powsta-ły wyłącznie w wyniku działalności człowieka, który decydując o rodzaju, składzie, a więc właściwościach środowiska, zmierzał do od-wzorowania stanowiska naturalnego uprawia-nych roślin. Środowisko takie tworzone jest najczęściej na niewielkiej pow. i izolowane od gleby naturalnej. Dobre p.sz. powinno charak-teryzować się wysoką pojemnością wodną
P
podłoże szklarniowei powietrzną, dobrą i trwałą strukturą przez cały okres uprawy, dużą zdolnością zatrzy-mywania skł. pok., dobrymi właściwościami buforowymi oraz brakiem patogenów, szkod-ników i subst. hamujących ukorzenianie. P.sz. mogą być: 1) pochodzenia miner. (żwir, pia-sek, glina, tłucz ceglany i in.); 2) pochodzenia org. (torf wysoki i niski, węgiel brunatny i drzewny, mech torfowiec, korzenie paproci, liście drzew liściastych i iglastych, słoma itp.); 3) odpadami produkcji przemysłowej (kora drzew iglastych i liściastych, kurz wełniany i bawełniany, odpady przemysłu zielarskiego, odpady z rzeźni, odpady gospodarstwa domo-wego i in.); 4) przemysłowe (substrat torfowy, mieszanki torfowo-ziemne, komposty z kory); 5) ziemie kompostowane i komposty (ziemia liściowa, wrzosowa, obornikowa, komposto-wa, inspektowa oraz mieszanki tych ziem z różnymi dodatkami); 6) syntetyczne (perlit, pumeks, wermikulit, odpady z gąbek polie-strowych i poliuretanowych, styropian, pianka poliuretanowa, wełna skalna, hygromull i in.); 7) hydroponiki. Zob. też ziemia szklarniowa. podmokliska, hydrogeniczne siedliska glebo-twórcze, w których powstają utwory wytwo-rzone z miner. podłoża i zawartej w nim masy organicznej.
podnośnik narzędzi i maszyn, urządzenie mech., pneumatyczne lub hydrauliczne w cią-gniku roln., służące do podnoszenia narzędzi zawieszanych (np. pługa, kultywatora) lub maszyn (np. siewnika) przy nawrotach pod-czas pracy lub na pod-czas transportu.
podnośnik wyległego zboża, urządzenie do podnoszenia wyłożonego zboża, nakładane na zespół tnący maszyn żniwnych.
podogonie, część wstrzymująca uprzęży, w postaci skórzanej pętli, zakładana pod nasadę ogona. P. zapobiega przesuwaniu się uprzęży na boki, spadaniu chomąta, gdy koń schyli głowę oraz wspomaga hamowanie.
podorywka, orka płytka rozpoczynająca ze-spół uprawek pożniwnych, wykonywana latem bezpośrednio po zbiorze roślin. P. może być wykonana pługiem podorywkowym, kultywa-torem podorywkowym lub broną talerzową. podój → dodajanie
podpoziom, w gleboznawstwie, część pozio-mu w profilu glebowym, wyróżniająca się barwą, konsystencją, składem chem. itp. od pozostałej masy poziomu. P. oznacza się doda-jąc po symbolu poziomu gł. liczby arabskie w ciągłej sekwencji, wykazujące różnice cech i właściwości poziomów, które mogą być ob-serwowane w profilu glebowym, np. A1, A2, A3. Dokładniejsze określenie cech i
właściwo-ści związanych z genezą danego podpoziomu
oznacza się małymi literami po cyfrze określa-jącej podpoziomy, np. A2g, B3h, lub też bez-pośrednio po dużej literze określającej poziom gł., np. Ap, Bt, Cca.
podsiąkalność, zdolność gleby do podnosze-nia wody ku górze dzięki siłom kapilarnym. Wys. podsiąkania kapilarnego oraz ilość wo-dy, jaka w jednostce czasu może zostać prze-mieszczona z głębszych warstw gleby do płyt-szych, uzależnione są przede wszystkim od uziarnienia i struktury gleby. Podnoszenie się wody w kapilarach ma olbrzymie znaczenie dla wegetacji roślin, gdyż ubytki wody ze stre-fy korzeniowej mogą być częściowo lub nawet całkowicie uzupełniane przez podsiąkanie z warstw głębszych. Możliwości pokrycia tych ubytków zależą od charakterystycznej dla każ-dej gleby wys. i szybkości podsiąkania kapi-larnego.
