Wybitny znawca śląskich błonkówek
Urodził się 23 grudnia 1850 roku we Wrocławiu (Breslau). Jego ojciec był starszym nauczycielem we wrocławskim Gimnazjum św. Macieja, w którym Dittrich uzyskał świadectwo dojrzałości. W latach 1870−71, powołany do służby wojskowej, wziął udział w wojnie z Francją. Na Uniwersytecie Wrocła−
wskim, gdzie studiował matematykę i nauki przyrod−
nicze, dość wcześnie zaczął skłaniać się ku zoologii.
Od roku 1877 pracował jako starszy nauczyciel we wrocławskim gimnazjum na Zwingerze. Za zasługi dla szkolnictwa uhonorowany został tytułem profe−
sorskim.
Już w trakcie studiów zajmował się zagadnieniem wytwarzania światła przez żywe organizmy. Poś−
więcił tej kwestii rozprawę „Über das Leuchten der Tiere”, na podstawie której w roku 1888 uzyskał stopień doktora filozofii. Jako entomolog intere−
sował się przede wszystkim błonkówkami, nawią−
zując do badań prowadzonych przez profesora
→Gravenhorsta. Główną jego pracą w dziedzinie hy−
menopterologii był wykaz śląskich błonkówek, jed−
nak dokończył i opublikował tylko jego cztery częś−
ci, które objęły Apidae, Chalastogastra, Rapacia i Diploptera. Drugą jego specjalnością były badania galasów, które nawiązywały do badań rozpoczętych przez →Hieronymusa. Owocem jego zainteresowa−
nia galasami było wydawane wraz z →Paxem „Her−
barium cecidiologicum”.
Dittrich wiele uwagi poświęcał również entomo−
logii stosowanej i ochronie przyrody. Jako współ−
pracownik Schlesische Provinzialkomitee für Natur−
denkmalpflege zabiegał m.in. o objęcie ochroną lasu
D D ii tt tt rr ii cc hh
A A
66
Segiet koło Tarnowskich Gór (Tarnowitz). Przez wie−
le lat był prezesem Śląskiego Towarzystwa Entomo−
logicznego, członkiem władz Śląskiego Towarzy−
stwa Kultury Ojczystej i aktywnym członkiem wroc−
ławskiego Towarzystwa Biologicznego. Prócz tego był też stałym współpracownikiem Muzeum Zoolo−
gicznego Uniwersytetu Wrocławskiego, któremu zapisał w testamencie swoje zbiory entomologiczne.
W muzeum tym pracował w czasie I wojny świato−
wej, jako zastępca powołanego do służby wojskowej kustosza.
Gdy w roku 1916 przeszedł na emeryturę, zaczął interesować się również ornitologią. Dzięki jego staraniom powstał wrocławski oddział Stowarzy−
szenia Śląskich Ornitologów. Do późnej starości cieszył się nadzwyczaj dobrym zdrowiem, toteż gdy 30 listopada 1922 roku wygłaszał w siedzibie To−
warzystwa Biologicznego odczyt na temat pszczół, nikt z obecnych nie przypuszczał, że zostały mu nie−
całe trzy tygodnie życia. Zmarł po krótkiej chorobie 19 grudnia 1922 roku we Wrocławiu. Na dzień przed swoimi 72 urodzinami pochowany został na cmen−
tarzu Kościoła Reformowanego we Wrocławiu.
Był żonaty z Margarethe Burgund. Jego syn Rudolf studiował matematykę we Wrocławiu, Tybindze i Char−
lottenburgu.
Nazwisko Dittricha upamiętnione zostało m.in.
w nazwie muchówki Jaapiella dittrichi (Rübsaamen) z rodziny pryszczarkowatych (Cecidomyiidae).
Ważniejsze publikacje: Die schlesischen Arten der Bie−
nengattung Nomada. Zeitschr. f. Entom. N. F. 9, 1884; Die schlesischen Arten der Bienengattung Andrena J. Ibid.; Die Mordwespengattung Mellinus in Schlesien. Ibid.;
Nomioides pulchella in Carlowitz bei Breslau. Ibid.;
Verbreitung einiger Hymenopteren in Schlesien. Ibid. 10, 1885; Für Schlesien neue Hymenopteren. Ibid. 11, 1886;
Verzeichnis der in Schlesien bisher beobachteten Bombus−
Arten. Ibid.; Abia sericea, neu für Schlesien. Ibid.;
Hymenoptera aus der Umgegend von Breslau, neu für Schlesien. Ibid. 12, 1887; Für Schlesien neue Anthophora−
Arten. Ibid.; Tarpa spissicornis aus Ransern bei Breslau.
