ptaki morskie i ptaki od- od-poczywające
2.9.2.4 Występowanie ptaków morskich i ptaków odpoczywających na
obs-zarach
Obszar priorytetowy energia wiatrowa EO1 Dotychczasowe badania przeprowadzone na projektach farm wiatrowych w obszarze EO1 wskazują na średnie występowanie ptaków morskich.
Rozległe siedliska spoczynkowe Zatoki Pomor-skiej i Adlergrund (odpowiednio z ich północnymi i północno-zachodnimi obrzeżami) rozciągają się jedynie do południowych i południowo-wschodnich obszarów obszaru EO1. Według GARTHE et al. (2003), podobszar nie jest cennym siedliskiem odpoczynku ani preferowanym obs-zarem postoju na Morzu Bałtyckim dla gatunków ptaków morskich wymienionych w Załączniku I Dyrektywy. Ostatnie badania w obszarze EO1 wykazały jedynie niskie występowanie bocji na południe od obszaru EO1 (BIOCONSULT SH &
CO.KG2017A,BIOCONSULT SH & Co.KG 2018, BIOCONSULT SH & CO.KG 2019). Perkozy dwuczube były widziane na tym obszarze bar-dzo sporadycznie. Mewy śmieszki występują sporadycznie jako migrantki wiosną (BIOC ON-SULT SH&CO.KG2016, BioConsult SH & Co.KG 2018, BIOCONSULT SH&CO.KG2019).
Nawet podczas wyraźnej pokrywy lodowej na morzu przybrzeżnym i na Ławicy Odrzanej zimą 2010 roku, obszar wolny od lodu w miejscu EO1 nie był wykorzystywany jako obszar unikania przez ptaki morskie i odpoczywające (SONNTAG et al. 2010). Podobne obserwacje prowadzono również podczas pokrywy lodowej Zatoki Pomorskiej zimą 2011 roku (MARKONES et al.
2013). Wynika to ze szczególnego położenia tego obszaru w strefie przejściowej pomiędzy głębszymi wodami Basenu Arkońskiego a płytszymi obszarami Zatoki Pomorskiej lub Orlej Łąki. Tak więc nurkujące kaczki morskie występują średnio tylko na terenie obszaru EO1.
W trakcie ostatnich badań na wschód i południe
od obszaru EO1 zaobserwowano duże lub bar-dzo duże zagęszczenia markaczek, ale w samym obszarze było tylko kilka osobników.
Szkotniki aksamitne i zwyczajne obserwowane były głównie w okresach migracji w południowej części obszaru EO1 (BIOCONSULT SH&CO.KG 2016,BIOCONSULT SH&CO.KG2017A,BIOC ON-SULT SH & CO.KG 2018, BIOCONSULT SH &
CO.KG2019).
Gilgotki i brzytwy występują powszechnie na obszarze EO1, ale głównie na południu. W przypadku dwóch gatunków alczyków podobs-zar ten jest częścią południowego przedgórza ich głównego zimowego zasięgu na Morzu Bałty-ckim. Gilgotki czarne są obserwowane jedynie bardzo sporadycznie na wschód od tego obs-zaru. Mewy śledziowe należą do najpospolits-zych gatunków w obszarze EO1 w okresach migracji i występują powszechnie także zimą.
Natomiast mewy czarnogrzbiete i mewy pospo-lite występują w tych okresach tylko w niskich zagęszczeniach, ale bywają szeroko ro-zpowszechnione (BIOCONSULT SH & CO.KG 2016,BIOCONSULT SH&CO.KG2017A,BIOC ON-SULT SH & CO.KG 2018, BIOCONSULT SH &
CO.KG2019).
Obszar zarezerwowany dla energii wiatrowej EO2
Obszar EO2 jest domem dla społeczności ptaków morskich składającej się głównie z gatunków ptaków głębinowych, takich jak nurnik zwyczajny jako migrant i mewa. Centrum występowania czapli siwej w niemieckim Morzu Bałtyckim znajduje się daleko na południe od obszaru EO2, na południowy wschód od Rugii.
Wszystkie dotychczasowe ustalenia wskazują, że w całym sąsiedztwie obszaru EO2 występują gatunki ptaków morskich i odpoczywających, dla których ten obszar niemieckiego Bałtyku ma bar-dziej charakter obszaru przelotu, a mniej funkcję obszaru odpoczynku lub żerowania (OECOS GMBH2015, BIOCONSULT SH&CO.KG2016,B I-OCONSULT SH&CO.KG2017A,BIOCONSULT SH
&CO.KG2018,BIOCONSULT SH&CO.KG2019).
Obszar priorytetowy energia wiatrowa EO3 Porównanie danych dla obszaru EO3 z danymi z Zatoki Pomorskiej wskazuje na poniżej średnią liczebność ptaków morskich dla tego obszaru (GARTHE et al. 2003). W obszarze EO3 zidenty-fikowano skupisko ptaków morskich, które zasadniczo składa się z gatunków wy-korzystujących ten obszar jako miejsce przelotu.
