Wyniki z modelu FAVAR - Ceny żywności w Polsce a wspólne czynniki

6. Ceny żywności w Polsce a wspólne czynniki

6.5. Wyniki z modelu FAVAR

Rysunek 6.6. Wykres wspólnego czynnika ࡲ࢚dla 66 zmiennych kontrolnych ࢄ࢚

i jego 3-miesięczna średnia ruchoma ma(ࡲ)

Źródło: Opracowanie własne.

6.5. Wyniki z modelu FAVAR

Funkcje odpowiedzi na impuls w modelu FAVAR

6]RNL VWUXNWXUDOQH NWyU\FK HIHNW\ Vą SU]HGPLRWHP DQDOL]\ Z PRGHODFK

9$5 GRW\F]ą QLHRF]HNLZDQHM ] SXQNWX ZLG]HQLD PRGHOX ]PLDQ\ VNáDGQLND

ORVRZHJRZUyZQDQLXGODMHGQHM]H]PLHQQ\FKHQGRJHQLF]Q\FK:Sá\ZV]RNyZ

VWUXNWXUDOQ\FKQDSRV]F]HJyOQH]PLHQQHUR]áRĪRQ\ZF]DVLHSU]HGVWDZLDQ\MHVW

ZSRVWDFLW]ZIXQNFMLRGSRZLHG]LQDLPSXOV3DUDPHWU\PRGHOXVąV]DFRZDQH

ZSRVWDFL]UHGXNRZDQHMQDWRPLDVWIXQNFMHRGSRZLHG]LQDLPSXOVZ\]QDF]DQH

Vą GOD PRGHOX Z SRVWDFL VWUXNWXUDOQHM 3U]HMĞFLH RG MHGQHM GR GUXJLHM SRVWDFL

W]Z VWUXNWXUDOL]DFMD PRGHOX MHVW PRĪOLZH Z VSRVyE MHGQR]QDF]Q\ SRSU]H]

RNUHĞOHQLHNWyUHV]RNLZSá\ZDMąMHGQRF]HĞQLHQD]PLHQQHHQGRJHQLF]QHDNWy

UHW\ONR]RSyĨQLHQLHP

3RGVWDZRZ\P VSRVREHP VWUXNWXUDOL]DFML PRGHOX 9$5 MHVW UHNXUHQF\MQH

XSRU]ąGNRZDQLH]PLHQQ\FK]ZDQHGHNRPSR]\FMą&KROHVNLHJR'HNRPSR]\FMD

WDGRW\F]\PDFLHU]\NRZDULDQFMLV]RNyZVNáDGQLNyZORVRZ\FKSRVWDFL]UHGX

NRZDQHM PRGHOX 3RGREQH ]DJDGQLHQLD Z\VWĊSXMą Z PRGHODFK 9$5 ] QLHRE

VHUZRZDOQ\PLF]\QQLNDPLZVSyOQ\PL)$9$5,FKUR]ZLą]DQLHQLHUyĪQLVLĊ

RG W\FK VWRVRZDQ\FK Z ]Z\Ná\P PRGHOX 9$5 MHĞOL RV]DFRZDQLD ZVSyOQ\FK

F]\QQLNyZVą WUDNWRZDQH WDN MDNLQQH]PLHQQH HQGRJHQLF]QH 5yZQLHĪ Z\EyU

U]ĊGX RSyĨQLHĔ QLH UyĪQL VLĊ RG VWDQGDUGRZ\FK VSRVREyZ ]QDQ\FK ] PRGHOL

9$5PLQLPDOL]DFMDNU\WHULyZLQIRUPDF\MQ\FKLVWRWQRĞüRSyĨQLHĔWHVWLORUD]X

ZLDU\JRGQRĞFL/5:SU]\SDGNXPRGHOX)$9$5HVW\PRZDQHJRZW\PEDGD

QLXZ\EUDQRGUXJLU]ąGRSyĨQLHĔJG\ĪGUXJLHRSyĨQLHQLDZNDĪG\P]UyZQDĔ

OXW SDĨ F]H OXW SDĨ F]H OXW SDĨ F]H OXW SDĨ F]H OXW SDĨ F]H OXW SDĨ F]H OXW SDĨ F]H OXW

) PD)

