Funkcjonalność serwisów

Oceniając serwisy urzędowe, należy wziąć pod uwagę funkcje, jakie one spełniają dla swoich użytkowników. Jak już wspomniano wcześniej, badane ele­

menty postanowiono podzielić na trzy grupy, odpowiadające trzem możliwym do spełnienia funkcjom, a mianowicie funkcji informacyjno-użytkowej, promo­

cyjnej oraz interakcyjnej. W tej części opracowania przedstawione zostaną wyniki analizy poszczególnych funkcji właśnie.

Rysunek 7 Funkcje spełniane przez portale w zależności od rodzaju gminy

■ Gminy miejskie Gminy miejsko-wiejskie ■ Gminy wiejskie

(źródło - opracowanie własne)

Ogólnie rzecz ujmując, najlepiej spełnianą funkcją wydaje się być funkcja informacyjno-użytkowa, nieco bardziej zaniedbywana jest funkcja promocyjna, natomiast zdecydowanie najgorzej prezentują się możliwości wirtualnej interakcji na badanych stronach internetowych.

6 serwisów okazało się spełniać funkcję informacyjno-użytkową w pełni, to znaczy uzyskało maksymalną liczbę sześciu punktów w ocenie tej funkcjonalności.

Znalazły się tu cztery gminy miejskie (Będzin, Sosnowiec, Tychy, Jastrzębie-Zdrój),

Rysunek 8 Funkcje spełniane przez serwisy internetowe

jednak miejsko-wiejska (Pszczyna) oraz jedna wiejska (Jaworze). Natomiast wśród outsiderów tego rankingu znalazła się jedna gmina miejska (Sławków z wynikiem jednego punktu), jedna gmina miejsko-wiejska (Krzepice - również jeden punkt) oraz 9 gmin wiejskich z punktacją 1 lub zero, w tym aż 4 gminy należące do po­

wiatu żywieckiego.

Funkcja informacyjna, podobnie jak wszystkie pozostałe funkcje, jest naj­

lepiej spełniana przez serwisy gmin miejskich (zob. rysunek 7). Oprócz wymie­

nionych, w czołówce rankingu znalazły się takie miasta jak Piekary Śląskie, Tar­

nowskie Góry, Knurów, Orzesze, Rybnik, Katowice, Czeladź, Bytom, Lędziny, Bielsko-Biała, Częstochowa, Rydułtowy, Racibórz, Wodzisław Śląski, Lubliniec czy Cieszyn, zdobywając po 5 punktów. Najgorzej wśród miast, oprócz wspo­

mnianego już Sławkowa, funkcję tę spełniają Świętochłowice, Jaworzno, Łaziska Górne i Żywiec, które otrzymały po dwa punkty.

Wśród gmin miejsko-wiejskich, jak już była mowa, tylko jedna uzyskała 6 punktów. 5 punktów przyznano gminom Czechowice-Dziedzice, Sośnicowice i Łazy, natomiast najgorzej wypadły Wilamowice oraz Krzepice.

Gminy wiejskie, najgorzej spełniające tę (oraz pozostałe) funkcje, mogą się poszczycić tylko jednym przedstawicielem, który uzyskał maksymalną punktację (Jaworze), natomiast całkiem spora ilość gmin uzyskała wynik 5 punktów, a były to Dębowiec, Herby, Nędza, Gierałtowice, Istebna, Krzyżanowice, Zbrosławice.

Najgorzej, jak już była mowa, prezentują się gminy powiatu żywieckiego - Śle­

mień, Koszarawa, Radziechowy-Wieprz, Łękawica i Węgierska Górka oraz Bucz­

kowice, Przyrów i Godów.

Funkcja promocyjna, spełniana najlepiej przez portale miast, w niewielkim stopniu różnicuje gminy wiejskie i miejsko-wiejskie, gdyż jest spełniana przez nie na porównywalnym poziomie (rys. 7). Wśród liderów tej klasyfikacji, czyli por­

tali, które uzyskały 6 punktów, znalazły się wyłącznie miasta, natomiast zerową punktację uzyskały wyłącznie portale urzędów gmin wiejskich.

Jeżeli chodzi o miasta, to największą wagę do aspektu promocyjnego wydają się przywiązywać Bielsko-Biała i Cieszyn, które w swoich serwisach zamieściły wszystkie brane pod uwagę elementy. Najniższe wyniki w tym aspekcie (po jed­

nym punkcie) uzyskały: Orzesze, Siemianowice Śląskie, Imielin, Wojkowice,

Konwergencja mediów na przykładzie funkcjonowania miejskich i gminnych portali...

Szczyrk, Zabrze, Radzionków, Jaworzno oraz Sławków. Szczególnie zastanawia­

jący jest wynik Szczyrku, który, jako miejscowość turystyczna, powinien kłaść nacisk na promocję, również na portalu internetowym.

