5. Ceny w łańcuchu marketingowym żywności
5.3. Dynamika cen detalicznych żywności i cen surowców rolnych oraz kosztów marketingowych
5.3. Dynamika cen detalicznych żywności i cen surowców rolnych oraz kosztów marketingowych
:QLQLHMV]\P SRGUR]G]LDOHSRVWDZLRQRVRELHS\WDQLHMDNLMHVWFKDUDNWHU
ZVSyá]DOHĪQRĞFL L ]ZLą]NyZ PLHG]\ FHQDPL GHWDOLF]Q\PL D FHQDPL UROQ\PL
LNRV]WDPLPDUNHWLQJRZ\PL3XQNWHPZ\MĞFLDE\áDDQDOL]DJUDILF]QDLQGHNVyZ
FHQRZ\FK RUD] NRV]WRZ\FK GOD Ī\ZQRĞFL QDMZDĪQLHMV]\FK NRV]\NyZ SURGXN
WRZ\FK RUD] Z\EUDQ\FK WRZDUyZ ,FK G\QDPLNL ]RVWDá\ SU]HGVWDZLRQH QD U\
VXQNDFK
ħUyGáHP GDQ\FK QD WHPDW FHQ GHWDOLF]Q\FK NRV]\NyZ FHQ UROQ\FK RUD]
FHQLPSRUWRZ\FKE\á(XURVWDW±Z\NRU]\VWDQR+,&3RUD]Food Price Monito-ring Tool,QGHNVFHQUROQ\FK FHQVXURZFDUROQHJR RSLHUDáVLĊQDĞUHGQLHMZD
ĪRQHM FHQ VXURZFyZ UROQ\FK PDNV\PDOQLH GZD SURGXNW\ Z SU]\SDGNX JUXS
SURGXNWRZ\FK D FHQ\ LPSRUWRZH RV]DFRZDQR QD SRGVWDZLH GDQ\FK KDQGOR
Z\FK RGQRĞQLH GR FHQ LPSRUWRZ\FK VXURZFyZ UROQ\FK QLHSU]HWZRU]RQ\FK
LF]ĊĞFLRZRSU]HWZRU]RQ\FK QSSyáWXV]H 3RQDGWRZSU]\SDGNXSURGXNWyZ
LQG\ZLGXDOQ\FK VLĊJQLĊWR SR GDQH *86 SRGREQLH MDN Z SU]\SDGNX REOLF]HĔ
]DSUH]HQWRZDQ\FKZWDEHOLSU]\F]\PWDPQLHSRND]DQRFHQLPSRUWRZ\FK
:FHOXSUH]HQWDFML]PLDQNRV]WyZ QDNáDGyZ SR]DVXURZFRZ\FK PDUNHWLQJR
Z\FK RV]DFRZDQRproxyLQGHNVXFHQSR]DVXURZFRZ\FK%D]XMHRQQDNRV]WDFK
SUDF\ Z\QDJURG]HQLD Z SU]HP\ĞOH FHQDFK HQHUJLL 33, VHNFMD
3.' ' RUD] FHQDFK SDOLZ FHQ\ ROHMX QDSĊGRZHJR QD JLHáG]LH
e-petrol 1DOHĪ\WDNĪHGRGDüĪHWDNVNRQVWUXRZDQ\LQGHNVNRV]WyZZ\NRU]\
VWDQRUyZQLHĪZDQDOL]DFKSU]HSURZDG]RQ\FKZNROHMQ\PSRGUR]G]LDOH
Koszyki cenowe towarów
:áDĔFXFKXĪ\ZQRĞFLRJyáHPZODWDFK U\VXQHN QDMV]\E
FLHMURVá\NRV]W\SR]DVXURZFRZHRUD]FHQ\LPSRUWRZHVXURZFyZQDMZROQLHM±
FHQ\ GHWDOLF]QH SU]\ F]\P RG URNX PRĪQD REVHUZRZDü VWDELOL]DFMĊ WHQ
GHQFMLMHĞOLFKRG]LRWHWU]\]PLHQQHDRGURNX±ZSU]\SDGNXGHWDOLF]
Q\FKFHQĪ\ZQRĞFLQDZHWWHQGHQFMĊVSDGNRZą&HQ\GHWDOLF]QHRND]Dá\VLĊQDM
6]F]HJyáRZ\RSLVFood Price Monitoring ToolZUD]]GRNáDGQąFKDUDNWHU\VW\NąZ\NRU]\
