

Kolumbia 45,4 47,8 47,3 48,3 55,8 15,4% 1,4%

Wenezuela 5,6 5,6 6,4 6,4 6,3 -1,3% 0,2%

Bułgaria 4,7 4,8 4,5 4,9 6,1 26,1% 0,2%

Czechy 23,6 22,8 21,0 20,8 21,6 3,7% 0,5%

Francja 0,2 0,1 0,1 0,1 0,1 -42,9% *

Niemcy 51,5 47,7 44,4 43,7 44,6 2,1% 1,1%

Grecja 8,6 8,3 8,4 7,4 7,4 -0,4% 0,2%

Węgry 2,0 1,9 1,9 1,9 2,0 5,3% *

Kazachstan 50,0 56,8 51,5 56,2 58,8 4,5% 1,5%

Polska 62,3 60,5 56,4 55,5 56,6 2,0% 1,4%

Rumunia 6,7 6,7 6,4 5,8 6,7 14,1% 0,2%

Rosja 148,0 153,4 142,1 151,1 157,3 4,1% 4,0%

Hiszpania 5,7 4,1 3,8 3,4 2,5 -25,2% 0,1%

Turcja 16,0 16,8 17,1 15,8 16,6 5,1% 0,4%

Ukraina 39,9 41,3 38,4 39,9 45,1 13,0% 1,1%

Wielka Brytania 10,3 11,0 10,9 11,2 11,2 -0,4% 0,3%

Australia 217,1 224,1 232,1 236,0 230,8 -2,2% 5,8%

Chiny 1501,1 1557,1 1652,1 1797,7 1956,0 8,8% 49,5%

Indie 181,0 195,6 210,8 217,5 222,4 2,3% 5,6%

Indonezja 133,4 147,8 157,6 169,2 199,8 18,1% 5,1%

Japonia 0,8 0,7 0,7 0,5 0,7 38,7% ~k

Tajlandia 5,1 5,0 5,0 5,1 6,0 16,7% 0,2%

Wietnam 22,4 23,0 25,2 24,6 24,9 1,1% 0,6%

* - udział niższy niż 0,05%

Źródło: O pracow anie w łasne na podstaw ie Statistical Review o f World Energy - fu ll report 2012.

CeDeWu.p l

IMF.nM.llin

4 3

Izabela Jonek-Kowalska, Aneta M ichalak - Prognozowanie kierunków internacjonalizacji na przykładzie...

Długoterm inowa w ystarczalność zasobów węgla kam iennego gw arantuje także pewność i ciągłość wydobycia, a tym samym stabilność rynku zbytu dla producen­

tów maszyn i urządzeń górniczych. Informacje na tem at wystarczalności zasobów węgla na świecie zaw arto w tabeli 3.4.

Tabela 3.4. Wielkość, udział w zasobach ogółem i wystarczalność światowych zasobów węgla kamiennego

Kraj Zasoby węgla

[min ton] Udział w zasobach ogółem Wystarczalność [lata]

USA 237 295 27,6% 239

Kanada 6 582 0,8% 97

Meksyk 1 211 0,1% 77

Kolumbia 6 746 0,8% 79

Wenezuela 479 0,1% 55

Bułgaria 2 366 0,3% 64

Niemcy 40 699 4,7% 216

Grecja 3 020 0,4% 53

Węgry 1 660 0,2% 174

Kazachstan 33 600 3,9% 290

Polska 5 709 0,7% 41

Rosja 157 010 18,2% 471

Hiszpania 530 0,1% 81

Turcja 2 343 0,3% 30

Ukraina 33 873 3,9% 390

RPA 30 156 3,5% 118

Zimbabwe 502 0,1% 202

Australia 76 400 8,9% 184

Chiny 114 500 13,3% 33

Indie 60 600 7,0% 103

Nowa Zelandia 571 0,1% 115

Tajlandia 1 239 0,1% 58

Źródło: O pracow anie w łasne n a podstaw ie Statistical Review o f World Energy - fu ll report 2012.

Największe zasoby węgla posiadają Stany Zjednoczone, Rosja oraz Chiny. N ato­

m iast najdłuższa wystarczalność cechuje zasoby Rosji i Ukrainy. Ponad dw ustulet­

nia wystarczalność wyróżnia także zasoby Stanów Zjednoczonych, Niemiec, Ka­

zachstanu oraz Zimbabwe.

W związku z rosnącym zapotrzebow aniem na energię elektryczną, na świecie rośnie także zużycie węgla kamiennego. Dane na ten tem at zaw arto w tabeli 3.5 i na wykresie 3.8.

4 4 CeDeWu.p l

R o z d z ia ł 3. A n a liza rynku m a szy n i u rzą d zeń g ó rn ic zy c h w w a ru n k a ch w zra sta ją cej...

