Źródłem zagrożeń bezpieczeństwa powszechnego mogą być9: przyroda, in-frastruktura techniczna będąca dziełem ludzkiej cywilizacji, ułatwiająca czło-wiekowi życie: budynki, sieć komunikacyjna, media, zakłady pracy i inne, jak również ludzie. Od wieków człowiek kształtował swoje środowisko nie tylko w zakresie tworzenia infrastruktury technicznej, ale również przyrody, two-rząc coraz lepsze warunki własnego bytu oraz rozwoju społecznego i ekono-micznego. Istniejąca od początku naszej cywilizacji silna zależność między człowiekiem i stworzoną przez niego, w szerokim tego słowa znaczeniu, kul-turą a otaczającą go przyrodą oraz ogromny rozwój nauki powodują, iż nie-zmiernie trudno jest dzisiaj w sposób precyzyjny i niepodlegający dyskusji stwierdzić, czy dane zjawisko zostało spowodowane tylko i wyłącznie siłami natury, czy też działalnością człowieka. Dzieje się tak dlatego, że zjawiska at-mosferyczne same w sobie nie muszą stanowić zagrożenia, ale mogą powo-dować groźną dla życia ludzi awarię techniczną. Podobnie awaria technicz-na może uwolnić siły technicz-natury (np. wodę) i spowodować skutki typowe dla ich działania. Pożar może być spowodowany podpaleniem, awarią techniczną lub uderzeniem pioruna. Zalanie terenu może nastąpić w wyniku długotrwa-łych opadów atmosferycznych lub uszkodzenia tamy na pobliskim zbiorniku
spowodowanego błędem budowlanym, aktem terroru, działaniami wojen-nymi bądź też pomyłką ludzi obsługujących zaporę. Podziału zagrożeń bez-pieczeństwa powszechnego można dokonywać ze względu na destrukcyjne oddziaływanie konkretnego komponentu otoczenia podmiotu badań (czło-wieka, społeczności lokalnej). Przy takim kryterium podziału, czynnikami powodującymi zagrożenia dla członków społeczności lokalnej będą:
– siły natury, – awarie techniczne, – konflikty społeczne.
Przy tak przyjętym podziale zagrożeń bezpieczeństwa powszechnego bez-pośrednim skutkiem oddziaływania sił natury będą klęski żywiołowe, epide-mie chorób zakaźnych ludzi i zwierząt oraz awarie techniczne. Konsekwencją awarii technicznych będą katastrofy techniczne oraz epidemie chorób zakaź-nych ludzi, zaś konfliktów społeczzakaź-nych – przestępczość itp.
Klęską żywiołową nazywamy katastrofę w przyrodzie powodującą szkody i zniszczenia na terenach zamieszkanych i użytkowanych przez ludzi. Klęski żywiołowe są najczęściej trudne do przewidzenia, co uniemożliwia ludziom przygotowanie się na ich wystąpienie i ograniczenie szkód. Siła i gwałtow-ność zjawisk przyrodniczych powodujących klęski żywiołowe jest znacznie większa niż możliwości przeciwstawienia się im, stąd często w trakcie ich występowania ginie wielu ludzi, powstają też ogromne straty materialne. Sta-nowią one dziś poważne zagrożenie dla człowieka i otaczającego go środowi-ska. Różnorodność charakteru oraz skala występowania tych zagrożeń stawia instytucje odpowiedzialne za zarządzanie w sytuacjach kryzysowych przed problemem stworzenia systemu norm regulujących kompetencje i zakres działania właściwych podmiotów. Charakteryzując oddziaływanie sił przy-rody, możemy wyróżnić takie zagrożenia jak: powodzie, silne wiatry i hura-gany, długotrwałe susze, osuwiska ziemne, zapadliska ziemne, zamiecie i za-wieje śnieżne, w tym długotrwałe opady śniegu, zatory lodowe, ekstremalne temperatury, zlodowacenia akwenów wodnych powodujące niedotlenienie, masowe występowanie szkodników, epidemie, choroby zakaźne ludzi i zwie-rząt, podniesienie poziomu wód gruntowych, uderzenia meteorytów, trzę-sienia ziemi i inne. W naszym kraju występuje wiele tego typu zagrożeń. Na kolejnych stronach scharakteryzowano kilka z nich. W ocenie Autora są one najgroźniejsze i pojawiają się najczęściej.
