integrowana uprawa roślin, produkcja
ro-ślinna prowadzona z uwzględnieniem
wyma-gań ekol. i ekon. Zob. też rolnictwo integro-wane.
intensyfikacja rolnictwa, podnoszenie pro-dukcji rolnej poprzez zwiększanie nakładów i
środków materialnych na jednostkę pow. albo
poprzez wzrost nakładów pracy. I.r. prowadzi do wzrostu specjalizacji produkcji, zwł. do rozdzielenia produkcji roślinnej od zwierzęcej. Wiąże się to m.in. ze wzrostem zużycia nawo-zów miner. ze względu na ograniczone możli-wości nawożenia naturalnego. Z kolei w in-nych obszarach powstaje problem nadmiaru nawozów naturalnych, które nie mogą być włączone w proces naturalnej utylizacji. W tej sytuacji następuje wzrost zawartości azotanów w glebie i w wodzie, co wiąże się z nadmierną koncentracją bakterii E. coli w wodzie pitnej. Problem ten w mniejszym lub większym stop-niu istnieje we wszystkich krajach Europy Zachodniej. Transformacja zawartych w
spo-żywanych pokarmach lub w wodzie azotanów
w azotyny, zachodząca w organizmie człowie-ka, jest niebezpieczna dla zdrowia. Może to prowadzić do methemoglobinemii, a nawet wywoływać raka przewodu pokarmowego. Stosowanie pestycydów wiąże się z zagroże-niem zdrowia ludzi. I. uprawy roślin stwarza doskonałe warunki do rozwoju agrofagów. Ich populacja jest zwykle regulowana za pomocą pestycydów, co z kolei prowadzi do pojawia-nia się gatunków odpornych na dany preparat. Część z tych subst. jest pobierana przez rośliny i zwierzęta, gdzie następuje ich koncentracja i włączenie do łańcucha pokarmowego. Zob. też ekstensyfikacja rolnictwa.
intensywność – 1. natężenie działalności pro-dukcyjnej mierzone ilością pracy żywej i uprzedmiotowionej, zużywanej na jednostkę pow. 2. wielkość używana przy chorobach pasożytniczych wyrażana w procentach, a oznaczająca jaki procent osobników badanego stada dotknięty jest chorobą inwazyjną. intercepcja, zatrzymanie wody opadowej przez łan roślin uprawnych lub korony drzew i runo leśne. Określa się ją różnicą między
ilo-ścią opadu na otwartej przestrzeni i w łanie
(drzewostanie), zmniejszoną o część opadu, która spłynęła do gleby. I. zależy m.in. od
składu gatunkowego, zagęszczenia roślin, kie-runku i siły wiatru oraz ilości i natężenia opa-du.
interseks → interseksualizm
interseksualizm, występowanie u osobnika (interseksa) pośrednich cech obu płci. I. po-wstaje na tle zaburzeń hormonalnych (np. po trzebieniu) lub genet.
intoksykacja gleby, skażenie gleby spowo-dowane nadmiernym zakwaszeniem, akumu- lacją subst. fitotoksycznych, naruszeniem równowagi jonowej itp. Zob. też degradacja gleby.
introdukcja, wprowadzanie na dany teren nowych gat. roślin lub zwierząt, których tam dotychczas nie było. I. organizmów pożytecz-nych wykorzystuje się w ochronie roślin. I. taka obejmuje dwa typy zabiegów: wprowa-dzanie obcych gat. na tereny, na których do-tychczas nie występowały oraz wprowadzanie uzyskiwanych zazwyczaj z hodowli miejsco-wych gat. (kolonizacja). I. obcych gat. prowa-dzi się w celu ograniczenia liczebności gatun-ku szkodliwego zawleczonego na dany teren. Ważne jest, aby wraz z gat. pożytecznym nie wprowadzić jego wrogów naturalnych. Powo-dzenie i. obcych gat. pożytecznych zależy od wielu czynników biotycznych i abiotycznych. Sukces i. będzie trwały tylko wtedy, gdy wprowadzony organizm zaaklimatyzuje się w danym środowisku, przeżyje zimę, rozmnoży się i rozprzestrzeni. Importowane gat.
namna-ża się w warunkach lab., a następnie
rozpro-wadza w terenie w najwłaściwszym momen-cie, tak aby umożliwić ich rozwój. Przykładem i. może być biedronka Rodolia cardinalis sprowadzona z Australii do USA w celu zwal-czenia czerwca białego (Icerya purchasi) – szkodnika drzew cytrusowych oraz osiec ko-rówkowy (Aphelinus mali) sprowadzony z Ameryki Płn. do Europy w celu zwalczenia mszycy – bawełnicy korówki (Eriosoma
lani-gerum). Do Polski sprowadzono dotychczas 18
gat. pożytecznych stawonogów.
