Zanieczyszczenia organiczne Bardziej polarne związki, takie jak izomery HCH

i nowoczesne pestycydy (triazyny, fenylo-moczniki i kwasy fenoksyoctowe) są obecne w wodzie w znacznie wyższych stężeniach niż bar-dziej lipofilne, "klasyczne" zanieczyszczenia, ta-kie jak HCB, DDT, PCB i WWA. Herbicyd diflufe-nikan przekroczył wartości progowe na wybrzeżach SN (< 1sm) w latach 2012-2018 (raport o stanie MSFD 2018).

W przypadku nowej substancji priorytetowej - kwasu perfluorooktanosulfonowego (PFOS) - wskaźnik HELCOM pokazuje, że stężenia PFOS w wodzie znacznie przekraczają wartości pro-gowe, zwłaszcza na wybrzeżach. Lipofilowe chlorowane węglowodory (HCB, DDT i PCB) występują w wodzie tylko w bardzo niskich stężeniach (najczęściej < 10 pg/L). Za-nieczyszczenie jest na ogół większe w pobliżu wybrzeża niż na otwartym Morzu Bałtyckim. Nie można zaobserwować tendencji czasowych ze względu na dużą zmienność i ograniczoną ilość dostępnych danych.

Morze Bałtyckie jest zanieczyszczone związkami cynoorganicznymi, które w przes-złości były często stosowane jako farby morskie.

Na przykład, dibutylocyna (DBT) wykazuje przekroczenie w Dolnym Warnowie. Wskaźnik HELCOM dla TBT wykazuje przekroczenie war-tości progowej w Morzu Bałtyckim z TBT (HEL-COM 2018, MSFD status report 2018).

Zanieczyszczenie wód Morza Bałtyckiego węglowodorami ropopochodnymi jest niewielkie.

Oznaczenie poszczególnych składników wska-zuje, że węglowodory alifatyczne pochodzą głównie ze źródeł biogennych. Stężenia WWA są również stosunkowo niskie i nie wykazują szczególnego rozkładu przestrzennego. Pozi-omy bardziej skondensowanych WWA (4-6

pierścieniowych związków aromatycznych) wzrastają w pobliżu wybrzeża, głównie z powodu wyższych poziomów osadów zawies-zonych. Ze względu na dużą zmienność, nie można zaobserwować tendencji czasowych dla żadnej z klas węglowodorów, ale istnieją różnice sezonowe z najwyższymi wartościami w zimie (WWA). Poziomy toksycznie istotnych WWA są o dwa do trzech rzędów wielkości niższe od stężeń, przy których w doświadczeniach na zwierzętach pojawiły się pierwsze oznaki działania rakotwórczego (VARANASI 1989).

Większość stężeń zanieczyszczeń we wschod-niej wodzie morskiej mieści się w podobnych zakresach jak w Zatoce Niemieckiej. Nieco wyższe stężenia zaobserwowano w Morzu Bałtyckim dla grupy DDT. Wartości dla γ-HCH są również nieznacznie podwyższone. Stężenia α-HCH są około trzykrotnie, a stężenia β-α-HCH co najmniej dziesięciokrotnie wyższe niż w Morzu Północnym. W przeciwieństwie do południowej części Morza Północnego, rozkład przestrzenny w zachodniej i środkowej części Morza Bałty-ckiego charakteryzuje się brakiem głównych źródeł zasilania. Z tego powodu obserwuje się jedynie niewielkie gradienty lub ich brak.

Długoterminowe tendencje stwierdzono jedynie w przypadku izomerów HCH. W tym przypadku obserwuje się bardzo wyraźne spadki stężeń zarówno w perspektywie krótkoterminowej, jak i długoterminowej.

Zanieczyszczenia w wodach Morza Bałtyckiego, które przekraczają wartości progowe, to głównie zanieczyszczenia, które są już przedmiotem re-gulacji lub zakazów. Ze względu na trwałość tych substancji można się jednak spodziewać jedynie powolnego spadku ich stężenia. Wprowadzenie dalszych zanieczyszczeń doprowadziłoby do zwiększenia obciążenia Morza Bałtyckiego.

