I indeks wymienia

z przednich ćwiartek do ilości mleka z całego wymienia. W praktyce podaje się tylko pro-centową ilość mleka udojonego z ćwiartek przednich. I.w. obrazuje rozwój poszczegól-nych ćwiartek, co ma dość istotny wpływ na regularność spływu mleka podczas doju mech. Nieprawidłowy i.w. (duża różnica w ilości

I

mleka udojonego z tylnych i przednich ćwiar-tek) może powodować występowanie pustodo-jów. I.w. poniżej 34% i powyżej 65% dyskwa-lifikuje przydatność krowy do doju mech. ze względu na bardzo długie pustodoje.

industrioziemy → gleby industrioziemne

indycznik, budynek do chowu indyków. I. mają identyczną konstrukcję i rozwiązania materiałowe jak w chowie kur. Stosownie do potrzeb grupy użytkowej zmienia się wewn. wyposażenie technol. i podział przestrzenny hali produkcyjnej oraz wielkość obsady na jednostkę pow. Zwykle stosuje się obsadę 1 przedziału – ok. 200 niosek lub 300–1000 indyków tuczonych. Szczególnej staranności wymaga funkcjonowanie instalacji ogrzewczej i wentylacyjnej. W odróżnieniu od kurcząt indyczęta nie muszą mieć zapewnionego rów-nomiernego ogrzewania hali produkcyjnej, należy im jednak zapewnić ogrzewanie lokal-ne, aby mogły same regulować temp. ciała i dowolnie wybierać strefę przebywania. Cała pow. hali produkcyjnej musi być jednakowo oświetlona. W chowie gospodarskim i. wyko-nuje się z wybiegami, najlepiej utwardzonymi betonem lub asfaltem bądź brukiem na

podło-żu żwirowo-piaskowym. Ogrodzenia

poszcze-gólnych przedziałów wybiegów powinny mieć wys. 2,2–2,5 m. Przegroda między sektorami indorów i indyczek do wys. 1 m musi być pełna.

inertne podłoże → podłoże inertne

infantylizm, w chowie zwierząt, niedorozwój osobnika dobrze odżywionego w okresie em-brionalnym, ale chowanego w złych warun-kach środowiskowych i miernie żywionego. Osobnik taki był w okresie embrionalnym doskonale odżywiany, ma więc kończyny do-brze wyrośnięte, ale po urodzeniu, w gorszych warunkach, jego szkielet nie osiągnął wartości określonych przez jego genotyp, sylwetka więc robi wrażenie skróconej, na wysokich nogach. Osobniki z objawami i. nie powinny być zatrzymywane do reprodukcji.

infiltracja, przesiąkanie wody przez glebę; szybkość tego procesu zależy od tekstury gle-by, jej przepuszczalności i wilg. początkowej. influenza koni, grypa koni – choroba zakaźna koni, zwalczana z urzędu, której powodem jest

wirus atakujący błony śluzowe górnych dróg oddechowych. Gł. objawami i.k. są: nagły suchy kaszel, duszność, silne zaczerwienienie błony śluzowej nosa, lekki śluzowy wypływ z nosa i zawsze nagły znaczny (do 41 °C) wzrost ciepłoty ciała. Choroba przy lekkim przebiegu przemija szybko, przy ciężkim, powikłanym przebiegu dołączyć się może zapalenie płuc. Po wybuchu i. bardzo szybko rozprzestrzenia się w stajni, a nawet może zaatakować konie z całej okolicy. Podejrzenie o i.k. należy zgłosić w zakładzie leczniczym dla zwierząt. iniektor glebowy, urządzenie do wprowadza-nia do gleby środków ochrony roślin lub na-wozów.

inkorporowanie herbicydu, wprowadzanie herbicydu do gleby za pomocą narzędzi upra-wowych działających pow., zapobiegające zarówno ulatnianiu się subst. aktywnej, jak i jej rozkładowi na świetle (fotodegradacji). Wymieszania z wierzchnią warstwą gleby wymagają takie herbicydy,jak:Treflan, Triflu-rotox,Devrinol, Kerb, Venzar, Buranit, Buracyl.