Według GARTHE et al. 2003, obszar EO3 nie jest jednym z preferowanych siedlisk w Morzu Bałty-ckim dla bocji (nur rdzawoszyi i nur czarnoszyi) i perkozów rogatych, które są wymienione w Załączniku I do Dyrektywy. To samo dotyczy mewy śmieszki. Nowsze badania również wyka-zały jedynie pojedyncze obserwacje tych gatunków na tym obszarze (IFAÖ2016). Kaczki morskie nurkujące w poszukiwaniu pożywienia, takie jak lodówki, markaczki i markaczki, występują głównie jako migrujące wiosną, ale w mniejszym stopniu także podczas zimowego od-poczynku w tej części WSE. Jednakże ich zasięg rozciąga się następnie do ławicy "Kriegers Flak"
w północno-zachodniej części obszaru EO3 (IFAÖ 2016, IFAÖ 2017a). Mewy śmieszki i mewy śmieszki należą do najbardziej ro-zpowszechnionych gatunków w obszarze EO3 i jego otoczeniu. Mewy pospolite występują zimą na obszarach o większej głębokości wody. W ostatnich badaniach w pobliżu obszaru EO3 zaobserwowano większą liczbę brzytw niż nurników. Obszar ten nie jest jednak szczególnie ważny jako siedlisko odpoczynku dla żadnego z tych gatunków. Głuptaki czarne były obserwo-wane tylko bardzo sporadycznie (IFAÖ 2016, IFAÖ2017a).
Ocena statusu ptaków morskich i ptaków odpoczywających
Duży wysiłek włożony w tworzenie map w ostat-nich latach oraz obecny stan wiedzy pozwalają na dobrą ocenę znaczenia i stanu obszarów rozpatrywanych tutaj jako siedliska ptaków mor-skich. Znaczenie to wynika z ocen występow-ania i jednostek przestrzennych lub funkcji.
Ponadto uwzględnia się kryteria statusu ochrony oraz istniejące presje na wyższym poziomie.
2.9.3.1 Status ochrony
W niemieckiej WSE Bałtyku występują znaczące populacje lodówki, markaczki, markaczki aksa-mitnej i nurnika. Szczególną ochroną objęte są nury rdzawoszyje i czarnoszyje, perkozy dwuczube i mewy śmieszki. Pozostałe gatunki to gatunki ptaków wędrownych, których ochrona musi być zapewniona zgodnie z art. 4 ust. 2 dy-rektywy ptasiej.
W Tabela 13poniżej zestawiono aktualne klasy-fikacje w kategoriach zagrożenia w ramach eu-ropejskiej czerwonej listy (Europa i UE-27) oraz czerwonej listy HELCOM. Odchylenia w przy-porządkowaniu do kategorii wynikają z różnych geograficznych ram odniesienia.
Tabela 13: Przyporządkowanie najważniejszych gatunków ptaków odpoczywających w niemieckiej WSE na Morzu Bałtyckim do kategorii zagrożenia według Europejskiej Czerwonej Księgi oraz według HELCOM. Defi-nicja wg IUCN (dotyczy również HELCOM): LC = najmniejszej troski, niezagrożony; NT = bliski zagrożenia;
VU = narażony; EN = zagrożony; CR = krytycznie zagrożony).
Załą czni k I V Dy- rek-tywa
Czerwona lista IUCN Europaa)
Czerwona lista IUCN UE 27 a)
HELCOM populacja od-poczywająca w okresie
zimowym b)
Nurek czer-wonogrzbiety
X LC LC CR
Nurek czarnoszyi
X LC LC CR
Perkoz dwuczuby
X NT VU NT
Perkoz rdza-woszyi
LC LC PL
Perkoz dwuczuby
LC LC LC
Mewa mała X NT LC NT
Mewa śledzi-owa
NT VU
Mewa pospo-lita Czarnogrz-bieta
LC LC
Mewa pospo-lita
LC LC
Żelazna kaczka
VU VU PL
Aksamitny kszyk
VU VU PL
Krocionóg czarny
LC LC PL
Eider Duck VU PL PL
Gillemota czarna
LC VU NT
Guillemot NT LC
Tordalk NT LC
a BIRDLIFE INTERNATIONAL (2015) Europejska Czerwona Lista Ptaków
b HELCOM(2013c)
Według Europejskiej Czerwonej Księgi, kaczka długosterna, markaczka i edredon są uważane za "narażone" z powodu negatywnych trendów populacyjnych w ostatnich latach. Drastyczny spadek liczebności zimowej populacji lodówki w Morzu Bałtyckim (SKOV et al. 2011) znalazł ró-wnież odzwierciedlenie na Czerwonej Liście HELCOM. Kaczka długoogonowa, obok innych gatunków kaczek morskich, jest tam skla-syfikowana jako "krytycznie zagrożona". Popu-lacje nura rdzawoszyjego i nura czarnoszyjego zimujące w Morzu Bałtyckim są nawet uważane za "zagrożone wyginięciem", chociaż ich ogólnoeuropejska populacja jest klasyfikowana jako "niezagrożona". Populacje mewy małej i perkoza dwuczubego są wymienione jako "po-tencjalnie zagrożone" w całej Europie i w Morzu Bałtyckim (populacja zimująca). Mewa śmieszka i mewa pospolita są ogólnie uważane za
"niezagrożone". Mewa śledziowa, nurnik i brzytwa są wymienione jako "potencjalnie zagrożone" na ogólnoeuropejskiej czerwonej liście, ale ich zimowej populacji gniazdującej w Morzu Bałtyckim nie nadano statusu zagrożonej.
