Formy współpracy między tymi podmiotami można podzielić na:
– finansowe – zlecanie realizacji zadań publicznych w formie umowy o wy-konanie inicjatywy lokalnej,
– niefinansowe – wzajemne informowanie, konsultowanie aktów normatyw-nych, tworzenie wspólnych zespołów o charakterze doradczym i inicjatyw-nym.
Finansowa forma współpracy administracji z organizacjami pozarządowy-mi polega na zlecaniu realizacji zadań publicznych poprzez powierzenie ich wykonywania wraz z udzieleniem dotacji finansowych na sfinansowanie cało-ści kosztów wykonania lub wspieranie ich wykonywania wraz z udzielaniem dotacji na dofinansowanie ich realizacji. Druga możliwość występuje wtedy, gdy organizacja z własnej inicjatywy podejmuje pewne działanie, a samorząd uznaje je za potrzebne. Wspieranie oraz powierzanie odbywa się zwykle po przeprowadzeniu otwartego konkursu ofert, przy czym istnieje także możli-wość uproszczonego zlecenia wykonania zadania publicznego. Wysokość do-finansowania zadania publicznego nie przekracza 10 tys. zł, a jego realizacja ma nastąpić w okresie nie dłuższym niż 90 dni.
Szczególnym rodzajem umowy o współpracy jest umowa partnerska, czy-li umowa zawarta pomiędzy organizacją a administracją pubczy-liczną z regu-ły na potrzeby realizacji jakiegoś projektu, programu. Występuje wtedy tzw. partnerstwo publiczno-prywatne (PPP), polegające na współpracy jednostek samorządu terytorialnego z podmiotami prywatnymi, do których zalicza się m.in. organizacje pozarządowe prowadzące działalność gospodarczą. Podkre-ślić można, iż w PPP obie strony – zarówno podmiot reprezentujący sektor publiczny, jak i podmiot prywatny – osiągają pewne korzyści, odpowiednie do stopnia realizowanych przez nie określonych zadań poprzez umożliwienie każ-demu z partnerów robienia tego, co potrafi najlepiej. Tu właśnie dostrzega się właściwy sens współpracy – każda ze stron, oprócz uzyskania pewnych korzy-ści, tak kształtuje wzajemne stosunki, aby ryzyko ponosiła ta strona, która naj-lepiej potrafi je kontrolować. Korzyścią dla interesu publicznego jest natomiast oszczędność w wydatkach i podniesienie standardu świadczonych usług.
Innym sposobem realizacji podobnych zadań są inicjatywy lokalne, kiedy to z wnioskiem takim mogą wystąpić sami mieszkańcy jako grupa nieformalna
Współpraca wielopodmiotowa w ochronie ludności 111 lub za pośrednictwem lokalnej organizacji pozarządowej. Zadaniami realizo-wanymi przez inicjatywę lokalną mogą być różne przedsięwzięcia lokalne, np. budowa lub remont dróg czy też edukacja, oświata i wychowanie. Mieszkańcy nie tylko zgłaszają pomysł konkretnego przedsięwzięcia, ale deklarują współ-udział w jego realizacji w formie pracy społecznej, świadczeń pieniężnych lub rzeczowych. Z kolei samorząd nie przekazuje wnioskującym mieszkańcom lub organizacjom dotacji (pieniędzy), a wspiera ich w inny sposób – rzeczowo lub organizacyjnie.
W ramach pozafinansowych form współpracy wyróżnia się: informowa-nie, konsultowanie oraz tworzenie wspólnych zespołów.
Informowanie zakłada, że u podłoża poprawy efektywności współpracy międzysektorowej leży dialog między organizacjami i administracją. Infor-mowanie to nic innego jak wzajemna wymiana informacji, a zatem nie tylko administracja ma obowiązek przekazywania informacji organizacjom poza-rządowym. Przepływ informacji powinien następować także w drugą stronę. Przedmiotem wzajemnego informowania się mogą być np.: kwestie związane z ogłaszaniem konkursów lub ich wyników, podejmowaniem uchwał i decyzji władz administracyjnych czy też bieżącą działalnością organizacji itp. Nato-miast narzędziami wzajemnego informowania są m.in.: tablice ogłoszeniowe, lokalna prasa, strona internetowa, skrzynka e-mailowa czy biuletyn gminny. Najlepsze efekty w tym względzie przynoszą osobiste spotkania przedstawi-cieli organizacji z przedstawicielami administracji lokalnej, które mogą przy-brać formę np. rady organizacji pozarządowych.