VWDQ\FK GR WZRU]HQLD áDĔFXFKyZ NDWHJRULL SURGXNWRZ\FK PRĪQD ]QDOHĨü QD VWURQLH
KWWS HFHXURSDHXHXURVWDWFDFKHPHWDGDWDHQSUFBIVFBLG[BHVPVKWP
:DJL PDMą FKDUDNWHU VXELHNW\ZQ\ L Z\QLNDMą ] DQDOL]\ XG]LDáX SRV]F]HJyOQ\FK NRV]WyZ
Z FHQDFK Ī\ZQRĞFL Z 86$ >86'$(56 D@ 8Z]JOĊGQLRQH NDWHJRULH NRV]WyZ QLH RG
]ZLHUFLHGODMąZSHáQL]PLDQNRV]WyZSR]DVXURZFRZ\FK1LHPQLHMMHGQDNQDZHWWHSRPLQLĊWH
NDWHJRULH ]DSHZQH ] Z\MąWNLHP FHQ QLHUXFKRPRĞFL ]GDMą VLĊ E\ü SRZLą]DQH ]H ]PLDQDPL
NRV]WyZSUDF\HQHUJLLLSDOLZ
EDUG]LHMVNRUHORZDQH]FHQDPLVXURZFyZLPSRUWRZDQ\FKRUD]URG]LP\FKSU]\
F]\P ]PLDQ\ VXURZFyZ QLHU]DGNR SRSU]HG]Dá\ ]PLDQ\ FHQ GHWDOLF]Q\FK 1DM
ZLĊNV]ą ]PLHQQRĞFLą FKDUDNWHU\]RZDá\ VLĊ QLHZąWSOLZLH FHQ\ UROQH QDWRPLDVW
QDMPQLHMV]ą±FHQ\GHWDOLF]QH&HQ\UROQHRND]Dá\VLĊWDNĪHGRV\üVáDERVNRUH
ORZDQH
]FHQDPLLPSRUWRZ\PLFRZ\QLNDSRF]ĊĞFL]IDNWXĪHWHGUXJLHREHMPXMąUyZ
QLHĪ WRZDU\ SU]HWZRU]RQH RUD] ] XZDJL QD NRPSOHPHQWDUQ\ FKDUDNWHU W\FK
GZyFKNDWHJRULL
Rysunek 5.3. Indeksy cen detalicznych żywności ogółem w Polsce na tle indeksów cen surowców rolnych, cen importowych oraz proxy kosztów marketingowych (2005=100)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostat i GUS.
:áDĔFXFKXPDUNHWLQJRZ\PFKOHEDLSURGXNWyZ]ERĪRZ\FK U\VXQHN
OHZ\ ]DUyZQR QDMV]\EV]\P Z]URVWHP MDN L QDMZ\ĪV]ą DPSOLWXGą ZDKDĔ FKD
UDNWHU\]RZDá\ VLĊ FHQ\ UROQH FHQ\ VXURZFD UROQHJR : SU]HFLZLHĔVWZLH GR
áDĔFXFKD Ī\ZQRĞFL RJyáHP FHQ\ LPSRUWRZH URVá\ V]\EFLHM QLĪ NRV]W\ SR]DVX
URZFRZH &HQ\ GHWDOLF]QH FKOHED L SURGXNWyZ ]ERĪRZ\FK Vą SRZLą]DQH ]H
]PLDQDPLZV]\VWNLFKURG]DMyZNRV]WyZ FHQ OHF]ZQDMZLĊNV]\PVWRSQLX]H
]PLDQDPLNRV]WyZSR]DVXURZFRZ\FK 0RĪQD]DXZDĪ\üSRQDGWRĪHGR]PLDQ
FHQ GHWDOLF]Q\FK GRFKRG]L U]DGNR L Vą WR ]PLDQ\ VNRNRZH Z UHDNFML QD GXĪH
]PLDQ\FHQVXURZFyZUROQ\FK1LHGRFKRG]LWHĪGRVSDGNyZFHQGHWDOLF]Q\FK
ZSU]\SDGNXREQLĪNLFHQ]EyĪ
:áDĔFXFKXPDUNHWLQJRZ\PROHMyZLWáXV]F]yZ U\VXQHNSUDZ\ WDN
ĪH QDMZ\ĪV]ą ]PLHQQRĞFLą FKDUDNWHU\]RZDá\ VLĊ FHQ\ VXURZFyZ UROQ\FK RUD]
VW\ OLS VW\ OLS VW\ OLS VW\ OLS VW\ OLS VW\ OLS VW\ OLS VW\ OLS VW\ OLS VW\ OLS VW\ OLS VW\ OLS