2.3.7.5 Substancje radioaktywne (radio-nuklidy)

Awaria w Czarnobylu i następujący po niej opad znacząco zmieniły inwentarz sztucznych radio-nuklidów, w szczególności Cs-134 i Cs-137, z dużym osadzaniem się w Zatoce Botnickiej i Zatoce Fińskiej. W kolejnych latach te wysokie zanieczyszczenia przedostawały się wraz z wo-dami powierzchniowymi także do zachodniej części Morza Bałtyckiego. Skażenie Morza Bałtyckiego substancjami radioaktywnymi zmniejszyło się w ostatnich latach. Ze względu na bardzo niską wymianę wód Morza Bałty-ckiego z Morzem Północnym przez cieśniny duńskie w długim okresie czasu, aktywność wprowadzona przez Czarnobyl pozostaje w wo-dach Morza Bałtyckiego przez dłuższy okres czasu. Stężenie Cs-137 nadal nieznacznie wzrasta w kierunku wschodnim - w stronę środka ciężkości opadu czarnobylskiego. Nadal stęże-nia Cs-137 są powyżej wartości sprzed awarii w Czarnobylu w kwietniu 1986 r., co stanowi rów-nież wartość progową HELCOM (15 Bq/m³) (HELCOM 2018). Oczekuje się, że w przypadku kolejnego raportu o stanie środowiska w 2024 roku stężenia będą poniżej tego progu.

Nuklid ten ma największy udział wśród sztucznych radionuklidów w dawce możliwej w przypadku ścieżki narażenia "spożywanie owoców morza". Nie należy jednak obawiać się znacznej dawki pochodzącej z tego źródła lub z pobytu w morzu czy na plaży.

Plankton

Plankton obejmuje wszystkie organizmy, które unoszą się w wodzie. Te przeważnie bardzo małe organizmy stanowią podstawowy składnik ekosystemu morskiego. Plankton obejmuje m.in.

organizmy roślinne (fitoplankton), małe zwierzęta i stadia rozwojowe cyklu życiowego zwierząt morskich, takie jak ikra i larwy ryb oraz organizmy denne (zooplankton), a także bakte-rie (bakterioplankton) i grzyby (funghi).

Stan danych i programy monitoro-wania

W Morzu Bałtyckim regularne badania fito- i zooplanktonu prowadzone są od 1979 r. w mach Konwencji Helsińskiej (HELCOM). W ra-mach programu monitorowania HELCOM COM-BINE państwa nadbałtyckie przeprowadziły badania fito- i zooplanktonu w sieci stacji na dużą skalę w Morzu Bałtyckim. Dane te są obecnie swobodnie dostępne za pośrednictwem ICES. Ponadto z wód przybrzeżnych pobierane są próbki planktonu w ramach krajowego moni-toringu morskiego dla Morza Bałtyckiego.

W zachodniej części Morza Bałtyckiego, Instytut Badań Morza Bałtyckiego im. Leibniza w Warnemünde (IOW), między innymi, bada próbki planktonu ze stacji w wodach przybrzeżnych i w niemieckiej WSE w ramach monitoringu krajowego. Od 1979 roku niemiecka WSE Morza Bałtyckiego objęta jest łącznie pięci-oma stacjami: jedna w Zatoce Meklemburskiej, jedna na Darss Sill, dwie na Morzu Arkońskim i jedna na Ławicy Odrzanej. W ramach IOW co roku pobierane są dwie próbki (wychodząca i powrotna) z każdej stacji podczas łącznie pięciu rejsów statków. Ponadto, liczba próbek na stację jest dostosowana do panującej stratyfikacji wody (termoklina i haloklina), tak aby można było stwierdzić pionowe rozmieszczenie planktonu.