Ibid.; Die Andrena−Arten Schlesiens. Ibid. 13, 1888; Die Andrena praecox { und Astacus fluviatilis { mit teilweise männlichen Kennzeichen. Ibid.; Aufforderung zur Erfor−
schung der schlesischen Gallen. 14, 1889; Andrena florea, neu für Schlesien. Ibid.; Ein Cyklop von Apis mellifica L.
Ibid. 16, 1891; Andrena niveata aus Carlowitz bei Breslau, neu für Schlesien. Ibid. 19, 1894; Lestiphorus bicinctus aus dem Riesengebirge. Ibid. 20, 1895; Die bisher in Schlesien beobachteten Coelioxys−Arten. Ibid. 22, 1897; Mutilla maura bei Niesky, neu für Schlesien. Ibid.; Andrena nigri−
ceps aus Proskau, neu für Schlesien. Ibid.; Über verwand−
schaftliche Beziehungen zwischen Pezizen und Helvellen.
Jber. SGVK 75, 1898; Einige hymenopterologische Mittei−
lungen. Ibid. 77, 1900; Bücherverzeichnis des Vereins für schlesische Insektenkunde zu Breslau. Breslau 1901; Über den Nestbau der Bienen. Jber. SGVK 79, 1902; Verzeichnis der bisher in Schlesien aufgefundenen Hymenopteren, I.
Apidae. Zeitschr. f. Entom. N. F. 28, 1903; Gefährdung der Ulmen im Scheitniger Park bei Breslau durch eine Ecco−
ptogaster−Art. Ibid.; Fangergebnisse von Cerambyx cerdo L. in Scheitnig bei Breslau. Ibid.; Häufiges Auftreten von Knoppern bei Breslau und Leobschütz. Ibid.; Gallen der Bohrfliege Tephritis arnicae aus Agnetendorf im Riesen−
gebirge. Ibid. 29, 1904; Entomologische Sektion. W: Die schlesische Gesellschaft für vaterländische Cultur, II.
Geschichte der Gesellschaft. Breslau 1904; Das Problem der Bienenzelle. Jber. SGVK 81, 1904; Über die physi−
schen Fähigkeiten der Ameisen und Bienen. Ibid. 82, 1905; Verzeichniss der bisher in Schlesien aufgefundenen Hymenopteren, II. Chalastogastra. Zeitschr. f. Entom. N. F.
30, 1905; Für Schlesien neue Apiden. Ibid. 31, 1906; Spex maxillorus aus dem Wohlauer Kreise. Ibid.; Überhand−
nahme von Flöhen und Bettwanzen im Riesengebirge und in Breslau. Ibid.; Über die niedere Tierwelt des Riesengebirges. W: Festschrift zur feier des 25 jährigen Bestehens der Ortsgruppe Breslau des Riesengebirgs−
vereins. Breslau 1906; Über die stammgeschichtliche Entwicklung des Bienenstaates. Jber. SGVK 83, 1906;
Anthrena fulva bei Nimptsch. Zeitschr. f. Entom. N. F. 32, 1907; Auffindung einer für Schlesien neuen Galle. Ibid.;
Pemphigus−Gallen und Schaumzikaden bei Breslau. Ibid.;
Über die Biologie der Käfer. Jber. SGVK 85, 1908; Gallen von Festuca ovina aus Rawitsch. Jahresh. Ver. f. Schles.
Insektenkunde 1, 1908; Raupen des Kohlweisslings brin−
gen bei Friedland (Bez. Breslau) einen Güterzug zum Stillstand. Ibid. 2, 1909; Hymenopterologische Bemer−
kungen. Ibid.; Aus dem Leben der Schlupfwespen. Jber.
SGVK 86, 1909; Nachtrag zu dem Verzeichnisse der schle−
sischen Gallen. Ibid. 87, 1910 [mit H. Schmidt]; 1.
Fortsetzung des Nachtrages zu dem Verzeichnisse der schlesischen Gallen. Ibid. 88, 1911 [mit H. Schmidt]; Die zyklische Entwicklung einiger Galläuse. Ibid.; Verzeich−
niss der bisher in Schlesien aufgefundenen Hymenopteren, III. Rapacia. Jahresh. Ver. f. Schles. Insektenkunde 4, 1911;
Fang von Spex maxillorus in Obernigk bei Breslau. Ibid.;
Schliessung Liegnitzer Schulen infolge Mückenplage.