ZSá\ZDMą Z VSRVyE VWDW\VW\F]QLH LVWRWQ\ QD ]PLHQQH REMDĞQLDQH D ZV]\VWNLH

NU\WHULD LQIRUPDF\MQH ZVND]XMą QD U]ąG RSyĨQLHĔ PQLHMV]\ QLĪ 'UXJL U]ąG

RSyĨQLHĔXPRĪOLZLDUyZQLHĪX]\VNDQLHZPRGHOXLQQ\FKĞFLHĪHNSRZURWXV\V

WHPXGRUyZQRZDJLQLĪGRVWRVRZDQLDPRQRWRQLF]QH

: HVW\PRZDQ\P PRGHOX )$9$5 ]PLHQQH XSRU]ąGNRZDQR UHNXUHQF\M

QLH Z WHQ VSRVyE ĪH LPSXOV GRW\F]ąF\ FHQ Ī\ZQRĞFL QLH PD MHGQRF]HVQHJR

ZSá\ZXQDSR]RVWDáH]PLHQQH6SRĞUyGDQDOL]RZDQ\FKLQGHNVyZFHQMHVWWRLQ

GHNVRQDMPQLHMV]\P ]DNUHVLH $ ZLĊF ]DáRĪHQLH ĪH PD RQ ZNUyWNLP RNUHVLH

SRPLMDOQLHPDá\ZSá\ZQDLQQH]PLHQQHPRGHOXMHVWX]DVDGQLRQH.ROHMQRLP

SXOVGRW\F]ąF\LQIODFMLED]RZHM]DEXU]DZW\PVDP\PPLHVLąFXFHQ\Ī\ZQRĞFL

DOHQLHVSU]HGDĪGHWDOLF]Qą=NROHLQLHRF]HNLZDQ\LPSXOVSRFKRG]ąF\RGVWURQ\

VSU]HGDĪ\GHWDOLF]QHMXWRĪVDPLDQHM]SRS\WHPHIHNW\ZQ\PLGHWHUPLQXMąF\PJR

GRFKRGHPZSá\ZDZW\PVDP\PRNUHVLHQDZV]\VWNLHSR]RVWDáH]PLHQQH-HVW

WR ]DWHP ]PLHQQD Z W\P V\VWHPLH QDMPQLHM ZUDĪOLZD QD ]PLDQ\ SR]RVWDá\FK

]PLHQQ\FKLQDMV]\EFLHMQDQLHRGG]LDáXMąFD7DNLFKDUDNWHUZSá\ZXNRQLXQNWX

U\JRVSRGDUF]HMZ\QLNDüPRĪH]X]DOHĪQLHQLDELHĪąF\FKGHF\]MLR]PLDQDFKFHQ

RGREHFQHMLSU]\V]áHMRFHQ\V\WXDFMLJRVSRGDUF]HM:WHQVSRVyESU]HGVLĊELRU

VWZD]Z\SU]HG]HQLHPUHDJXMąQD]PLDQ\V\WXDFMLJRVSRGDUF]HMPDNV\PDOL]X

MąFSU]\FKRG\]HVSU]HGDĪ\OXEPDUĪH

5yZQDQLH GOD LQGHNVX FHQ Ī\ZQRĞFLݕ_ଷ௧ WU]HFLD ]PLHQQD Zܻ_௧

ZPRGHOX)$9$5UR]V]HU]RQRR]PLHQQHHJ]RJHQLF]QHGRW\F]ąFHREVHUZRZD

Q\FKZDUXQNyZDJURPHWHRURORJLF]Q\FKSRJRGRZ\FK

ݕ_ଷǡ௧ ൌ ሾߠ_ଵߠ_ଶሿ ൤݂_ଵ௧ିଵ

݂_ଵ௧ିଶ൨ ൅ ሾ߯_ଵ߯_ଶሿ ቂݕ_{ଷǡ௧ିଵ} ݕ_{ଷǡ௧ିଶ}ቃ ൅

൅ሾߢ_ଵߢ_ଶሿ ൤݉ܽ൫ݓ^ଵǡ௧൯

ݓ_ଶǡ௧ ൨ ൅ ݑ_௧ǡ

JG]LHݓ_ଵ௧Lݓ_ଶ௧VąF]\QQLNDPLSRJRGRZ\PLSRUSRGUR]G]LDáWUDNWRZDQ\

PLMDNR]PLHQQHHJ]RJHQLF]QHRGG]LDáXMąF\PLW\ONRQDFHQ\Ī\ZQRĞFL

'DOHMRPDZLDP\SU]\NáDGRZHUHDNFMHPRGHOXQDQLHRF]HNLZDQH]PLDQ\

]PLHQQ\FK HQGRJHQLF]Q\FK W]Z V]RNL VWUXNWXUDOQH L SUH]HQWXMHP\ MH QD Z\

NUHVDFKZUD]]SU]HG]LDáDPLXIQRĞFL0RGHORV]DFRZDQR]DSRPRFąGZX

VWRSQLRZHM SURFHGXU\ ] Z\NRU]\VWDQLHP PHWRG\ 3&$ Z SLHUZV]\P NURNX

DIXQNFMHRGSRZLHG]LQDLPSXOVZUD]]LFKSU]HG]LDáDPLXIQRĞFL]DSRPRFąSUR

FHGXU\.LOLDQDRSLVDQHMZDUW\NXOH%HUQDQNHLLQ>@$QDOL]RZDQ\PRGHO

:Sá\ZLQGHNVyZSRJRGRZ\FKMDNSRND]DQRZSRGUR]G] QLHMHVW]QDF]ąF\DOHMHVW

áąF]QLHVWDW\VW\F]QLHLVWRWQ\GODWHJRQLHSRPLMDP\JRZPRGHORZHMDQDOL]LHFHQĪ\ZQRĞFL

MHVWPRGHOHPOLQLRZ\PZLĊFUHDNFMHQDLQQH]PLDQ\VąSURSRUFMRQDOQHLV\PH

WU\F]QHWDNMDNZNDĪG\PPRGHOX9$5

Najważniejsze funkcje odpowiedzi na impuls z modelu FAVAR

=JRGQLH]SU]\SXV]F]HQLDPLV]RNSROHJDMąF\QDMHGQRUD]RZ\PZ]URĞFLH

FHQ Ī\ZQRĞFL R SS SU]HQRVL VLĊ ] RSyĨQLHQLHP QD SR]RVWDáH GREUD NRQ