podsiew, zabieg mający na celu wprowadzenie do zbiorowiska roślinnego łąki lub pastwiska nowych roślin przez wysiew ich nasion. podskibie → warstwa podorna
podskub, pierze otrzymane przez podskuby-wanie żywych gęsi, stanowiące surowiec przemysłu drobiarskiego. Doświadczenia i praktyka wykazują, że podskubywanie nie wpływa ujemnie na rozwój i masę ciała ptaka, producentom natomiast przynosi korzyści pod warunkiem, że zabieg ten wykona się prawi-dłowo w odpowiednim terminie. Gęsi należy podskubywać tuż przed okresem pierzenia, tzn., gdy pióra są dojrzałe i gotowe do wypad-nięcia. Okres pierzenia ujawniają gubione przez ptaki pióra. Pierwszy p. u młodych gęsi można wykonać między 11 a 13 tyg. życia, następnie w odstępie 6–7-tygodniowym. Gęsi wylężone do maja podskubuje się 3-krotnie, wylężone w maju 2-krotnie, późniejsze 1 raz. Gęsi roczne i starsze podskubuje się po zakoń-
podmokliska
czeniu nieśności, czyli pomiędzy 1 a 20 czerwca. Następnie podskuby wykonuje się zgodnie z naturalnym odrostem piór, czyli co 6–7 tyg. Ostatni p. trzeba wykonać przed 15 października, ponieważ od 15 listopada wszystkie gęsi powinny ze względów zdro-wotnych być w pełnym upierzeniu. Ilość uzy-skanego pierza zwiększa się z każdym p. Od młodych gęsi można otrzymać następujące ilości pierza: I p. – 96 g, II p. – 134 g, III p. – 145 g. Z każdym p. u gęsi młodych zwiększa się procentowo zawartość puchu, ponieważ puch po kolejnych p. jest bardziej wyrośnięty i ma dłuższe promienie. Odwrotnie jest u gęsi starszych, u których ilość puchu w kolejnych p. zmniejsza się.
podtyp gleby, jednostka systematyczna w obrębie typu, wyróżniana wówczas, gdy na cechy gł. procesu glebotwórczego nakładają się dodatkowo cechy innego procesu glebo-twórczego, modyfikujące właściwości biol., fiz., chem. i związane z nimi cechy morf. pro-filu glebowego. Np. w typie rędzin wyróżnia się następujące podtypy: rędziny inicjalne, rędziny właściwe, rędziny czarnoziemne, rę-dziny brunatne, ręrę-dziny próchniczne górskie, rędziny butwinowe górskie.
podziałka śladów, odległość między śladami np. zębów brony i kultywatora, dłut głębosza. pogłębiacz, dodatkowy element roboczy płu-ga, montowany za korpusem płużnym, służący do spulchniania warstwy podornej.
pogłowie, ogół zwierząt jednego rodzaju, ga-tunku, rasy, płci lub wieku, występujących w danym okresie na określonym terenie. Liczba zwierząt wyrażana jest w sztukach fiz. (efek-tywnych, rzeczywistych, statystycznych), określających liczbę zwierząt fiz. w określo-nym czasie lub średni ich stan w analizowa-nym okresie, albo w sztukach przeliczenio-wych (dużych, żywienioprzeliczenio-wych, obornikoprzeliczenio-wych). poidło samoczynne, urządzenie automatyczne w budynku inwentarskim, połączone z wodo-ciągiem, umożliwiające zwierzętom dowolne pobieranie wody.
pojedynek, pojedyncza roślina odznaczająca się pożądanymi cechami i właściwościami wybrana do dalszej hodowli.
pojedynkowanie, wycinanie siewek zbyt gę-sto rosnących w rzędach, w celu zapewnienia pozostałym, pojedynczym sztukom lepszych warunków do wzrostu.
pojemność wodna gleby, zdolność do za-trzymywania przez glebę pewnej ilości wody, w ściśle określonych warunkach. P.w. różnych gleb zależy od ich uziarnienia, zawartości subst. org., ilości koloidów, struktury gleby i zróżnicowania efektywnej porowatości. Wy-różnia się następujące podstawowe rodzaje p.w.: 1) maksymalną (pełną) – stan nasycenia gleby wodą, przy którym wszystkie przestwo-ry wypełnione są wodą (pF=0); 2) kapilarną – stan uwilgotnienia gleby, w którym wszystkie przestwory kapilarne wypełnione są wodą (pF poniżej 0,4); największą p.k. posiadają gleby org. – spośród gleb miner. wysoką p.k. mają gleby wytworzone z lessów, a najniższą wy-tworzone z piasków; 3) polową – ilość wody, którą może gleba zatrzymać po odcieknięciu wody grawitacyjnej z próbki całkowicie nasy-conej wodą w warunkach braku kontaktu z wodą gruntową i wyeliminowania parowania powierzchniowego (pF=2,0–2,5); p.p.w. jest wielkością retencji bardzo charakterystyczną dla praktyki roln., gdyż określa zdolność ma-gazynowania wody w danej glebie.