Powodzie występują cyklicznie, podobnie jak większość zjawisk meteo-rologiczno-hydrologicznych. Powódź to jedno z najczęściej występujących
Potencjalne zagrożenia bezpieczeństwa wewnętrznego 31 zagrożeń naturalnych, jest zjawiskiem przyrodniczym o charakterze ekstre-malnym, często gwałtownym, występującym nieregularnie. Zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 10 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. o prawie wodnym powódź defi-niowana jest jako „czasowe pokrycie przez wodę terenu, który w normal-nych warunkach nie jest pokryty wodą, powstałe na skutek wezbrania wody w ciekach naturalnych, zbiornikach wodnych, kanałach oraz od strony mo-rza, powodujące zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi, środowiska, dziedzi-ctwa kulturowego oraz działalności gospodarczej”. Powodzie są naturalnymi zjawiskami przyrodniczymi charakteryzującymi się silnym działaniem de-strukcyjnym w środowisku naturalnym. Trwają długo, występują na rozle-głym obszarze i wymagają znaczących sił oraz środków do prowadzenia akcji i przywrócenia środowiska do stanu pierwotnego. Najczęściej występują po-wodzie: opadowe (letnie) – powodowane nawalnymi lub rozległymi opadami deszczu, roztopowe, zimowe – których przyczyną są zjawiska lodowe na rze-kach, sztormowe – powstające w zatorze-kach, zalewach i ujściowych odcinkach rzek na skutek spiętrzeń wody powodowanych sztormem10. Na obszarze na-szego kraju znajduje się kilkaset różnorodnych zbiorników wodnych, wśród których największymi są: Jezioro Solińskie, Zalew Włocławski, Zbiornik Ot-muchów, Jeziorsko, Jezioro Rożnowskie i Zbiornik Goczałkowicki. Oprócz sztucznych zbiorników wodnych istnieją liczne zbiorniki naturalne, które w czasie niesprzyjających warunków atmosferycznych również stwarzają za-grożenie powodziowe.
Łącznie na obszarze naszego kraju katastrofalnymi zatopieniami zagrożo-ny jest obszar o powierzchni ok. 2900 km², na którym zamieszkuje 1,2 mln osób, znajduje się ok. 500 zakładów produkcyjnych, 800 mostów, 1300 km dróg towarowych, 400 km linii kolejowych. Częściowemu lub całkowitemu zatopieniu może ulec 70 miast oraz setki wsi i osad11. Doświadczenia powo-dzi wskazują, że skutki tego żywiołu potęgowane są przez12: niedostateczne naturalne zdolności retencyjne terenów położonych w zlewni górnej części rzek oraz ich górskich dopływów, nieodpowiednią zdolność zatrzymywania
10 W rejonach sejsmologicznych częstym zjawiskiem są również wysokie fale (5–30 m), których pręd-kość rozprzestrzeniania się dochodzi do 400–800 km/h.
11 O rozmiarach i skutkach powodzi w znacznym stopniu decyduje stan środowiska naturalnego – na terenach pozbawionych lasów lub osłony innej roślinności rozlewiska są większe i dłużej utrzymują się na ich powierzchni.