VXPSF\MQHU\VXQHN0DNV\PDOQ\HIHNWZSRVWDFLZ]URVWXLQIODFMLED]RZHM

Z\VWĊSXMH SR PLHVLąFDFK ] SUDZGRSRGRELHĔVWZHP PLHĞFL VLĊ Z SU]H

G]LDOHRGGRSSDSU]HFLĊWQLHPHGLDQDZ\QRVLSSàąF]Q\HIHNW

GODLQIODFMLED]RZHMSU]HNUDF]DSSD]PLDQ\XWU]\PXMąVLĊSRQDGPLH

VLĊF\ SR Z\VWąSLHQLX V]RNX : GXĪHM PLHU]H MHVW WR Z\QLN VLOQHM SHUV\VWHQFML

DXWRUHJUHVMLMDNDZ\VWĊSXMHZFHQDFKĪ\ZQRĞFLJG\ĪSRPLHVLąFDFKáąF]QH

LQGXNRZDQH]PLDQ\FHQĪ\ZQRĞFLVą]EOLĪRQHGRSLHUZRWQHJRV]RNXSRQDG

SS '\QDPLND FHQ Ī\ZQRĞFL Z\WUąFRQD ] UyZQRZDJL QLHRF]HNLZDQ\P V]R

NLHPV]\EFLHMGRQLHMSRZUDFDQLĪLQIODFMDED]RZD=NROHLVSU]HGDĪGHWDOLF]QD

QLH UHDJXMH Z VSRVyE VWDW\VW\F]QLH LVWRWQ\ QD V]RN FHQ Ī\ZQRĞFL MHG\QLH SR

PLHVLąFDFKZLGRF]Q\MHVWZ]URVWSRS\WXĞUHGQLRRSRQLĪHMSS

Rysunek 6.7. Funkcje odpowiedzi na impuls z modelu FAVAR i 80% przedział ufności.

Impuls dotyczy wzrostu tempa zmian cen żywności o 1 p.p.

Źródło: Obliczenia własne na podstawie modelu FAVAR.

0 2 4 6 8 10 12

-0.2 0

0.2 Reakcja sprzedaży detalicznej

0 2 4 6 8 10 12

-0.5 0

0.5 Reakcja inflacji bazowej

0 2 4 6 8 10 12

-2 0 2

Reakcja cen żywności

Rysunek 6.8. Funkcje odpowiedzi na impuls z modelu FAVAR i 80% przedział ufności.

Impuls dotyczy zmiany inflacji bazowej o 1 p.p.

Źródło: Obliczenia własne na podstawie modelu FAVAR.

1LHRF]HNLZDQ\ V]RN SROHJDMąF\ QD MHGQRUD]RZ\P Z]URĞFLH LQIODFML ED

]RZHMRSSSU]HQRVLVLĊZQDVWĊSQ\PPLHVLąFXQDFHQ\Ī\ZQRĞFLU\VXQHN

3U]HáRĪHQLHQLHMHVW]E\WGXĪHDOHVWDW\VW\F]QLHLVWRWQH0DNV\PDOQ\HIHNW

GODLQIODFMLFHQĪ\ZQRĞFLMHVWGRGDWQLLZ\QRVLSSDáąF]Q\QLHSU]HNUDF]D

SS 3HUV\VWHQFMD LQIODFML ED]RZHM MHVW PQLHMV]D QLĪ GOD FHQ Ī\ZQRĞFL

:SLHUZV]\PLGUXJLPPLHVLąFXSRZ\VWąSLHQLXV]RNXHIHNWSROHJDQDZ]URĞFLH

LQIODFML ED]RZHM SR RN SS QD PLHVLąF E\ QDVWĊSQLH V]\ENR Z\JDVQąü

: SU]HFLZLHĔVWZLH GR FHQ Ī\ZQRĞFL GRGDWQL V]RN LQIODFML ED]RZHM ]PQLHMV]D

G\QDPLNĊUHDOQHMVSU]HGDĪ\GHWDOLF]QHM1DMVLOQLHMV]\HIHNWZ\VWĊSXMHSRPLH

VLąFDFKLZ\QRVLĞUHGQLRSSD]SUDZGRSRGRELHĔVWZHPMHVWZSU]H

G]LDOH SS àąF]QLH HIHNW Z]URVWX FHQ WRZDUyZ L XVáXJ EH] HQHUJLL

L Ī\ZQRĞFL R SS R]QDF]D VSDGHN UHDOQHM G\QDPLNL VSU]HGDĪ\ GHWDOLF]QHM

RPQLHMQLĪSS

0 2 4 6 8 10 12

-0.5 0

0.5 Reakcja sprzedaży detalicznej

0 2 4 6 8 10 12

-1 0

1 Reakcja inflacji bazowej

0 2 4 6 8 10 12

-0.5 0 0.5

Reakcja cen żywności

Rysunek 6.9. Funkcje odpowiedzi na impuls z modelu FAVAR i 80% przedział ufności.

Impuls dotyczy tempa zmian sprzedaży detalicznej o 1 p.p.

Źródło: Obliczenia własne na podstawie modelu FAVAR.