&HQ\UROQH ,QGHNVNRV]WyZ
&HQ\GHWDOLF]QH
&HQ\LPSRUWRZH
FHQ\LPSRUWRZH5yZQLHĪWXWDMZ]URVWFHQGHWDOLF]Q\FKE\áQLĪV]\QLĪSR]RVWD
á\FK DQDOL]RZDQ\FK NDWHJRULL .RV]W\ SR]DVXURZFRZH URVá\ V\VWHPDW\F]QLH
LV]\EFLHMQLĪFHQ\GHWDOLF]QHNWyUHGRGDWNRZRRGURNXFHFKXMHWHQGHQFMD
VSDGNRZD&HQ\GHWDOLF]QH]GDMąVLĊE\üQDMVLOQLHMSRZLą]DQH]FHQDPLVXURZ
FyZNUDMRZ\FKLLPSRUWRZDQ\FK
0RĪQD ]DWHP ]DXZDĪ\ü ĪH áDĔFXFK\ PDUNHWLQJRZH FKOHED L SURGXNWyZ
]ERĪRZ\FK RUD] ROHMyZ L WáXV]F]yZ FHFKXMH ]QDF]Q\ VWRSLHĔ SRGRELHĔVWZD
]ZLą]DQ\ JáyZQLH ] QDMZLĊNV]\PL Z]URVWDPL L Z\VRNLPL DPSOLWXGDPL ZDKDĔ
FHQUROQ\FKMDNLFHQLPSRUWRZ\FK1DZHWSU]HELHJZDKDĔVXURZFyZ]GDMHVLĊ
E\üZSU]\SDGNXREXáDĔFXFKyZGRV\üSRGREQ\*áyZQHUyĪQLFH GRW\F]ąQD
WRPLDVWSURGXNWyZILQDOQ\FKNWyUHZáDĔFXFKXPDUNHWLQJRZ\PFKOHEDZZLĊN
V]\PVWRSQLX]DOHĪąRGNRV]WyZSR]DVXURZFRZ\FKQDWRPLDVWZSU]\SDGNXáDĔ
FXFKD ROHMyZ L WáXV]F]\ RG FHQ NUDMRZ\FK VXURZFD L FHQ LPSRUWRZ\FK :DUWR
WDNĪH]DXZDĪ\üĪHZSU]\SDGNXREXáDĔFXFKyZFHQ\GHWDOLF]QHSUDNW\F]QLHQLH
SRGOHJDMąZDKDQLRPVH]RQRZ\P
Rysunek 5.4. Indeksy cen detalicznych chleba i produktów zbożowych oraz olejów i tłuszczów w Polsce na tle indeksów cen surowców rolnych, importowych
oraz proxy kosztów marketingowych (2005=100)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostat i GUS.
: áDĔFXFKX PDUNHWLQJRZ\P PLĊVD U\VXQHN OHZ\ QDMZLĊNV]\
Z]URVW ]DQRWRZDQR Z SU]\SDGNX NRV]WyZ SR]DVXURZFRZ\FK :ROQLHMV]\
Z]URVWFHFKRZDáFHQ\UROQHLFHQ\GHWDOLF]QHQDMPQLHMZDQDOL]RZDQ\PRNUHVLH
Chleb i produkty zbożowe
&HQ\VXURZFD ,QGHNVNRV]WyZ
Oleje i tłuszcze
&HQ\VXURZFD ,QGHNVNRV]WyZ
&HQ\GHWDOLF]QH &HQ\LPSRUWRZH
Z]URVá\QDWRPLDVWFHQ\LPSRUWRZH&HQ\GHWDOLF]QHRND]XMąVLĊE\üQDMEDUG]LHM
VNRUHORZDQH ] FHQDPL UROQ\PL &KRFLDĪ VNDOD ZDKDĔ FHQ E\áD QDMZ\ĪV]D SR
QRZQLHZSU]\SDGNXFHQUROQ\FKQLHXVWĊSRZDá\LPUyZQLHĪZDKDQLDFHQLP
Rysunek 5.5. Indeksy cen detalicznych mięsa oraz mleka, serów i jaj w Polsce na tle indeksów cen surowców rolnych, importowych oraz proxy
kosztów marketingowych (2005=100)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostat i GUS.