12 Zob. Raport o stanie zagospodarowania przestrzennego, Instytut Gospodarki Przestrzennej i
fali powodziowej przez zbiorniki położone w poszczególnych biegach rzek, zły stan techniczny wałów przeciwpowodziowych, niewłaściwy sposób zago-spodarowania i użytkowania terenów zagrożonych powodziami, błędy w pla-nowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Źródłem takich zagrożeń mogą być również budowle hydrotechniczne spiętrzające wodę, mające duży wpływ na zagrożenia dla obszarów położonych poniżej zapory. Zagrożenie tego ro-dzaju wynika z możliwości zerwania (pęknięcia) zapory, jak i przelania się wody przez koronę zapory na skutek gwałtownej fali powodziowej. Nie ulega wątpliwości, że w celu zmniejszenia zagrożenia powodziowego konieczne jest: monitorowanie zagrożeń, budowa wałów oraz zbiorników retencyjnych i pol-derów, udrożnienie koryt i dolin rzecznych, a także, co wydaje się niezwykle istotne, właściwe zagospodarowanie przestrzenne obszarów zagrożonych po-wodzią pozwalające na minimalizację ewentualnych strat. Skutki powodzi są bardzo często wprost niewyobrażalne i swoim zasięgiem obejmują nie tylko środowisko naturalne, ale przede wszystkim ludność i całą sferę gospodarki kraju, w tym jego infrastrukturę. Bezpośrednimi skutkami powodzi są:
– bezpośrednie zagrożenie życia i zdrowia osób, – negatywny wpływ na zdrowie psychiczne, – okresowe utrudnienia w przemieszczaniu się, – brak dostępu do żywności i wody pitnej, – możliwa konieczność ewakuacji ludności,
– możliwość paniki wśród ludności oraz zagrożenie zakłócenia porządku publicznego,
– możliwy wzrost przestępczości o charakterze kryminalnym oraz zwiększo-na liczba przestępstw i wykroczeń pospolitych (kradzieże z włamaniem, rozboje, niszczenie mienia).
Z kolei skutki powodzi, jakich doznaje gospodarka kraju, w tym jego mie-nie i infrastruktura, to:
– zniszczenie hodowli i zbiorów w gospodarstwach rolnych, – osłabienie ekonomiczne przemysłu spożywczego,
– wzrost cen produktów żywnościowych,
– wypłata odszkodowań dla przedsiębiorców zajmujących się przetwarza-niem i sprzedażą żywności,
– zniszczenia występujące w infrastrukturze (m.in. takich jej elementów jak: wały przeciwpowodziowe, pompownie, urządzenia hydrotechniczne, drogi, mosty, wiadukty, tunele, przepusty, urządzenia i sieć kanalizacyjno--wodociągowa),
Potencjalne zagrożenia bezpieczeństwa wewnętrznego 33 – możliwe długoterminowe zablokowanie szlaków/węzłów
komunikacyj-nych powodujące unieruchomienia lub utrudnienia w transporcie,
– utrudnienia komunikacyjne: niemożność dotarcia mieszkańców do za-kładów pracy, utrudniony dostęp do rejonów zniszczeń i związane z tym utrudnienia ratownicze,
– konieczność ponoszenia dużych nakładów z budżetu państwa w związku z likwidacją skutków zdarzenia,
– zniszczenia w infrastrukturze wytwarzania, przesyłu lub dystrybucji ener-gii elektrycznej i ciepłowniczej,
– zniszczenia obiektów użyteczności publicznej/lokali mieszkalnych/miejsc pracy,
– zakłócenia funkcjonowania systemów łączności i systemów teleinforma-tycznych:
• ograniczenie bądź całkowita utrata łączności radiowej i telefonicznej, • brak albo ograniczenie świadczenia usług telekomunikacyjnych lub
pocztowych,
– zakłócenia w funkcjonowaniu systemu dystrybucyjnego paliw na terenie całego kraju lub w poszczególnych jego regionach,
– możliwość istotnych skutków społecznych w postaci skokowego wzrostu poziomu bezrobocia,
– straty w dziedzictwie narodowym.
