G gleby glejobielicowe

glejobielicoziem-nych posiadających poziom próchniczny A,

G

słabe zorsztynizowanie poziomu glejoiluwial-nego Bhfeoxgg, brak wyraźglejoiluwial-nego zróżnicowa-nia na podpoziomy Bh i Bfe oraz silne ogleje-nie gruntowe dolnej części profilu.

gleby glejo-bielicoziemne, rząd g. semihydro-genicznych, których cechy morf. i właściwości chem. są w górnej części profilu rezultatem procesu bielicowania, a części dolnej – silnego oglejenia gruntowego.

gleby gruntowo-glejowe, typ g. zabagnionych miner. lub org.-miner. o wys. poziomie wody gruntowej, w których procesy glejowe prze-ważają nad innymi procesami, a oglejenie oddolne sięga do 30 cm poniżej pow. Zasadni-cza budowa profilu: A–G.

gleby gytiowe, podtyp g. mułowych, które powstały z osadów podwodnych o zasadniczej budowie profilu POgy–Ogy.

gleby hydrogeniczne, dział obejmujący g., których miner. i org. utwory macierzyste po-wstały lub uległy daleko idącym przekształce-niom pod wpływem warunków wodnych śro-dowiska. Geneza tych utworów wiąże się ze zjawiskami sedentacji, sedymentacji i decesji kształtowanymi przez wodę. G.h. są gł. skład-nikami ekosystemów łąkowych i częściowo leśnych.

gleby industrioziemne, industrioziemy – rząd g. antropogenicznych przeobrażonych pod wpływem przemysłu, a w szczególności gór-nictwa głębinowego i odkrywkowego. Są to g. zdegradowane, a nawet zdewastowane przez bezpośrednie i pośrednie oddziaływanie prze-mysłu.

gleby inicjalne ilaste → pelosole

gleby inicjalne luźne → regosole

gleby inicjalne skaliste → litosole

gleby kulturoziemne, rząd g. antropogenicz-nych typologicznie przeobrażoantropogenicz-nych pod wpły-wem intensywnej gospodarki i wysokiej kultu-ry rolnej. Poziom akumulacyjny g.k. osiąga miąższość 40–60 cm i ma charakter antropo-geniczny. G.k. cechuje wysoka zawartość w skł. pok., uregulowany odczyn i dobre właści-wości wodno-powietrzne.

gleby litogeniczne, dział obejmujący g. o bu-dowie i właściwościach uzależnionych gł. od właściwości skał macierzystych. Do tego

działu należą również gleby położone na skło-nach i wyniosłościach, gdzie – poprzez ciągłą erozję powierzchniową – następuje zmniejsza-nie miąższości gleby, a skała macierzysta znajduje się w bezpośrednim kontakcie z po-ziomem powierzchniowym. G.l. charakteryzu-ją się zasadniczą budową profilu A–C, mogą jednak w pewnych przypadkach posiadać sła-bo wykształcony poziom brunatnienia lub bielicowania, stanowiący razem z występują-cymi w nich okruchami skalnymi przejście do poziomu skały macierzystej.

gleby marginalne, gleby pozostające ob. w użytkowaniu roln. lub w ewidencji użytków rolnych, które ze względu na niekorzystne uwarunkowania przyr. i antropogeniczne mają niską produkcyjność lub ograniczenia w za-kresie produkcji dobrej żywności i mogą lub powinny być przekwalifikowane w inną formę użytkowania – przekazane pod zalesienie, zabudowę, użytki ekol., rekreację itp. Wyróż-nia się cztery grupy g. m.: 1) urodzajne gleby użytków rolnych, na których produkcja roln. jest nieopłacalna (gleby piaskowe, skaliste i kamieniste, zbyt suche, degradowane przez erozję); 2) gleby zanieczyszczone chem. (np. metalami ciężkimi) w wyniku działalności gosp.; 3) tereny zniszczone lub przekształcone mech., pozbawione warstwy próchnicznej – utwory bezglebowe (zwałowiska, wyrobiska, nasypy, skarpy); 4) tereny o niekorzystnych wa-runkach przyr.-organizacyjnych (gleby o utrud-nionych dojazdach i niekorzystnym ukształto-waniu terenu). W Polsce jest 2,2 mln ha g. m., co stanowi 11% pow. użytków rolnych. Zob. też regiony problemowe.

