Często występujące gatunki i gatunki o szczególnym znaczeniu

dla rezerwatu przyrody "Zatoka Pomorska - Ławica Rönne".

Długoterminowe obserwacje i systematyczne liczenia dostarczają informacji o powtarzających się sezonowych wzorcach rozmieszczenia najpospolitszych gatunków w niemieckich wo-dach Bałtyku. Ogólnie rzecz biorąc, ocena do-konana przez MENDEL et al. (2008) i SONNTAG et al. (2006) potwierdza i ilustruje wysoką spe-cyficzną dla danego gatunku zmienność przes-trzenną i czasową występowania ptaków morskich i odpoczywających w niemieckich wo-dach Morza Bałtyckiego. Liczne najnowsze badania mogą posłużyć do podkreślenia aktual-ności tych opisów.

Kaczki morskie preferują obszary przybrzeżne o niewielkiej głębokości wody, jak również płytkie tereny przybrzeżne, takie jak Adlergrund i Oderbank. Perkoz dwuczuby i perkoz rdza-woszyi występują prawie wyłącznie w wodach przybrzeżnych, podczas gdy perkoz dwuczuby

preferuje płytkie obszary wodne położone dalej od brzegu. Gilgota pospolita i brzytwa spędzają większość czasu na obszarach przybrzeżnych o większej głębokości wody. Rybitwy występują sporadycznie w obszarze przybrzeżnym w okre-sach wędrówek. Do żerowania wykorzystują prawie wyłącznie wody zatokowe i jeziora śródlądowe (S^ONNTAG et al. 2006, MENDEL et al.

2008).

Nur rdzawoszyi (Gavia stellata) i nur czarnoszyi (Gavia arctica)

Czaple występują w Morzu Bałtyckim jako zimowi goście i migranci (M^ENDEL et al. 2008).

Nur rdzawoszyi wykorzystuje morze przybrzeżne i niemiecką WSE wiosną i zimą, natomiast nur czarnoszyi jest bardziej rozpowszechniony jesienią i zimą, a wiosną tylko w niewielkich ilościach, sporadycznie także latem. Oba gatunki preferują obszar na wschód od wyspy Rugia lub Zatokę Pomorską do Ławicy Odrzanej (patrz Rys. 38i Rys. 39; SONNTAG et al.

2006).

Nur rdzawoszyi odpoczywa w Morzu Bałtyckim głównie w wodach o głębokości mniejszej niż 20 m (DURINCK et al. 1994). Najważniejsze miejsca odpoczynku znajdują się na obszarze morskim wokół Rugii, na obszarze Ławicy Odrzanej oraz w Zatoce Meklemburskiej. Wiosną występuje głównie w Zatoce Pomorskiej, zwłaszcza w wodach przybrzeżnych u wybrzeży Rugii.

Głównym obszarem występowania nurów czar-noszyich jest wschodnia część niemieckiego

Bałtyku. W zimie są szeroko rozpowszechnione w Zatoce Pomorskiej. Największe zagęszczenia odnotowuje się zwykle w strefie przybrzeżnej Rugii, na Adlergrund i na Ławicy Odrzanej (M

EN-DEL et al. 2008). Wiosną występuje głównie w oddalonych od brzegu rejonach Zatoki Pomor-skiej. Badania prowadzone w ramach monitor-ingu ptaków morskich BfN na niemieckim Bałtyku potwierdzają to rozmieszczenie (M

ARKO-NES et al. 2014).

Rys. 38: Rozmieszczenie czubajek (Gavia stellata/G. arctica) w niemieckim Morzu Bałtyckim w styczniu/lutym 2009 r. (badanie przeprowadzone przez samolot; MARKONES &GARTHE 2009).

Rys. 39: Występowanie czajek (Gavia stellata/ G. arctica) w niemieckim Morzu Bałtyckim podczas badania przeprowadzonego przez statek w dniach 13-20 stycznia 2011 r. (MARKONES &GARTHE 2011).

