Dariusz Kołnierzak
SdNiZP w Warszawie-Falenicy
Wstęp
Program został napisany i dopuszczony do użytku wewnętrznego w 2012 roku.
Spełnia on oczekiwania kierownictwa placówki, by nasze podopieczne odkryły, że pobyt w niej nie musi się kojarzyć z nieakceptowaną przez nieletnie karą, z utra-tą wolności czy też „przerwą w życiorysie”. Chodzi w nim o to, by wychowanki zaakceptowały oddziaływania kadry pedagogicznej, odkryły w tych działaniach wskazówki do odnalezienia nowej drogi życia, wolnej od patologii; ponadto, by chciały wykorzystać czas pobytu w Falenicy na poprawę stanu swojego zdrowia psychicznego, fizycznego, relacji z otoczeniem, by zechciały poznać nowe aspek-ty życia. Program uwzględnia naturalne potrzeby młodych ludzi do bycia zdro-wym, sprawnym, atrakcyjnym dla środowiska rówieśniczego oraz szanowanym.
Tematyka i formy prowadzenia zajęć pozwalają każdej uczestniczce wypowiedzieć się i podjąć aktywność. Wyzwalają refleksję, niejednokrotnie uśmiech, radość i sportową złość, pozwalają poczuć adrenalinę, dają satysfakcję z pokonywania ograniczeń własnego ciała i umysłu. Opisywany program stanowi uzupełnienie szkolnego programu wychowawczego, wchodzi w korelacje z innymi programami realizowanymi w naszej placówce, angażuje nie tylko wychowanki, ale także wy-chowawców i nauczycieli.
Cele programu
Program ma na celu między innymi powiązanie, zespolenie, a nawet ukoro-nowanie (może zostać wykorzystany jako nagroda, dodatkowy motywator) części podjętych w ośrodku oddziaływań wychowawczych i edukacyjnych.
Zajęcia zaproponowane w programie mają za zadanie nakłonić wychowan-ki do rozważenia rezygnacji z niehigienicznego trybu życia jako przeszkody
31 Biwak o charakterze socjoterapeutycznym i rekreacyjno-turystycznym
w osiąganiu korzystnego wyglądu i dobrej formy fizycznej oraz psychicznej. Sta-nowi to przecież ważną sferę życia młodego człowieka, która – gdy jest w złym stanie – może być przyczyną wielu kompleksów, często leczonych przez udział w nieprzemyślanych przedsięwzięciach rówieśniczych. Program kieruje na dro-gę świadomego i aktywnego dążenia do poprawy zdrowia, korzystania z aktyw-ności ruchowej jako doskonałego sposobu na zabawę i wypoczynek, wpływa na poprawę wyglądu.
Program służy przede wszystkim osiąganiu celów pedagogicznych oraz psy-chologicznych, takich jak:
• rozbudzenie zainteresowania uprawianiem atrakcyjnych form aktywności ruchowej – jazda na rowerze, kajakarstwo, żeglarstwo jachtowe, windsurfing (żeglarstwo deskowe) – stanowiących znakomitą propozycję dla poszukującej mocnych wrażeń młodzieży;
• uczenie współpracy i komunikacji w zespole stanowiącym załogę jednostki pływającej oraz integracja uczestników wokół wspólnych zadań;
• uczenie samodzielności i odpowiedzialności poprzez przydział określonych ról uczestnikom imprezy;
• podnoszenie poczucia własnej wartości i akceptacji siebie poprzez poznawanie własnych możliwości w warunkach trudnych, dotychczas nieznanych, a także dzięki nabywaniu nowych umiejętności, odkrywaniu swojej przydatności dla innych członków grupy;
• integracja pomiędzy wychowankami i grupami wychowawczymi;
• wdrażanie do odpowiedzialności za bezpieczeństwo własne i innych osób;
• propagowanie zdrowego stylu życia poprzez wdrożenie wychowanek do spę-dzania czasu wolnego w sposób aktywny, budujący sprawność fizyczną oraz rozwijający przydatne społecznie umiejętności i cechy charakteru;
• wykształcenie nawyku dbałości o dobrą kondycję i sprawność fizyczną oraz stan zdrowia, z wykorzystaniem elementów występujących w przyrodzie;
• podnoszenie świadomości ekologicznej wychowanek poprzez propagowanie form aktywności ruchowej realizowanych w środowisku naturalnym;
• integrowanie grupy wokół realizowanych zadań;
• kształtowanie umiejętności zgodnego z zasadami społecznymi funkcjonowa-nia w środowisku otwartym w zmiefunkcjonowa-niających się okolicznościach.