1DFHQ\GHWDOLF]QHSRGREQLHMDNZáDĔFXFKXPLĊVDEDUG]LHMQLĪNRV]W\
Mleko, sery, jaja
&HQ\VXURZFD ,QGHNVNRV]WyZ
&HQ\GHWDOLF]QH &HQ\LPSRUWRZH
SLHURZGUXJLHMSRáRZLHDQDOL]RZDQHJRRNUHVXĞZLDWRZHLNUDMRZHFHQ\POHND
FKDUDNWHU\]XMHZLĊNV]\SR]LRPV\QFKURQL]DFML:DUWRSRGNUHĞOLüĪHUHDNFMDFHQ
GHWDOLF]Q\FK QD Z]URVW Z URNX E\áD VLOQLHMV]D QLĪ QD Z]URVW ]DNRĔF]RQ\
ZURNXFRZ\QLNDSRF]ĊĞFL]RGG]LDá\ZDQLDNU\]\VX=DUyZQRáDĔFXFK
PDUNHWLQJRZ\PLĊVDMDNLSURGXNWyZPOHF]Q\FKFHFKXMHVSDGHNFHQSURGXNWyZ
ILQDOQ\FKRGSRZLHGQLRRGGRURNXLRGURNXGRNRĔFDDQDOL]R
ZDQHJRRNUHVX WHQGHQFMHĞZLDWRZHLZSá\ZHPEDUJDURV\MVNLHJR
àDĔFXFK\ PDUNHWLQJRZH RZRFyZ L ZDU]\Z V]F]HJyOQLH Z\UyĪQLDáD
QLHZąWSOLZLH Z\VRND VH]RQRZD ]PLHQQRĞü FHQ GHWDOLF]Q\FK EĊGąFD RG]ZLHU
FLHGOHQLHP]PLDQVH]RQRZ\FKFHQUROQ\FK:RE\GZXSU]\SDGNDFKQDMZ\ĪV]ą
G\QDPLNą Z DQDOL]RZDQ\P RNUHVLH FKDUDNWHU\]RZDá\ VLĊ NRV]W\ SR]DVXURZFR
ZHLQLHFRQLĪV]ąFHQ\LPSRUWRZH
Rysunek 5.6. Indeksy cen detalicznych owoców i warzyw w Polsce na tle indeksów cen surowców rolnych, importowych oraz proxy kosztów marketingowych (2005=100)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostat i GUS.
1LHPQLHMMHGQDNZ\VWĊSRZDá\ PLĊG]\QLPLSHZQHUyĪQLFH&KRG]LRWR
ĪHFHQ\GHWDOLF]QHZDU]\ZE\á\ZMHGQDNRZ\PVWRSQLXVNRUHORZDQH]FHQDPL
UROQ\PLLFHQDPLLPSRUWRZ\PLQDWRPLDVWZSU]\SDGNXFHQGHWDOLF]Q\FKRZR
FyZQLH]DZV]HSU]HáRĪHQLHFHQUROQ\FKQDFHQ\GHWDOLF]QHPLDáRPLHMVFH6LáĊ
SRZLą]DQLDFHQGHWDOLF]Q\FKZDU]\Z]FHQDPLUROQ\PL]DOLF]\üPRĪQDGRQDM
Z\ĪV]\FK VSRĞUyG ZV]\VWNLFK DQDOL]RZDQ\FK áDĔFXFKyZ 1DWRPLDVW VáDEH
ZVSyá]DOHĪQRĞFLZGUXJLPSU]\SDGNXVąSHZQ\P]DVNRF]HQLHP0RĪQDMHWáX
PDF]\üDOERGXĪ\PXG]LDáHPLPSRUWXZFHQDFKGHWDOLF]Q\FKDOERWHĪQLH]E\W
WUDIQąNRQVWUXNFMąLQGHNVXFHQUROQ\FK
Wybrane produkty żywnościowe
1DNRQLHFSU]HGVWDZLRQRG\QDPLNĊFHQGHWDOLF]Q\FKUROQ\FKRUD]NRV]
WyZPDUNHWLQJRZ\FKZUDPDFKáDĔFXFKyZĪ\ZQRĞFLRZ\FKZ\EUDQ\FKSURGXN
WyZNWyUHZF]HĞQLHMREMĊWRDQDOL]ąUR]VWĊSyZFHQRZ\FK SRUSRGUR]G]LDá
%\á\ WR áDĔFXFK\ Ī\ZQRĞFLRZH FKOHED Ī\WQLHJR PDVáD Ä(NVWUD´SLHUVL ]NXU
F]DND L NLHáEDV\ Ä.UDNRZVNLHM VXFKHM´ U\VXQHN 2JyOQLH U]HF] ELRUąF
]PLDQ\FHQUROQ\FKLNRV]WyZPDUNHWLQJRZ\FK W\FKSURGXNWyZQLHUyĪQLá\VLĊ