Perkoz dwuczuby (Podiceps auritus)

Głównym miejscem występowania perkozów słowiańskich w niemieckim Bałtyku jest Zatoka Pomorska. Jest to najważniejszy obszar zimo-wania w wodach północno-zachodniej Europy (DURINCK et al. 1994). Główny obszar występo-wania około 1000 perkozów dwuczubych (nie-miecka populacja zimowa) znajduje się na brzegu Odry. Wykorzystywane są przede wszystkim wody o głębokości poniżej 10 m. Per-kozy dwuczube migrują jesienią do płytkich wód i tam spędzają zimę (S^ONNTAG et al. 2006).

Wiosną perkoz dwuczuby jest coraz częściej obecny na Ławicy Odrzanej, ale przebywa rów-nież w strefie przybrzeżnej u wybrzeży wyspy Uznam. Badania projektów farm wiatrowych w WSE wykazały jedynie bardzo pojedyncze ob-serwacje perkozów słowiańskich (B^IOCONSULT

SHGmbH & Co.KG 2016, Oecos GmbH 2015).

Mewa mała (Larus minutus)

Wiosną i latem mewy śmieszki występują na morzu tylko w niewielkiej liczbie. Występuje głównie w wewnętrznych wodach przybrzeżnych. Mewy śmieszki migrują głównie wzdłuż linii brzegowej. Podczas jesiennej wędrówki licznie występują w Zatoce Pomor-skiej. Mewy śmieszki preferują wówczas obs-zary przybrzeżne do żerowania i odpoczynku (SONNTAG et al. 2006).

Kaczka długosterna (Clangula hyemalis) Kaczka długosterna jest najpospolitszym gatun-kiem kaczki w Morzu Bałtyckim. Jednak według badania przeprowadzonego przez SKOV et al.

(2011), ich populacja odpoczywająca w okresie zimowym zmniejszyła się tam o 65,3 % w latach 1992-2009. Jednym z najważniejszych miejsc zimowego odpoczynku jest Zatoka Pomorska w południowej części Morza Bałtyckiego. Analo-gicznie jak w całym Bałtyku, również tutaj do roku 2010 odnotowano spadek występowania kaczek długosternych o 82% (B^ELLEBAUM et al.

2014). Analiza dalszych siedlisk odpoczynku sugeruje przesunięcie w kierunku północnym

(SKOV et al. 2011). Jednak ogólnie zakłada się, że Zatoka Pomorska może nadal przyjmować większe wystąpienia (B^ELLEBAUM et al. 2014).

Kaczka długosterna posiada dalsze rozległe główne siedliska zimowe i wiosenne na wschód od Rugii i na północ od wyspy Uznam (Rys. ⁴⁰) (Garthe et al. 2003, Garthe et al. 2004). Od końca października następuje silna migracja na niemieckie obszary Morza Bałtyckiego. W lecie jednak w niemieckim Bałtyku spotyka się bardzo niewiele kaczek długosternych. Brak gatunku w przybrzeżnym obszarze WSE na północ i północny wschód od Rugii rzuca się w oczy o każdej porze roku. Podobnie jak inne gatunki kaczek w Morzu Bałtyckim, lodówka preferuje płytkie wody w pobliżu wybrzeża lub płytkie tereny w strefie przybrzeżnej o głębokości do 20 m (SONNTAG et al. 2006, MARKONES &GARTHE

2009). Ostatnie badania potwierdzają powszechne zimowe występowanie lodówki z punktami centralnymi m.in. na Adlergrund i Oderbank (MARKONES et al. 2014, BIOCONSULT

SH& Co.KG 2016).

Rys. 40: Występowanie kaczek DŁUGOSTERNYCH

(Clangula hyemalis) w niemieckim Morzu Bałty-ckim w lutym 2016 roku (badania lotnicze, B OR-KENHAGEN et al. 2017).

Aksamitny kszyk (Melanitta fusca)

Szkotki aksamitne wykorzystują jako zimowiska północny Kattegat, Zatokę Ryską i północną część Zatoki Pomorskiej. W Zatoce Pomorskiej aksamitka ma swoje główne rozmieszczenie zimą i wiosną na obszarze pomiędzy Oderbank i Adlergrund (Garthe et al. 2003, GARTHE et al.