Ponadto program pozwala osiągać cele szczegółowe:
• zapoznanie wychowanek z wybranymi zagadnieniami dotyczącymi historii i uwarunkowań etnicznych ziemi kaszubskiej;
• zapoznanie z walorami przyrodniczymi, krajobrazowymi i turystycznymi zie-mi kaszubskiej;
• przybliżenie wychowankom tematyki marynistycznej;
• zapoznanie z podstawami kajakarstwa podczas jednodniowego spływu rzeką Piaśnicą do jej ujścia do Morza Bałtyckiego, uwzględniające następujące za-gadnienia:
32 Rozdział 1. Formy aktywnego spędzania czasu wolnego…
− dobór sprzętu i sprawdzenie jego stanu technicznego (stan kadłuba, stan i rola komór wypornościowych, siodełka i podnóżka);
− wsiadanie do kajaka, zajęcie prawidłowej pozycji w kajaku, chwyt wiosła, odbijanie od brzegu;
− manewrowanie kajakiem w wodzie stojącej i w wodzie płynącej: płynięcie do przodu, skręty w lewo i w prawo, zatrzymywanie i płynięcie do tyłu, omijanie przeszkód (w tym z użyciem kontry i kontry sterującej).
• zapoznanie z podstawami windsurfingu (żeglarstwa deskowego) na Półwyspie Helskim i wodach Zatoki Puckiej poprzez:
− wyjaśnienie podstawowych pojęć z zakresu budowy sprzętu do windsurfin-gu (pędnik, deska, bom, fał startowy, lik dolny, przedni i tylny żagla, paleta, przedłużka, rufa, dziób, miecz, statecznik, szyna masztowa, strzemiona);
− zastosowanie ubrania windsurfingowego: pianki, obuwia, kamizelki ratun-kowej, rękawiczek;
− ćwiczenia oswajające z deską i z wodą;
− nauczanie zasad sterowania pędnikiem „na sucho”, tzn. na brzegu i wyłącz-nie przy użyciu pędnika; wyjaśi wyłącz-niei wyłącz-nie pojęć „ostrzei wyłącz-nie” i „odpadai wyłącz-nie”;
− nauczanie zasad sterowania pędnikiem na wodzie, wyjaśnienie pojęć: zycja klęcząca, wybieranie fału, pozycja neutralna, pozycja gotowości, po-zycja żeglarska.
• wyjaśnienie podstawowych pojęć z zakresu żeglarstwa jachtowego w połącze-niu z kilkugodzinnym rejsem po Zatoce Puckiej łodzią żaglową klasy Puck:
− wyjaśnienie wybranych pojęć z zakresu budowy jachtu żaglowego (np. kad-łub, dziób, rufa, burta, jaskółka, maszt, top masztu, fał, wanta, sztag, miecz, skrzynka mieczowa, rumpel, płetwa sterowa, fok, grot, bom, talia, pagaj);
− objaśnienie podczas rejsu podstawowych pojęć i manewrów z zakresu że-glarstwa jachtowego (np. hals lewy, hals prawy, „ostrzenie”, „odpadanie”, zwrot przez sztag, zwrot przez rufę, manewr „człowiek za burtą”), zapozna-nie z wybranymi zagadzapozna-nieniami dotyczącymi etykiety żeglarskiej i przesą-dów.
Struktura programu
Program realizowany jest każdego roku w sierpniu. Jest adresowany do wy-chowanek naszej placówki pochodzących z rodzin dysfunkcyjnych, z zaniedba-niami środowiskowymi. Ma charakter interdyscyplinarny, tzn. zawiera elementy wychowania prozdrowotnego, turystyki kwalifikowanej, krajoznawstwa, kultury fizycznej, historii, wychowania patriotycznego. Jest atrakcyjny dla młodzieży rów-nież dlatego, że zajęcia nie odbywają się w typowym systemie klasowo-lekcyjnym.
