M
ówiąc o ochronie życia, zdrowia, mienia i środowiska, nie sposób nie wspomnieć o Policji. Jest to umundurowana i uzbrojona formacja słu-żąca społeczeństwu i przeznaczona do ochrony bezpieczeństwa ludzi oraz do utrzymywania bezpieczeństwa i porządku publicznego. Do jej pod-stawowych zadań należą: ochrona życia i zdrowia ludzi oraz mienia przed bezprawnymi zamachami naruszającymi te dobra, ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego (w tym zapewnienie spokoju w miejscach publicz-nych oraz w środkach publicznego transportu i komunikacji publicznej, w ru-chu drogowym i na wodach przeznaczonych do powszechnego korzystania). Kolejnym zadaniem jest inicjowanie i organizowanie działań mających na celu zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz zjawiskom kry-minogennym i współdziałanie w tym zakresie z organami państwowymi, sa-morządowymi i organizacjami społecznymi. Ponadto Policja zajmuje się wy-krywaniem przestępstw i wykroczeń oraz ściganiem ich sprawców. Kolejnym ważnym zadaniem Policji jest kontrola przestrzegania przepisów porządko-wych i administracyjnych związanych z działalnością publiczną lub obowią-zujących w miejscach publicznych. Policja współdziała również z policjami innych państw oraz ich organizacjami międzynarodowymi na podstawie umów i porozumień międzynarodowych oraz odrębnych przepisów, współ-pracuje z szefem Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych oraz realizuje zadania wynikające z umów i porozumień międzynarodowych.Policja odgrywa ważną rolę w poczuciu bezpieczeństwa obywateli. Często jest pierwszym organem, do którego zgłasza się człowiek w sytuacji zagrożenia.
Wśród zadań Policji wymienia się nadzór nad strażami gminnymi (miejski-mi) oraz nad specjalistycznymi uzbrojonymi formacjami ochronnymi. For-macje te zajmują się głównie ochroną osób i mienia, przy czym przez ochronę osób rozumie się działania mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa życia, zdrowia i nietykalności osobistej. Z kolei ochrona mienia to działania zapo-biegające przestępstwom i wykroczeniom przeciwko mieniu, a także przeciw-działające powstawaniu szkody wynikającej z tych zdarzeń oraz niedopusz-czające do wstępu osób nieuprawnionych na teren chroniony. Ochrona osób i mienia realizowana jest w formie:
– bezpośredniej ochrony fizycznej: • stałej lub doraźnej,
• polegającej na stałym dozorze sygnałów przesyłanych, gromadzonych i przetwarzanych w elektronicznych urządzeniach i systemach alarmo-wych,
• polegającej na konwojowaniu wartości pieniężnych oraz innych przed-miotów wartościowych lub niebezpiecznych;
– zabezpieczenia technicznego, polegającego na:
• montażu elektronicznych urządzeń i systemów alarmowych, sygnalizu-jących zagrożenie chronionych osób i mienia, oraz eksploatacji, konser-wacji i naprawach w miejscach ich zainstalowania,
• montażu urządzeń i środków mechanicznego zabezpieczenia oraz ich eksploatacji, konserwacji, naprawach i awaryjnym otwieraniu w miej-scach zainstalowania.
Ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego jest jednym z podstawo-wych zadań Policji99. Zadanie to w mniejszym lub większym zakresie realizują również inne instytucje w zakresie swoich kompetencji na podstawie właści-wych regulacji prawnych, a skuteczność podejmowanych działań niejedno-krotnie zależy od współpracy pomiędzy zainteresowanymi stronami.
Elżbieta Ura, zaliczając współdziałanie do działań niewładczych w admini-stracji, stwierdza, że formą działania administracji państwowej, wyrosłą z ko-nieczności jej rozszerzonych działań, jest działalność społeczno-organizator-ska, mieszcząca w sobie wielokierunkową działalność społeczno-polityczną realizowaną przez organy państwowe i organizacje społeczne100.