2004). Podczas zimowych miesięcy wolnych od

lodu, markaczka aksamitna wykorzystuje głów-nie centralne obszary Ławicy Odrzanej, podczas gdy podczas pokrywy lodowej jej występowanie wydaje się być ograniczone do bezpośrednio przylegających obszarów wolnych od lodu w północnej części Ławicy Odrzanej (M^ARKONES et al. 2013, MARKONES ET AL.2014, BORKENHAGEN ET AL.2018, BORKENHAGEN ET AL.2019).

Bocian czarny (Melanitta nigra)

W Zatoce Pomorskiej Ławica Odrzana jest jed-nym z najważniejszych obszarów odpoczynku dla markaczek w całym Bałtyku (D^URINCK et al.

1994, Garthe et al. 2003). Inne obszary od-poczynku znajdują się na płyciznach w Zatoce Kilońskiej i na północ od półwyspu Darß-Zingst (Rys. 41). Według Garthe et al. (2003, 2004) oraz SONNTAG et al. (2006), markaczki występują przez cały rok w niemieckim Morzu Bałtyckim.

Zatoka Pomorska pełni kluczową rolę jako sied-lisko odpoczynku i pierzenia dla markaczek. La-tem 2012 r., podczas jednego dnia badań, w północno-zachodniej części Ławicy Odrzanej zaobserwowano około 2000 pierzących się szkotów (MARKONES et al. 2013).

Rys. 41: Średnie zimowe występowanie ^MARKACZKI (Melanitta nigra) w niemieckim Morzu Bałtyckim w la-tach 2010-2012 (badania lotnicze i statkowe, M ARKO-NES et al. 2015).

Kaczka edredonowa (Somateria mollissima) Kaczki edredonowe są bardzo pospolite w półroczu zimowym i występują w dużych zagęszczeniach na niektórych obszarach na zachód od progu Darss. Na wschód od Darss Sill kaczki edredonowe spotykane są sporadycznie.

Tylko zimą występują one w niewielkiej liczbie w Zatoce Greifswaldzkiej i w wodach przybrzeżnych Zatoki Pomorskiej. W lecie w zachodniej części Morza Bałtyckiego można spotkać tylko nieliczne edredony (S^ONNTAG et al.

2006).

Gilgotka zwyczajna (Uria aalge)

DURINCK et al. (1994) szacują zimową populację gniazdującą nurnika w Morzu Bałtyckim na około 85 000 osobników. Wiosną, latem i jesienią występuje sporadycznie. Głuszce osiągają najwyższą liczebność w zimie. Zakłada się, że perkozy dwuczube są mniej wrażliwe na surowe warunki zimowe.

Gilgotki spędzają zimę w Bałtyku w pobliżu kolo-nii lęgowych. Ich rozmieszczenie koncentruje się na obszarach morskich w Zatoce Pomorskiej, zwłaszcza na głębszych wodach między Ławicą Odrzaną a Adlergrund i na północny zachód od Adlergrund (patrz Rys. 42) (MENDEL et al. 2006).

Według G^ARTHE et al. (2003, 2004), nurzyki występują na północny wschód od Rugii w nis-kich lub umiarkowanych zagęszczeniach.

Rys. 42: Rozmieszczenie nurnika w niemieckim Morzu Bałtyckim (zima 2000-2005; S^ONNTAG et al.

2006).

Razorbill (Alca torda)

Zimowy obszar odpoczynku brzytwowców znajduje się nad głębszymi obszarami środ-kowego Bałtyku. Razorbille występują głównie zimą w niemieckim Bałtyku. Występują one w niskich lub średnich zagęszczeniach w dużej części przybrzeżnych i morskich obszarów Zatoki Pomorskiej (MENDEL et al. 2008).