Również środowisko nie oprze się następującym skutkom:
– możliwe zniszczenia, a nawet degradacja środowiska naturalnego (ska-la zniszczeń uzależniona od skali i zasięgu zaistniałego zjawiska), w tym: możliwa degradacja cennych przyrodniczo lub chronionych obszarów i ga-tunków (rezerwaty, parki narodowe, parki krajobrazowe, obszary Natura 2000, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe),
– możliwość miejscowego skażenia środowiska w wyniku uszkodzeń insta-lacji i urządzeń technicznych i uwolnienia szkodliwych substancji na ob-szarach, na których usytuowane są substancje i materiały niebezpieczne. Pożary stanowią jedną z najgroźniejszych klęsk żywiołowych bądź poważne zdarzenie losowe. Powodują znaczne straty materialne. Najbardziej zagrożone pożarami są obszary leśne i obiekty przemysłowe. Pożarem nazywa się samo-rzutne, niekontrolowane rozprzestrzenianie się ognia, zagrażające życiu ludzi i powodujące straty materialne. Żywioł ten zawsze stanowił i stanowi nadal jedno z głównych niebezpieczeństw trapiących ludzkość. Pożary uwarunko-wane są różnymi czynnikami, jak: wyładowania atmosferyczne, samozapłon
(np. torfu, siana itp.), promienie słoneczne skupione przez szkło czy soczew-kę lub zerwanie linii energetycznej. W 80% przypadków przyczyną pożaru jest jednak działalność człowieka. Najczęściej przyczynami powstawania ta-kich pożarów są: nieostrożne obchodzenie się z ogniem lub celowe podpale-nie (np.: wypalapodpale-nie łąk i ściernisk), wady urządzeń grzewczych, elektrycznych i gazowych, iskrzenie pojazdów, maszyn i urządzeń. Największe szkody eko-logiczne wyrządzają pożary lasów i puszcz, będące źródłem olbrzymiej emi-sji gazów szklarniowych, powodujące erozję gleby, lokalne zmiany warunków klimatycznych i wodnych. Nie tylko niszczą one znaczne ilości drzewostanu, ale też obniżają niektóre właściwości lasu, w tym jego korzystny wpływ na środowisko czy zdolność zachowywania wilgoci. W wyniku pożarów wynisz-czona zostaje cenna fauna oraz ulega zakłóceniu planowa gospodarka leśna. Żywioł ogarniający duże obszary stanowi bezpośrednie zagrożenie dla oko-licznych miast i osiedli ludzkich. Dość często spotykane są również pożary torfowisk, których skutki wynikają głównie z bardzo dużego zadymienia te-renu. Pożary (będące przyczyną lub skutkiem awarii) przyczyniają się do do-datkowych zniszczeń obiektów i urządzeń przemysłowych oraz ograniczają możliwość szybkiej reakcji i likwidacji zagrożenia. Bardzo niebezpieczne są pożary w przemyśle naftowym, a także na terenach roponośnych oraz przy transporcie paliw płynnych w cysternach kolejowych, samochodowych czy na tankowcach. Pożary w dużych zakładach przemysłowych i w miastach mogą przerodzić się w żywioł powodujący olbrzymie ruchy i ciągi powietrza, osią-gający w kulminacyjnym momencie siłę cyklonu. Pożary są też zjawiskiem bardzo często towarzyszącym innym zagrożeniom, np. trzęsieniom ziemi czy też awariom urządzeń przemysłowych i komunalnych.