2VWDWQLRPDZLDQ\V]RNGRW\F]\]PLDQSRS\WXXWRĪVDPLDQHJR]HZ]URVWHP

RSSPLHVLĊF]QHJRWHPSD]PLDQVSU]HGDĪ\GHWDOLF]QHM=ZLĊNV]HQLHSRS\WX

QDMV]\EFLHMRGG]LDáXMHQDLQIODFMĊED]RZąU\VXQHN-XĪSRXSá\ZLHPLHVLą

FD G\QDPLND FHQ W\FK GyEU URĞQLH R RNRáR SS ] SUDZGRSRGRELHĔ

VWZHPMHVWZSU]HG]LDOHRGGRSS&HQ\Ī\ZQRĞFLQDMVLOQLHMURVQąPLH

VLąFSyĨQLHMDVLáDUHDNFMLMHVWQLH]QDF]QLHZLĊNV]DSRQDG SSRGUHDNFML

LQIODFMLED]RZHM5yZQLHĪáąF]Q\ĞUHGQLHIHNW]PLDQRE\GZXLQGHNVyZFHQMHVW

]EOLĪRQ\LZ\QRVLRNSS]W\PĪHLQIODFMDED]RZDUHDJXMH]ZLĊNV]ąSHU

V\VWHQFMą 6SU]HGDĪ GHWDOLF]QD UyZQLHĪ Z\ND]XMH FHFK\ DXWRUHJUHVML FR F]Ċ

ĞFLRZRZ\QLND]MHMNRQVWUXNFMLĞUHGQLDUXFKRPD]PLHVLĊF\:SU]\SDGNX

SRS\WXDXWRUHDNFMDQLHMHVWMHGQDN]E\WWUZDáDL]DPLHUDSRPLHVLąFDFKRGZ\

VWąSLHQLDV]RNX

Reakcje popytowe cen żywności – zmienne kontrolne

3RQDGWR PRGHO )$9$5 RIHUXMH UyZQLHĪ IXQNFMH RGSRZLHG]L QD LPSXOV

GOD ZLĊNV]HM OLF]E\ ]PLHQQ\FK FR QLH MHVW PRĪOLZH Z NODV\F]QHM DQDOL]LH QD

SRGVWDZLH PRGHOX 9$5 3U]\NáDGRZH IXQNFMH UHDNFML ]DSUH]HQWRZDQH QD

0 2 4 6 8 10 12

-2 0

2 Reakcja sprzedaży detalicznej

0 2 4 6 8 10 12

-0.5 0

0.5 Reakcja inflacji bazowej

0 2 4 6 8 10 12

-0.5 0 0.5

Reakcja cen żywności

U\VXQNX GRW\F]ą UHDNFML ] ]PLHQQ\FK NRQWUROQ\FK ] ZHNWRUDܺ_௧

=DQDOL]\W\FKLSRGREQ\FKSU]\SDGNyZZ\QLNDĪHQDRJyáĪ\ZQRĞüRPQLHM

V]\PVWRSQLXSU]HWZRU]HQLDPąNDPLĊVRRZRFHĞZLHĪHPOHNRĞZLHĪHUHDJX

MH QD Z]URVW SRS\WX Z]URVWHP FHQ\ ]QDF]QLH V]\EFLHM QLĪ LFK RGSRZLHGQLNL

ZJUXSLHĪ\ZQRĞFLSU]HWZRU]RQHMĞURGNRZDLSUDZDNROXPQDQDU\VXQNX

:]URVWFHQĪ\ZQRĞFL SU]HWZRU]RQHMZUHDNFMLQDSRSUDZĊ]DJUHJRZDQHJRSR

S\WX MHVW QD RJyá EDUG]LHM WUZDá\ L UR]FLąJQLĊW\ Z F]DVLH -HVW WR ]ZLą]DQH

]SU]HQRV]HQLHP FHQZEDUG]LHMRNUĊĪQ\FKSURFHVDFKWHFKQRORJLF]Q\FKZ\NR

U]\VW\ZDQ\FKGRZ\WZDU]DQLDWHMĪ\ZQRĞFL

Rysunek 6.10. Funkcje odpowiedzi na impuls z modelu FAVAR i 80% przedział ufności.

Impuls dotyczy tempa zmian sprzedaży detalicznej o 1 p.p.

Źródło: Obliczenia własne na podstawie modelu FAVAR.