gleby mułowe, typ g. bagiennych występują-cych w obszarach zalewanych okresowo lub stale o intensywnych procesach biol. i wyso-kiej troficzności. G.m. są siedliskiem słabych użytków zielonych lub nawet nieużytków; mogą być g. leśnymi.

gleby murszowate, typ g. pobagiennych wy-tworzonych w wyniku procesu murszenia z utworów zawierających poniżej 20% materii org. lub z utworu zawierającego jej powyżej 20%, ale o miąższości poniżej 30 cm. Budowa profilu: AOM–A–C lub AOM–D (g. z utwo-rem org. w stropie), albo AM–C (g. z utwoutwo-rem org.-miner. lub próchnicznym w stropie).

gleby glejo-bielicoziemne

gleby murszowe, typ g. pobagiennych po-wstałych z g. bagiennych o budowie profilu M–O–D lub M–O. W profilu g.m. występuje warstwa co najmniej 30 cm miąższości zawie-rająca powyżej 20% materii organicznej. Są to typowe g. użytków zielonych.

gleby napływowe, dział g., których powsta-wanie związane jest z erozyjno-sedymen-tacyjną działalnością wód powierzchniowych. Są to z reguły utwory miner., rzadziej org. Wyróżnia się tu g. aluwialne i deluwialne. gleby ogrodowe → hortisole

gleby opadowo-glejowe, g. pseudoglejowe – typ g. zabagnionych z silnym odgórnym ogle-jeniem o zasadniczej budowie profilu A–Gg lub A–Gg–Bg–Cg–C.

gleby płowe (lessivés) (fr. lessivage przemy-wanie), typ g. autogenicznych wytworzonych na obszarze Polski w klimacie umiarkowanie wilgotnym, charakteryzujących się wymyciem węglanów, a następnie pionowym przemiesz-czeniem minerałów ilastych oraz częściowo wodorotlenków żelaza i glinu, jak również niektórych form zdyspergowanych związków próchnicznych. Budowa profilu: O–A–Eet– Bt–C, niekiedy Cca, charakteryzuje się dwu-członowością uziarnienia oraz obecnością "płowego" poziomu przemywania i zalega-jącego bezpośrednio pod nim poziomu wzbo-gaconego w minerały ilaste.

gleby pobagienne, rząd g. powstałych z g. zabagnionych lub bagiennych po odwodnie-niu, przerywającym proces akumulacji materii org. i inicjującym fazę decesji.

gleby pseudoglejowe → gleby opadowo-

-glejowe

gleby rdzawe, typ g. bielicoziemnych o bu-dowie profilu: O–ABv–Bv–C. W g. tych wy-stępuje poziom rdzawy dzięki uwolnionym w procesie wietrzenia związkom żelaza. G.r. nie należą do urodzajnych, ponieważ odznaczają się małą zdolnością retencji wody i niewielką zasobnością w składniki pokarmowe. Są to g. bardzo kwaśne, ubogie, przede wszystkim leśne.