pokos, 1. pas skoszonej trawy, koniczyny, lucerny itp. układający się na łące lub polu za kosiarką. 2. odrost trawy, koniczyny, lucerny itp. zebrany w jednym sianokosie.
pokrój zwierzęcia, zespół zewn. cech budowy jego ciała (eksterier), a więc jego wielkość, kształt tułowia, rozwój poszczególnych partii ciała oraz ich harmonijność. P.z. jest charakte-rystyczny dla danego gatunku, rasy, odmiany. Odzwierciedla on stan jego zdrowia w szer-szym rozumieniu, jego konstytucję, kondycję, a także predyspozycję do określonego kierun-ku produkcji. Wartość użytkowa niektórych gatunków i ras zwierząt może być dostatecznie dokładnie określona na podstawie wyglądu zewn., np. wydajność wełny u owiec, lecz w mniejszym stopniu można przewidzieć wydaj-ność rzeźną czy jakość tuszy, a tylko w zni-komym stopniu wydajność mleczną. U koni natomiast p. stanowi ważne kryterium ich oce-ny. P. zwierzęcia można ocenić punktowo
pokrój zwierzęcia
(wskaźnik budowy) lub za pomocą pomiarów biometrycznych (zoometria).
pole, 1. obszar ziemi przeznaczony pod upra-wę roślin, najczęściej obsiany jedną rośliną, np. żytem, kukurydzą. 2. sekcja brony zębowej sporządzona z płaskowników, do których przykręcone są stal. zęby.
pole intensywnej produkcji pasz, pow. grun-tu ornego, na której uzyskuje się w jednym roku co najmniej dwa plony zielonej masy, np. międzyplon ozimy + mieszanka zbożowo-strączkowa na zieloną masę + międzyplon
ścierniskowy. Takie pole umożliwia
zmniej-szenie pow. paszowej przypadającej na jedną sztukę dużą.
pole wypadające, p. zajęte przez roślinę wie-loletnią, np. lucernę, wyłączone z płodozmianu na okres jej użytkowania. P.w. umożliwia uprawę roślin wieloletnich na dowolnym are-ale oraz regulowanie liczby lat użytkowania w zależności od poziomu plonowania.
poletko, określona pow. pola przeznaczona pod uprawę danego gatunku roślin w celach doświadczalnych i traktowana przy obliczaniu wyników jako jednostka.
polifagi, zwierzęta żywiące się wieloma ga-tunkami zwierząt lub roślin. Zob. też mono- fagi.
polifoska, przedsiewny nawóz kompleksowy trójskładnikowy (N,P,K) z grupy amofosek. P. produkowana jest jako: 1) p. jesienna (8% N, 24% P2O5, 24% K2O), stosowana jesienią pod oziminy; 2) p. wiosenna (17–17–17 lub 19– 19–19), stosowana wiosną pod rośliny jare. poliowulacja → jajeczkowanie wielokrotne
poliploidyzacja, spontaniczne lub sztucznie indukowane przejście komórek lub osobnika ze stanu haploidalnego lub diploidalnego w stan poliploidalny. P. stosowana jest w ho-dowli roślin do otrzymywania nowych od-mian.
polowa zdolność wschodów, procentowy udział wschodzących roślin na polu, w stosun-ku do wysianych, zdolnych do kiełkowania nasion.
