Typy biotopów
2.5.4.1 Znaczenie obszarów dla energetyki wiatrowej dla typów biotopów
Obszar priorytetowy energia wiatrowa EO1 Na obszarze stanowiska EO1 znane są wystąpi-enia biotopu "rafy". Szczególnie w południowo-wschodniej części obszaru znajdują się pola ka-mieni z wyraźnymi skupiskami omułków, które rozciągają się na tym obszarze od Adlergrund.
Zidentyfikowano głównie złoża małży, żwiru i ka-mieni, a także gliny zwałowej in situ. Pokrycie ka-mieniami w południowo-wschodnim obszarze wynosi w wielu miejscach >10%. W południowo-zachodniej części stanowiska EO1, zajętość ka-mieni jest niższa i wynosi <10 %. Ta część wyznaczonego przez BfN obszaru rafowego nr 33 zawiera według szacunków BfN 26 % rafy.
Obszar zarezerwowany dla energii wiatrowej EO2
Obszar EO2 charakteryzuje się niskim ogólnym bogactwem strukturalnym. Zgodnie z Czerwoną Listą (FINCK et al. 2017), obecnie nie widać zagrożenia dla typu biotopu "Sublittoral mud bot-tom of the Baltic Sea" (kod 05.02.11) występującego w całym obszarze EO2. Na tym obszarze nie przewiduje się występowania bio-topów prawnie chronionych.
Obszar priorytetowy energia wiatrowa EO3 W obszarze stanowiska EO3 występują skały i piargi z wyraźnymi skupiskami małży w północnym płytkim obszarze. Występujące tam ścienne nagromadzenia głazów można zaliczyć do biotopu typu "rafa". Weryfikacja za pomocą instrukcji mapowania BfN jest nadal w toku.
Benthos
Bentos jest terminem używanym do opisania wszystkich zbiorowisk biotycznych na dnie zbio-rników wodnych, które są przytwierdzone do po-wierzchni podłoża lub żyją w miękkich sub-stratach. Organizmy bentosowe są ważnym składnikiem ekosystemu Morza Bałtyckiego.
Stanowią one główne źródło pokarmu dla wielu gatunków ryb i odgrywają kluczową rolę w
przemianie i remineralizacji materii organicznej osadów (KRÖNCKE 1995). Według RACHORA (1990) bentos obejmuje mikroorganizmy, takie jak bakterie i grzyby, zwierzęta jednokomórkowe (pierwotniaki) i rośliny, a także organizmy wielo-komórkowe i duże glony oraz organizmy żywe aż do ryb żyjących na dnie. Termin zoobentos jest używany do opisu zwierząt, które żyją głównie w lub na dnie. Organizmy te w dużej mierze ogra-niczają swoją aktywność do pionowego obszaru granicznego pomiędzy wolną wodą a najwyższą warstwą gleby, który zazwyczaj wynosi zaledwie kilka decymetrów.
W przypadku tzw. gatunków holobentosowych wszystkie fazy życia odbywają się w obrębie tego zbiorowiska blisko dna. Jednak większość zwierząt to zwierzęta merobentyczne, tzn. tylko niektóre fazy ich cyklu życiowego są związane z tym ekosystemem (TARDENT 1993).
Rozprzestrzeniają się one głównie poprzez larwy planktonowe. W starszych stadiach zdol-ność do poruszania się jest jednak mniej wy-raźna. Ogólnie rzecz biorąc, większość przed-stawicieli bentosu charakteryzuje się brakiem lub ograniczoną mobilnością w porównaniu z przedstawicielami planktonu i nektonu. Dlatego też, ze względu na swoją względną stabilność, fauna glebowa nie jest w stanie uniknąć natu-ralnych i antropogenicznych zmian i presji, a tym samym jest w wielu przypadkach wskaźnikiem zmieniających się warunków środowiskowych (RACHOR 1990).
Niemiecka część Morza Bałtyckiego charak-teryzuje się urozmaiconym dnem morskim i bar-dzo niejednorodną strukturą powierzchni. Dno Morza Bałtyckiego zawiera częściowo grubozi-arnisty piasek, głazy i kamienie, ale w dużej mierze składa się z osadów piaszczystych lub mulistych, dzięki czemu zwierzęta mogą również penetrować dno. Obok epifauny żyjącej na po-wierzchni gleby rozwinęła się więc typowa in-fauna (syn. endoin-fauna) żyjąca w glebie. Najm-niejsze zwierzęta o wielkości ciała poniżej 1 mm (mikro- i meiofauna) stanowią większość tych
mieszkańców gleby. Lepiej znane są jednak większe zwierzęta, makrofauny, a w tym przypadku szczególnie formy bardziej osiadłe, takie jak pierścienice, małże i ślimaki, szkarłupnie i różne skorupiaki (RACHOR 1990).
Dlatego też, ze względów praktycznych, makro-zoobentos (zwierzęta > 1 mm) jest badany na arenie międzynarodowej jako reprezentant całego zoobentosu (Armonies & ASMUS 2002).
Sytuacja w zakresie danych
Fauna i flora żyjąca na dnie Bałtyku wzbudziła zainteresowanie przyrodników już w połowie XIX wieku, kiedy to rozpoczęto prace nad ich zbiera-niem i katalogowazbiera-niem (MÖBIUS, 1873). W XX wieku makrozoobentos Zatoki Kilońskiej i Meklemburskiej był szczegółowo badany (H
AG-MEIER 1925; KÜHLMORGEN-HILLE 1963, 1965, SCHULZ 1968, 1969a, 1969b, ARNTZ 1970, 1971, 1978, ARNTZ et al. 1976; GOSSELCK & GEORGI
1984,Weigelt 1985, Arntz & RUMOHR 1986, Gos-selck et al. 1987, Brey 1984, RUMOHR 1995, Gosselck 1992, ZETTLER ET AL.2000). Bardziej aktualne dane pochodzą w szczególności z długotrwałego monitorowania biologicznego IOW oraz badań bentosu, które są prowadzone od 2002 r. w kontekście procedur zatwierdzania projektów morskich farm wiatrowych. Istotnych informacji dostarczają również projekty badawcze, takie jak prace bentologiczne nad e-kologiczną oceną obszarów nadających się do wykorzystania w energetyce wiatrowej pro-wadzone przez ZETTLER et al. (2003) lub BeoFINO, a także monitoring zespołów bento-sowych w rezerwatach przyrody.