inkrustacja, nanoszenie zaprawy nasiennej na pow. nasion wraz z subst. klejącymi, co umoż-liwia stosowanie wyższych dawek preparatu, zapewniając jego trwałe utrzymywanie się na pow. Po i. nasiona przesusza się na powietrzu, aby nie dopuścić do zapychania aparatów wy-siewających mokrymi nasionami.

inkubacja, 1. sztuczne wylęganie piskląt z jaj w inkubatorze. 2. wylęganie się choroby – okres między wniknięciem czynnika etiolo-gicznego do organizmu a wystąpieniem pierw-szych objawów chorobowych. I. uzależniona jest od rodzaju, ilości i zjadliwości patogenu, sił obronnych organizmu oraz wieku. Okres i. trwa przeciętnie kilkanaście dni, jednak czasami może się przeciągnąć do 9 mies. (u roślin) lub kilku lat (u zwierząt).

inkubator, aparat wylęgowy – urządzenie do wylęgu piskląt, wyposażone w instalację ogrzewającą, nawilżającą i wentylacyjną, apa-raturę do obracania jaj oraz urządzenia pomia-rowe i sygnalizacyjne. Ob. stosowane są w kraju 2 typy i.: 1) szafkowe, z wyodrębniony-mi komorawyodrębniony-mi – lęgową i klujnikową,

wyposa-żone w ramy, na których umieszcza się tace z

jajami; w ten sposób dzięki piętrowemu

I

ułożeniu jaj można prowadzić jednorazowo lęgi kilku tys. jaj; w komorze klujnikowej jaja przebywają tylko przez kilka ostatnich dni, tj. od drugiego prześwietlenia do wyklucia i nie podlegają obracaniu; 2) halowe, umożliwiają-ce jednorazowo lęgi nawet do 200 tys. jaj; w aparatach tych zarówno komora lęgowa, jak i klujnikowa są dużymi skrzyniami najczęściej bez podłogi, do których wprowadza się wózki z umieszczonymi na tacach jajami w sposób umożliwiający ich sprzęgnięcie z urządzeniem obracającym; aparaty halowe są też

wyposa-żone w urządzenia zapewniające utrzymanie

właściwej temp. i wilg. oraz w system alar-mowy; najnowsze typy tych aparatów mogą być także programowane i kontrolowane przez komputer; za stosowaniem i. halowych prze-mawiają gł. wskaźniki ekon. (mniejsze zatrud-nienie, mniejsze zużycie energii).

inochód, chód zwierząt (zwł. koni) z równo-czesnym podnoszeniem kończyn tej samej strony ciała, np. lewej przedniej i tylnej, a następnie prawej przedniej i prawej tylnej. W chodzie tym, podobnie jak w kłusie, słychać dwa takty. W naszym pogłowiu konie chodzą-ce i. zdarzają się bardzo rzadko.

inokulacja, 1. w mikrobiologii pierwszy etap zapoczątkowujący hodowlę drobnoustrojów, polegający na przeniesieniu próbki drobno-ustrojów lub materiału badanego mikrobiolo-gicznie do jałowego podłoża wzrostowego. I. dokonuje się za pomocą ezy lub pipety. 2. w fitopatologii nanoszenie materiału infekcyjne-go na rośliny w celu uruchomienia procesu chorobowego. 3. w agrotechnice szczepienie materiału siewnego roślin motylkowych nitra-giną.

inokulanty, preparaty mikrobiologiczne za-wierające liofilizowane bakterie kwasu mle-kowego, które ułatwiają zakiszanie pasz. I. zawierają często enzymy, co poprawia ich skuteczność. Dawki i. wahają się od 10 do 100 g/t zakiszanej masy.

inokulum, 1. w mikrobiologii próbka drobno-ustrojów w postaci stałej lub w zawiesinie zawierająca określoną lub nieokreśloną liczbę komórek, wprowadzana do podłoża wzrosto-wego przy zakładaniu hodowli. 2. w fitopato-logii organizm patogenu, jego część lub kolo-nia przenoszona na organizm gospodarza.

insektofungicydy, chem. środki owado- i grzybobójcze. I. są stosowane w rolnictwie i leśnictwie.

insektycydy, chem. środki owadobójcze. Ze względu na sposób działania dzielimy je na: 1) duszące, działające na owada po dostaniu się do systemu oddechowego i odcinające dostęp tlenu lub porażające narządy oddychania; 2)