Polski Klub Ekologiczny (PKE), niezależna, ogólnokrajowa, pozarządowa organizacja
ekol., powołana w Krakowie w 1980 roku. Klub zrzesza osoby fiz. i prawne zaintereso-wane ochroną i kształtowaniem środowiska przyr. i kulturowego człowieka zgodnie z za-sadami ekorozwoju. Organizacja powstała z inicjatywy ludzi dobrej woli, pracowników nauki będących w opozycji do władz rządo-wych. Postanowili oni przeciwstawić się – miedzy innymi – podejmowaniu błędnych i antyspołecznych decyzji dotyczących przemy-słowego rozwoju Polski. Zarząd Główny znaj-duje się w Krakowie, zaś członkowie klubu w całej Polsce zrzeszeni są w 15 oddziałach re-gionalnych skupiających 120 kół działających lokalnie. Klub nie otrzymuje dotacji z budżetu państwa; opiera swą działalność na pracy spo-łecznej członków. Klub wyznacza sobie misje ratowania i poprawy stanu środowiska, ochro-ny przyrody oraz życia i zdrowia człowieka. Podstawowe cele PKE: 1) uznanie ekorozwoju jako podstawy polityki społ.-gosp. Państwa; 2) poprawa stanu środowiska przyr. Polski; 3) ochrona krajobrazu naturalnego i dziedzictwa kulturowego; 4) kształtowanie w społeczeń-stwie świadomości, że jakość życia zależy od racjonalnego gospodarowania zasobami natu-ralnymi zachowania równowagi między śro-dowiskiem a rozwojem cywilizacji; 5) po-wszechna edukacja ekol.
Polskie Towarzystwo Rolnictwa Ekologicz-nego (PTRE), niezależna organizacja z siedzi-bą w Lublinie przeprowadzająca kontrolę go-spodarstw ekol. w celu wystawienia im certy-fikatu (zaświadczenia) będącego warunkiem uzyskania atestu ekologicznego.
pomologia, nauka o morf., anat., fizjol. oraz użytkowych właściwościach odmian drzew i krzewów owocowych.
poplony → międzyplony
popręg, pas przytrzymujący siodło lub kulba-kę.
poprzeczniaki → uwrocia
populacja, zespół osobników roślinnych lub zwierzęcych jednego gatunku występujący w określonym środowisku i wzajemnie na siebie oddziałujący.
porastanie, kiełkowanie ziarniaków w kłosach zboża na pniu, zboża w sztygach lub wilgot-
P
nego ziarna podczas przechowywania. Doty-czy to również innych roślin.
porowatość gleby, suma przestworów zaję-tych przez powietrze i wodę przypadająca na jednostkę obj. gleby. Wyróżnia się p.: 1) ogól-ną, definiowaną jako stosunek obj. wszystkich porów do całkowitej obj. gleby; 2) niekapilar-ną (aeracyjniekapilar-ną), jako suma porów o średnicy powyżej 30 μ; 3) kapilarną, jako udział porów
o średnicy równoważnej 30–0,2 μ,
utrzymują-cą wodę dostępną dla roślin. P.g. zależy gł. od jej uziarnienia, mikrostruktury i struktury, ilości żywych organizmów i materii org., a w glebach uprawnych także od sposobów upra-wy i melioracji. Od p.g. zależy jej przewiew-ność, zbitość, przepuszczalność i pojemność wodna.
portki, w zootechnice, nisko schodzące umięś-nienie podudzia.
porzeczkoagrest, mieszaniec międzygatun-kowy uzyskany w wyniku krzyżowania po-rzeczki i agrestu. Łatwy w uprawie. Charakte-ryzuje się silnym wzrostem i dużą odpornością na mączniaka. Owoce są dwukrotnie większe od jagód porzeczki czarnej, bardzo smaczne i deserowe. Zob. też malinojeżyna.