Ibid. 5, 1912; Niptus hololeucus als Zerstörer von Kleidern in Schönau. Ibid.; 2.−4. Fortsetzungen des Nachtrages zu dem Verzeichnisse der schlesischen Gallen. Jber. SGVK 89−91, 1912−14; Macrophya diversipes aus Nimptsch, neu für Schlesien. Jahresh. Ver. f. Schles. Insektenkunde 6, 1913; Macrophya sanguinolenta aus dem Riesengebirge, neu für Schlesien. Ibid. 8, 1915; Instinkte und Lebensgewohnheiten der Raubwespen. Jber. SGVK 92, 1915; Die Entstehung der Pflanzengallen. Ibid. 93, 1916;
Lepidopterenminen an Saxifraga rotundifolia im Breslauer Botanischen Garten. Jahresh. Ver. f. Schles. Insektenkunde 9, 1916; Macrophyopsis nebulosa aus Ziegenhals, neu für Schlesien. Ibid.; Amblypteles armatorius auf dem Gipfel der Schneekoppe. Ibid. 10−12, 1919; Die äusserlich an Vögeln lebenden schmarotzenden Gliederfüssler. Ber. Ver.
Schles. Ornith. 6, 1920; Verzeichniss der bisher in Schlesien aufgefundenen Hymenopteren, IV. Diploptera Latr. Jahresh. Ver. f. Schles. Insektenkunde 12, 1921; Ein Nistplatz von Chalcidonna muraria bei Frankenstein. Ibid.
14, 1924.
Źródła: Pax F., Worte der Erinnerung an Rudolf Dittrich, Ber. Ver. Schles. Ornith. 9, 1923; s. 1−5; Rostański−Historia, s. 296; Wolf P., Jahresh. Ver. f. Schles. Insektenkunde 14, 1924, s. 21−23.
D D öö rr ii nn gg
67
A A
DÖRING A
DOLPHR
EINHOLD (1804−1878)Założyciel pierwszego śląskiego towarzystwa entomologicznego
Urodził się 2 kwietnia 1804 roku w Piotrkowie Try−
bunalskim, gdzie jego ojciec, Friedrich Döring, pra−
cował jako urzędnik w pruskiej administracji. Po klęsce Prus w roku 1806 przeniósł się wraz z rodziną do Chojnowa (Haynau), gdzie jego ojciec kilka lat później zmarł. Od 6 roku życia mieszkał w domu swego dziadka ze strony matki Fryderyki, książę−
cego rachmistrza Kynasta, w Pokoju (Carlsruhe), gdzie kształcił się po okiem emerytowanego kape−
lana Noltego. W roku 1820 rozpoczął naukę w Gim−
nazjum św. Marii Magdaleny we Wrocławiu (Bre−
slau), zaś 3 lata później rozpoczął studia na Uni−
wersytecie Wrocławskim. Od roku 1826 kontynuo−
wał je w Halle, gdzie uzyskał stopień doktora filo−
zofii na podstawie pracy „De rebus Achaicis”. Tylko jeden rok szkolny, 1828/29, spędził w Raciborzu (Ratibor), ucząc w tamtejszym gimnazjum. Później rozpoczął pracę w Brzegu (Brieg), gdzie w 1852 ro−
ku otrzymał tytuł starszego nauczyciela.
W roku 1840 Döring założył w Brzegu Schlesische Tauschverein für Schmetterlinge, pierwsze śląskie stowarzyszenie entomologiczne, które działało nieza−
leżnie od Sekcji Entomologicznej Śląskiego Towa−
rzystwa Kultury Ojczystej. Zredagował też 8 nume−
rów wydawanego przez to stowarzyszenie czasopis−
ma, zamieszczając w nich szereg publikacji na temat występujących na Śląsku motyli. W pierwszym roku istnienia stowarzyszenia należało do niego 7 osób, w następnych zaś latach liczba członków wzrosła do 31. Aktywnie działali w nim wrocławski kupiec August Neustädt, grafik August Assmann z Wrocła−
wia, nauczyciel →Johann August Kelch z Raciborza oraz lekarze →Maximilian Ferdinand Wocke z Wro−
cławia i →Julius Roger z Rud Wielkich koło Racibo−
rza. Stowarzyszenie miało też członków spoza Śląska – radcę sądowego Kefersteina z Erfurtu, lekarza sądowego Herrich−Schäffera z Ratyzbony i profesora gimnazjalnego Heringa ze Szczecina. Brzeskie sto−
warzyszenie istniało tylko 6 lat. Pochodzące z roku 1846 ostatnie sprawozdanie z działalności brzeskiego stowarzyszenia zawierało zapowiedź utworzenia Verein für Schlesische Insektenkunde z siedzibą we Wrocławiu. W skład tymczasowego zarządu weszli:
Assmann jako przewodniczący, malarz Hoyoll jako sekretarz i Neustädt jako skarbnik.