Wśród gmin miejsko-wiejskich żadna nie uzyskała wyniku maksymalnego, a tylko jedna (Kłobuck) otrzymała pięć punktów. Wśród najniżej punktowanych znalazły się Wilamowice (0 punktów) oraz Łazy, Koniecpol, Blachownia i Krze­

pice (po 1 punkcie)

Wśród gmin wiejskich tylko dwie (Krzyżanowice i Pawłowice) uzyskały po 5 punktów w skali promocyjności serwisów gminnych. Najsłabiej (0 punktów) zaprezentował się gminy Koszarawa, Panki, Rędziny i Ornontowice. Aż 32 gminy zdobyły tylko po jednym punkcie. Można wnioskować, że gminy tego rodzaju przywiązują słabą wagę do promowania się na zewnątrz i wśród własnych miesz­

kańców, jednak powodem takiego wyniku może być również fakt, że funkcja ta wymaga zamieszczania elementów bardziej zaawansowanych technologicznie, na które, być może, małych gmin po prostu nie stać. Są to jednak jedynie przy­

puszczenia wymagające weryfikacji.

Urzędowe serwisy internetowe niezbyt dobrze wywiązują się ze spełniania funkcji interakcyjnej. Najwyżej odnotowany w tej kwestii wynik to 4 punkty, któ­

ry zdarzył się w badaniu tylko dwa razy. Większość badanych serwisów nie daje możliwości skorzystania z żadnego z badanych narzędzi komunikacji interak­

tywnej. Jedynie Częstochowa i Jaworze proponują swoim użytkownikom cztery z sześciu branych pod uwagę rozwiązań, pozostałe gminy mają ich mniej.

Abstrahując od podziału na przynależność poszczególnych elementów stron internetowych do kategorii funkcjonalnych oraz od rodzaju miejscowości, moż­

na stwierdzić, że najczęściej pojawiającymi się na nich elementami są aktualne

Rysunek 9 Funkcjonalności na urzędowych stronach internetowych

(źródło - opracowanie własne)

informacje (niemal wszystkie serwisy), galerie zdjęć, wyszukiwarki, pisma samo­

rządowe w formie elektronicznej oraz druki urzędowe. Najrzadziej pojawiają się wtyczki do portali społecznościowych, możliwość zadania pytania przedstawicie­

lom władz, fora dyskusyjne, wirtualne spaceru oraz sondy internetowe.

Analizując różnice między gminami miejskimi i wiejskimi należy stwierdzić, że największe rozbieżności w wynikach uzyskanych przez miejskie i wiejskie portale internetowe występowały w przypadku takich wskaźników, jak obecność wtyczki do telewizji internetowej lub obrazu z kamery zamieszczonych w miej­

scowości, dostępność serwisu w językach obcych, obecność wyszukiwarki na stro­

nie, możliwość subskrypcji newslettera oraz zamieszczenie wtyczki do portalu facebook. Najmniej zależnymi od rodzaju gminy czynnikami okazały się: galeria zdjęć, możliwość pobrania druków w formie cyfrowej, możliwość zadania pyta­

nia przedstawicielom władz (równie niskie wyniki w różnych rodzajach gmin).

Tak czy inaczej, jak przedstawiono na poniższym wykresie, większość wskaźni­

ków jest widocznie wyższa w przypadku portali miejskich.

Rysunek 10 Funkcjonalności serwisów internetowych - różnice między portalami miejskimi i wiejskimi

5. Podsumowanie

Dokonana analiza 166 portali internetowych, będących oficjalnymi kanałami informacyjnymi śląskich miast i gmin pozwala na sformułowanie kilku wniosków na temat ich funkcjonalności.

Pierwsza refleksja, nasuwająca się po analizie poszczególnych elemen­

tów stron oraz ich grup wskazujących na spełniane funkcje, każę się zastanowić

Konwergencja mediów na przykładzie funkcjonowania miejskich i gminnych portali...

nad znacznymi różnicami występującymi (średnio) w ocenie miejskich i wiej­

skich serwisów internetowych. Wsie w znaczący sposób odstają od miast nie tyl­

ko w stopniu informatyzacji, nad którego poprawą pracuje się od lat i dziś można stwierdzić, że choć komputer z dostępem do Internetu posiada 73% Polaków po­

wyżej 16 roku życia, to na wsi odsetek ten jest mniejszy i wynosi 48%15, ale rów­

nież w poziomie usług elektronicznych dla nich przeznaczonych, co w znaczący sposób musi się odbijać na sposobie korzystania mieszkańców wsi z Internetu oraz na preferowanych źródłach informacji lokalnej.

15 http://forsal.pl/artykuly/531156,diagnoza_spoleczna_2011_dane_statystyczne_o_polskich_in- temautach.html

Wstępna ogólna analiza wyników nasuwa również wniosek, że ogólny po­

ziom dostępnych gminnych/miejskich serwisów internetowych nie jest najwyż­

szy. Niezależnie od tego, że poziom informatyzacji śląskich samorządów i ilość lokalnych stron internetowych na przestrzeni ostatniego dziesięciolecia należały do najwyższych w Polsce, średnia ocena portali jest niższa od połowy możliwej maksymalnej, której zresztą nie uzyskała ani jedna miejscowość w wojewódz­

twie śląskim. Maksymalna ocena portalu jest aż o 4 punkty niższa od możliwych do zdobycia 18.