Pionowe pobieranie próbek jest szczególnie istotne dla rejestracji zooplanktonu, ponieważ występuje on w różnych zbiorowiskach w pi-onowym rozkładzie słupa wody. W 2015 roku po-brano w ten sposób łącznie 65 próbek. Wyjazdy monitoringowe odbywały się w lutym, marcu,

kwietniu/maju, lipcu oraz październiku/listopadzie. Nie ma jednak

możli-wości ciągłego pobierania próbek planktonu. Ze względu na brak ciągłości poboru prób, obraz występowania zespołów planktonowych jest nie-jednolity. W szczególności nie można w związku z tym dokładnie prześledzić długoterminowych zmian w planktonie i ich przyczyn.

Przestrzenne rozmieszczenie i czasowa zmienność fitoplanktonu Fitoplankton stanowi najniższy żywy element morskich łańcuchów pokarmowych i składa się z małych organizmów, najczęściej o wielkości do 200 µm, taksonomicznie zaliczanych do królestwa roślin. Są to mikroalgi, zwykle składające się z pojedynczej komórki lub zdolne do tworzenia łańcuchów lub kolonii z kilku komórek. Organizmy fitoplanktonowe odżywiają się głównie autotroficznie, tzn. poprzez fotosyn-tezę są w stanie wykorzystać nieorganiczne składniki odżywcze rozpuszczone w wodzie do syntezy cząsteczek organicznych potrzebnych do wzrostu. Fitoplankton obejmuje również mik-roorganizmy, które są heterotroficzne, tj. zdolne do odżywiania się innymi mikroorganizmami.

Ponadto istnieją organizmy miksotroficzne, które w zależności od sytuacji mogą odżywiać się auto- lub heterotroficznie. Na przykład, wiele mikroalg jest w stanie zmieniać tryb odżywiania w trakcie swojego cyklu życiowego. Bakterie i grzyby tworzą również odrębne grupy filogenety-cznie (historia ewolucji). Przy rozpatrywaniu fitoplanktonu bierze się pod uwagę również bak-terie, grzyby i inne organizmy, które swoimi cechami fizjologicznymi zbliżają się do królestwa zwierząt. W niniejszym sprawozdaniu termin fitoplankton używany jest w tym rozszerzonym znaczeniu.

W Morzu Bałtyckim występuje około 800 różnych gatunków fitoplanktonu (WASMUND 2012).

Fitoplankton zachodniej części Morza Bałty-ckiego obejmuje następujące ważne grupy taksonomiczne:

• Okrzemki lub diatomy (Bacillariophyta),

• Dinoflagellates lub glony flagellate (Dinophy-ceae),

• mikroalgi lub mikroflagellaty z różnych grup taksonomicznych i

• Sinice (cyjanobakterie). Dominują one na ob-szarach wód słodkich i słonawych. W wodach o niskim zasoleniu, takich jak Morze

Bałtyckie, grupa ta może osiągać wysoką liczebność.

Fitoplankton służy jako baza pokarmowa dla or-ganizmów, które specjalizują się w filtrowaniu wody w poszukiwaniu pożywienia.

Najważniejszymi pierwotnymi konsumentami fitoplanktonu są organizmy zooplanktonowe, takie jak widłonogi i pchły wodne (Cladocera).

Szczególny charakter Morza Bałtyckiego jako półzamkniętego morza wtórnego prowadzi równ-ież do szczególnych cech ekologicznych i kszt-ałtuje występowanie zbiorowisk biologicznych.

Ogólnie rzecz biorąc, Morze Bałtyckie charak-teryzuje się ograniczoną różnorodnością gatun-kową (bioróżnorodnością). Zasolenie słonawej wody Morza Bałtyckiego zmniejsza się od 20 PSU w zachodniej części do 1 PSU we wschodniej części. Masy wodne Morza Bałtycki-ego wykazują również bardzo duże rozwarstwie-nie. W rezultacie spektrum gatunkowe obejmuje zarówno gatunki morskie, jak i słodkowodne.

Szczególne warunki panujące w Morzu Bałtyckim oznaczają również, że jego morskie łańcuchy pokarmowe są bardzo wrażliwe na zmiany.