Podsumowanie wyników i dalsze możliwości badań

: UR]G]LDOH W\P SRGMĊWR HPSLU\F]Qą SUyEĊ PRGHORZDQLD G\QDPLNL FHQ

Ī\ZQRĞFLZUHODFMLGRLQIODFMLED]RZHML]PLDQRJyOQHJRSRS\WXDSURNV\PRZD

QHJR G\QDPLNą VSU]HGDĪ\ GHWDOLF]QHM : FHOX Z\G]LHOHQLD W\FK Z]DMHPQ\FK

UHODFML L RGG]LHOHQLD LFK RG HIHNWyZ ]PLDQ SRJRG\ RUD] V]HURNR UR]XPLDQ\FK

]PLDQNRV]WyZZ\WZDU]DQLDLG\VWU\EXFMLĪ\ZQRĞFL]DVWRVRZDQRDQDOL]ĊZĞUR

2 4 6 8 10 12 0

0.2 0.4

Mąka i pozostałe zboża

2 4 6 8 10 12

Pozostałe wyr. piekarskie

2 4 6 8 10 12 0

0.2

0.4 Mięso drobiowe

2 4 6 8 10 12 0

0.2

0.4Wędliny z wyjątkiem drobiowych

2 4 6 8 10 12 0

0.2

0.4 Wędliny drobiowe

2 4 6 8 10 12 0

0.1

0.2 Owoce świeże

2 4 6 8 10 12 0

0.1

0.2 Owoce mrożone

2 4 6 8 10 12

0.4 Mleko świeże niskotł.

2 4 6 8 10 12 0

0.2

0.4Mleko zagęszczone i w proszku

2 4 6 8 10 12 0

0.2 0.4

Jogurt

GRZLVNXERJDW\PZGDQH1DU]ĊG]LHPZ\NRU]\VWDQ\PGRRFHQ\ZLHORZ\PLD

URZHMG\QDPLNLW\FK]PLHQQ\FKMHVWPRGHO9$5UR]V]HU]RQ\RZVSyOQHF]\Q

QLNLW]Z PRGHO )$9$5 3R]ZDODRQ Z\UyĪQLü UHDNFMĊ ]PLHQQ\FK PRGHOXQD

MHGQRUD]RZH QLHRF]HNLZDQH V]RNL FHQRZH L SRS\WRZH LGHQW\ILNRZDQH SU]\

SRPRF\GHNRPSR]\FML&KROHVNLHJR

$QDOL]D IXQNFML RGSRZLHG]L QD LPSXOV Z PRGHOX )$9$5 GRVWDUF]D LQ

IRUPDFMLZVND]XMąF\FKQDUyĪQLFHZUHDNFMLU\QNXĪ\ZQRĞFLLSR]RVWDá\FKGyEU

NRQVXPSF\MQ\FK QD V]RNL SRS\WRZH L FHQRZH 5HDNFMH QD ]PLDQ\ SRS\WX QD

WRZDU\RIHURZDQHZVSU]HGDĪ\GHWDOLF]QHMSRND]XMąUyĪQHRSyĨQLHQLDZUHDNFML

W\FKU\QNyZ2LOHLQIODFMDED]RZDV]\ENRUHDJXMHQD]PLDQ\SRS\WXWRUHDNFMD

FHQ Ī\ZQRĞFL MHVW RSyĨQLRQD FKRFLDĪ QLH]QDF]QLH VLOQLHMV]D 3RQDGWR QLHRF]H

NLZDQ\ Z]URVW FHQ Ī\ZQRĞFL QLH ZSá\ZD Z VSRVyE VWDW\VW\F]QLH LVWRWQ\ QD

RJUDQLF]HQLH SRS\WX Z SU]HFLZLHĔVWZLH GR ]PLDQ FHQ SR]RVWDá\FK GyEU NRQ

VXPSF\MQ\FK EH] HQHUJLL NWyUH ]PQLHMV]DMą SRS\W QLH]QDF]QLH L VWRSQLRZR

áąF]QDHODVW\F]QRĞüFHQRZDSRS\WXZ\QRVLRNRáR7\PFRZ\UyĪQLDZ]D

MHPQHUHODFMHFHQĪ\ZQRĞFLRGFHQSR]RVWDá\FKGyEUMHVWZ]DMHPQDUHDNFMDQD

V]RNL:]URVWFHQĪ\ZQRĞFLSRZRGXMHERZLHPGRĞüSHUV\VWHQWQHZ]URVW\LQIOD

FMLED]RZHMDRGSRZLHGĨFHQĪ\ZQRĞFLQDV]RNLQIODFMLED]RZHM]QDF]QLHV]\E

FLHMZ\JDVD:NRQWHNĞFLHREVHUZRZDQ\FKIDNWyZVW\OL]RZDQ\FKGRW\F]ąF\FK

W\FKU\QNyZPRĪQDGRPQLHP\ZDüĪH]DGHIODFMąFHQĪ\ZQRĞFLZODWDFK

VWRMą]DUyZQRF]\QQLNLNRV]WRZHMDNLSRS\WRZH2LOHWHSLHUZV]HSR

ZRGXMą ĪH G\QDPLND FHQ Ī\ZQRĞFL MHVW XMHPQD WR WH GUXJLH RG]ZLHUFLHGODMą

SHUV\VWHQFMĊGHIODFML

'DOV]HNLHUXQNLZ\NRU]\VWDQLDPRGHOXPRJąSROHJDüQDKLVWRU\F]QHMDQD

OL]LHGHNRPSR]\FMLG\QDPLNLFHQĪ\ZQRĞFLL LQIODFMLZFHOXSRV]XNLZDQLDQDM

ZDĪQLHMV]\FKĨUyGHáMHM]PLHQQRĞFLZSUyELH&LHNDZ\P]DVWRVRZDQLHPDQDOL]\

)$9$5PRJąE\üUyZQLHĪNUyWNRRNUHVRZHSURJQR]\]PLDQFHQĪ\ZQRĞFLSRG

ZSá\ZHP ]PLDQ SRS\WX NRQVXPSF\MQHJR QS QD VNXWHN RGG]LDá\ZDQLD SUR

SRS\WRZ\FKSURJUDPyZILVNDOQ\FKLVRFMDOQ\FK