Skutkami pożarów dla ludności są m.in. bezpośrednie zagrożenie życia i zdrowia oraz możliwa konieczność ewakuacji ludności. Natomiast dla mienia oraz infrastruktury: ogromne straty w gospodarce, zniszczenia w infrastruk-turze związanej z wytwarzaniem, przesyłem lub dystrybucją energii elektrycz-nej, straty w dziedzictwie narodowym – możliwość zniszczenia krajobrazów kulturowych zaliczanych do zabytków nieruchomych. Również środowisko podlega wielu skutkom, jakimi są możliwe zniszczenia, a nawet degradacja środowiska naturalnego (skala zniszczeń zależy od skali i zasięgu zaistniałego zjawiska), w tym: zniszczenia drzewostanu, straty w populacji zwierząt wol-no żyjących, ryzyko wyginięcia lub ograniczenia populacji danego gatunku zwierząt lub roślin, możliwa degradacja cennych przyrodniczo lub chronio-nych obszarów i gatunków, pogorszenie warunków w środowisku glebowym,
Potencjalne zagrożenia bezpieczeństwa wewnętrznego 35 możliwość dużych skutków odłożonych, będących wynikiem gwałtownego rozwoju szkodników upraw leśnych związanego z trudnościami w zagospo-darowaniu dużych obszarów pożarzyska, możliwość skażenia powietrza. Ana-lizując z kolei możliwość walki z pożarami, nie należy zapominać, że w du-żej mierze zależy ona od wykonywania i przestrzegania przepisów o ochronie przeciwpożarowej przez odpowiedzialne za stan ochrony przeciwpożarowej osoby funkcyjne na wszystkich szczeblach administracji państwowej i go-spodarczej oraz przez pracowników zakładów pracy, a także całą ludność. Zmniejszenie ryzyka powstawania pożarów można osiągnąć przez:
– planowanie przestrzenne miast, osiedli, obiektów przemysłowych z uwzględnieniem wymagań ochrony przeciwpożarowej,
– stosowanie w budownictwie wyłącznie materiałów niepalnych i trudno za-palnych,
– przygotowanie na terenach gmin i zakładów pracy przeciwpożarowych zbiorników wodnych,
– tworzenie pasów ochronnych w lasach,
– szkolenie ludności i załóg zakładów pracy w zakresie ochrony przeciwpo-żarowej,
– systematyczny nadzór nad stanem ochrony przeciwpożarowej zakładów pracy, budynków i urządzeń publicznych, budynków mieszkalnych i in-nych obiektów.
Osuwiska zaliczane są do groźnych klęsk żywiołowych. Polegają na zsu-waniu się mas skalnych pod wpływem ciężkości. Szczególnie częste są na ob-szarach, gdzie warstwy skał przepuszczalnych i nieprzepuszczalnych wystę-pują naprzemiennie. Miejscami ich występowania są naturalne stoki i zbocza dolin i zbiorników wodnych. Przyczyną tego zjawiska mogą być: zwiększenie stromizny zbocza spowodowane podmyciem wodą lub podcięciem stoków wykopami drogowymi lub budowlanymi, osłabienie trwałości skał na sku-tek zwietrzenia lub przewilgocenia, oddziaływanie wstrząsów sejsmicznych, a nawet nadmierne podlewanie sadów i ogrodów położonych na zboczach. Zazwyczaj osuwiska spowodowane zmianą warunków naturalnych nie po-wstają nagle. Pierwszymi oznakami rozpoczynających się ruchów zsuwo-wych jest pojawienie się szczelin na powierzchni ziemi, jezdni i umocnie-niach brzegowych, przesunięcie się drzew, słupów itp. Złudnym zjawiskiem jest fakt, iż im osunięcie się gruntu jest bardziej prawdopodobne, tym ru-chy osuwiskowe i zmiany w otoczeniu są wolniejsze. Osuwiska niejedno-krotnie niszczą obszerne połacie użytków rolnych oraz drogi i zabudowania,