Występowanie fitoplanktonu zależy przede wszystkim od procesów fizycznych zacho-dzących w słupie wody. Warunki hydrograficzne, zwłaszcza temperatura, zasolenie, światło, prądy, wiatr, mętność, topografia i procesy wymiany wpływają na występowanie i bioróżno-rodność fitoplanktonu. Bezpośrednia zależność fitoplanktonu od światła w procesie fotosyntezy ogranicza jego występowanie w strefie eufotycznej pelagialu. Głębokość strefy eufotycznej zależy od przejrzystości lub mętności wód. Mętność Morza Bałtyckiego jest bardzo zróżnicowana w poszczególnych region-ach. W ciągu ostatnich 25 lat mętność dramatycznie wzrosła w wielu regionach Morza Bałtyckiego. Wzrost zmętnienia sprzyjał rozwo-jowi sinic, często prowadząc do nadmiernego zakwitu sinic w lecie. Jednak w 2015 r. zakwity sinic w całym Morzu Bałtyckim utrzymywały się

poniżej rozmiarów obserwowanych w ostatnich latach. Wynika to z niższej temperatury powi-erzchni wody w miesiącach letnich (Sea Surface Temperature - SST) w porównaniu z rokiem poprzednim.

Oprócz procesów fizycznych, stężenie rozpuszczonych w wodzie składników pokar-mowych decyduje o liczebności i rozwoju bio-masy fitoplanktonu. Dodatkowy wpływ na rozmieszczenie i liczebność planktonu wywierają różne czynniki naturalne, ale także antropogeniczne. Na przykład w Morzu Północ-nym i Bałtyckim Oscylacja Północno-Wschodniego Atlantyku (NAO) ma decydujące znaczenie dla naturalnej sukcesji planktonu. Na rozwój planktonu wpływają również dopływy rzeczne - zarówno poprzez zrzuty słodkiej wody, jak i ładunki składników odżywczych i zaniec-zyszczeń. Z pewnością niektóre gatunki plank-tonu, ich stadia rozwojowe lub spoczynkowe ró-wnież wykorzystują osady jako siedlisko.

Właściwym środowiskiem życia planktonu są jednak masy wodne. Przestrzenna delimitacja typów siedlisk jest zatem możliwa tylko w bardzo ograniczonym zakresie w przypadku planktonu, w przeciwieństwie na przykład do bentosu. Dla związków gatunków planktonu znacznie bardziej decydujące są właściwości hydrograficzne mas wodnych.

Sezonowy wzrost fitoplanktonu wykazuje stałe wzorce występowania w Morzu Bałtyckim.

Zasolenie, głębokość wody i czas przebywania w wodzie decydują o występowaniu i rozwoju fitoplanktonu (THAMM et al. 2004). Wiosną płytkie wody przybrzeżne szybciej się nagrzewają i sprzyjają rozwojowi fitoplanktonu. Ponadto wzrostowi sprzyja dopływ substancji odżywczych przez rzeki.

Wiosenny zakwit jest zwykle zdominowany przez gatunki okrzemek. Wiosenne zakwity glonów są wywoływane przez nagromadzenie składników odżywczych podczas poprzednich miesięcy zimowych, wzrost intensywności światła i związane z tym ocieplenie wody.

Wiosenny zakwit w Zatoce Meklemburskiej w 2015 roku nie był jak zwykle zdominowany przez gatunki okrzemek. Dominowały raczej dinoflag-ellaty, dictyochophyceae i prymnesiophyceae.

Zatoka Meklemburska jest jednak bardzo zróżnicowanym systemem, więc przesunięcia te mogą być również spowodowane niedokład-nością pomiarów. W Morzu Arkońskim rozwój zakwitu rozpoczął się od Mesodinium rubrum.

Do połowy marca zakwit był zdominowany przez okrzemki (WASMUND et al. 2016a). Granica między różnymi formami rozwoju zakwitu prze-biega zwykle między zachodnim a środkowym Bałtykiem na progu Darss. W 2015 r. granica ta przebiegała wzdłuż wschodniej części Zatoki Meklemburskiej. Zakwit wiosenny rósł do połowy marca 2015 r., a ostatni zanikł w połowie kwiet-nia, przy czym w tym roku czynnikiem ograni-czającym składniki pokarmowe były azotany (WASMUND et al. 2016a).