żołądkowe, (wewnętrzne), działające przez

przewód pokarmowy owada; 3) kontaktowe (zewnętrzne), działające przez zetknięcie się z pow. ciała owada; 4) systemiczne (układowe), wprowadzane do organizmu roślin i zabezpie-czające je na pewien okres przed szkodnikami. Pod względem przynależności do grupy związków chem. i. dzielimy na: 1) i. bot., po-chodzenia roślinnego, w postaci ekstraktów z kwiatów, liści, łodyg lub korzeni; 2) i. chloro-organiczne, charakteryzujące się dużą

trwało-ścią i kumulujące się w glebie, w roślinach

oraz w organizmach ludzi i zwierząt; są to preparaty nieselektywne, niszczące zarówno owady roślinożerne, jak i faunę pożyteczną; 3) i. fosforoorganiczne, nie kumulujące się w glebie, w roślinach ani w organizmach zwie-rząt stałocieplnych; w stosunku do pożytecz-nych stawonogów są dość selektywne; po wniknięciu do rośliny są całkowicie bezpiecz-ne dla fauny pożyteczbezpiecz-nej; są silnie toksyczbezpiecz-ne dla ludzi i zwierząt stałocieplnych; 4) i. kar-baminianowe, zastępujące chlorowane węglo-wodory i związki fosforoorganiczne, na które uodporniły się owady; większość to związki selektywne, nietrwałe, nie kumulujące się w glebie, roślinach i zwierzętach; stosowane są w formie oprysku oraz do zaprawiania nasion; wadą ich jest wysoka toksyczność dla ludzi, zwierząt, a także roślin; 5) i. pyretroidowe, mające szerokie spektrum działania (ochrona roślin uprawnych, zwalczanie szkodników magazynowych, insektów w budynkach szpi-talnych, mieszkalnych, inwentarskich i in., a także w lasach) i stosowane w niskich daw-kach subst. aktywnej na 1 ha; działają odstra-szająco na niektóre owady, a niektóre szybko rozkładają się na świetle (zastosowanie w szklarniach); wadami i.p. są: brak

selektywno-ści, wysoka toksyczność dla ryb, pszczół

i owadów pożytecznych oraz szybkie poja- wianie się ras szkodników odpornych na te związki.

I

inseminacja → unasiennianie

insolacja, nasłonecznienie.

Inspekcja Ochrony Roślin (IOR), organ ad-ministracji państwowej powoływany do spra-wowania nadzoru nad ochroną roślin upraw-nych, podległy Ministrowi Rolnictwa i Gospo-darki Żywnościowej. Do najważniejszych zadań Inspekcji należą: 1) kontrola fitosanitar-na towarów importowanych oraz przezfitosanitar-naczo- przeznaczo-nych na eksport i reeksport; 2)kontrola roślin lub pow. pod ich uprawą oraz składowanych roślin i produktów roślinnych w celu stwier-dzenia występowania i rozprzestrzeniania się organizmów szkodliwych; 3) ocena stanu za-grożenia roślin przez organizmy szkodliwe; 4) pobieranie próbek oraz badanie roślin, produk-tów roślinnych i gleby na obecność organi-zmów szkodliwych; 5) ewidencja występowa-nia lub podejrzewystępowa-nia o występowanie organi-zmów szkodliwych podlegających zwalczaniu oraz ustalanie obszaru gruntów opanowanych przez te organizmy; 6) ustalanie sposobów zwalczania organizmów szkodliwych oraz zapobiegania ich rozprzestrzeniania się; 7) kontrola fitosanitarna roślin; 8) kontrola za-biegów oczyszczania, odkażania, przerobu i odkażania obiektów, przedmiotów, środków transportu i gleby; 9) wystawianie świadectw fitosanitarnych; 10) wydawanie koncesji na konfekcjonowanie i obrót środkami ochrony roślin; 11) nadzór nad obrotem i stosowaniem

środków ochrony roślin oraz przestrzeganiem

okresów karencji i prewencji; 12) nadzór nad stanem techn. sprzętu do wykonywania zabie-gów ochrony roślin; 13) prowadzenie szkoleń w zakresie obrotu i stosowania środków ochrony roślin.

inspekt, skrzynia bez dna z drewna lub be- tonu ogrzewana biol. (ciepłem rozkładającego się obornika) lub techn. (gorącą wodą, parą, prądem elektr.) przykrywana specjalnymi oknami, a w razie przymrozków także matami. W zależności od wytwarzanej temp. i. dzieli się na: 1) chłodne – poniżej 10 °C; 2) umiar-kowane – 10–15 °C, 3) gorące – powyżej 20 °C. I. służy w okresie wiosny i późnej je-sieni do uprawy roślin ozdobnych, warzyw oraz do produkcji rozsady roślin o długim okresie wegetacji.