stwarzają sztuczne i niebezpieczne zapory na rzekach. Występują przeważ-nie w rejonach górskich, jak rówprzeważ-nież na stromych brzegach przeważ-niektórych rzek i wybrzeżach morskich. Do odrębnej grupy można zaliczyć osuwiska sztucz-nych urządzeń ziemsztucz-nych: nasypów kolejowych, zwałów skalsztucz-nych, a w szcze-gólności olbrzymich hałd ziemi, gliny czy piachu, które mogą przerodzić się w potoki błotno-rumowiskowe niszczące budynki mieszkalne, tory kolejowe, drogi i urządzenia hydrotechniczne. Przyczyną powstawania potoków rumo-wiskowych bywają często ulewne deszcze i huragany. Osuwiska powodują rozmaite straty – degradację terenów i zniszczenie całej posadowionej na nich infrastruktury, w tym: budynków mieszkalnych, sieci drogowej, sieci kana-lizacyjnej, linii telekomunikacyjnych, linii elektrycznych, gazociągów, upraw i lasów. W Polsce na 6% powierzchni kraju, jaką stanowią Karpaty, występuje ponad 95% wszystkich osuwisk, których liczba na podstawie prac prowadzo-nych w ramach projektu System Osłony Przeciwosuwiskowej (SOPO) może osiągać 50 tys.–60 tys.13. Osuwiska zajmują bardzo duże obszary, obejmując niekiedy 35% powierzchni gmin. W Polsce pozakarpackiej osuwiska najczęś-ciej występują: na wybrzeżu Bałtyku, szczególnie na stromych zboczach pod-mywanych przez wodę morską, w pasie nizin Polski północnej i środkowej, przede wszystkim na zboczach dużych dolin rzecznych: Wisły, Warty oraz Narwi, Bugu i Noteci, w pasie wyżyn Polski środkowej, głównie na zboczach doliny Wisły w okolicach Tarnobrzegu i Sandomierza oraz w niewielkiej licz-bie w Sudetach. Destrukcyjne oddziaływanie osuwisk wywiera dość dotkli-we skutki odczuwalne przez ludność, infrastrukturę i środowisko. Główny-mi efektaGłówny-mi zagrożenia ludności są: bezpośrednie zagrożenie życia i zdrowia osób, okresowe utrudnienia w przemieszczaniu się oraz możliwa koniecz-ność ewakuacji ludności i opuszczenia zagrożonych budynków. Z kolei skut-kami w szeroko analizowanej infrastrukturze są:
– zniszczenia hodowli i zbiorów w gospodarstwach rolnych, w tym osłabie-nie ekonomiczne przemysłu spożywczego, wzrost cen produktów żywnoś-ciowych oraz wypłata odszkodowań dla przedsiębiorców zajmujących się przetwarzaniem i sprzedażą żywności,
– zniszczenia w infrastrukturze komunalnej i transportowej (drogi, mosty, wiadukty, tunele, urządzenia i sieć kanalizacyjno-wodociągowa, łamanie
13 Do bazy projektu SOPO wprowadzono (według stanu na dzień 30.09.2015 r.) dane dotyczące 57 243 osuwisk i 4603 terenów zagrożonych https://www.mos.gov.pl/fileadmin/user_upload/mos/srodowi-sko/geologia/Realizacja_projektu_SOPO_w_latach_2008–2015.pdf (dostęp: 9.06.2018).
Potencjalne zagrożenia bezpieczeństwa wewnętrznego 37 się słupów trakcyjnych, zerwanie trakcji), w tym: możliwe długoterminowe zablokowanie szlaków/węzłów komunikacyjnych powodujące unierucho-mienie lub utrudnienia w transporcie, utrudnienia komunikacyjne – nie-możność dotarcia mieszkańców do zakładów pracy, ograniczony dostęp do rejonów zniszczeń i związane z tym utrudnienia ratownicze,
– konieczność dużych nakładów z budżetu państwa w związku z likwidacją skutków zdarzenia,
– zniszczenia w infrastrukturze wytwarzania, przesyłu lub dystrybucji ener-gii elektrycznej,
– zniszczenia obiektów użyteczności publicznej/lokali mieszkalnych/miejsc pracy,
– zakłócenia funkcjonowania systemów łączności i systemów teleinforma-tycznych, w tym: ograniczenie bądź całkowita utrata łączności radiowej i telefonicznej, brak albo ograniczenie świadczenia usług telekomunika-cyjnych lub pocztowych, zakłócenia w funkcjonowaniu systemu gazowego oraz straty w dziedzictwie narodowym (możliwość zniszczenia obiektów zabytkowych).