Odwrotna sytuacja ma miejsce w przypadku po-pulacji nurnika.
2.9.3.2 Obciążenia wstępne
Ptaki morskie, jako część ekosystemu morski-ego, narażone są na wiele czynników, które mogą stanowić potencjalne zagrożenie, ale także wpływają na ich występowanie i rozmies-zczenie. Zmiany w ekosystemie mogą być związane z zagrożeniami dla populacji ptaków morskich. Następujące czynniki mogą powodo-wać zmiany w ekosystemie morskim, a co za tym idzie również w ptakach morskich:
• Rybołówstwo: można oczekiwać, że ry-bołówstwo wywiera silny wpływ na skład po-pulacji ptaków morskich w WSE. Ry-bołówstwo może zmniejszyć podaż żywności, a nawet ograniczyć jej dostęp-ność. Selektywne połowy gatunków ryb lub wielkości ryb mogą prowadzić do zmian w
podaży pokarmu dla ptaków morskich.
Połowy przy użyciu sieci stawnych powodują wysokie roczne straty wśród ptaków morskich w Morzu Bałtyckim z powodu zaplątania i utonięcia w sieciach (ERDMANN et al. 2005). Ofiarami sieci skr-zelowych padają w szczególności czubatki, perkozy i kaczki nurkujące (SCHIRMEISTER
2003, DAGYS & Zydelis 2002). Według Z
Y-DELIS et al. (2009), przyłów w całym Morzu Bałtyckim wynosi około 73 000, a w południ-owym Bałtyku 20 000 ptaków rocznie. Odr-zuty rybne stanowią dodatkowe źródło pożywienia dla niektórych gatunków ptaków morskich (CAMPHUYSEN & Garthe 2000). W szczególności wiele gatunków ptaków morskich, takich jak mewa śledziowa i mewa żółtonoga, korzysta z odrzutów.
• Żegluga: ruch statków może wywierać efekt odstraszania na gatunki wrażliwe na zabur-zenia, takie jak czubatki (MENDEL ET al.
2019, FLIESSBACH ET AL. 2019, BURGER et al. 2019), a także obejmuje ryzyko wycieków ropy naftowej.
• Konstrukcje techniczne (np. morskie tur-biny wiatrowe): Konstrukcje techniczne mogą mieć podobny wpływ na gatunki wrażliwe na zakłócenia jak ruch statków. Do tego dochodzi wzrost natężenia ruchu żeglugowego, np. w związku z wyjazdami serwisowymi. Istnieje również ryzyko kolizji z takimi konstrukcjami.
• Polowania: Polowania dotyczą prawie wszystkich kaczek wędrownych w regionie Morza Bałtyckiego. W latach 1996-2001 w Skandynawii odstrzeliwano rocznie 122 500 kaczek edredonów, z czego 92 820 w samej Danii (ASFERG 2002). Odpowiada to już 16%
zimowej populacji liczącej 760 000 osob-ników (DESHOLM et al. 2002).
• Zmiany klimatyczne: Zmianom tempera-tury wody towarzyszą m.in. zmiany w cyrku-lacji wody, rozmieszczeniu planktonu i składzie fauny ryb. Plankton i fauna ryb służy jako źródło pożywienia dla ptaków morskich. Jednak ze względu na niepewność co do skutków zmian klimatu dla poszczególnych składników ekosys-temu, przewidywanie skutków zmian kli-matu dla ptaków morskich jest praktycznie niemożliwe.
• Inne wcześniej istniejące presje: Pona-dto eutrofizacja, akumulacja za-nieczyszczeń w morskich łańcuchach po-karmowych oraz śmieci unoszące się w wodzie, np. części sieci rybackich i odpady plastikowe, mogą wpływać na liczebność i rozmieszczenie ptaków morskich. Epidemie pochodzenia wirusowego lub bakteryjnego mogą stanowić zagrożenie dla populacji ptaków morskich i ptaków od-poczywających.
Podsumowując, społeczność ptaków morskich w niemieckiej WSE Morza Północnego jest wy-raźnie poddana wpływom antropogenicznym.
Zbiorowiska ptaków morskich w WSE nie można uznać za naturalne z powodów wymienionych w niniejszym dokumencie.
2.9.3.3 Znaczenie podobszaru IV