Do realizacji zajęć wykorzystano różne formy zabawy, swobodnej twórczości, bu-rzy mózgów, pracy w zespołach kilkuosobowych, dyskusji, pogadanek, wykładu.
33 Biwak o charakterze socjoterapeutycznym i rekreacyjno-turystycznym
Atrakcyjność treści i wielość elementów zabawy pozwalają na uzyskanie dużego zainteresowania zajęciami u wychowanek.
Program koresponduje z „Planem zadań opiekuńczo-wychowawczo-dydak-tycznych i terapeuopiekuńczo-wychowawczo-dydak-tycznych realizowanych w Schronisku dla Nieletnich i Zakładzie Poprawczym w Warszawie-Falenicy” opracowanym na podstawie Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 października 2001 r. w sprawie zakładów po-prawczych i schronisk dla nieletnich1. Pogram zawiera szczegółowe cele kształ-cenia i wychowania, treści nauczania, przewidywane osiągnięcia wychowanek, a także metody, formy i techniki pracy. Układ treści programowych i wymagań do-stosowany jest do poziomu rozwojowego wychowanek. Treści programowe mogą być modyfikowane na bieżąco, gdyż ich realizacja uwarunkowana jest zmiennymi czynnikami, takimi jak pogoda, poziom ogólnej sprawności wychowanek, czy też zdarzeniami losowymi.
Program realizowany jest w następujących formach:
• wizyta w Centrum Edukacji i Promocji Regionu w Szymbarku, zwiedzanie trzymasztowego okrętu szkolnego (fregaty) „Dar Pomorza”, okrętu wojennego ORP „Błyskawica”;
• zwiedzanie Głównego Miasta w Gdańsku z jego zabytkowymi budowlami oraz Westerplatte z pomnikiem Obrońców Wybrzeża z 1939 roku, a także obejrze-nie pomnika Poległych Stoczniowców;
• zwiedzanie Muzeum Hymnu Narodowego w Będominie;
• spływ kajakowy rzeką Piaśnicą do Morza Bałtyckiego;
• wycieczka rowerowa międzynarodowym szlakiem rowerowym R10 oraz szlakami Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego, połączona ze zwiedzaniem Twierdzy Wisłoujście, Westerplatte, Głównego Miasta w Gdańsku, obejrze-niem pomnika Poległych Stoczniowców przed Stocznią Gdańską;
• zwiedzanie Kompleksu Turystyczno-Rekreacyjnego „Kaszubskie Oko”
w Gniewinie;
• zwiedzanie Strusiej Farmy w Kniewie i Grot Mechowskich w Mechowie;
• zwiedzanie miasta Sopot z najdłuższym w Europie drewnianym molo, mari-ną, zakładem balneologicznym, hotelem Sofitel Grand Sopot (dawniej Grand Hotel) o bogatej historii, Łazienkami Północnymi i Południowymi, Skwerem Kuracyjnym, głównym deptakiem (ul. Bohaterów Monte Cassino – słynny Monciak);
• zwiedzanie fokarium w Helu;
• zwiedzanie Akwarium Gdyńskiego;
• zwiedzanie trzymasztowego okrętu szkolnego (fregaty) „Dar Pomorza”, okrętu wojennego ORP „Błyskawica”, portu jachtowego im. M. Zaruskiego, mariny przy sopockim molo;
• krótki rejs pełnomorskim jachtem dwukadłubowym po Zatoce Gdańskiej;
1 Dz.U. z 2001 r., Nr 124, poz. 1359 z późn. zm.
34 Rozdział 1. Formy aktywnego spędzania czasu wolnego…
• rejs tramwajem wodnym po Zatoce Gdańskiej na trasie Gdynia–Hel–Gdynia, połączony ze zwiedzaniem latarni morskiej i fokarium w Helu.
Wśród metod realizacji programu wymienić można: wykład, dyskusję, pracę w małych grupach oraz pracę w parach. Do zajęć wykorzystuje się: literaturę dla prowadzącego, mapy, kajaki turystyczne dwuosobowe (6 sztuk), deski windsurfin-gowe (12 sztuk), łódź żaglową klasy Puck, rowery górskie.