Z roku na rok różne gatunki okrzemek, takie jak Thalassiosira levanderi, Skeletonema costatum, Thalassiosira baltica, Dictyocha speculum i Chaetoceros sp. zapewniają wiosenny zakwit glonów. W maju, zakwity okrzemek zwykle gwałtownie się kończą. Równocześnie wzrasta liczebność dinoflagellatów. W szczególności di-noflagellaty występują wtedy w wysokich stęże-niach nawet w głębszych obszarach (15 m).

Prawdopodobnie flagellaty wykorzystują składniki odżywcze z głębszych warstw wody lub nawet niskie stężenia regenerowanych składników odżywczych. Gymnodinium sp. i Peridiniella sp. należą do najliczniej występu-jących taksonów błonkówek (W^ASMUND et al.

2005). W miesiącach letnich, lipcu i sierpniu, sinice występują w dużych stężeniach i często powodują rozległe zakwity. Zakwitom sinic sprzyjają poziomy zasolenia pomiędzy 3,8 a 11,5 PSU, temperatury około 16°C, promienio-wanie większe niż 120 W/m2 (średnie dzienne) oraz prędkość wiatru mniejsza niż 6 m/s. Rozwój zakwitów sinicowych ustaje wraz z pogor-szeniem się warunków pogodowych (niskie nasłonecznienie lub silne wiatry) (W^ASMUND

1997). Zakwity okrzemek (diatomów) rozwijają się ponownie jesienią, ale są one bardzo słabe w porównaniu z zakwitami wiosennymi (W AS-MUND et al. 2005). W ciągu ostatnich 30 lat ob-serwuje się ciągłe zmiany w składzie gatun-kowym grupy okrzemek podczas letnich i jesien-nych zakwitów. I tak, gatunki z rodzajów okrze-mek Skeletonema i Chaetoceros są suk-cesywnie zastępowane przez Ceratulina pelag-ica, Dactyliosolen fragilissimus, Proboscia alata, Pseudo-nitzschia spp. (WASMUND et al. 2016a).

Eutrofizacja jest poważnym zagrożeniem dla ekosystemu morskiego Morza Bałtyckiego.

Stężenie chlorofilu w wodzie, jako miara bio-masy fitoplanktonu, dostarcza informacji na te-mat stopnia eutrofizacji. W Morzu Arkońskim stężenie chlorofilu w wodzie wykazuje znacznie niższe wartości niż w Zatoce Fińskiej czy w północnej części Morza Bałtyckiego (HELCOM 2004). W okresie 1993-1997 średnia produkcja pierwotna w Morzu Arkońskim wahała się od 37 mg C*m-2 na dzień w styczniu i lutym do 941 mg C*m-2 na dzień w czerwcu i wrześniu (W^ASMUND et al. 2000).

Z serii pomiarowych IOW od 1979 do ok. 1995 roku wynika wyraźny wzrost koncentracji chloro-filu w tym czasie. Od tego czasu mierzone wartości notowane są na mniej więcej stałym wysokim poziomie lub nieznacznie malejących wartościach (W^ASMUND et al. 2016a). Wysokie stężenia składników odżywczych (głównie azo-tanów i fosforanów), które napłynęły w latach 70-tych, miały szczególny wpływ na rozprzestrzenianie się zakwitów wiosennych, przy czym zakwity letnie i jesienne osiągnęły w dużej mierze równe poziomy ekspresji. Jednym z wyjątków jest Zatoka Meklemburska, w której obserwuje się stały spadek zakwitu wiosennego od czasu rozpoczęcia pomiarów w 1979 roku (WASMUND et al. 2016b).