Podsumowanie

6SRáHF]QRHNRQRPLF]QH]QDF]HQLHVHNWRUDUROQRĪ\ZQRĞFLRZHJRZ\GDMH

VLĊE\üZ\VWDUF]DMąF\PX]DVDGQLHQLHPGODDQDOL]ZDUXQNyZMHJRIXQNFMRQRZD

QLD*áĊERNLH]PLDQ\REVHUZRZDQHZVHNWRU]HZRVWDWQLFKGZXG]LHVWXODWDFK

EĊGąFHSRNáRVLHPSURFHVyZNRQFHQWUDFMLLJOREDOL]DFMLLQWHJUDFML]HVWUXNWXUDPL

XQLMQ\PLF]\WHĪNU\]\VXJRVSRGDUF]HJRNDĪąMHV]F]HQDQRZRUR]SDWU]\üQLH

NWyUH NZHVWLH 6]F]HJyOQLH LQWHUHVXMąF\P REV]DUHP Vą FHQ\ Z VHNWRU]H UROQR

Ī\ZQRĞFLRZ\PNWyUHV]F]HJyOQLHZRVWDWQLHMGHNDG]LHSRGOHJDá\QLHVSRW\ND

Q\PZDKDQLRP,FKZ]URVW\GRSURZDG]Lá\GRQLHSRNRMyZVSRáHF]Q\FKZZLHOX

UHJLRQDFK ĞZLDWD L UR]SRF]Ċá\ G\VNXVMĊ QDG RNUHĞOHQLHP F]\QQLNyZ OHĪąF\FK

XSRGVWDZVSHNWDNXODUQ\FKZ]URVWyZRUD]UROąUHJXODFMLZW\P]DNUHVLH1LQLHM

V]DSUDFDGRW\F]ąFDDQDOL]\XZDUXQNRZDĔ]PLDQFHQĪ\ZQRĞFLZ3ROVFHZSL

VXMHVLĊZWHQQXUWEDGDĔ

3U]HSURZDG]RQH DQDOL]\ SRWZLHUG]DMą WUHQG\ ZVWĊSXMąFH Z JRVSRGDUNDFK

NUDMyZ UR]ZLQLĊW\FK &KRG]L WXWDM R FRUD] PQLHMV]H ]QDF]HQLH Ī\ZQRĞFL Z Z\

GDWNDFKNRQVXPHQFNLFKVSDGHN]SRQDGZURNXGRZURNX

1LHPQLHM MHGQDN Z]URVW\ FHQ UROQRĪ\ZQRĞFLRZ\FK MDNLFK E\OLĞP\ ĞZLDGNDPL

ZW\PRNUHVLHPRFQRRJUDQLF]\á\VSDGNLXG]LDáXĪ\ZQRĞFLZZ\GDWNDFK:OD

WDFK Ī\ZQRĞü L QDSRMH EH]DONRKRORZH SRGURĪDá\ R Z W\P

Ī\ZQRĞüR-HVWWRZLĊNV]\Z]URVWQLĪZSU]\SDGNXFHQWRZDUyZLXVáXJ

NRQVXPSF\MQ\FK QLH PyZLąF MXĪ R FHQDFK WRZDUyZ QLHĪ\ZQRĞFLRZ\FK

1DMZLĊNV]HZ]URVW\PLDá\PLHMVFHZSU]\SDGNXPLQSLHF]\ZDLSUR

GXNWyZ]ERĪRZ\FKRZRFyZMDM]LHPQLDNyZLWáXV]F]yZMDGDOQ\FK&HQ\Ī\Z

QRĞFLPDMąFLąJOHGXĪ\ZSá\ZQDNV]WDáWRZDQLHVLĊLQIODFMLQLHW\ONR]HZ]JOĊGX

QDLFK]QDF]ąF\XG]LDáZNRV]\NX&3,DOHWHĪQD]QDF]Qą]PLHQQRĞüZVNDĨQL

NyZLFKFHQZSRUyZQDQLXGRXVáXJLWRZDUyZSU]HP\VáRZ\FK

-DN Z\QLND ] SU]HSURZDG]RQ\FK DQDOL] RUD] SU]HJOąGX OLWHUDWXU\ SU]\

F]\Q\ WDNLHJR VWDQX U]HF]\ Vą ZLHORUDNLH 1LHPQLHM MHGQDN Z\GDMH VLĊ ĪH

Z JáyZQHM PLHU]H PDMą RQH FKDUDNWHU ]HZQĊWU]Q\ 'R QDMZDĪQLHMV]\FK ] QLFK

QDOHĪ\LQWHJUDFMD]8QLą(XURSHMVNąLWRZDU]\V]ąFHWHPXSURFHV\NRQZHUJHQFML

V]F]HJyOQLHZSLHUZV]\FKODWDFKF]áRQNRVWZDRUD]Z]URVWFHQVXURZFyZURO

Q\FKZĞZLHFLHSRURNX&RUD]ZLĊNV]HRWZDUFLHSROVNLHMJRVSRGDUNLRE

MDZLDMąFHVLĊPLQV]\ENLPZ]URVWHPZDUWRĞFLKDQGOX]DJUDQLF]QHJRWRZDUDPL

UROQRVSRĪ\ZF]\PLZ3ROVFHVSRZRGRZDáRĪHNUDMRZ\VHNWRUSURGXNFMLSU]H

WZyUVWZD L REURWX Ī\ZQRĞFLą X]\VNDá VLOQLHMV]H SRZLą]DQLH ] V\WXDFMą QD U\Q

NDFK PLĊG]\QDURGRZ\FK 1DVWĊSXMH V]\END WUDQVPLVMD V\JQDáyZ ] U\QNyZ

ĞZLDWRZ\FKLHXURSHMVNLFKQDU\QHNZHZQĊWU]Q\SRZRGXMąFĪH]PLDQ\NUDMR

Z\FK FHQ UROQRĪ\ZQRĞFLRZ\FK VWDá\ VLĊ SRFKRGQą UR]ZRMX FHQ ĞZLDWRZ\FK

:ĞZLHWOHDQDOL]\VNáDGRZ\FKJáyZQ\FKRND]DáRVLĊĪHZVSyOQD]PLHQQRĞüFHQ

GHWDOLF]Q\FK Ī\ZQRĞFL Z 8QLL (XURSHMVNLHM VWDQRZL RNRáR FDáNRZLWHM

]PLHQQRĞFL5yZQRF]HĞQLHMHVWRQDZLVWRWQ\VSRVyEVNRUHORZDQD]H]PLDQDPL

ĞZLDWRZ\FKFHQVXURZFyZUROQ\FK']LDáDQLHF]\QQLNyZJOREDOQ\FKMHVWMHG\