99 Art. 1 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz.U. z 2007 r. nr 43, poz. 277, z późn. zm.).
100 Por. E. Ura, Prawne zagadnienia ochrony osób i mienia, Wydawnictwo Oświatowe FOSZE, 1998, s. 124.
Zadania Policji w zakresie ochronie ludności 159 Uznając współdziałanie za jedną z niewładczych form działania admini-stracji, można wskazać, iż podstawą prawną podejmowania działań może być nawet ogólna norma kompetencyjna. Jednak skłanialibyśmy się raczej ku stwierdzeniu, że najlepszą formą prawną (niewładczą) jest zawieranie porozu-mień administracyjnych, wynikających najczęściej z potrzeby współdziałania podmiotów, które wykonują określony zakres podobnych zadań. Porozumie-nie administracyjne jest instytucją prawa administracyjnego, ale ma charak-ter zbliżony do umowy cywilnoprawnej. Jest ono aktem regulującym stosunki tylko między dwoma organami administracji i nie wywołuje bezpośrednich skutków w sferze zewnętrznej. Porozumieniem mogą być objęte tylko i wy-łącznie zadania leżące w granicach kompetencji organu administracji rządo-wej, który jest jego stroną. Można więc stwierdzić, że porozumienie admini-stracyjne przyczynia się do rozwoju współpracy organów państwa, zwłaszcza w tych sferach, gdzie działania samodzielne nie przynosiłyby zadowalających efektów. Nigdy jednak nie może zmieniać ani też uchylać ustawowo określo-nej odpowiedzialności.
Oczywiście sama deklaracja współdziałania nie zapewni wymiernych efektów. O jego efektywności można mówić wtedy, gdy podjęte działania prowadzą do osiągnięcia zamierzonego celu przy możliwie najmniejszych nakładach. Znaczący wpływ na efektywność podejmowanych działań ma pra-widłowa organizacja organów współdziałających. Dla właściwego przebiegu współpracy ważny jest właściwy obieg informacji pomiędzy współdziałający-mi podwspółdziałający-miotawspółdziałający-mi101.
Przedmiotem współpracy w zakresie ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego jest zwalczanie różnego rodzaju zagrożeń, zwłaszcza przestęp-czością. Dlatego też właściwe rozpoznanie zamiarów potencjalnego przeciw-nika (konkurenta), gromadzenie i szybkie przekazywanie informacji ma duże znaczenie dla skutecznego przeciwdziałania wszelkim niekorzystnym zjawi-skom. Zadania państwa w zakresie ochrony bezpieczeństwa ludzi oraz utrzy-mania bezpieczeństwa i porządku publicznego są niezwykle szerokie. W ich zakres wchodzą też takie zagadnienia jak ochrona przeciwpożarowa, zapew-nienie ochrony i bezpieczeństwa granicy państwowej, zwalczanie skutków klęsk żywiołowych i wiele innych zadań związanych z różnymi sferami życia
101 Zob. J. Szafrański, Współdziałanie jednostek obrony terytorialnej i policji w walce z terroryzmem, Wyższa Szkoła Policji, Szczytno 2004, s. 127.
społecznego. Dlatego też Policja na tym polu współpracuje z innymi organami państwa i instytucjami.
Celem tego rozdziału jest omówienie współpracy Policji z kilkoma wybra-nymi podmiotami realizującymi zadania w zakresie bezpieczeństwa i porząd-ku publicznego. Podmioty te starano się wybrać, biorąc pod uwagę częstość kontaktów policjanta z ich przedstawicielami w toku praktycznej realizacji za-dań Policji we współpracy z tymi organami i instytucjami.
Podstawy prawne współpracy Policji z jednostkami samorządu terytorial-nego, strażami gminnymi (miejskimi), Strażą Graniczną, Państwową Strażą Pożarną, Strażą Ochrony Kolei, Strażą Leśną oraz specjalistycznymi uzbro-jonymi formacjami ochronnymi ujęte są w aktach normatywnych zawartych w literaturze.
Ponadto wyspecjalizowane organy zajmujące się ochroną bezpieczeństwa i porządku publicznego, ale w pewnym wąskim zakresie, realizując ustawowy nakaz współpracy z Policją, zawierają porozumienia w tej sprawie. Przykłada-mi takich porozuPrzykłada-mień są:
– Porozumienie między Komendantem Głównym Państwowej Straży Pożar-nej a Komendantem Głównym Policji z dnia 12 czerwca 2001 r. o współ-działaniu Państwowej Straży Pożarnej i Policji.
– Porozumienie Komendanta Głównego Policji i Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 17 czerwca 2004 r. w sprawie współdziałania Po-licji i Straży Granicznej.