Rozmieszczenie przestrzenne i zmienność czasowa zooplanktonu Zooplankton obejmuje wszystkie zwierzęta mor-skie pływające lub migrujące w słupie wody. Zo-oplankton odgrywa kluczową rolę w ekosystemie morskim, z jednej strony jako najniższy pro-ducent wtórny w morskim łańcuchu pokar-mowym, będący źródłem pożywienia dla mięsożernych gatunków zooplanktonu, ryb, ssaków morskich i ptaków morskich. Po drugie, zooplankton ma szczególne znaczenie jako kon-sumenci pierwotni (grazers) fitoplanktonu.

Zjadanie lub wypasanie może powstrzymać zakwity glonów i regulować procesy degradacji cyklu mikrobiologicznego poprzez zużywanie komórek.

W Morzu Bałtyckim sukcesja zooplanktonu wykazuje wyraźny sezonowy wzorzec występowania. Maksymalną liczebność osiąga się zazwyczaj w miesiącach letnich. Sukcesja zooplanktonu ma kluczowe znaczenie dla wtórnych konsumentów morskich łańcuchów pokarmowych. Relacje drapieżnik - ofiara lub rel-acje troficzne pomiędzy grupami lub gatunkami regulują równowagę ekosystemu morskiego.

Czasowo lub przestrzennie przesunięte występowanie sukcesji i liczebności gatunków prowadzi do przerwania łańcuchów pokar-mowych. W szczególności przesunięcie czasowe, tzw. niedopasowanie troficzne, powoduje niedobory pokarmu na różnych etapach rozwoju organizmów, co ma wpływ na poziom populacji.

Zooplankton dzieli się na dwie główne grupy w oparciu o strategie życiowe organizmów:

• Holozooplankton: Cały cykl życiowy organiz-mów odbywa się wyłącznie w słupie wody.

Do najbardziej znanych grup holoplank-tonowych, ważnych dla Morza Bałtyckiego, należą skorupiaki, takie jak Copepoda (widłonogi) i Cladocera (pchły wodne).

• Merozooplankton: Planktoniczne są tylko niektóre etapy cyklu życiowego organizmów,

głównie wczesne stadia rozwojowe, takie jak jaja i larwy. Dorosłe osobniki przechodzą następnie do siedlisk bentosowych lub dołączają do nektonu. Należą do nich wczesne stadia rozwojowe szczeżui, małży, ślimaków, skorupiaków i ryb. Ikra/ larwy ryb pelagicznych występują obficie w mero-planktonie w sezonie rozrodczym.

Merozooplankton był szczególnie obfity w Za-toce Kilońskiej w 2015 r., ale osiągnął liczebność poniżej średniej w Basenie Arkońskim i Zatoce Meklemburskiej. Do głównych przedstawicieli należały larwy wieloszczetów i małży (W^ASMUND et al. 2016a).

Rodzaje Acartia i Oithona, należące do holozoo-planktonu, tworzyły głównych przedstawicieli wśród widłonogów (copepoda) w 2015 roku, z Acartia bifilosa jako najliczniej reprezentowanym gatunkiem (WASMUND et al. 2016a).

Bezkręgowce morskie, jak wspomniano powyżej, mają różne stadia rozwojowe, które występują w planktonie (np. larwy). Dyspersja larw w dużym stopniu determinuje występow-anie i rozwój populacji zarówno gatunków nek-tonicznych, jak i bentonicznych. Transport, dyspersja i pomyślne osiedlanie się larw mają szczególne znaczenie dla przestrzennego rozmieszczenia gatunków i ewolucji ich popu-lacji. Rozproszenie larw jest uwarunkowane zarówno ruchami samych mas wodnych, jak i endogenicznymi lub specyficznymi dla danego gatunku cechami zooplanktonu. Czynniki środowiskowe, które mogą wpływać na dyspersję larw, metamorfozę i osiedlanie się, obejmują rodzaj i strukturę osadów, warunki me-teorologiczne (zwłaszcza wiatr), światło, temper-aturę i zasolenie.

