Internet jako platforma dostępu do cyfryzacyjnych możliwości zaspakajania potrzeb użytkowników

Pierwsze reprezentatywne badania społecznego odbioru Internetu przepro­

wadzono w Niemczech w 1997 roku. Jedynie 6,5% dorosłych Niemców zadekla­

rowało wówczas korzystanie z nowego medium.17 Jego odbiorcami byli głównie ludzie młodzi, dobrze wykształceni, płci męskiej. Internet służył przede wszyst­

kim jako narzędzie komunikacji mailowej oraz jako źródło fachowej informacji potrzebnej naukowcom i studentom. Jednak Internet stawał się coraz bardziej popularny, gdyż przybywało nowych aplikacji. W końcu lat 90. XX wieku wie­

lu zwolenników zyskały internetowe aukcje i dostępne w sieci gry komputero­

we. Ważna zmiana nastąpiła w roku 2004, kiedy to rozpoczyna się era Internetu Web-2.0, nastawionego na dialog i komunikację w sieci. Współcześnie Internet w Republice Federalnej to medium proponujące niezwykle bogatą ofertę różnych audiowizualnych przekazów, uczestnictwo w rozmaitych portalach społeczno- ściowych, możliwość dokonania zakupów przeróżnych produktów i usług w sieci oraz dostęp do internetowej bankowości.

18Ibidem, s.334-335.

Wykonane w połowie 2011 roku badania wykazały, że w ciągu roku przy­

było 2,7 min użytkowników Internetu, dzięki czemu ich ogólna liczba wzrosła do 51,7 min osób, co stanowi 73,3% ogółu mieszkańców RFN w wieku powyżej 14 lat (zob. tabela 9).l8wten sposób Niemcy z blisko 52 milionami korzystających z sieci stały się największym internetowym rynkiem w Europie. Oczywiście, cho­

dzi o liczby bezwzględne, gdyż w krajach skandynawskich czy Holandii odsetek użytkowników Internetu jest wyższy.

Zmieniła się również struktura społeczno-demograficzna użytkowników In­

ternetu. Choć wciąż dominują wśród nich mężczyźni, to ich przewaga nad kobie­

tami stale maleje i w roku 2011 wyniosła raptem 10%, podczas gdy jeszcze w roku 2005 sięgała prawie 20%. Jeśli idzie o wiek korzystających z sieci, to w dalszym ciągu Internet jest medium ludzi młodych (w wieku 14-29 lat), ale wyraźnie wzro­

sło znaczenie osób w wieku 30-49 lat, wśród których odsetek internautów prze­

kracza 90%. Liczącą się kategorią stali się także użytkownicy w wieku 50-59 lat 18

17Zob. B. van Emeren, B. Frees: Drei von vier Deutschen im Netz - ein Ende des digitalen Grabens in Sicht ? „Media Perspektiven“ 2011, Heft 78, s.334.

Tabela 9 Struktura społeczno-demograficzna użytkowników Internetu w Niemczech w latach 1997-2011.(dane w%).

1997 r. 2000 r. 2005 r. 2010 r. 2011 r.

Ogółem 6,5 28,6 57,9 69,4 73,3

Mężczyźni 10 36,6 67,5 75,5 78,3

Kobiety 3,3 21,3 49,1 63,5 68,5

Wiek 14-19 łat 6,3 48,5 95,7 100 100

20-29 lat 13 54,6 85,3 98,4 98,2

30-39 lat 12,4 41,1 79,9 89,9 94,4

40-49 lat 7,7 32,2 71 81,9 90,7

50-59 lat 3 22,1 56,5 68,9 69,1

60 lat i więcej 0,2 4,4 18,4 28,2 34,5

Kształcący się 15,1 58,5 97,4 100 100

Czynni

zawodowo ^{9,1 38,4 77,1 82,4 87}

Emeryci, renciści i niepracujący

0,5 6,8 26,3 36,4 45

Źródło: B. van Emeren, B. Frees. Drei von vier Deutschen im Netz - ein Ende des digitalen Grabens in Sicht ? „Media Perspektiven“ 2011, Heft 78, s.336.