Efekty realizacji programu
Większość wychowanek naszej placówki bardzo chętnie poddaje się oddziały-waniom wychowawczym i edukacyjnym podczas biwaków realizowanych corocz-nie przez naszą placówkę. Wynika to z kilku okoliczności. Biwak daje możliwość poddania się procesowi resocjalizacji poza placówką, w środowisku otwartym, co wychowanki odbierają już jako sytuację komfortową. Proponowane formy zajęć są akceptowane przez podopieczne, wydają się atrakcyjne i spełniają ich oczeki-wania. Zajęcia ruchowe realizowane w ścisłym związku z przyrodą, na powietrzu wywołują u uczestniczek entuzjazm i zadowolenie. Z całą pewnością przyczyniają się do poprawy sprawności ruchowej, wyposażają w zupełnie nowe dla nich umie-jętności, pozwalają pokonywać własne ograniczenia, otwierają nowe horyzonty myślowe, a także pokazują dziewczętom nieznany dla nich świat. Podczas zajęć uczestniczki dowiadują się o istnieniu języka kaszubskiego, zapoznają się z nim, doświadczają komunikacji w tym języku, uczestniczą w takich formach rekreacji, które dotychczas znały tylko z ekranu telewizora. Niejednokrotnie podczas or-ganizowanych przez nas biwaków następuje ich pierwszy kontakt z morzem czy jeziorem i to nie z perspektywy osoby stojącej na brzegu, lecz tej, która poddaje się działaniu żywiołów. Oferowane formy aktywności stanowią przede wszystkim pretekst dla oddziaływań wychowawczych i edukacyjnych. Wychowanki mogą uzupełnić swoją wiedzę na temat odwiedzanego regionu, a przy okazji także swojej ojczyzny. Podczas zwiedzania regionu dziewczęta w sposób niewymuszony pozna-ją jego historię oraz jej związek z dziejami kraju i własnymi losami.
Dziewczęta uczą się komunikacji i współpracy, podziału ról i obowiązków, cze-go efektem jest konstruktywne działanie najpierw w małych zespołach, stanowią-cych załogę kajaka czy jachtu żaglowego. Podopieczne uczą się odpowiedzialności za zdrowie i życie współuczestników zajęć. Odpowiedzialności uczą się także przez realizację przydzielonych zadań w codziennych czynnościach, jak np. po-rządkowanie i przygotowywanie posiłków.
Efektem zmagań z własnymi ograniczeniami jest podniesienie poczucia włas-nej wartości, akceptacji siebie, a także akceptacji ze strony pozostałych uczestni-ków imprezy. Wychowanki lepiej poznają siebie nawzajem i niejednokrotnie dają się poznać pozostałym uczestnikom z tej lepszej strony.
Koło turystyczne
Gracjan Kozakiewicz, Arkadiusz Nawojowski
ZPiSdN w Świdnicy
Wstęp
Odpowiadając na zapotrzebowanie i oczekiwania młodzieży przebywającej w Zakładzie Poprawczym w Świdnicy, wychowawcy placówki opracowali program działania koła turystycznego funkcjonującego w internacie. Koło turystyczne roz-poczęło swoją działalność w styczniu 2014 roku. Pierwsza wycieczka z wychowan-kami wpisanymi do programu miała miejsce 16 lutego 2014 roku do Muzeum Kolejnictwa w Jaworzynie Śląskiej. Dotychczas do koła przystąpiło wielu wycho-wanków, którzy regularnie uczęszczali na zajęcia prowadzone w zakładzie, jak również jeździli na wycieczki.
Praca z wychowankami w Zakładzie Poprawczym i Schronisku dla Nieletnich w Świdnicy opiera się, z uwagi na specyfikę placówki, w dużej mierze na oddzia-ływaniach w warunkach zamkniętych. Ma to wiele negatywnych następstw, m.in.
powoduje izolację oraz trudności w adaptacji naszych podopiecznych do warun-ków środowiska otwartego. Aby to zmienić, prowadzący postanowili opracować program zajęć o charakterze turystycznym. Wychowankowie nigdzie tak łatwo nie przyswajają sobie prawidłowych wzorców zachowań jak w środowisku otwartym, stąd propozycja pracy z nimi poza terenem zakładu.