Rozmieszczenie przestrzenne i zmi-enność czasowa
Przestrzenna i czasowa zmienność zoobentosu jest w dużej mierze kontrolowana przez czynniki oceanograficzne i klimatyczne, a także przez wpływy antropogeniczne. Ważnymi czynnikami klimatycznymi są temperatury w zimie, które powodują wysoką śmiertelność niektórych gatunków (BEUKEMA 1992, ARMONIES et al. 2001)
oraz prądy wywołane wiatrem. Prądy są odpo-wiedzialne za dyspersję larw planktonowych, jak również za redystrybucję stadiów żyjących na dnie w wyniku wywołanych prądem zmian w układzie osadów (ARMONIES 1999, 2000). Wśród oddziaływań antropogenicznych szczególne znaczenie, oprócz zrzutów substancji odżywczych i zanieczyszczeń, mają zaburzenia powierzchni dna powodowane przez ry-bołówstwo (RACHOR et al. 1998).
Zasolenie jest czynnikiem decydującym o występowaniu i rozmieszczeniu gatunków ben-tosowych w Morzu Bałtyckim. Okresowe intruzje wód słonych powodują, że zasolenie w głębs-zych obszarach (> 40 m) wzrasta tymczasowo powyżej 15 PSU, podczas gdy wody powierz-chniowe rzadko przekraczają zasolenie 10 PSU.
Zoobentos Morza Bałtyckiego składa się z różnorodnych grup systematycznych i wykazuje szeroki zakres zachowań. Ogólnie rzecz biorąc, fauna ta jest dość dobrze zbadana, co pozwala na dokonywanie porównań z warunkami panującymi kilka dekad temu.
Klasyfikacja przyrodnicza niemieckiej WSE Morza Bałtyckiego: bentos
Poniższa propozycja naturalnej klasyfikacji nie-mieckiej WSE Morza Bałtyckiego według kry-teriów bentologicznych różni się od klasyfikacji według kryteriów sedymentologicznych.
Głównym czynnikiem strukturyzującym skład makrozoobentosu jest zasolenie. Ponadto występowanie gatunków makrozoobentosu w Morzu Bałtyckim zależy od warunków hydrogra-ficznych i głębokości wody. Klasyfikacja przyrod-nicza opiera się na wkładzie planowania ochrony przyrody BfN do planowania regionalnego (BFN 2006). Zgodnie z tym, z zachodu na wschód można wyróżnić pięć jednostek naturalnych:
Zatoka Kilońska (A), która nadal ma charakter morski, Zatoka Meklemburska (B), obszar przejściowy Darss Sill (C), a następnie Basen Arkoński (D) i Zatoka Pomorska (E) Rys. 32).
Niemiecka część Morza Bałtyckiego leży w obs-zarze przejściowym między zdominowanym przez morze Morzem Bełtów a zdominowanym przez słonawą wodę Morzem Środkowym. Wy-raźną ekologiczną granicę między tymi dwoma różnymi zbiornikami wodnymi tworzy Darss Sill.
Tabela 7: Klasyfikacja obszarów przyrodniczych w niemieckiej WSE Morza Bałtyckiego (za BFN2006). termohali-nowa z∅ubożenie w tlen w przydennych
Dominują gatunki mor-skie, częściowo bogate zasolenie > 7 < 20; spo-radyczne oblodzenie∅
Dominują gatunki mor-skie, częściowo bogate środkowym i zachodnim Bałtykiem przez Rów
Obszar przejściowy, spadek liczebności gatunków morskich (Macoma balthica; na niższych wysokościach od -20 m także Abra alba, Arctica islandica - zbiorowiska oraz zbio-rowiska fitosanitarne w kanale katastralnym)
Basen Ar-koński-AWZ
D stosunkowo niskie pręd-kości prądu; stratyfikacja termohalinowa z częstym ubytkiem tlenu;
możliwe oblodzenie w zi-mie, zasolenie > 7
od 20 m do 47 m
Muł, glina Uboga gatunkowo społeczność wód zi-mie), zasolenie > 7
Płaskie dno od słonawych w unikalnej kombinacji z gatunkami słodkowodnymi (Ma-coma balthica; Mya are-naria, Theodoxus fluvi-atilis).
Okop Kadet działa jako łącznik między nimi.
Ponad 70% wymiany wody w całym Morzu Bałtyckim przebiega przez Fehmarnbelt i Rów Kadeta.
Wymiana wód dennych w Morzu Bełtów odbywa się kilka razy w roku, podczas gdy "intruzje
słonej wody" do Morza Bałtyckiego są rzadkie.
Zasolenie podlega silnym wahaniom poziomym i pionowym. Stratyfikacja w Morzu Bełtów jest niestabilna (fazy stagnacji), podczas gdy w środ-kowym Bałtyku mamy do czynienia ze stabilnie stratyfikowanym akwenem.
Rys. 32: Naturalna klasyfikacja przestrzenna niemieckiej WSE Morza Bałtyckiego(za BFN2006).
2.6.2.1 Makrozoobentos niemieckiego