W środowisku możliwe są zniszczenia, a nawet całkowita degradacja śro-dowiska naturalnego, przy czym skala tych zniszczeń uzależniona jest od wiel-kości i zasięgu zaistniałego zjawiska.
Burza to zjawisko charakteryzujące się intensywnymi, ulewnymi opada-mi, połączonymi często w wyładowaniami atmosferycznymi oraz silnym wia-trem14. Wyładowania atmosferyczne powstają wewnątrz chmury, między jej warstwą dolną – ujemnie naładowaną, a górną, posiadającą ładunek dodatni, mogą także występować między kilkoma chmurami. Zjawiska te unaoczniają się podczas burzy w postaci piorunów, grzmotów i błyskawic. Burza oprócz tego, że może spowodować powódź, może także wyrządzić ogromne szko-dy za sprawą wyładowań atmosferycznych. Gwałtowna i długotrwała ulewa może skutkować zniszczeniem użytków i plonów rolnych. Natomiast piorun za sprawą istniejącego w nim ładunku elektrycznego może doprowadzić do śmierci człowieka bądź być przyczyną pożaru. Napięcie, które jest w błyska-wicy, to miliony woltów. Z kolei moc pioruna zależy od jego natężenia, które oscyluje w granicach 500 tys. A. Temperatura wewnątrz pioruna może wynosić
14 Wiatr osiągający siłę 8 stopni w skali Beauforta nazywany jest wichrem. Porywy wielkości 9–11 stopni określane są sztormem, natomiast wiatr o sile przekraczającej 32m/s (12 stopni w skali Beau-forta) to huragan.
nawet 15 tys.°C. Na ogół gwałtownym zmianom pogody towarzyszą huraga-nowe wiatry o średniej prędkości przekraczającej 120 km/h. Są to zjawiska po-jawiające się niespodziewanie, niezwykle trudne do przewidzenia. Przy okazji można podkreślić, że strefa klimatu umiarkowanego, w której leży Polska, jest narażona na występowanie wichur, czasem gwałtownych, związanych z ogól-ną cyrkulacją atmosfery w danej strefie szerokości geograficznej, a także na powstawanie silnych wiatrów lokalnych (np. wiatry górskie: halny, fen) i two-rzenie się szczególnie niebezpiecznych trąb powietrznych. Burze i huragany, sztormy i trąby powietrzne mogą powodować katastrofalne w skutkach znisz-czenia budynków i urządzeń, a także utratę życia i zdrowia ludzi oraz zwierząt. Burze, huragany i trąby powietrzne sieją na swej drodze spustoszenia na lądzie, natomiast sztorm wywołuje wysokie i silne fale na morzu, które stanowią za-grożenie dla jednostek pływających i platform wiertniczych, a wdzierając się na brzeg, powodują przybrzeżne powodzie i wiele zniszczeń urządzeń brzego-wych. Ich konsekwencje dla ludności są następujące: bezpośrednie zagrożenie życia i zdrowia osób, okresowe utrudnienia w przemieszczaniu się oraz możli-wa konieczność emożli-wakuacji ludności. Skutkami odczumożli-wanymi przez gospodar-kę oraz dotyczącymi infrastruktury są:
– zniszczenie hodowli i zbiorów w gospodarstwach rolnych: osłabienie eko-nomiczne przemysłu spożywczego, wzrost cen produktów żywnościowych, – zniszczenia w infrastrukturze komunalnej i transportowej (drogi, mosty,
wiadukty, tunele, przepusty, uszkodzenia sieci trakcyjnych) – możliwe