gleby semihydrogeniczne, dział obejmujący g., w których bezpośredni wpływ wód grunto-wych lub silne oglejenie opadowe obejmuje

dolne i częściowo środk. partie profilu glebo-wego. W poziomach powierzchniowych nato-miast dominuje gospodarka wodna opadowa, która może być w pewnym stopniu modyfiko-wana znaczną wilg. głębszych części profilu. gleby słone, dział g., które do głęb. 1 m mają warstwy zawierające nadmiar soli bardziej rozpuszczalnych w zimnej wodzie niż gips. Zasolenie ogranicza wzrost roślin, a nadmiar sodu wymiennego psuje strukturę tych g. G.s. występują w warunkach ich stałego zasalania przez wody słone, np. na wybrzeżu Bałtyku. gleby sołonczakowate, typ g. słonych, które w strefie korzeniowej (do głęb. 100 cm) zawiera-ją znaczne ilości (0,5–1,5%) soli łatwo roz-puszczalnych.

gleby torfowe, typ g. powstałych w ekosyste-mach bagiennych wytwarzających i akumulu-jących torf. Głęb. g.t. wyznaczają żywe korze-nie roślin torfotwórczych.

gleby torfowo-mułowe, podtyp g. mułowych zalewowych z utrudnionym odpływem wód powierzchniowych o budowie profilu POtm– Otm–D. G.t.-m. są gł. siedliskiem użytków zielonych.

gleby urbanoziemne, urbanoziemy – rząd g. antropogenicznych przeobrażonych w wyniku oddziaływania zabudowy przemysłowej i ko-munalnej. Przemiany g.u. związane są z prze-kształceniami chem., takimi jak: zasolenie, zakwaszenie, alkalizacja czy nagromadzenie metali ciężkich.

gleby zabagnione, rząd g. semihydrogenicz-nych wytworzosemihydrogenicz-nych w warunkach dużej wilg., spowodowanej bądź wysokim poziomem wo-dy gruntowej, bądź działaniem wód po-wierzchniowych, pochodzących z zalewu lub opadów. W obu tych przypadkach duża wilg. wpływa na powstawanie w glebie trwałych lub okresowych warunków beztlenowych, wywo-łujących występowanie procesów glejowych. glejobielice, typ gleb glejo-bielicoziemnych, które powstały z różnych, przepuszczalnych i ubogich w składniki zasadowe utworów ma-cierzystych, w miejscach o niegłębokim zale-ganiu oligotroficznych wód gruntowych. Bu-dowa profilu: Ol–Of–Oh–Ees–Bh–Bfegg–G.

G

glinowanie, zabieg agromelioracyjny polega-jący na wzbogacaniu warstwy ornej gleb piaszczystych we frakcje spławialne przez nawożenie gliną, w celu zwiększenia kom-pleksu sorpcyjnego, zwięzłości i pojemności wodnej gleby, poprawy trwałości struktury itp. Wtórne minerały ilaste zawarte w glinach i iłach tworzą z subst. próchnicznymi trwalsze kompleksy lub związki org.-miner., co obniża tempo rozkładu próchnicy, a pośrednio wpły-wa na wzrost jej zawpły-wartości w glebach. G. jest czasami stosowane na glebach lekkich w celu poprawienia ich właściwości. Zob. też iłowanie.

gluten, subst. białkowa występująca w bielmie ziarna zbóż, gł. pszenicy, która w toku prze-miału łączy się z ziarnami skrobi, a podczas pęcznienia pod wpływem wody tworzy sieć zatrzymującą CO₂. Powstaje w procesie fer-mentacji ciasta, warunkując jego luźną struktu-rę i lekką strawność. Zawiera komponenty białkowe: gliandynę, prolaminę i gluteinę, gwarantując dobrą jakość wypieku.

głębokościomierz → bruzdomierz

głębokość gleby → miąższość gleby

głębosz, narzędzie lub maszyna do uprawy specjalnej do głęboszowania do głęb. większej niż 40 cm, którego zespołem roboczym są zęby zakończone dłutami. U g. aktywnego dłuta w czasie pracy wykonują ruch postęwy i oscylujący, a biernego – tylko ruch po-stępowy.