W latach 50−tych XIX w. Döring wydał już tylko książeczkę o śląskich motylach dziennych, po której przez długi czas nie opublikował niczego z dziedziny entomologii. Najprawdopodobniej przyczyną jego milczenia było rozczarowanie związane z odsunię−
ciem go na boczny tor w nowo powstałym towarzys−
twie. W miejsce entomologii zajął się geografią. Owo−
cem tego zainteresowania były przewodniki po Kotli−
nie Jeleniogórskiej i Sudetach oraz podręcznik geo−
grafii dla szkół średnich. Dopiero pod koniec życia wrócił do motyli, czego świadectwem jest jego arty−
kuł o występujących na Śląsku gatunkach z rodzaju Euprepia.
Był żonaty z Teodorą Barchewitz. U schyłku życia mieszkał jako wdowiec pod numerem 11 przy Paula−
nerstrasse (dziś ul. Dzierżona) w Brzegu. Tam zmarł 16 września 1878 roku.
Ważniejsze publikacje: Praktische Aufgaben zum Über−
setzen aus dem Deutschen ins Lateinische, nebst fasslichen und gedrängten Regeln über die Kasus der dritten Dekli−
nation besonders über den Genitiv: Für die sechste lateini−
sche Klasse entworfen. Brieg 1831; Natur und Leben in Gräfenberg. Brieg 1836; Ethnographischer Abriss der Geschichte: Für den Unterricht auf Gymnasien entworfen.
Brieg 1837; An und für schlesische Entomologen. Schles.
Prov. Bl. 110, 1839; Verzeichnis schlesischer Lepidopte−
ren, zusammengestellt von den Mitgliedern des schlesis−
chen Tausch−Vereins für Schmetterlinge. Ber. Schles.
Tauschver. Schmetterl. 1, 1840; Papilio Daphne im Leubu−
scher Walde. Ibid.; Falter, deren schlesisches Bürgerrecht zweifelhaft ist. Ibid. 2, Beilage, 1841; Übersicht der schle−
sischen Schmetterlingsfauna. Ibid. 2−6, Beilagen, 1841−45;
Probe einer komparativen Beschreibung der schlesischen Falter. Ibid. 3, Beilage, 1842; Über Liparis Dispar und Chrysorrhoea. Ibid.; Zweite Probe einer komparativen Beschreibung der schlesischen Falter. Ibid. 4, Beilage, 1843; General−Verzeichnis der 1843 zum Tausch ange−
botenen Schmetterlinge. Ibid.; Verzeichnis solcher schle−
sischer Falter, deren erste Stände noch gar nicht oder doch nur mangelhaft bekannt sind. Ibid. 5, Beilage, 1844;
Beiträge zur schlesischen Schmetterlingsfauna. Ibid. 7−8, 1845−46; Die Zahl der schlesischen Arten. Ibid. 7−8, 1845−
46; Dritte Probe einer komparativen Beschreibung der schlesischen Falter. Ibid. 8, 1846; Über den geographischen Unterricht auf den Gymnasien. Schulprogramme des Königl. Gymnasiums Brieg, 1846; Die schlesischen Tag−
falter, Brieg 1851; Warmbrunn und das Hirschberger Thal, nebst seinen Umgebungen: Ein Reisehandbuch für Badegäste und Lustreisende. Brieg 1853; Die Sudeten, nach ihrer Gliederung und Gruppierung geschildert. Brieg 1863; Die Gattungen der Dichtkunst, nebst einer Ueber−
sicht der Perioden, als ein Leitfaden für den literatur−
historischen Unterricht in den obern Klassen hoherer Schulanstalten. Dritte, verbess. u. verm. Auflage. Brieg 1872; Die schlesischen Euprepien. Stett. Entom. Zeitung 34, 1873; Leitfaden für den geographischen Unterricht, in den unteren Klassen der Gymnasien und in höheren Bür−
gerschulen. Vierte, umgearbeitete Auflage. Brieg 1874.
Źródła: AP Opole, USC Brzeg, Księgi Zgonów 397/1878;
Dittrich R., Der Verein für schlesische Insektenkunde zu Breslau während der 50 Jahre seines Bestehens 1847−1897, w: Festschrift zur Feier des 50jährigen Bestehens des Vereins für schlesische Insektenkunde in Breslau 1847−
1897, Breslau, 1897, s. 1−19; Guttmann J. J., Schönwälder K. F., Geschichte des Königliche Gymnasiums zu Brieg, Breslau 1869, s. 316−317; Pax−Tierwelt, s. 19.