(blisko 70% korzysta z sieci), a wśród najstarszych (powyżej 60 lat) aż jedna trze­

cia docenia walory Internetu. Gdy zaś weźmiemy pod uwagę status zawodowy użytkowników, to zdecydowanie przeważają osoby kształcące się (100% korzysta z sieci) oraz czynne zawodowo (87%). Jedynie w grupie emerytów i rencistów oraz niepracujących ponad połowa nie ma kontaktu z intemetem. Jednakże naj­

bardziej zauważalną tendencją jest stałe poszerzanie się kręgu odbiorców Interne­

tu w każdej z analizowanych kategorii społeczno-demograficznych. Świadczy to o rosnącej popularności Internetu jako wielofunkcyjnego medium.

Niemieccy internauci korzystają bowiem z bogatej palety aplikacji występu­

jących w sieci. Lista najczęściej używanych w roku 2011 wygląda następująco:

1. korzystanie z wyszukiwarki - 83% internautów, 2. prowadzenie korespondencji mailowej - 80%, 3. serfowanie w sieci - 47%,

4. wyszukiwanie określonych specyficznych propozycji - 43%, 5. uczestnictwo w portalach społecznościowych - 36%,

6. domowa bankowość {Homebanking) - 32%,

7. natychmiastowe przesyłanie informacji {Instant Messaging) - 25%, 8. fora dyskusyjne, czaty itp. - 21 %,

9. przesyłanie danych {Download) - 17%, 10. gry komputerowe dostępne w sieci - 17%,

Konwergencja a społeczny odbiór mediów w Niemczech

11. słuchanie radia internetowego - 13%, 12. ściąganie plików muzycznych - 12%,

13. oglądanie przekazów telewizyjnych i wideo - 12%.19

Z zestawienia tego wyraźnie wynika, że wyszukiwanie potrzebnych informa­

cji i danych oraz korzystanie z poczty mailowej stanowią główne motywy korzy­

stania z intemetu. Wysoka pozycja uczestnictwa w portalach społecznościowych czy udział w forach dyskusyjnych lub czatach wskazuje na rosnące znaczenie dialogu w komunikacji internetowej. Szczególną popularnością wśród niemiec­

kich internautów cieszy się przy tym portal Facebook, którego uczestnikiem było w 2011 roku ponad 20 milionów Niemców czyli 24% ogółu społeczeństwa.20 In­

ternet pozostaje więc medium służącym przede wszystkim zdobywaniu i wymie­

nianiu informacji i opinii oraz komunikowaniu się z innymi jego użytkownikami.

Jednocześnie przyglądając się zestawieniu najbardziej popularnych zastosowań Intemetu, widać wyraźnie ogrom możliwości, jakie daje cyfryzacja aktywności odbiorczej w sieci.

Z punktu widzenia konwergencji najważniejsza jest jednak rola Intemetu jako platformy łączącej media tradycyjne z nowymi. Z badań niemieckich wyni­

ka, że w tym wypadku sieć ma szczególnie duże znaczenie dla telewizji i radia.

Z roku na rok rośnie bowiem odsetek internautów wyszukujących w intemecie przekazów audiowizualnych i przekazów dźwiękowych (zob. tabela 10).

Tabela 10 Odsetek internautów jako odbiorców przekazów audiowizualnych i przekazów dźwiękowych w sieci w Niemczech w latach 2007-2011.

