Europejska Strategia wobec niepełnosprawności na lata 2010-2020

15 listopada 2010 r. Komisja Europejska opublikowała Komunikat do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów COM (2010) 636: Europejska Strategia wobec niepełnosprawności na lata

290

EU-US Seminar..., op. cit., s. 17.

291

Uniwersytet Leicester

292

EU-US Seminar..., op. cit., s. 19.

293

kierownik projektu Sickness & Disability at Work realizowanego przez OECD

2010-2020 - odnowione zobowiązanie do budowania Europy bez barier²⁹⁵. Dokument ten ma stanowić ramy prawne dla działań wobec osób niepełnosprawnych, prowadzonych w okresie 2010-2020, zarówno na szczeblu unijnym jak i krajów członkowskich.

Komisja podkreśla w Komunikacie, iż pełne włączenie osób niepełnosprawnych w życie ekonomiczne i społeczne uznać należy za ważny czynnik umożliwiający osiągnięcie zrównoważonego i stabilnego wzrostu gospodarczego. Budowa otoczenia społecznego, które nie wyklucza żadnego z członków społeczeństwa, powinna bowiem prowadzić do powstania nowych możliwości dla unijnych przedsiębiorstw oraz do wzrostu innowacyjności unijnej gospodarki. Prowadzenie działań na rzecz zapewnienia pełnej dostępności towarów i usług dla wszystkich obywateli wydaje się szczególnie uzasadnione, biorąc pod uwagę starzenie się społeczeństw krajów członkowskich UE.

Komisja stwierdza również, że obserwowane w ostatnim okresie w większości krajów UE spowolnienie gospodarcze ma znaczący wpływ na sytuację osób niepełnosprawnych, co uzasadnia pilne podjęcie nowych działań na rzecz tychże osób²⁹⁶.

Realizacja Strategii ma służyć poprawie sytuacji osób niepełnosprawnych zamieszkujących obszar Unii Europejskiej oraz stworzeniu określonych korzyści społecznych i gospodarczych, bez nakładania nieuzasadnionych obciążeń na gospodarki i systemy administracyjne krajów członkowskich. Osoby niepełnosprawne powinny mieć możliwość korzystania z pełni swoich praw oraz pełnego i swobodnego udziału w społeczeństwie i gospodarce europejskiej, zwłaszcza w ramach Jednolitego Rynku Europejskiego. Działania podejmowane w ramach Strategii mają również służyć skutecznej i pełnej implementacji zasad Konwencji ONZ dotyczącej praw osób z niepełnosprawnościami z 2006 r., zarówno do acquis communautaire jak i do prawodawstwa krajów członkowskich²⁹⁷.

Realizacja strategii polegać ma przede wszystkim na eliminowaniu barier w zidentyfikowanych przez Komisję ośmiu kluczowych obszarach. W przypadku każdego z tych obszarów Komisja przedstawiła podstawowy cel działań. Charakterystykę tychże obszarów oraz celów działań przedstawiono poniżej²⁹⁸.

295

Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, The European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions - European Disability Strategy 2010-2010: A renewed commitment to a barrier-free Europe, COM (2010) 636.

296

COM (2010) 636

297

tamże

298

na podstawie: COM (2010) 636 oraz COM (2010) 636, Annex 1 - Initial plan to implement the European Disability Strategy 2010-2020. List of Actions 2010-2015.

1) Dostępność (accessibility): identyfikacja, zapobieganie i eliminowanie wszelkich barier, utrudniających ON dostęp do towarów i usług oraz otoczenia gospodarczego i społecznego, w tym: architektonicznego, transportowego oraz technologii i usług informacyjnych i komunikacyjnych.

2) Uczestnictwo (participation): zapewnienie osobom niepełnosprawnym i ich rodzinom równych szans życiowych oraz możliwości korzystania ze swoich praw podstawowych a także pełnego uczestnictwa we wszelkich aspektach życia ekonomicznego i społecznego, m. in. w dziedzinie swobody przemieszczania się oraz wyboru miejsca zamieszkania.