Głównym celem programu jest wspieranie wychowanków w przyswajaniu prawidłowych postaw i kompetencji społecznych. Ponadto, z uwagi na charakter proponowanych w nim zajęć, wskazać można następujące cele szczegółowe: popu-laryzacja turystyki pieszej i górskiej, przyswojenie zasad bezpiecznego jej uprawia-nia, a także popularyzacja krajoznawstwa terenów górskich, poznawanie ich przy-rody, dziejów, tradycji, kultury i zabytków. Rejon Dolnego Śląska, gdzie znajduje się nasza placówka, jest bardzo atrakcyjny dla turystów preferujących aktywny wy-poczynek. Wychodząc z tego założenia, twórcy programu postanowili zaszczepić w młodzieży przebywającej w ZP w Świdnicy swój zapał do wędrówek pieszych i przekazać jej podstawowe wzorce zachowań międzyludzkich w środowisku ot-wartym. Wielu naszych wychowanków nigdy nie uczestniczyło w tego typu
zaję-36 Rozdział 1. Formy aktywnego spędzania czasu wolnego…
ciach – nieliczni jednorazowo brali udział w takich formach aktywności. Szkoły, do których uczęszczali przed umieszczeniem ich w zakładzie poprawczym, wolały nie organizować tego typu imprez dla młodzieży z tak olbrzymimi problemami, jakie mają nasi podopieczni. Jednak dla tych chłopców bardzo istotną sprawą jest udowodnienie sobie, swoim opiekunom, rodzicom, rówieśnikom, że w sytuacjach trudnych i wyczerpujących dadzą sobie radę. Ponadto ta forma aktywności po-zwala im rozładować wszelkiego typu napięcia, odreagować i uwolnić się od wielu negatywnych emocji.
Realizowany program koła turystycznego związany jest z najciekawszymi, zda-niem prowadzących wychowawców, zakątkami górskimi Dolnego Śląska. Usytuo-wanie naszej placówki pozwala zrealizować wiele tras wycieczek w ciągu jednego dnia przy wykorzystaniu zarówno środków komunikacji publicznej, jak i samo-chodów zakładowych. Poza uczestnictwem w wycieczkach wychowankowie w ra-mach zajęć koła zajmują się ustalaniem tras oraz przygotowywaniem fotoreportaży z wyjazdów. Nasi podopieczni na podstawie map zawierających proponowane cele wędrówki uczą się opracowywać trasy wycieczek z dokładnym określeniem szla-ków turystycznych oraz obliczeniem czasu pokonania poszczególnych odcinszla-ków drogi. Kierujemy również ich uwagę na kwestie logistyczne, m.in. wybór środków transportu niezbędnych do realizacji konkretnej wycieczki, by mogli jak najlepiej zaplanować podróż.
Wychowankowie piszą teksty o zdobytych doświadczeniach i przeżyciach z wycieczek do gazetki szkolnej. Chłopcy uczą się również cyfrowej obróbki zdjęć, niezbędnej przy opracowywaniu fotoreportaży, które umieszczane są w holu in-ternatu placówki. Od lutego 2014 roku przeprowadzono kilkadziesiąt wycieczek, w których uczestniczyło bardzo wielu wychowanków.
Rekrutacja podopiecznych do programu prowadzona jest na początku każde-go roku szkolnekażde-go. Nadzór nad działaniem koła sprawuje dyrektor zakładu, który zatwierdza plany poszczególnych wycieczek i zajęć poza placówką. Zajęcia cieszą się dużym zainteresowaniem ze strony wychowanków, którzy licznie biorą w nich udział. Ukoronowaniem prac w internacie jest wyjazd lub wyjście z chłopcami poza obręb placówki. Ważną i wspierającą rolę pełnią tu również pracownicy na-szego działu gospodarczego, którzy pomagają przygotowywać prowiant na wy-cieczki oraz przygotowują środki transportu.