Organy administracji publicznej mają obowiązek konsultowania ze środo-wiskiem organizacji pozarządowych wszystkich aktów prawnych dotyczących sfery działalności statutowej tych organizacji. Idea konsultacji wiąże się bez-pośrednio z realizacją ustawowej zasady partnerstwa, rozumianej jako two-rzenie niezbędnych warunków (instytucjonalnych, prawnych, materialnych) udziału organizacji pozarządowych w procesie planowania, podejmowania decyzji i ich realizacji. Celem takich konsultacji jest podejmowanie lepszych, bardziej przemyślanych decyzji i wypracowanie bardziej satysfakcjonują-cych rozwiązań. Konsultacje prowadzone są przy pomocy wielu różnorod-nych metod, wśród których najczęściej stosowane są m.in.: wnoszenie uwag drogą pisemną i elektroniczną, badania opinii publicznej (sondaże i ankiety), spotkania dyskusyjne czy też rozmowy telefoniczne, fora internetowe, wideo-konferencje i inne. Odbywają się one według wcześniej określonych procedur oraz przy zachowaniu następujących zasad:
– konsultacje podejmowane są dla dobra ogółu,
– za przeprowadzenie konsultacji odpowiada wnioskodawca danej regulacji, – organizacje pozarządowe jako partnerzy społeczni winne być wyposażone
we wszelkie istotne materiały,
– organy administracji zobowiązane są do wnikliwej analizy wniesionych uwag oraz opinii strony społecznej oraz do udzielenia informacji zwrotnej na ten temat,
– wyniki konsultacji oraz opracowane raporty powinny być szeroko dostęp-ne i podadostęp-ne do wiadomości wszystkich zainteresowanych stron.
Tworzenie wspólnych zespołów to bardziej usystematyzowana, zinsty-tucjonalizowana forma współpracy. Najczęściej są to zespoły o charakterze doradczym i inicjatywnym, składające się z przedstawicieli samorządu i or-ganizacji pozarządowych. Przykładami mogą być: rada działalności pożytku publicznego, komisje konkursowe do opiniowania ofert w konkursach ot-wartych, fora branżowe itp. Zespoły takie nadają bardziej usystematyzowany i zinstytucjonalizowany charakter współpracy międzysektorowej prowadzo-nej między administracją a organizacjami pozarządowymi.
W każdej jednostce struktury administracyjnej kraju (gmina, powiat, wo-jewództwo) znajduje się organ odpowiedzialny za właściwe funkcjonowanie tej jednostki, a więc również za sprawne i we właściwym czasie realizowanie zadań z zakresu szeroko pojętej ochrony ludności. Organem takim jest wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta oraz wojewoda, którzy w realizacji swoich zadań są wspierani przez powołane w tym celu odpowiednie sztaby – urzędy (odpowiednio: gminne, miasta powiatowe, wojewódzkie), zorgani-zowane w mniej czy bardziej rozbudowane komórki wykonawcze. Są to biura, wydziały lub centra zarządzania kryzysowego65, do zakresu działania których należą m.in.:
– przygotowywanie planów i procedur zarządzania kryzysowego, – monitorowanie, analiza i ocena zagrożeń,
– prowadzenie spraw z zakresu świadczeń na rzecz obrony, w tym świadczeń osobistych i rzeczowych,
– wykonywanie zadań z zakresu obrony cywilnej i powszechnej samoobrony, – opracowywanie projektów programów poprawy bezpieczeństwa obywateli
i porządku publicznego oraz ich realizacja,
65 Nazwy tych jednostek wykonawczych bywają różne, np. w niektórych jednostkach administracyj-nych występują w nich ponadto: bezpieczeństwo, ochrona ludności lub sprawy obronne.
Współpraca wielopodmiotowa w ochronie ludności 113 – współpraca z Policją, Państwową Strażą Pożarną, terenowymi organami
administracji wojskowej i innymi instytucjami rządowymi i pozarządowy-mi w celu właściwej realizacji powyższych zadań.
Bezsprzecznie władze samorządowe w celu zapewnienia obywatelom bezpieczeństwa, w tym ochrony ludności i infrastruktury, stawiają zatem na współpracę z istniejącymi na danym terenie instytucjami rządowymi i pozarządowymi.