Stosunkowo najlepiej spełnianą funkcją przez urzędowe serwisy internetowe jest funkcja informacyjno-użytkowa. Oczywiście, ona również pozostawia wiele do życzenia w przypadku poszczególnych miejscowości, jednak średnia ocena jedynie w przypadku tej funkcji jest wyższa od połowy maksymalnego możliwe­

go wyniku. Można więc stwierdzić, że mieszkańcy w stosunkowo łatwy sposób i dość powszechnie mają możliwość zdobywania za pomocą stron internetowych zarówno informacji bieżących, jak i innych, koniecznych dla sprawnego funkcjo­

nowania w lokalnych społecznościach, z możliwością pobrania różnego rodzaju formularzy w formie elektronicznej. Wniosek ten jest jednak tylko pozornie opty­

mistyczny, bowiem spełniając funkcję informacyjno-użytkową portale nie zapew­

niają swoim użytkownikom nic ponad to, co mogą oni zdobyć z innych źródeł, jakimi są choćby obowiązkowo prowadzone serwisy BIP, ogłoszenia w ogólno­

dostępnych miejscach, prasa lokalna czy wreszcie osobiste wizyty w urzędach.

Mając na uwadze rosnącą dostępność usług administracji elektronicznej (elektro­

niczna skrzynka podawcza, platforma ePUAP), nawet możliwość pobrania for­

mularzy w wersji elektronicznej nie jest szczególnie wygodnym rozwiązaniem.

Ani szczególnie potrzebnym w perspektywie następnych kilku lat.

Funkcja promocyjna wydaje się być szczególnie ważna ze względu na do­

stępność stron internetowych poza granicami geograficznego zasięgu prasy lo­

kalnej i innych wydawnictw finansowanych przez lokalne samorządy. Internet w swojej istocie ma zasięg globalny i takie też potencjalne granice oddziaływania.

Dlatego warto skupić się na tym, aby osoby zaglądające na strony danej miejsco­

wości czymś do niej przyciągnąć, zachęcić do odwiedzenia, spędzenia w niej cza­

su lub zainwestowania pieniędzy. Tymczasem średnie wykorzystanie możliwości promocyjnych stron urzędów wynosi 2,4 punktu w sześciopunktowej skali. Jedy­

nie w przypadku gmin miejskich średnia ta przekracza 3 punkty. Wygląda więc na to, że lekceważy się możliwości Internetu w kwestii docierania do odbiorców z przekazem promocyjnym różnego rodzaju.

Najbardziej zaniedbaną dziedziną funkcjonowania omawianej kategorii stron internetowych jest możliwość interakcji, która jest wykorzystywana jedynie w skali 0,7 punktu na 6 możliwych, przy czym wykorzystanie jej przez portale miejskie jest niemal dwukrotnie wyższe od średniej. Wynik ten zastanawia z wielu powodów. Po pierwsze, znikome jest zjawisko umieszczania na stronach wtyczek do popularnych portali takich jak facebook, nasza klasa czy youtube, na których, co wiadomo z innych źródeł, znaczna ilość miejscowości jest w taki czy inny spo­

sób obecna! Wygląda więc na to, że po prostu nie uznaje się za stosowne akcento­

wanie tejże obecności na oficjalnych stronach internetowych. Po drugie, serwisy w bardzo małym stopniu są zaopatrzone w możliwość wypowiadania się na ich łamach przez użytkowników (czaty, fora, księgi gości, sondy) czy też zadawania pytań. Oczywiście, rozwiązania tego rodzaju niosą ze sobą pewne ryzyko niekon­

trolowanej krytyki pod adresem władz czy urzędników, jednak krytykę taką da się w pewien sposób „okiełznać” choćby drogą moderowania wpisów. W przypadku braku możliwości wypowiedzenia się rodzi się podejrzenie pod adresem władz, że się takiej krytyki najzwyczajniej boją. Nie sprzyja to poczuciu podmiotowości lokalnych społeczności i chęci brania udziału w przedsiębranych inicjatywach.

Swoją drogą, badania przeprowadzane drogą elektroniczną są tańsze od swoich papierowych wersji, więc należałoby rozważyć nawet cykliczne umieszczanie różnego rodzaju miniankiet czy sondaży.

Podsumowując, należy podkreślić, że możliwości Internetu jako narzędzia w polityce komunikacyjnej są olbrzymie, jednak w przypadku lokalnych samo­

rządów pozostają one (przynajmniej w przypadku województwa śląskiego) możli­

wościami jedynie potencjalnymi. Internet wykorzystuje się jedynie jako wsparcie dla polityki informacyjnej, poniekąd dublując albo nawet multiplikując wiadomo­

ści podawane innymi kanałami. Zupełnie niewykorzystane pozostają możliwości interaktywnego kontaktu z mieszkańcami, wiele do życzenia pozostawia też wy­

korzystanie możliwości promocji. Można więc stwierdzić, że strony internetowe urzędów są internetową wersją materiałów drukowanych i, póki co, w znikomym stopniu wykorzystują możliwości tego konwergentnego medium masowego.