]QDF]QLH RG SU]HELHJX W\FK ]PLHQQ\FK Z SU]\SDGNX DQDOL]RZDQ\FK SRZ\ĪHM
JUXSSURGXNWRZ\FKF]\OLRGSRZLHGQLRFKOHEDLSURGXNWyZ]ERĪRZ\FKPOHND
VHUDLMDMRUD]PLĊVD3URGXNW\RZ\ĪV]\PVWRSQLXSU]HWZRU]HQLD±FKOHEĪ\WQL
LNLHáEDVDÄ.UDNRZVNDVXFKD´±RND]Dá\VLĊPQLHMZUDĪOLZHQD]PLDQ\FHQVX
URZFyZZSRUyZQDQLXGRPQLHMSU]HWZRU]RQ\FKPDVáDLSLHUVL]NXUF]DNDFR
]GDMHVLĊSRWZLHUG]DüZ\QLNLSRSU]HGQLFKDQDOL]
&HQ\FKOHEDĪ\WQLHJRURVá\V]\EFLHMQLĪFHQ\NRV]\NDÄFKOHELSURGXNW\
]ERĪRZH´ L Z HIHNFLH V]\EFLHM QLĪ NRV]W\ PDUNHWLQJRZH FR PRĪH ĞZLDGF]\ü
R UHODW\ZQLH ZLĊNV]\P SRS\FLH QD WHQ SURGXNW QD WOH JUXS\ WRZDURZHM &HQ\
PDVáDÄ(NVWUD´FHFKRZDá\VLĊQLHFR Z\ĪV]ąG\QDPLNąQLĪFHQ\POHND VXURZ
FD RGZURWQLH QLĪ WR PLDáR ]D]Z\F]DM PLHMVFH Z FDáHM JUXSLH SURGXNWRZHM
0RĪQD ]DXZDĪ\ü MHGQRF]HĞQLH ĪH FHQ\ GHWDOLF]QH QD U\QNX PDVáD PLĊVD GUR
ELRZHJR L PLĊVD ZLHSU]RZHJR QLHFR PQLHM VLOQLH RG]ZLHUFLHGODMą ZDKDQLD
ĞUHGQLRLNUyWNRRNUHVRZHFHQUROQ\FK=DWHPW\ONRZSU]\SDGNXFKOHEDĪ\WQLHJR
PRĪQDSU]\SXV]F]DüĪHNRV]W\PDUNHWLQJRZHZSá\ZDMąQDFHQĊGHWDOLF]QąVLOQLHM
QLĪFHQ\VXURZFDUROQLF]HJR VSRĞUyGDQDOL]RZDQ\FKF]WHUHFKSURGXNWyZ
&LHNDZ\FK ZQLRVNyZ GRVWDUF]D SRUyZQDQLH ]PLDQ FHQ QD U\QNX PLĊVD
&HQ\GHWDOLF]QHĞZLHĪHJRSURGXNWXMDNLPMHVWSLHUĞNXUF]DNDSUDNW\F]QLHQD
W\FKPLDVW L ] GXĪ\P SU]HáRĪHQLHP UHDJXMą QD ]PLDQ\ FHQ VXURZFD UROQHJR
Ī\ZFDGURELRZHJR :SU]\SDGNXFHQGHWDOLF]Q\FKNLHáEDV\Ä.UDNRZVNLHMVX
FKHM´ PDP\ GR F]\QLHQLD ] ZROQLHMV]ą UHDNFMą RUD] PQLHMV]\P SU]HáRĪHQLHP
ZDKDĔ FHQ VXURZFD QD FHQ GHWDOLF]QH FKRFLDĪ Z RE\GZX SU]\SDGNDFK XG]LDá
VXURZFDZSURGXNFLHILQDOQ\PZ\QRVLSUDNW\F]QLH7\PFRUyĪQLFXMHUH
DNFMHFHQNRQVXPHQFNLFKQD]PLDQ\FHQUROQ\FKMHVWVWRSLHĔSU]HWZRU]HQLDRUD]
PRĪOLZRĞüSU]HFKRZ\ZDQLDSURGXNWX:SLHUZV]\PSU]\SDGNXPDP\SURGXNW
PDáRSU]HWZRU]RQ\LRNUyWNLPWHUPLQLHVSRĪ\FLDZGUXJLP]DĞSURGXNWSRGGD
Q\]QDF]QHMREUyEFHRUD]WDNLNWyU\PRĪQDSU]HFKRZ\ZDüPLHVLąFDPL
Rysunek 5.7. Indeksy cen detalicznych wybranych towarów w Polsce na tle indeksów cen surowców rolnych oraz proxy kosztów marketingowych (2005=100)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS.
Pierś z kurczaka
&HQ\VXURZFD ,QGHNVNRV]WyZ
Kiełbasa "Krakowska sucha"
&HQ\UROQH ,QGHNVNRV]WyZ
&HQ\GHWDOLF]QH