postęp hodowlany, doskonalenie cech genet. organizmów żywych w kierunku podniesienia wydajności i jakości produkcji rolniczej. P.h., stanowiący część składową postępu rolnicze-go, jest jedną z najistotniejszych sił napędo-wych rozwoju rolnictwa. W odróżnieniu od in. sposobów intensyfikacji rolniczej ma on cha-rakter ekol. 1. P.h. w hodowli roślin dotyczy nowych metod prac hod. (np. krzyżowania i selekcji), nowych sposobów zmian genotypu roślin i uzyskiwania nowych odm. Udział p.h. wśród czynników wzrostu produkcyjności roślin w latach 1951–70 stanowił 18%, a w latach 1971–90 aż 52%. Największy p.h. wy-stępował w rzepaku ozimym, dzięki wyhodo-waniu odm. o obniżonej zawartości szkodli-wych subst. (kwasu erukowego i glukozynola-nów). W buraku cukrowym nowa jakość miała charakter technol., dzięki wyhodowaniu od-mian genetycznie jednokiełkowych, eliminują-cych kosztowną pielęgnację. Uzyskano także odm. ziemniaka odporne na mątwika ziemnia-czanego, zarazę ziemniaka i choroby wiruso-we. Na uwagę zasługują również odporniejsze
na wyleganie odm. grochu, wcześniej i rów-nomierniej dojrzewające odm. bobiku (tzw. samokończące), odm. pszenżyta o wyższej odporności na porastanie, odm. jęczmienia ozimego o wyższej zimotrwałości, odm. owsa przydatne szczególnie do uprawy w rejonach podgórskich i odm. pszenicy o wyższej jakości glutenu.Na uznanie zasługuje także uzyskanie pierwszej na świecie transgenicznej formy pszenżyta z genem odporności na herbicyd oraz wyhodowanie maku bezmorfinowego. Wyhodowanie odmian odpornych na choroby zmniejsza zużycie preparatów chem. 2. P.h. w hodowli zwierząt oznacza różnicę między
średnią wartością cechy pokolenia potomnego
a średnią wartością tej cechy pokolenia rodzi-cielskiego. Wielkość p.h. wyznaczają następu-jące czynniki: intensywność selekcji, dokładność oceny wartości hod., zmienność genet. cechy selekcjonowanej oraz odstęp międzypokoleniowy. W wyniku p.h. uzyskuje się nowe rasy i typy o lepszej wartości użytkowej.
postronki, część ciągnąca uprzęży w postaci pasów lub łańcuchów łączących napierśnik z orczykiem.
poślad, ziarno zbóż lub nasiona innych roślin niedostatecznie wykształcone albo uszkodzone przez szkodniki, lub w czasie młocki, używane przeważnie jako pasza. Za p. gruboziarnistych odmian pszenicy i jęczmienia uważa się ziar-no, które w procesie czyszczenia przechodzi przez sito o szer. oczek 2,2 mm, a odmian drobnoziarnistych – 2,0 mm oraz dla odmian
żyta – 1,75 mm.
pośpiechy, 1. niektóre osobniki roślin dwulet-nich (buraków, marchwi), które już w pierw-szym roku uprawy wypuszczają pędy kwiato-we, przez co obniżają wartość użytkową zbie-ranych korzeni. 2. → krótkopędy
pośrednia, odm. wszczepiona między pod-kładkę a część szlachetną w celu usunięcia nieodpowiedniego zrastania się podkładki i zraza. Np. p. odmiany Bera Hardy stosuje się u odmian grusz źle zrastających się z pigwą. potometr, przyrząd do pomiaru natężenia transpiracji.
potorfie, wyrobisko po eksploatacji torfu wraz z glebą zdegradowaną bezpośrednio i
po-P
potorfieśrednio przez eksploatację. P. stanowią jedną z
form degradacji środowiska, wymagającego rekultywacji techn. (melioracji wodnych) w celu łąkowego i rybackiego zagospodarowa-nia.
potraw, otawa – drugi (lub dalszy) pokos łąki, przypadający na początek jesieni, o plonie z reguły niższym od pierwszego pokosu, lecz o większej wartości paszowej.
potrzeby nawozowe, ilość skł. pok., jaką na-leży zastosować na danym polu, aby uprawia-na rośliuprawia-na mogła wydać maksymalny, możliwy do uzyskania, plon. P.n. określane są na pod-stawie wymagań pokarmowych roślin, zasob-ności gleby, współczynników wykorzystania nawozów, zdolności roślin do przyswajania skł. pok. z gleby oraz właściwości gatunku i odmiany rośliny uprawnej.
powierzchnia asymilacyjna, sumaryczna pow. organów rośliny biorąca udział w foto-syntezie. U większości roślin stanowi ją przede wszystkim pow. liści; mniejsze znacze-nie ma pow. zielonych części łodyg, ogonków liściowych, kwiatów i owoców. Wielkość p.a. i jej trwałość jest jednym z najważniejszych czynników produktywności fotosyntetycznej roślin.
powierzchnia paszowa, areał użytków rol-nych przeznaczony pod uprawę roślin pastew-nych. W skład p.p. wchodzą zatem zarówno grunty orne użytkowane pod uprawę roślin pastewnych, jak i trwałe użytki zielone. Wy-różnia się następujące rodzaje p.p.: 1) główną, obejmującą areał trwałych użytków zielonych oraz będący pod uprawą roślin pastewnych w plonie gł.; 2) dodatkową, obejmującą areał przeznaczony pod uprawę międzyplonów oraz roślin towarowych dających plon uboczny w postaci paszy (ze względu na różne plony uzy-skiwane przy uprawie różnych roślin przelicza się ją na hektary pełnopaszowe); 3) pozaspodarczą, jako hipotetyczny areał, jaki go-spodarstwo musiałoby przeznaczyć na produk-cję pasz, gdyby wszystkie pasze należało wy-produkować we własnym gospodarstwie; obli-cza się ją dzieląc ilość (kg) zakupionych pasz treściwych przez średni plon zbóż uzyskiwany w danym gospodarstwie; w odniesieniu do wysłodków, pulpy ziemniaczanej itp. stosuje
się odpowiednie przeliczniki na plon gł. bura-ków lub ziemniabura-ków.