Do udziału w kole turystycznym może przystąpić każdy wychowanek pla-cówki, jednak w wycieczkach i innych formach zajęć poza zakładem uczestniczyć mogą wychowankowie spełniający poniższe warunki, związane z regulaminem wychowanka i obowiązującymi procedurami:
• minimalna ocena z zachowania – dobry;
• powrót z poprzedniej przepustki bądź urlopu w terminie;
• nienaganne zachowanie do czasu wyjazdu;
• odpowiednie predyspozycje zdrowotne potwierdzone przez lekarza lub pielęg-niarkę;
37 Koło turystyczne
• akceptacja wychowawców prowadzących grupę wychowawczą, w której umieszczony jest nieletni.
Przed każdym wyjazdem wychowawcy prowadzący program przygotowują plan wycieczki zgodny z obowiązującymi przepisami, który każdorazowo analizu-je i zatwierdza do realizacji dyrektor placówki. Wychowankowie własnoręcznym podpisem potwierdzają także zapoznanie się z regulaminem i zasadami obowiązu-jącymi w czasie wyjazdów. Transport do ustalonych lokalizacji odbywa się najczęś-ciej za pomocą aut zakładowych, a także przy wykorzystaniu publicznych środków komunikacji. Koszty wycieczek pokrywa zakład i są one każdorazowo rozliczane w księgowości placówki w formie faktur i rachunków za parkingi, bilety wstępu, opłaty za przejazdy drogami płatnymi.
Koło turystyczne ma do dyspozycji zakupiony sprzęt turystyczny w postaci ubrań, butów, termosów, plecaków, aparatu fotograficznego, który przechowywa-ny jest w specjalnie wydzieloprzechowywa-nym, osobprzechowywa-nym pomieszczeniu. Uczestnicy chętnie korzystają z tych zasobów w czasie zajęć poza placówką. Osobami zaangażowany-mi w szczególności w realizację projektu są:
• dyrektor;
• wychowawcy prowadzący koło;
• kierownik internatów;
• księgowa;
• pracownicy obsługi (przygotowanie prowiantu, samochodu);
• zakładowa służba zdrowia (przygotowanie apteczki, określenie ewentualnych przeciwskazań zdrowotnych do udziału w wycieczce).
Cele programu
Program ma realizować następujące cele:
• poznawanie kraju, jego środowiska przyrodniczego – m.in. najatrakcyjniej-szych rejonów Sudetów i innych gór Polski, poszerzanie wiedzy w tym
zakre-• sie;poznawanie rodzimej tradycji, zabytków kultury i historii (np. poznanie miejsc martyrologii narodu polskiego), a także życia społecznego, gospodarczego i kulturalnego, poszerzanie wiedzy w tym zakresie;
• poznanie zasad bezpiecznego zachowania się w różnych sytuacjach;
• wdrażanie do prawidłowego poruszania się po górach;
• zdobycie umiejętności właściwego odczytywania oznaczeń szlaków turystycz-nych;
• podnoszenie sprawności fizycznej;
• kształtowanie pożądanych cech psychomotorycznych, takich jak: odporność na ból i zmęczenie, wytrzymałość, hart ducha, gotowość niesienia pomocy in-nym;
38 Rozdział 1. Formy aktywnego spędzania czasu wolnego…
• kształtowanie umiejętności właściwego rozłożenia sił w trakcie wędrówki;
• nabywanie umiejętności kulturalnego zachowania się w publicznych środkach lokomocji;
• uwrażliwienie na kwestie związane z ekologią, rozbudzanie szacunku dla oglą-danej w trakcie wędrówki przyrody i poczucia odpowiedzialności za jej stan, upowszechnianie wśród młodzieży zasad ochrony środowiska naturalnego oraz umiejętności korzystania z zasobów przyrody;
• zmiana negatywnych nawyków i zaznajomienie z pozytywnymi formami spę-dzania wolnego czasu;
• nauka fotografowania i obróbki zdjęć, a także tworzenia fotoreportaży;
• kształtowanie umiejętności współpracy w zespole;
• kształtowanie wrażliwości na ograniczenia innych osób – m.in. zdolności by-cia empatycznym wobec mniej sprawnych członków wyprawy;
• upowszechnianie aktywnego sposobu wypoczynku;
• przeciwdziałanie agresji i patologii społecznej.