Tabela 3.5. Zużycie węgla kamiennego na świecie w latach 1976-2011 [min toe]

Rok Konsumpcja Rok Konsumpcja Rok Konsumpcja

1976 1 649,9 1988 2 234,4 2000 2 372,2

1977 1 704,5 1989 2 252,0 2001 2 381,1

1978 1 730,1 1990 2 207,0 2002 2 443,2

1979 1 798,6 1991 2 1 7 6 ,2 2003 2 637,7

1980 1 804,0 1992 2 1 5 1 ,7 2004 2 839,3

1981 1 817,9 1993 2 1 5 8 ,6 2005 2 982,3

1982 1 844,7 1994 2 1 7 4 ,2 2006 3 139,0

1983 1 894,4 1995 2 232,2 2007 3 267,3

1984 1 980,9 1996 2 271,5 2008 3 324,1

1985 2 062,4 1997 2 287,4 2009 3 346,6

1986 2 093,6 1998 2 276,2 2010 3 532,0

1987 2 1 7 1 ,7 1999 2 290,6 2011 3 724,3

Źródło: O pracow anie w łasne na podstaw ie Statistical Review o f World Energy - fu ll report 2012.

Wykres 3.8. Zużycie węgla kamiennego na świecie w latach 1976-2011 [min toe]

4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500

0 C O C O O O J - ^ - C D C O O C N J ^ C O C O O O J - d - C O C O Oh - ~ f ' - ~ o o c c > c o c o c o C T > c x > c r > c r > a i o o o o O ’*-a > a > o > o > a > c r > a > o > a > a i a > a i o o o o o o

T— T— T— T— T— - r - - r - C' ' J CMC\ J C' J OJ CM

Źródło: O pracow anie w łasne na podstaw ie Statistical Review o f World E n e r g y - fu ll report 2012.

Największy wzrost zużycia węgla kamiennego w roku 2011 nastąpił w Hiszpanii (52,1%), Portugalii (36,9%), Chile (25,9%) oraz Bułgarii (23,8%). Na uwagę zasłu­

guje również w zrost w Chinach, który w roku 2011 wyniósł 21,4%. N atom iast naj­

większy spadek zużycia węgła kam iennego wystąpił przede wszystkim w Europie - odnotowały go Belgia i Luksemburg -37,2%. Dwucyfrowy spadek zużycia węgla odnotowały również Finlandia (-23,0%), Francja (-15,9%) oraz Dania (-15,4%). Poza Europą znaczne spadki odnotow ano w Tajlandii (-9,4%), Kanadzie (-9,1%) i Japonii (-4,8%). Szczegóły dotyczące wysokości i zmian w poziomie zużycia węgla kam ien­

nego na świecie zaw arto w tabeli 3.6.

CeDeWu.p l 4 5

Izabela Jonek-Kowalska, Aneta M ichalak - Prognozowanie kierunków internacjonalizacji na przykładzie...

Tabela 3.6. Zużycie węgla kamiennego w latach 2007-2011, z uwzględnieniem kraju konsumenta [min toe]

Kraj Rok Zmiana w stosunku

Czechy 21,2 19,9 17,4 18,2 19,2 5,6% 0,5%

Dania 4,7 4,1 4,0 3,8 3,2 -15,4% 0,1%

Finlandia 4,4 3,0 3,3 4,3 3,3 -23,0% 0,1%

Francja 12,3 11,9 9,9 10,7 9,0 -15,9% 0,2%

Niemcy 85,7 80,1 71,7 76,6 77,6 1,2% 2,1%

W łochy 16,6 16,4 12,9 14,3 15,4 7,9% 0,4%

Litwa 0,2 0,2 0,1 0,2 0,2 6,4% *

Polska 57,9 56,0 51,9 56,4 59,8 6,0% 1,6%

Portugalia 3,3 2,9 3,3 1,9 2,6 36,9% 0,1%

Rumunia 7,4 7,4 6,6 6,1 7,1 16,6% 0,2%

Rosja 93,4 100,4 91,9 90,2 90,9 0,8% 2,4%

Hiszpania 21,9 15,5 11,8 9,8 14,9 52,1% 0,4%

Turcja 28,9 29,2 30,4 30,9 32,4 5,1% 0,9%

Ukraina 39,7 40,2 35,1 37,9 42,4 11,9% 1,1%

Australia 54,1 54,6 54,5 43,8 49,8 13,6% 1,3%

Chiny 1392,5 1441,1 1579,5 1676,2 1839,4 9,7% 49,4%

Indie 210,3 230,4 253,8 270,8 295,6 9,2% 7,9%

Indonezja 37,8 30,1 34,6 41,2 44,0 6,7% 1,2%

Malezja 8,8 9,8 10,6 13,8 15,0 9,2% 0,4%

Filipiny 5,9 7,0 6,7 7,7 8,3 7,0% 0,2%

Tajwan 41,8 40,2 38,7 40,3 41,6 3,4% 1,1%

Wietnam 10,1 10,0 14,0 13,9 15,0 8,3% 0,4%

Inne 17,8 19,5 19,0 18,7 19,1 2,2% 0,5%

* - w artość niższa niż 0,05%

Źródło: O pracow anie w łasne na podstaw ie Statistical Review o f World Energy - fu ll report 2012.