powierzchnia właściwa gleby, sumaryczna pow. cząstek zawartych w 1 gramie masy gle-by. W miarę wzrastania stopnia rozdrobnienia określonej masy gleby, zwiększa się wybitnie jej p.w. Zależy ona od kształtu cząstek wcho-dzących w skład fazy stałej oraz od zawartości i jakości związków próchnicznych. Jest ona najmniejsza w przypadku cząstek kulistych, rośnie zaś w przypadku cząstek występujących w formie płytek. Kształt cząstek glebowych możliwy jest do określenia dopiero podczas badań specjalnych. Z tego też względu cecha ta i jej wpływ na właściwości gleb określa się zazwyczaj w sposób pośredni przez odpo-wiednią interpretację wyników oznaczeń uziarnienia i składu miner. gleby.
powierzchnia wyżywieniowa →
powierzch-nia żywieniowa
powierzchnia żywieniowa, powierzchnia
wyżywieniowa – ilość użytków rolnych
wyra-żona w ha w przeliczeniu na 1 mieszkańca.
Dla Polski p.ż. w roku 1960 wynosiła 0,68, a w 1990 – 0,48.
powierzchnie ekologicznej kompensacji, pow. nie traktowane pestycydami. Są to naj-częściej miedze, rowy, zagajniki itp., gdzie organizmy pożyteczne mogą zimować, znaj-dować pokarm, rozmnażać się, a potem prze-chodzić na pola uprawne i zwalczać szkodniki. Zob. też remiza.
powietrznie sucha masa, masa materiału po wysuszeniu na powietrzu, w warunkach aktu-alnej temp. i wilg. otoczenia.
powtarzalność, podobieństwo między kolej-nymi wydajnościami u tego samego osobnika w zakresie jakiejś cechy powtarzalnej, np. laktacji, wydajności wełny, nieśności.
poziom glebowy, miner., org. lub org.-miner. część profilu glebowego, w przybliżeniu rów-noległa do pow. gleby, odróżniająca się od p. sąsiednich stosunkowo jednorodną barwą, konsystencją, uziarnieniem, składem chem., ilością i jakością materii org. i innymi właści-wościami. Właściwości te mogą być rozpo-znawane i oceniane bezpośrednio w profilu glebowym w terenie. W wielu przypadkach dla jednoznacznej identyfikacji p.g. potrzebne
P
są lab. badania składu i właściwości pobra-nych próbek. Właściwości p.g. ukształtowane są gł. przez procesy glebotwórcze. P.g. może mieć charakter: 1) poziomu gł., wyróżnianego na podstawie dominujących form i intensyw-ności przeobrażeń utworu macierzystego przez procesy glebotwórcze, a oznaczanego dużymi literami alfabetu łacińskiego; 2) mieszany – część profilu glebowego, w którym morf. zmiany między sąsiednimi p. gł. obejmują pas szerszy niż 5 cm, a cechy przyległych p. są wyraźne i istnieje ciągłość między wcinający-mi się językawcinający-mi i p. im odpowiadającywcinający-mi; p.m. oznacza się dużymi literami, stosowanymi do określenia przyległych p.gł., oddzielonymi ukośną kreską, np. A/E, E/B, A/C, B/C; 3) przejściowy – część profilu glebowego, w którym równocześnie są widoczne morf. cechy dwóch sąsiednich p.gł.; p.p. oznacza się
du-żymi literami właściwymi dla poziomów gł.,
np. AE, EC, BC, przy czym pierwsza litera oznacza p., do którego p. przejściowy jest bar-dziej podobny. W glebach miner. i miner.-org. wyróżnia się następujące p. główne: 1) ba-gienny, P – część profilu gleby org. objęta bagiennym procesem glebotwórczym; 2) gle-jowy, G – p. miner. wykazujący cechy silnej lub całkowitej redukcji w warunkach