głęboszowanie, zabieg agromelioracyjny uprawowy, wykonywany głęboszami (bardzo ciężkimi kultywatorami) o zasięgu 40–80 cm raz na kilka lat na glebach ciężkich w celu spulchnienia głębszych warstw. Rzadziej sto-sowany na glebach średnich i lekkich o nad-miernie zagęszczonej warstwie podornej. Nadmierne ugniecenie warstw gleby, będą-cych poza zasięgiem tradycyjnych narzędzi uprawowych, często staje się czynnikiem ograniczającym wzrost plonów. Zagęszczenie na głęb. poniżej 0,3 m może powstawać w wyniku procesów naturalnych lub poprzez oddziaływanie maszyn i kół ciągnika. Uprawa podstawowa nierzadko się do tego przyczynia. Wykonywanie orki co roku na tej samej głęb., czasami na glebie zbyt wilgotnej, powoduje

ugniecenie dna bruzdy kołami ciągnika i przez lemiesz pługa. Warstwę tę może dodatkowo zagęścić nadmierny poślizg, zużyty lemiesz lub gleba o złej strukturze. Ubita warstwa za-trzymuje wodę, co powoduje, że koła ciągnika oraz ciężkiego sprzętu roln. często toną w war-stwie ornej. Ob. znane głębosze jako oddzielne narzędzia, pracujące do głęb. 0,6, a nawet 0,8 m, przeznaczone są do niszczenia pode-szwy płużnej, przewietrzania i spulchniania głębszych warstw podskibia, a także do dre-nowania kreciego. Jest ono stosowane wszę-dzie tam, gwszę-dzie warstwa gleby w profilu gle-bowym ogranicza ruch wody i rozwój systemu korzeniowego. Zabieg ten przynosi następują-ce korzyści: zwiększa infiltrację, poprawia podsiąkanie, poprawia retencyjność gleby, zapewnia lepszy rozwój korzeni, wpływa na wzrost plonów. Głębokie spulchnienie zwięk-sza udział zarówno porów dużych, przez które woda grawitacyjna spływa do głębszych warstw, jak i mniejszych, które zatrzymują wodę dostępną dla korzeni. Poza tym, głębiej rosnące korzenie mogą pobierać wodę z głęb-szych warstw, co daje roślinie większe szanse na przetrzymanie okresu suszy bez strat plonu. Jest to bardzo korzystne, np. w uprawie buraka cukrowego. Poprawia się przy tym wykorzy-stanie skł. pok. G. przynosi pozytywne efekty w postaci większych plonów tylko tam, gdzie zdecydowanie występował problem nadmier-nego zagęszczenia gleby. Zaleca się także głęboszowanie silnie ubitych pasów pola w uprawach, w których stosowano ścieżki prze-jazdowe.

głowica, choroba zakaźna, ale niezaraźliwa bydła na tle wirusowym, objawiająca się mar-twicowo-ubytkowym zapaleniem błon śluzo-wych w obrębie głowy. Charakter i przebieg choroby jest bardzo ciężki i najczęściej kończy się skierowaniem na ubój lub zejściem śmier-telnym.

GMO → organizmy modyfikowane

genetycz-nie

gnicie, rozkład subst. org. w warunkach bez-tlenowych. Proces ten przebiega przy udziale anaerobowych drobnoustrojów z wydziela-niem charakterystycznych produktów gazo-wych – takich jak siarkowodór, metan i in.

G

gniotownik, maszyna do rozdrabniania upa-rowanych ziemniaków lub rozgniatania ziarna bezpośrednio przed skarmianiem.

gnojowica, mieszanina kału, moczu i wody pochodząca z obór bezściółkowych, groma-dzona w zbiornikach. Ze względu na stopień rozcieńczenia wyróżnia się g. gęstą, zawiera-jącą powyżej 8% suchej masy i g. rzadką, za-wierającą poniżej 8% suchej masy. G. może zastępować obornik. Wylewana w sposób nie-kontrolowany stanowi zagrożenie dla środowi-ska przyrodniczego. G. mająca 10% suchej masy zawiera w % świeżej masy: N – 0,38, P2O5 – 0,20, K2O – 0,41, CaO – 0,32, MgO – 0,09. Zob. też napowietrzanie gnojowicy. gnojownia, budowla przeznaczona do okre-sowego magazynowania obornika. Ma utwar-dzone dno lub płytę betonową o lekkim spad-ku w kierunspad-ku usytuowania zbiornika na wodę gnojową. Uniemożliwia to przenikanie wody gnojowej do wód gruntowych.