3) Równość (equality): promowanie i ochrona godności osób niepełnosprawnych, zwalczanie wszelkich form dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność oraz dążenie do tego, aby ON korzystały ze swoich podstawowych praw i wolności na identycznych zasadach i w analogicznym stopniu jak osoby pełnosprawne.

4) Zatrudnienie (employment): poprawa sytuacji ON na runku pracy poprzez zapewnie im prawa do pracy oraz możliwości utrzymania się z dochodu uzyskanego z pracy swobodnie wybranej i w pełni zaakceptowanej, na rynku i w środowisku pracy otwartym i w pełni dostępnym.

5) Edukacja i szkolenie (education and training): zapewnienie ON odpowiedniego i zindywidualizowanego wsparcia w ramach ogólnego systemu edukacji i kształcenia ustawicznego w taki sposób, aby zmaksymalizować ich osiągnięcia naukowe oraz stopień integracji społecznej.

6) Zabezpieczenie społeczne (social protection): zapewnienie ON godnych warunków życia poprzez umożliwienie im dostępu do systemów opieki społecznej oraz programów walki z ubóstwem i wykluczeniem społecznym.

7) Ochrona zdrowia (health): zapewnienie ON swobodnego i równego dostępu do ogólnej opieki medycznej a także specjalistycznych usług medycznych i rehabilitacyjnych, spełniających warunki jakości oraz dostępności cenowej (affordability).

8) Działania zewnętrzne (external action): promowanie praw osób niepełnosprawnych oraz podejścia do niepełnosprawności opartego na zakazie dyskryminacji w ramach działań zewnętrznych UE, takich jak m. in. proces rozszerzenia Unii, polityka sąsiedztwa oraz programy rozwojowe.

Zdaniem Komisji Europejskiej, działania szczegółowe, prowadzone w przedstawionych powyżej obszarach, powinny być wspierane działaniami o charakterze ogólnym, dotyczącymi następujących zagadnień²⁹⁹:

1) Zwiększanie świadomości (awareness-rising): zwiększanie świadomości społecznej odnośnie praw osób niepełnosprawnych, prowadzenie kampanii medialnych dotyczących walki z uprzedzeniami i dyskryminacją osób niepełnosprawnych.

2) Wsparcie finansowe (financial support): optymalizacja wykorzystania unijnych instrumentów finansowych, stosowanych w celu zwiększania dostępności środowiska oraz przeciwdziałania dyskryminacji osób niepełnosprawnych, przy jednoczesnym uwzględnianiu unijnych przepisów dotyczących ochrony wolnej konkurencji, w tym zwłaszcza pomocy publicznej.

3) Gromadzenie danych statystycznych (statistics and data collection and monitoring): wspieranie procesu gromadzenia danych statystycznych, dotyczących sytuacji osób niepełnosprawnych, w celu bieżącego monitorowania sytuacji tychże osób.

Komisja Europejska zobowiązała się do przygotowania do końca 2013 r. raportu, oceniającego stopień realizacji Strategii, który zostanie wykorzystany do modyfikacji działań realizowanych w jej ramach. Analogiczny raport zostanie przez Komisję przygotowany przed końcem 2016 r³⁰⁰.

Oceniając zawartość przedstawionego powyżej dokumentu należy zwrócić uwagę na fakt, iż zarysowana w nim Europejska Strategia wobec niepełnosprawności na lata 2010-2020 wydaje się mieć bardziej ogólny i mniej obligatoryjny charakter niż Europejski Plan Działania wobec niepełnosprawności, realizowany w latach 2003-2010. Dokument ten dotyczy bowiem w przeważającej mierze działań na rzecz poprawy sytuacji ON zamieszkujących na terenie Unii Europejskiej, które mają być realizowane przez instytucje UE, przede wszystkim Komisję Europejską. Fakt ten można zapewne w jakimś stopniu tłumaczyć obecną sytuacją Unii Europejskiej (kryzys finansowy i gospodarczy, problemy strefy Euro), która nie sprzyja podejmowaniu przez kraje członkowskie Unii nowych zobowiązań, zwłaszcza o charakterze finansowym.

299

na podstawie: COM (2010) 636 oraz COM (2010) 636, Annex 1.