Instytut Budownictwa, Mechanizacji i Elek-tryfikacji Rolnictwa (IBMER), naukowy instytut branżowy z siedzibą w Warszawie. Gł. kierunki działalności naukowo-badawczej: 1) doskonalenie zmechanizowanych energoosz-czędnych technologii produkcji roślinnej i zwierzęcej; 2) projektowanie i testowanie ze-społów oraz maszyn wraz z ich certyfikacją; 3) badania i ocena ekon. produkcji roln.; 4) pro-jektowanie i badania maszyn oraz budynków inwentarskich; 5) projektowanie i badanie urządzeń do zaopatrzenia wsi w wodę oraz oczyszczania i zagospodarowania ścieków; 6) projektowanie i badania w zakresie zaopatrze-nia gospodarstw w energię elektr. oraz pocho-dzącą ze źródeł odnawialnych; 7) automaty-zowanie maszyn do produkcji roślinnej, zwie-rzęcej oraz w magazynach i przechowalniach produktów roln.; 8) inżynieria materiałowa w regeneracji i naprawach maszyn spoż. i rolni-czych.

Instytut Ekonomiki Rolnej i Gospodarki

Żywnościowej (IERiGŻ), naukowy instytut

branżowy z siedzibą w Warszawie. Gł. kierun-ki działalności naukowo-badawczej: 1) analizy i prognozy rozwoju gospodarki żywnościowej; 2) ekonomika gospodarstw roln. i zakładów przemysłu spoż.; 3) przekształcenia

własno-ściowe i przemiany struktury agrarnej; 4)

roz-wój rynków artykułów rolno-spoż. oraz środ-ków produkcji i usług dla rolnictwa; 5) prze-miany społeczne ludności wiejskiej; 6) analizy sektora finansowego obsługującego gospodar-kę żywnościową; 7) regionalne aspekty go-spodarki żywnościowej; 8) analizy stanu i tendencje zmian wyżywienia społeczeństw; 9) skutki stowarzyszenia z Unią Europejską. Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin (IHAR), naukowy instytut branżowy z siedzi-bą w Radzikowie k. Warszawy. Gł. kierunki działalności naukowo-badawczej: 1) teore-tyczne podstawy hodowli odmian roślin roln. w zakresie genetyki, fizjologii, biochemii, radiobiologii, fitoimmunologii; 2) hodowla nowych odmian; 3) technologia produkcji buraka cukrowego i pastewnego, ziemniaka, rzepaku oraz roślin strączkowych; 4) doskona-lenie metod produkcji nasiennej, przechowal-nictwa nasion i sadzeniaków, oceny nasion i kwalifikacji polowej.

I

Instytut Melioracji i Użytków Zielonych (IMUZ), naukowy instytut branżowy z siedzi-bą w Falentach k. Raszyna. Gł. kierunki dzia-łalności naukowo-badawczej: 1) przyrodnicze podstawy kształtowania roln. przestrzeni dukcyjnej; 2) urządzenie roln. przestrzeni pro-dukcyjnej; 3) ekonomika i zarządzanie gospo-darką wodną w rolnictwie; 4) tworzenie, ochrona i użytkowanie zasobów wodnych w zlewniach roln.; 5) ocena jakości wód po-wierzchniowych i podziemnych oraz ich ochrona przed zanieczyszczeniami roln.; 6) projektowanie i eksploatacja systemów rolni-czo-eksploatacyjnych i urządzeń wodno- -melioracyjnych; 7) regulacja stosunków wod-nych w glebie; 8) zaopatrzenie wsi w wodę, kanalizacja, oczyszczanie ścieków oraz utyli-zacja odpadów płynnych i stałych z obszarów wiejskich; 9) funkcje produkcyjne i ochronne trwałych użytków zielonych; 10) systemy go-spodarowania na użytkach zielonych.