gnojówka, przefermentowany mocz, groma-dzony w zbiornikach. Zawiera przeciętnie 1– 3% suchej masy, 0,3–0,6% N, 0,68–0,83% K i poniżej 0,04% P. W g. przefermentowanej org. związki azotu przekształcają się w formy mineralne. G. stosowana jest jako org. nawóz azotowo-potasowy.

gołożer, całkowite ogołocenie roślin z liści przez szkodniki. G. można obserwować np. w przypadku masowego wystąpienia stonki ziemniaczanej, co prowadzi do spadku plonu bulw nawet o 80%.

goniometr, w zootechnice, przyrząd do po-miarów kątów między dwiema częściami ciała (kończyn) lub nachylenia kończyny w stosun-ku do poziomu.

gospodarstwo ekologiczne, g. rolne oparte na zasadach rolnictwa ekol. G.e. są corocznie kontrolowane przez niezależne organizacje: AGRO BIO TEST, BIOEKSPERT i Polskie Towarzystwo Rolnictwa Ekologicznego. Kon-trola obejmuje następujące warunki: 1)

poło-żenie gospodarstwa; 2) plan produkcji i analiza

płodozmianu; 3) system nawożenia; 4) stan roślin ważniejszych upraw, ich zachwaszcze-nie oraz struktura gleby; 5) produkcję pasz na użytkach zielonych; 6) ocenę warunków by-towych zwierząt; 7) przechowywanie

nawo-zów, środków ochrony roślin, pasz i produk-tów. W Polsce jest ob. 882 (2002 r.) z certyfi-katem.

gospodarstwo rolne, określone grunty wraz z budynkami i urządzeniami do produkcji

ro-ślinnej i zwierzęcej lub tylko roro-ślinnej, albo

tylko zwierzęcej. Większość g.r. uprawia

ro-śliny i prowadzi chów zwierząt, oparty gł. o

własne zasoby paszowe.

GPS (niem. GanzPflanzenSilage), kiszonka z całych roślin mieszanki owsa i jęczmienia z niewielkim udziałem grochu, peluszki lub łubinu, zbieranych w dojrzałości mlecznej ziarna. Zielonka z GPS zakisza się łatwo. Do-datek inokulantów poprawia walory smakowe kiszonki. Zob. też CCM.

GR, symbol używany w nazwach pestycydów dla określenia granulatów przeznaczonych do wysiewania.

grabiarka → grabie sprężynowe

grabie sprężynowe, dawniej grabiarka – na-rzędzie konne lub ciągnikowe do zgrabiania siana w wały. G.s. składają się z szeregu ka-błąkowatych sprężystych zębów zamocowa-nych na wspólnej ramie.

grabie wachlarzowe, narzędzie ogrodn. wy-konane ze stal. drutów rozłożonych w postaci wachlarza, służące do zgrabiania liści. gradacja, w ochronie roślin, wzrost

liczebno-ści populacji szkodnika w wyniku korzystnego

dla niego układu czynników ekol., do

wielko-ści wykraczającej poza granice normalnie

wy-stępujących w danym środowisku fluktuacji i przybierającej klęski. G. jest procesem rozwi-jającym się stopniowo, od kilku do kilkunastu lat i zależy od wielu czynników, np. przebiegu pogody, naturalnej odporności agrobiocenozy. Wstępna faza g. – okres wzrastania liczebności szkodnika – nosi nazwę progradacji i trwa do momentu osiągnięcia punktu kulminacyjnego zagęszczenia populacji, po czym gat. wchodzi w fazę spadku liczebności, tzw. retrogradację. Przebieg g. i czas trwania jej poszczególnych faz może ulec zakłóceniom, a działanie szere-gu różnorodnych czynników, np. pogody, pa-sożytów, epizootii, może być przyczyną cał-kowitego załamania g. już we wczesnym sta-dium rozwoju.