QLHPRG\ILNRZDQHG]LDáDQLHPF]\QQLNyZZHZQĊWU]Q\FKVWąGURODZáDG]LEDQ

NXFHQWUDOQHJRZNUHRZDQLXFHQQDU\QNXNUDMRZ\PMHVWPRFQRRJUDQLF]RQD

=DWHP SLV]ąF R PHFKDQL]PLH FHQRZ\P QD U\QNX Ī\ZQRĞFLQDOHĪ\ SRG

NUHĞOLüVLOQHSRZLą]DQLDFHQNUDMRZ\FK]FHQDPLQDU\QNDFK]DJUDQLF]Q\FK1D

OHĪ\SU]\W\P]DXZDĪ\üĪHFHQ\GHWDOLF]QHĪ\ZQRĞFLQLHVąEH]SRĞUHGQLR SR

ZLą]DQH ] FHQDPL GHWDOLF]Q\PL Z LQQ\FK NUDMDFK ] XZDJL QD EUDN PRĪOLZRĞFL

G]LDáDQLDDUELWUDĪXFHQRZHJR3RWZLHUG]DWREUDNSU]\F]\QRZRĞFLZVHQVLH*UDQ

JHUD PLĊG]\ W\PL FHQDPL 0LPR WR GRVWU]HJD VLĊ SHZQH VNRUHORZDQLH PLĊG]\

FHQDPLĪ\ZQRĞFLZSRV]F]HJyOQ\FKNUDMDFK8(=ZLą]NLWHMHGQDNPDMąFKDUDN

WHU SRĞUHGQL SRSU]H] SRZLą]DQLD FHQRZH QD U\QNX VXURZFyZ UROQ\FK HQHUJH

W\F]Q\FKF]\U\QNDFKKXUWRZ\FKZW\P FHQ\QDNáDGyZ:LGRF]Q\PHIHNWHP

WHJRMHVWPLQNRQZHUJHQFMDFHQGHWDOLF]Q\FKĪ\ZQRĞFLZ8QLL(XURSHMVNLHM

3U]HSURZDG]RQH EDGDQLD SRWZLHUG]Lá\ ]PQLHMV]DQLH UyĪQLF FHQRZ\FK

PLĊG]\FHQDPLGHWDOLF]Q\PLĪ\ZQRĞFLZ8QLL(XURSHMVNLHM.RQZHUJHQFMDW\SX

VLJPDE\áDZJáyZQHMPLHU]HHIHNWHPUR]V]HU]HQLD8(RQRZHNUDMHF]áRQNRZ

VNLHDQDMZLĊNV]\VSDGHN]UyĪQLFRZDQLDFHQGHWDOLF]Q\FKĪ\ZQRĞFLPLDáPLHM

VFHZSLHUZV]\FKSLĊFLXODWDFKSRLQWHJUDFML.RQZHUJHQFMDFHQRZDREMDZLDáD

VLĊWHĪZSRVWDFLV]\EV]HJRZ]URVWXFHQĪ\ZQRĞFLZÄQRZ\FK´NUDMDFKF]áRQ

NRZVNLFK QLĪ NUDMDFK 8( 3RWZLHUG]DMą WR Z\QLNL EDGDĔ W]Z NRQZHUJHQFML

W\SXEHWD%DGDQLDSU]HSURZDG]RQHQDSRGVWDZLHGDQ\FKSU]HNURMRZ\FKLSDQH

ORZ\FKZVND]XMąQDLVWRWQHHIHNW\W]ZGRJDQLDQLD'XĪHUyĪQLFHPLĊG]\Z\QL

NDPLX]\VNDQ\PLGODPRGHOLNRQZHUJHQFMLEH]ZDUXQNRZHMLZDUXQNRZHMPRĪ

QDWUDNWRZDüMDNRSU]HMDZ]QDF]ąFHJRZSá\ZX]QDF]HQLDNXUVXZDOXWRZHJRF]\

WHĪ WHPSD Z]URVWX JRVSRGDUF]HJR QD G\QDPLNL NUDMRZ\FK FHQ GHWDOLF]Q\FK

Ī\ZQRĞFL=XZDJLQDGXĪHUyĪQLFHPLĊG]\SR]LRPHPFHQĪ\ZQRĞFLZ3ROVFH

LNUDMDFK8(ZSU]\V]áRĞFLQDOHĪ\RF]HNLZDüV]\EV]HJRWHPSDZ]URVWXFHQ

Ī\ZQRĞFLZ3ROVFHQLĪZ8(

$QDOL]XMąFG\QDPLNLFHQĪ\ZQRĞFLZ3ROVFHLLQQ\FKNUDMDFK8QLL(XUR

SHMVNLHMPRĪQD]DXZDĪ\üĪHZZLĊNV]RĞFLSU]\SDGNyZLRNUHVyZFHQ\VąSR

]\W\ZQLH VNRUHORZDQH ]H VREą -HGQDN F]DVDPL GRFKRG]L GR NUyWNRWUZDá\FK

VSDGNyZZVSyá]DOHĪQRĞFL:\VWĊSXMąWHĪNUyWNRWUZDáHRNUHV\ZNWyU\FK]PLD

Q\FHQPDMąFKDUDNWHUSU]HFLZVWDZQ\=DWHPUHDNFMDQDQLHNWyUHV]RNLQLHMHVW

MHGQDNRZD D NUDMRZH FHQ\ Ī\ZQRĞFL FHFKXMą VLĊ SHZQą SHUV\VWHQFMą : W\P

PLHMVFXZDUWRSRGNUHĞOLüĪHUyZQLHĪ]QDF]HQLHF]\QQLNyZZDUXQNXMąF\FKV]R

NLSRGDĪRZHOXESRS\WRZHQLHMHVWMHGQDNRZHZSRV]F]HJyOQ\FKODWDFK

&HQ\Ī\ZQRĞFLZ3ROVFHVąVLOQHSRZLą]DQH]FHQDPLVXURZFyZUROQ\FK

R F]\P ĞZLDGF]\ PLQ Z\VWĊSRZDQLH ]DOHĪQRĞFL R FKDUDNWHU]H NRLQWHJUDF\M

Q\P6WąGXZDUXQNRZDQLDGHWHUPLQXMąFHNV]WDáWRZDQLHFHQVXURZFyZUROQ\FK

VąNOXF]RZHSU]\Z\MDĞQLDQLXQLHW\ONRNUyWNRLĞUHGQLRRNUHVRZ\FKZDKDĔFHQ

GHWDOLF]Q\FKDOHUyZQLHĪL]PLDQGáXJRRNUHVRZ\FK:RVWDWQLFKODWDFKXZD

UXQNRZDQLD NUDMRZH ZSá\ZDMąFH QD FHQ\ VXURZFyZ UROQ\FK VWDMą VLĊ FRUD]