2007 2008 2009 2010 2011

Odsetek odbiorców przekazów

audiowizualnych ogółem. W tym: 45 55 62 65 68

Wideoportali 34 51 52 58 58

Wybranych audycji telewizyjnych 10 14 21 23 29

Transmisji TV na żywo 8 12 18 15 21

Wideopodcastów 4 7 6 3 4

Odsetek odbiorców przekazów

dźwiękowych ogółem. W tym : 44 43 51 52 51

Audycji radia internetowego 22 23 25 27 27

Audycji radia tradycyjnego 11 9 11 9 10

Plików muzycznych - 27 27 26 24

Innych danych dźwiękowych - 17 12 9 10

Audiopodcastów 8 4 6 4 4

Źródło: B. van Emeren, B. Frees. Drei von vier Deutschen im Netz..., op.cit., s.344.

19Zob. B. van Emeren, B. Frees: Drei von vier Deutschen im Netz... s.340.

20Zob.allfacebook.de (dostęp 20.07.2011)

Przykładowo, o ile w roku 2007 z przekazów audiowizualnych (głównie portali wideo oraz wybranych audycji i transmisji telewizyjnych) korzystało 45% użyt­

kowników Internetu, to w roku 2011 było to już 68%. Nieco mniejszy był przyrost internautów zainteresowanych przekazami dźwiękowymi (przeważnie audycje radia internetowego i radia tradycyjnego). W roku 2007 z tej oferty skorzystało 44% użytkowników Internetu, a w roku 2011 blisko 51%. Inna jest też dynamika wzrostu obu grup internautów. O ile odsetek zwolenników przekazów audiowizu­

alnych stale i systematycznie się zwiększa, o tyle w grupie odbiorców przekazów dźwiękowych możemy mówić od roku 2009 o stabilizacji zainteresowania.

Do ciekawych spostrzeżeń prowadzi również analiza odbioru poszczegól­

nych form przekazów audiowizualnych i dźwiękowych. Okazuje się, że prym wie­

dzie korzystanie z wideoportali, które w roku 2011 odwiedziło aż 58% internau­

tów. Na drugim miejscu sytuuje się oglądanie wybranych audycji telewizyjnych i prowadzonych na żywo transmisji telewizyjnych, co w sumie przykuwa uwa­

gę połowy użytkowników Internetu i wykazuje wyraźną tendencję wzrostową.

Natomiast od roku 2010 spada zainteresowanie wideopodcastami. Z kolei wśród korzystających z przekazów dźwiękowych najbardziej popularne jest słuchanie audycji radia internetowego, co czyni 27% odbiorców, a więc grupa internautów licząca ok. 2,5 min osób. Na drugiej pozycji plasuje się ściąganie i słuchanie pli­

ków muzycznych, istotne dla 24% internautów. Dość stabilne, na poziomie ok.

10%, zainteresowanie budzą audycje radia tradycyjnego. Wyraźnie maleje nato­

miast odbiór audiopodcastów.

Na podstawie przytoczonych danych można zatem pokusić się o tezę, że in- temet jest obecnie najważniejszą platformą cyfryzacji masowego komunikowania.

Jego wyjątkowe znaczenie zawiera się w pięciu funkcjach pełnionych wobec od­

biorców:

1. jest medium informacji i opinii - w sieci użytkownicy mogą znaleźć róż­

norodne informacje, dane, opinie, opracowania czy raporty dotyczące ogromnej gamy tematów i problemów,

2. jest medium usług online - ich zestaw jest niezwykle rozległy. Najważ­

niejsze z nich to poczta mailowa, bankowość internetowa, aukcje i zaku­

py w sieci,

3. jest medium komunikowania się internautów - temu służą portale inter­

netowe, fora dyskusyjne, czaty itp.,

4. jest medium łączącym nowe i stare media - w sieci można posłuchać au­

dycji radia tradycyjnego i internetowego, można obejrzeć programy tele­

wizji tradycyjnej i wyłącznie internetowej, można też oddać się lekturze internetowych wydań przeróżnych gazet i czasopism,

5. jest medium rozrywki - o czym świadczy popularność dostępnych w sie­

ci gier komputerowych, portali wideo czy nagrań muzycznych.

Konwergencja a społeczny odbiór mediów w Niemczech