O ugruntow anej pozycji węgla kamiennego, jako surow ca energetycznego, świadczą nic tylko statystyki historyczne, ale również prognozy dotyczące jego wy­

korzystania w przyszłości. Popyt na węgiel kam ienny w perspektywie do 2030 roku przedstaw iono na wykresie 3.9.

4 6 CeDeWu.p l

R o z d z ia ł 3. A n a liza rynku m a szy n i u rzą d zeń g ó rn ic zy c h w w a ru n k a c h w zra sta ją cej..

Wykres 3.9. Popyt na węgiel kamienny w perspektywie do 2030 roku

OECD

2030 1990 2010 2030 1990 2010 2030

Źródło: J. Dubiński, Górnictwo węgla kamiennego na święcie, Europejski Kongres G ospodarczy 2011.

Na podstaw ie analizy branży maszyn i urządzeń górniczych oraz jej otoczenia w postaci przem ysłu wydobywczego sporządzono analizę SWOT, której wyniki za­

prezentow ano na rysunku 3.3.

Zgodnie z analizą SWOT w branży maszyn i urządzeń górniczych dom inują mocne strony, które w sposób istotny są w zm acnianie przez szanse tkwiące w oto­

czeniu zewnętrznym i związane są przede wszystkim z intensywnym rozwojem przem ysłu wydobywczego w Polsce i na świecie. Oznacza to, że bran ża stoi aktual­

nie przed niepow tarzalną szansą rozwoju i może wykorzystać agresyw ną strategię ekspansji międzynarodowej. Strategia ta, zgodnie z zaleceniam i zarządzania strate­

gicznego, jest dostępna jedynie dla branż (przedsiębiorstw) dysponujących przew a­

gą mocnych stron intensyfikowanych przez szanse otoczenia zewnętrznego. Należy zatem stw ierdzić, że branża maszyn i urządzeń górniczych w Polsce posiada poten­

cjał um ożliwiający zdobywanie nowych i rozwój dotychczasowych rynków zbytu.

Zalecanymi działaniam i, niwelującymi istniejące słabości branży, byłoby opracow a­

nie spójnej branżowej strategii międzynarodowej ekspansji i promocji sektora na światowych rynkach wydobywczych.

CeDeWu.p l 4 7

Izabela Jonek-Kowalska, Aneta M ichalak - Prognozowanie kierunków internacjonalizacji na przykładzie...

Rysunek 3.3. Analiza SWOT polskiej branży maszyn i urządzeń górniaych

POZYTYWNE NEGATYWNE

wewnętrznecechy

S - mocne strony 1. Wysoka jakość wyrobów doceniana na rynkach

wschodnich. o mniejszych przekrojach, w skalach trudnych do urabiania.

9. Wysoki poziom automatyzacji pracy kompleksów ścianowych, wyposażonych w nowoczesne oprzyrządowanie i oprogramowanie.

10. Gotowość do kooperacji i oferowania podzespołów dla międzynarodowych konkurentów.

11. Konsolidacja branży sprzyjająca międzynarodowej ekspansji.

12. Bardzo dobre wyniki finansowe

W - słabe strony 1. Silne uzależnienie branży od przemysłu

wydobywczego.

2. Szybki wzrost cen maszyn i urządzeń górniczych w ostatnich latach.

3. Awaryjność niektórych maszyn i urządzeń górniczych.

4. Brak branżowej strategii międzynarodowej ekspansji.

5. Brak branżowej promocji polskich maszyn i urządzeń górniczych.

6. Niedobór specjalistycznej kadry z wykształceniem i doświadczeniem przemysłowym.

zewnętrzne cechy

0 - szanse 1. Inwestycje polskich kopalń.

2. Inwestycje w światowym przemyśle wydobywczym.

3. Wzrost zapotrzebowania na energię na świecie.

4. Wzrost zapotrzebowania na węgiel kamienny na świecie.

5. Możliwości uruchamiania przedstawicielstw i spółek na rynkach międzynarodowych.

6. Działania na rzecz integracji niekapitałowej (inicjatywy klastrowe).

T-zagrożenia

1. Zostrzenie restrykcji dotyczących emisji dwutlenku węgla.

2. Niekorzystne dla polskich producentów zmiany kursu walutowego.

3. Pogłębiająca się recesja gospodarcza.

4. Klęski żywiołowe utrudniające realziację planowanych w światowym sektorze wydobywczym inwestycji.

5. Wewnątrzbranżowa konkurencja na rynkach zagranicznych pogarszająca wizerunek polskich producentów.

6. Konkurencja chińska wspierana przez długoterminowe kredyty rządowe oraz oferująca odbiór wydobywanego surowca.

7. Umacnianie się konkurencji światowej.

8. Zmienność warunków geologiczno-górniczych w krajach docelowych.

9. Trudności w dostępie do kapitału i rosnące koszty finansowania zewnętrznego.

Źródło: O pracow anie własne.

3.2. Korporacje transnarodowe jako główni uczestnicy międzynarodowego rynku

W dokumencie Prognozowanie kierunków internacjonalizacji na przykładzie branży maszyn i urządzeń górniczych (Stron 36-49)