Struktura programu
Program koła turystycznego realizowany jest w formie zajęć przeprowadzanych w pomieszczeniach internatu oraz w formie wycieczek, wyjazdów i imprez poza pla-cówką. W czasie zajęć w internacie opracowywane są szczegółowe plany wyjazdów – ich lokalizacja, trasy wędrówek, listy uczestników. Przygotowujemy również niezbęd-ne w czasie wyjazdów wyposażenie turystyczniezbęd-ne – mapy, plecaki, ubrania turystyczniezbęd-ne (buty, kurtki, spodnie, czapki, rękawice, bluzy itp.), termosy na kawę i herbatę. Po po-wrocie doprowadzamy sprzęt do stanu używalności oraz opracowujemy fotorepor-taże, które zdobią pomieszczenia zakładu. Wychowankowie opracowują też relacje z wyjazdów, które zamieszczane są w gazetce prowadzonej w szkole placówki.
W programie wykorzystuje się następujące metody i formy realizacji zajęć:
• spotkania, dyskusje, rozmowy;
• prezentacje multimedialne;
• szkolenia z zakresu posługiwania się mapą;
• szkolenia z zakresu udzielania pierwszej pomocy;
• wycieczki przedmiotowe – inicjowane i realizowane przez prowadzących koło i konsultowane oraz przygotowywane z uczestnikami programu w celu uzupeł-nienia obowiązującego programu nauczania;
• wycieczki krajoznawczo-turystyczne, w których udział nie wymaga od uczest-ników przygotowania kondycyjnego i umiejętności specjalistycznych;
• imprezy krajoznawczo-turystyczne, takie jak: biwaki, konkursy, turnieje;
• imprezy turystyki kwalifikowanej i obozy wędrowne, w których udział wyma-ga od uczestników przygotowania kondycyjnego i umiejętności specjalistycz-nych, w tym posługiwania się specjalistycznym sprzętem;
39 Koło turystyczne
• imprezy wyjazdowe – związane z realizacją programu nauczania, takie jak: zie-lone szkoły, szkoły zimowe, szkoły ekologiczne.
Efekty realizacji programu
Wskutek działalności koła wychowankowie biorący udział w jego pracach w dużej mierze zmieniają swój stosunek do otaczającej rzeczywistości. Stają się otwarci i chętni do współpracy. Prowadzą normalne, konstruktywne rozmowy, umieją się zachować w środowisku otwartym. Wychowankowie potrafią posłu-giwać sią mapami, zarówno przygotowując plan wyjazdu, jak i w trakcie samej wędrówki. W dotychczasowej działalności koła wychowankom udało się zdobyć następujące szczyty Dolnego Śląska: Ostrzyca w Górach Kaczawskich, Chełmiec w Górach Wałbrzyskich, Ślęża w masywie Ślęży, Szczeliniec Wielki w Górach Sto-łowych, Waligóra w Górach Kamiennych, Skalnik w Rudawach Janowickich, Ja-godna w Górach Bystrzyckich, Wielka Sowa w Górach Sowich, Kowadło w Górach Złotych, Wysoka Kopa w Górach Izerskich, Śnieżnik w Sudetach, Śnieżka w Kar-konoszach, Szrenica w Karkonoszach.
Ponadto odbyły się też wyjazdy turystyczne: do Warszawy, Biskupina, Kłodzka i Srebrnej Góry, na Zamek Czocha i Zamek Bolków, do Muzeum „Gross Rosen”
w Rogoźnicy, do muzeum sztuki Panorama Racławicka i Muzeum Narodowego we Wrocławiu, do Parku Nauki i Rozrywki w Krasiejowie, do Opola, na Zamek Grodno. Wychowankowie koła turystycznego we wrześniu 2016 roku brali rów-nież udział w akcji sprzątania świata, podczas której uporządkowano teren wokół
w Rogoźnicy, do muzeum sztuki Panorama Racławicka i Muzeum Narodowego we Wrocławiu, do Parku Nauki i Rozrywki w Krasiejowie, do Opola, na Zamek Grodno. Wychowankowie koła turystycznego we wrześniu 2016 roku brali rów-nież udział w akcji sprzątania świata, podczas której uporządkowano teren wokół