PQLHMLVWRWQHZSRUyZQDQLX]XZDUXQNRZDQLDPLĞZLDWRZ\PLĝZLDGF]\RW\P

PLQF]ĊVWRQLHLVWRWQ\ZSá\ZNUDMRZ\FKZDUXQNyZDJURPHWHRURORJLF]Q\FKQD

FHQ\ UROQRĪ\ZQRĞFLRZH Z 3ROVFH 3U]HSURZDG]RQH DQDOL]\ Z\ND]Dá\ ĪH GR

JáyZQ\FK F]\QQLNyZ NWyUH VWDá\ ]D JáĊERNLPL ]PLDQDPL ĞZLDWRZ\FK FHQ VX

URZFyZ UROQ\FK Z RVWDWQLFK ODWDFK QDOHĪDá\ V]RNL SRGDĪRZH QLHNRU]\VWQH

ZDUXQNL DJURPHWHRURORJLF]QH SROLW\ND HQHUJHW\F]QD NWyUD VSRZRGRZDáD

Z]URVWSRS\WXQDVXURZFHUROQH]EyĪWU]FLQ\FXNURZHMF]\U]HSDNXZSá\ZD

MąFQDREQLĪHQLHVWDQX]DSDVyZRUD]Z]URVWSRZLą]DĔFHQUROQ\FK]FHQDPLUR

S\RUD]GXĪHZDKDQLDSRS\WX]HVWURQ\NUDMyZUR]ZLMDMąF\FKVLĊ

:Sá\Z FHQ VXURZFyZ UROQ\FK QD FHQ\ GHWDOLF]QH Ī\ZQRĞFL MHVW GRV\ü

]UyĪQLFRZDQ\L]DOHĪ\JáyZQLHRGVWRSQLDSU]HWZRU]HQLDSURGXNWXRUD]PRĪOL

ZRĞFLMHJRSU]HFKRZ\ZDQLD-HVWRQZLĊNV]\ZSU]\SDGNXSURGXNWyZĞZLHĪ\FK

L WDNLFK NWyU\FK QLH PRĪQD GáXJR SU]HFKRZ\ZDü :UD] ]H Z]URVWHP VWRSQLD

SU]HWZRU]HQLDSURGXNWXPDOHMHZUDĪOLZRĞüFHQGHWDOLF]Q\FKQD]PLDQ\FHQVX

URZFyZ UROQ\FK D URĞQLH ZUDĪOLZRĞü QD ]PLDQ\ NRV]WyZ SR]DVXURZFRZ\FK

PDUNHWLQJRZ\FK 3U]HSURZDG]RQH DQDOL]\ QLH SRWZLHUG]Lá\ DE\ UHODFMH FHQ

GHWDOLF]Q\FK GR FHQ VXURZFyZ UROQ\FK RUD] RGSRZLDGDMąFH LP UR]VWĊS\

Z]JOĊGQHZ]UDVWDá\:RVWDWQLFKODWDFKPDP\GRF]\QLHQLD]SHZQąVWDELOL

]DFMąGáXJRRNUHVRZHMWHQGHQFMLRUD]EDUG]RGXĪ\PLZDKDQLDPLUR]VWĊSyZZR

NyáQLHM5R]VWĊS\LUHODFMHZ]UDVWDMąZRNUHVDFKNLHG\PDP\GRF]\QLHQLD]H

VSDGNDPL FHQ UROQ\FK L VSDGDMą F\NOLF]QLH L VH]RQRZR ZUD] ]H Z]URVWHP FHQ

VXURZFyZUROQ\FK

:DUWR SRGNUHĞOLü ĪH PD PLHMVFH RSyĨQLHQLH PLĊG]\ ]PLDQDPL FHQ URO

Q\FK L NRV]WyZ SR]DVXURZFRZ\FK D ]PLDQDPL FHQ GHWDOLF]Q\FK Ī\ZQRĞFL

6]\ENRĞü UHDNFML FHQ GHWDOLF]Q\FK QD V]RNL Z W\FK ]PLHQQ\FK ]DOHĪ\ UyZQLHĪ

RG VWRSQLD SU]HWZRU]HQLD SURGXNWX ILQDOQHJR ± LP PQLHM SU]HWZRU]RQ\ W\P

V]\EV]D UHDNFMD 3U]HSURZDG]RQH EDGDQLD ] Z\NRU]\VWDQLHP PRGHOL $5'/

(&0ZVND]XMąUyZQLHĪĪHUHDNFMDFHQGHWDOLF]Q\FKQDV]RNZFHQDFKVXURZ

FyZUROQ\FKZSRUyZQDQLX]UHDNFMąQDV]RNZNRV]WDFKPDUNHWLQJRZ\FKMHVW

V]\EV]DLPQLHMUR]áRĪRQDZF]DVLH

:QLRVNL IRUPXáRZDQH QD SRGVWDZLH PRGHOX )$9$5 RGQRĞQLH V]RNyZ

SRS\WRZ\FKVąDQDORJLF]QHĩ\ZQRĞüRPQLHMV]\PVWRSQLXSU]HWZRU]HQLDUHD

JXMH QD Z]URVW SRS\WX Z]URVWHP FHQ\ ]QDF]QLH V]\EFLHM QLĪ LFK RGSRZLHGQLNL

W dokumencie Ceny żywności w Polsce i ich determinanty (Stron 160-185)