Dwa mechanizmy transportu wpływają na dyspersję larw i ich osiedlanie się w docelowym siedlisku: adwekcja pozioma larw z domi-nującym kierunkiem przepływu oraz dyfuzja poprzez turbulencje w małej i mezoskali, czyli

procesy mieszania w zbiorniku wodnym. Bada-nia terenowe wykazały, że zasiedlanie larw może odbywać się zarówno lokalnie, jak i na od-ległych obszarach. Dyspersja larw z wód przybrzeżnych jest regulowana głównie przez strefy frontowe pomiędzy wodami przybrzeżnymi a otwartym morzem. Jednakże larwy są warunkowo zdolne do poszukiwania ob-szarów, które umożliwiają im przekroczenie warstwy granicznej, takich jak obszary o zwiększonej turbulencji, poprzez pionową mi-grację w słupie wody. W zależności od gatunku, organizmy rozwijają strategie ułatwiające rozproszenie larw i pomyślne osiedlenie się.

Takie strategie, które ostatecznie zapewniają przetrwanie gatunku, obejmują dostosowanie czasu reprodukcji, głębokości i obszaru do pi-onowych ruchów larwalnych i aktywnego prze-kraczania warstw granicznych. Kompetencja larwalna, czyli utrzymanie zdolności do inicjacji metamorfozy do czasu nadejścia sprzyjających warunków, reguluje sukces osiedlania się osob-ników każdego gatunku w siedlisku specyficznym dla danego gatunku (GRAHAM &

SEBENS 1996).

Charakterystyka typów siedlisk na podstawie obecności zooplanktonu jest trudna. Jak już wyjaśniono w przypadku fitoplanktonu, masy wodne stanowią w rzeczywistości siedlisko zoo-planktonu. Dlatego też, charakterystyka mas wodnych i związanych z nimi zespołów zoo-planktonu jest przydatna do tego celu. Dla zróżnicowania mas wodnych nie jest ważne spektrum gatunkowe populacji zooplanktonu, ale raczej udział poszczególnych gatunków, w szczególności gatunków kluczowych, w składzie zespołów.

W zbiorowiskach biotycznych Morza Bałtyckiego występuje przesunięcie w pionowym rozmieszczeniu w związku ze zmiennością zasolenia. Zjawisko to zostało nazwane przez REMANE'A (1955) submergencją. Zwierzęta mor-skiego eulitoralu i supralitoralu tolerują większe wahania zasolenia niż zwierzęta sublitoralu lub

głębokości morskiej. Dlatego też mogą one wni-kać głębiej do słonawej wody niż morskie formy głębinowe. Tylko kilka gatunków może pene-trować głębokie wody i są to te, które mogą odżywiać się mięsożernie. Zjawisko zatapiania się wód słonawych nie jest jednak specyficzne dla Bałtyku, lecz typowe dla wód słonawych (REMMERT 1968). Na przykład w Zatoce Kilońskiej widłonóg Oithona similis występuje w skupiskach rzędu kilku tysięcy osobników na ^m3

w obszarze przypowierzchniowym. Na wschód od granicy faunistycznej Darss Sill, z drugiej strony, gatunek ten występuje w słonych wodach głębinowych. Pobieranie próbek na stacji w Mo-rzu Arkońskim w 2003 roku po intruzji słonej wody wykazało, że wraz ze wzrostem głębokości wody liczebność tego gatunku wzrosła z 2 400 samic na ^{m3 w} górnych 5 m do 31 500 samic na ^m3 między 18 a 22 m głębokości wody (W^ASMUND et al. 2004).

Średnio w ciągu roku w Morzu Bałtyckim występują 22 taksony zooplanktonu (W^ASMUND et al. 2005). Jednak w latach 1999-2002 w ciągu całego roku znaleziono tylko 12 taksonów (POSTEL 2005). Zasadniczo zasięg gatunków, ich liczebność i stosunek dominacji zależą od panujących warunków hydrograficznych i mete-orologicznych oraz od rozwoju fitoplanktonu:

napływ słonej wody z Morza Północnego zaopatruje ekosystem Morza Bałtyckiego w gatunki morskie, takie jak widłonóg Paracalanus

napływ słonej wody z Morza Północnego zaopatruje ekosystem Morza Bałtyckiego w gatunki morskie, takie jak widłonóg Paracalanus