G

graminicydy, herbicydy zwalczające chwasty z rodziny traw, np. perz właściwy, miotłę

zbo-żową, owies głuchy, chwastnicę jednostronną i

włośnicę zieloną. G. mają duże zastosowanie w produkcji roln. i ogrodniczej. Związane jest to z coraz większym zagrożeniem upraw przez chwasty jednoliścienne. Przykładem g. jest

Illoxan, Fusilade, Targa, Perenal, Agil.

granice konsystencji, wilg. odpowiadające granicom przedziałów, w których gleba znaj-duje się w określonych stanach. Wyróżnia się g.: 1) plastyczności (wywałkowywania) – wil-g., przy której próbka g. w czasie wywałko-wywania, po osiągnięciu 3 mm, zaczyna się kruszyć na małe poprzecznie popękane odcin-ki; 2) płynności – uwilgotnienie gleby, przy którym zaczyna ona tracić zdolność zachowa-nia kształtu nadanego jej przy urabianiu i roz-pływa się; 3) skurczu – wilg., przy której próbka gleby w miarę dalszego suszenia prze-staje zmniejszać swoją obj., a równocześnie zmienia barwę na jaśniejszy, wypłowiały od-cień.

grądowienie, natlenianie środowiska glebo-wego wskutek obniżania się poziomów wód gruntowych i spadku wilg. powierzchniowej warstwy gleby na terenach bez zalewów rzecznych. zjawisko to może następować na drodze naturalnej, jak też pod wpływem dzia-łalności człowieka.

grądy, grunty wyżej położone na stokach lub równinach ze spadem. rośliny tych siedlisk są mezofilne i czasami mogą cierpieć na brak wody.

grochopeluszka, pośrednia forma rośliny strączkowej łącząca korzystne cechy grochu siewnego i pastewnego (peluszki). G. charak-teryzuje się półkarłowym wzrostem, zapew-niającym odporność na wyleganie, skróconym okresem wegetacji w porównaniu z peluszką oraz wysokim plonowaniem nasion o zwięk-szonej zawartości białka.

gruber, kultywator o sztywnych zębach w kształcie dłuta do głębokiego spulchniania roli. gruda, wypryskowe zapalenie skóry na koń-czynach konia i owcy w okolicy stawu pęci-nowego spowodowane zranieniem skóry, np. na ściernisku, a następnie długotrwałym prze-bywaniem zwierząt na mokrej i brudnej

ściół-ce, w której znajduje się wiele zarazków. Skó-ra pęcin staje się zaczerwieniona, obrzękła, bolesna i gorąca. Wkrótce tworzą się na niej małe pęcherzyki wypełnione płynem, które pękają, a wylewający się z nich płyn tworzy strupy. Powstają owrzodzenia i ropne zapale-nia skóry. Zwierzętom cierpiącym na g. należy zapewnić czystą i suchą ściółkę. Leczenie polega na oczyszczaniu z brudu chorych miejsc i pędzlowaniu jodyną lub jodyną zmie-szaną pół na pół z gliceryną.

gruda wywarowa, schorzenie bydła i koni spowodowane skarmianiem dużych ilości wy-waru, powodującym zaburzenia w przewodzie pokarmowym. G.w. objawia się najczęściej zaczerwienieniem i obrzmieniem skóry, pę-cherzami z wysiękiem oraz strupami w obrębie stawów skokowych kończyn tylnych. Wystę-powaniu tego schorzenia sprzyjają również niewłaściwe warunki zoohigieniczne, gł. nie-dobór lub zbyt wilgotna ściółka.