Gilgota czarna (Cepphus grylle)

DURINCK et al. (1994) oszacowali liczebność zimowej populacji odpoczywającej nurnika w Morzu Bałtyckim na 28 560 osobników. Prefero-wane miejsca zimowego odpoczynku nurnika obejmują płytsze obszary i kamieniste dno. Na

niemieckim Morzu Bałtyckim nurniki przebywają głównie w obszarze Adlergrund od jesieni do wiosny (patrz Rys 43). Pomimo stosunkowo niskich zagęszczeń, występowanie to jest kla-syfikowane jako ważne w skali międzynarodowej według Garthe et al. (2003) (M^ENDEL et al. 2008).

Rys 43: Rozmieszczenie nurnika w zachodniej części Morza Bałtyckiego jesienią (po lewej) i zimą 2000-2005 (po prawej), za SONNTAG et al. (2006).

Perkoz rdzawoszyi (Podiceps grisegna)

Główne miejsce występowania perkoza rdza-woszyjego w niemieckim Morzu Bałtyckim znajduje się w Zatoce Pomorskiej (patrz Rys^. 44). Podobnie jak perkozy dwuczube, perkozy rdzawoszyje są głównie zimowymi gośćmi i mig-rantami. Najwyższe liczebności osiągają tu zimą i ponownie zmniejszają się wiosną (M^ENDEL et al. 2008).

Rys. 44: Rozmieszczenie perkozów rdzawoszyich (Podiceps grisegena) w Zatoce Pomorskiej, Morze Bałtyckie, w styczniu 2013 roku (M^ARKONES et al.

2014).

Nurek żółtodzioby (Gavia adamsii)

Perkoz dwuczuby występuje w Morzu Bałtyckim jako migrant w okresach wędrówek oraz w okre-sie zimowego odpoczynku w zachodniej części Morza Bałtyckiego. Występowanie zimowe jest niewielkie i ograniczone do przybrzeżnych obs-zarów Zatoki Pomorskiej (BELLEBAUM et al.

2010).

Mewa pospolita (Larus canus)

Mewy występują w Morzu Bałtyckim w znacznie mniejszych zagęszczeniach niż w Morzu Północnym. Wynika to również z faktu, że ich po-karm jest pochodzenia lądowego przez cały se-zon lęgowy (K^UBETZKI et al. 1999). Dlatego też latem w niemieckim Bałtyku występują tylko spo-radyczne mewy. Największą liczebność osiągają zimą i wiosną. Mewy występują wówczas głów-nie w przybrzeżnych i morskich obszarach Zatoki Pomorskiej (SONNTAG et al. 2006).

Inne mewy Larus

Mewa śledź (Larus argentatus), jako najpospo-litszy gatunek mewy w Morzu Bałtyckim, występuje przez cały rok. Zimą i wiosną mewy śledziowe występują w dużych skupiskach

zarówno w wodach przybrzeżnych, jak i w WSE.

Występują one w szczególności na obszarach Zatoki Kilońskiej i Meklemburskiej, wokół Fehmarn i na północny zachód od Rugii.

Szczególnie wysokie stężenia występują w związku z działalnością połowową (S^ONNTAG et al. 2006). Naturalnie, mewa śledziowa prawdopodobnie nie jest ptakiem lęgowym w zachodniej części Morza Bałtyckiego.

Dopiero po wprowadzeniu połowów włokiem motorowym, w latach trzydziestych XX wieku ro-zpoczęła się imigracja i wzrost populacji (V^AUK &

Prüter 1987).

Mewy czarnogrzbiete (Larus marinus) są obecne w zachodniej części Morza Bałtyckiego przez cały rok. Jednak w okresie lęgowym, od kwietnia do lipca, populacje są niskie. Populacja zimowa może zależeć od warunków lodowych na Morzu Bałtyckim. Mewa czarnogrzbieta występuje jednak częściej podczas migracji i w miesiącach zimowych. Podobnie jak mewa śledziowa, gatunek ten często koncentruje się w pobliżu łodzi rybackich (S^ONNTAG et al. 2006).

Mewy śledziowe (Larus fuscus) występują spo-radycznie w Morzu Bałtyckim w miesiącach let-nich, czasami w związku z działalnością połowową (M^ENDEL et al. 2008).

2.9.2.3 Występowanie ptaków morskich w