Instytut Ochrony Roślin (IOR), naukowy instytut branżowy z siedzibą w Poznaniu. W skład IOR wchodzą: 1) Bank Patogenów

Ro-ślin; 2) Biuro Rejestracji Środków Ochrony

Roślin; 3) Zakład Badania Pozostałości Środ-ków Ochrony Roślin; 4) Zakład Patofizjologii Roślin; 5) Zakład Biologicznych Metod i Kwarantanny; 6) Zakład Ekologii i Ochrony

Środowiska Rolniczego; 7) Zakład

Entomolo-gii; 8) Zakład Herbologii i Techniki Ochrony Roślin; 9) Zakład Metod Prognozowania i Rejestracji Agrofagów; 10) Zakład Mikologii; 11) Zakład Wirusologii i Bakteriologii; 12) Zakład Zoologii.

Instytut Ochrony Środowiska (IOŚ), nauko-wy instytut branżonauko-wy podlegający nadzorowi Ministra Środowiska. IOŚ oprócz ośrodka gł. w Warszawie ma dwa oddziały terenowe: w Gdańsku (z siedzibą w Gdyni) i we Wrocła-wiu. Gł. kierunki działalności naukowo-badawczej: 1) ochrona wód, ziemi i atmosfery przed zanieczyszczeniami; 2) ochrona Bałty-ku; 3) ochrona krajobrazu oraz żywych zaso-bów przyrody; 4) ochrona przed hałasem i wibracjami; 5) ochrona klimatu; 6) gospodarka wodnościekowa i oczyszczanie ścieków; 7) zagospodarowanie odpadów; 8) rekultywacja składowisk i terenów zdegradowanych; 9) monitoring środowiska; 10) przyr., społeczno-

-ekonomiczne i prawne podstawy ochrony

środowiska.

Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznaw-stwa (IUNG), naukowy instytut branżowy z siedzibą w Puławach. Gł. kierunki działalności naukowo-badawczej: 1) gleboznawstwo; 2) ochrona i rekultywacja gruntów; 3) uprawa roli; 4) zagadnienia płodozmianowe; 5)

nawo-żenie; 6) mikrobiologia; 7) agrometeorologia;

8) uprawa zbóż i roślin pastewnych; 9) hodow-la i uprawa chmielu; 10) biochemia i fizjologia roślin; 11) ekonomika i organizacja produkcji roślinnej; 12) hodowla tytoniu; 13) ekologia i zwalczanie chwastów; 14) erozja gleb; 15) urządzanie terenów urzeźbionych.

Instytut Zootechniki (IZ), naukowy instytut branżowy z siedzibą w Krakowie. Gł. kierunki działalności naukowo-badawczej: 1) genet. doskonalenie i technologia chowu zwierząt gospodarskich; 2) cytogenetyka, immunoge-netyka, fizjologia i biotechnologia rozrodu zwierząt; 3) fizjologia i technologia żywienia zwierząt gospodarskich; 4) doskonalenie wa-runków środowiska produkcyjnego; 5) skaże-nie środowiska przez fermy zwierzęce; 6) opracowywanie metod wartości hod. i rzeźnej zwierząt oraz surowców pochodzenia zwierzę-cego; 7) ekonomika i organizacja produkcji zwierzęcej.

integrowana ochrona roślin, wykorzystanie wszystkich dostępnych sposobów i metod zwalczania agrofagów, włączając w to zabiegi agrot., odmiany odporne, wrogów naturalnych oraz biol. i chem. zwalczanie celem skutecz-nego, bezpiecznego dla środowiska i opłacal-nego obniżenia liczebności agrofagu do po-ziomu, poniżej którego nie wyrządza on szkód gosp. Aby i.o.r. była skuteczna, konieczna jest znajomość: 1) biologii agrofagu; 2) biologii jego wrogów naturalnych i antagonistów; 3) biologii chronionej rośliny; 4) współzależ-ności pomiędzy powyższymi elementami a środowiskiem; 5) przewidywania pojawu agrofagu, jego nasilenia i wyrządzania przez niego szkód; 6) przewidywania skutków chem. zwalczania dla środowiska i zdrowia ludzi; 7) wpływu zabiegów agrot. i pogody na rozwój populacji agrofagu i jego wrogów natu-ralnych.