grunt, obszar pow. ziemi wykorzystywany do uprawy roślin roln. lub leśnych (użytki) albo bezużyteczny (nieużytki), jak również do wznoszenia na nim budowli oraz czerpania materiałów do wznoszenia tych budowli. gruntoznawstwo, nauka o gruncie, czyli wierzchniej warstwie skorupy ziemskiej, ujętej z punktu widzenia geologiczno-inżynierskiego (jako podłoża pod budowle, środowisko wo-donośne lub materiał do budowy nasypów). grunty orne, część użytków rolnych podda-wana stałej uprawie mech., gł. pługiem, prze-znaczona pod siew lub sadzenie roślin upraw-nych.

grunty rolne, użytki rolne oraz grunty pod stawami rybnymi, budynkami gosp., pasami wiatrochronnymi, ogródkami działkowymi i urządzeniami przeciwerozyjnymi. Zob. też użytki rolne.

grupa granulometryczna, procentowa zawar-tość poszczególnych frakcji granulometrycz-nych, z uwzględnieniem frakcji dominującej oraz części spławialnych wchodzących w skład danego materiału glebowego. Podział na g.g. jest podstawą wydzielania gatunków gleb. Jako kryterium podziału przyjęto zawartość trzech frakcji: piasku, pyłu i iłu. W związku

G

z tym można klasyfikację uziarnienia przed-stawić w formie trójkąta Fereta.

gruzełki glebowe → agregaty glebowe

gruzełkowatość gleby, stan gleby wywołany obecnością struktury gruzełkowatej, gł. w war-stwach przypowierzchniowych.

grypa koni → influenza koni

gryzowanie, zabieg uprawowy odwracająco- -spulchniający wykonywany glebogryzarką lub motyką rotacyjną, służący do niszczenia darni, doprawiania roli po orce na glebach ciężkich lub do płytkiej przedsiewnej uprawy. G. można stosować do: g. ścierniska, g. roli pod międzyplony ścierniskowe, g. nawozów zielonych, wymieszania słomy lub obornika z rolą, g. międzyplonów, liści buraczanych lub słomy z kukurydzy z równoczesnym siewem pszenicy oz., g. użytków zielonych, uprawy wiosennej pod rośliny jare. Na wydajność g. wpływa szer. robocza, głęb. pracy, prędkość jazdy, ilość elementów roboczych oraz rodzaj, stan, wilg. i pokrycie gleby. Gł. wadami g. są: 1) zbyt intensywne rozdrabnianie roli (rozpy-lanie) podczas dużych prędkości obwodo-wych; 2) mała wydajność przy dużej energo-chłonności; 3) nieduży stopień odwracania roli, przez co część resztek pożniwnych pozo-staje na pow. pola; 4) zaszlamowanie i zasko-rupienie roli na glebach zlewnych przy nieko-rzystnym przebiegu pogody.

grzanie się, ruja u klaczy i owiec.

grzbiet zagonu, nieznaczne wypiętrzenie prze-biegające środkiem zagonu, powstałe wskutek naorania na siebie pierwszych trzech lub czterech skib.

gumoza, objaw choroby polegający na wycie-ku z porażonych organów roślin płynnej, dobnej do gumy, subst. zestalającej się na po-wietrzu. G. występuje gł. u drzew pestkowych. Jest reakcją rośliny na rany, skaleczenia, mróz lub czynniki chorobotwórcze.

gy, w gleboznawstwie, gytia. Stosuje się do poziomu org. O, np. Ogy.

gytia, odm. sapropelu zawierająca rozpozna-walne szczątki org. o konsystencji org. mułu jeziornego, osadzona na dnie zbiorników wod-nych i wykazująca poziome warstwowanie.

gytiowanie, wymieszanie warstwy ornej gleby lekkiej z nawiezioną gytią w celu poprawienia