inwentarz żywy, wszystkie zwierzęta znajdu-jące się w gospodarstwie rolnym. Ze względu na sposób użytkowania i.ż. dzieli się na: 1) roboczy (pociągowy), służący do wyko- nywania prac polowych i transportowych;
I
2) produkcyjny, utrzymywany ze względu na produkcję mleka, jaj, wełny, mięsa itp. oraz w celu odchowania młodych sztuk potrzebnych do reprodukcji zwierząt gospo-darskich; 3) hodowlany, z przeznaczeniem do produkcji odpowiedniej jakości i ilości repro-duktorów i materiału żeńskiego na potrzeby hodowli.
inżynieria biochemiczna → bioinżynieria
inżynieria bioprocesorowa → bioinżynieria
inżynieria ekologiczna, ekoinżynieria – nauka o techn. i technol. podstawach, metodach, spo-sobach i systemach zabezpieczania i odnowy
środowiska naturalnego. Do zadań i.e. należą:
1) odnowa i użytkowanie zasobów gleby, wo-dy i ekosystemów lądowych; 2) ochrona at-mosfery; 3) higiena terenów mieszkaniowych i produkujących żywność; 4) ochrona akustycz-na; 5) ekotoksykologia; 6) minimalizacja wy-twarzania odpadów i ich zużytkowanie; 7) ochrona krajobrazu; 8) ochrona gatunkowa zwierząt i roślin; 9) ocena ekol. skutków dzia-łalności gosp.; 10) edukacja ekol.; 11) polityka ekol.
inżynieria genetyczna, celowe konstruowanie molekularnych systemów genet. (zrekombi-nowanych cząsteczek DNA) in vitro, a następ-nie wprowadzanastęp-nie ich do żywego organizmu w celu wyprodukowania genetycznie zmodyfi-kowanych organizmów (GMO) mających zu-pełnie nowe cechy. I.g. służy do nadawania komórkom lub mikroorganizmom pożądanych właściwości, np. zwiększenia efektywności przyswajania azotu przez bakterie brodawko-we, zwiększenia odporności roślin na owady. Drobnoustroje spreparowane metodami i.g. mogą pomóc w oczyszczaniu gleby i wód
ska-żonych pestycydami. Ze względu na trudne do
przewidzenia następstwa i.g. stwarza wiele zagrożeń, polegających na wprowadzaniu do
środowiska genetycznie zmienionych
organi-zmów oraz zanikaniu genet. różnorodności, co nasila zagrożenie agrofagami i wymusza sto-sowanie agrochemikaliów. Zob. też biotechno-logia.
IOR 1. → Instytut Ochrony Roślin. 2. →
In-spekcja Ochrony Roślin
IOŚ → Instytut Ochrony Środowiska
IUNG → Instytut Uprawy, Nawożenia i
Gle-boznawstwa
IZ → Instytut Zootechniki
izolacja, w fitopatologii wyodrębnienie pato-genu z organizmu żywiciela i wyhodowanie go na pożywce.
izolacja przestrzenna, minimalna odległość między plantacją nasienną a plantacjami lub skupiskami roślin, które mogłyby wpływać ujemnie na wartość produkowanego materiału siewnego przez niepożądane przekrzyżowanie roślin, przeniesienie chorób albo mech. zanie-czyszczenie materiału siewnego. Rozmiesz-czenie upraw wywiera duży wpływ na szerze-nie się chorób wirusowych. Np. plantacje na-sienne buraków należy lokalizować co naj-mniej 500 m od pozostałych plantacji tej rośli-ny. Mszyce, gł. wektory wirusów, przenoszą się z wysadków buraków na inne plantacje najczęściej z wiatrem. Ze względu na to, że w czasie wegetacji przeważają u nas wiatry za-chodnie, wysadki buraków należy sadzić na polach po wschodniej stronie gospodarstwa. I.p. jest również konieczna między uprawami ziemniaków i pomidorów ze względu na zara-zę ziemniaka, która wcześniej pojawia się na ziemniakach, skąd przenosi się na pomidory. W przypadku szkodników sąsiedztwo upraw ma nieco mniejsze znaczenie, ponieważ prze-noszą się one czynnie. Niemniej nie zaleca się wysiewać grochu czy innych rośli motylko-watych w pobliżu plantacji lucerny lub koni-czyny ze względu na oprzędziki i opuchlaki. Sady w pobliżu zadrzewień silniej atakowane są przez szkodniki zjadające liście, np. przez kuprówkę rudnicę, prządkę pierścienicę, pię-dzika przedzimka czy chrabąszcze.
izolat, kultura patogenicznych bakterii lub grzybów, wyodrębnionych z organizmu żywi-ciela.
izolator, osłona kwiatu z pergaminu, celofanu itp. przed niekontrolowanym zapyleniem.
J
jagnię, potomek tryka i owcy.
jajeczkowanie wielokrotne, owulacja wielo-krotna, poliowulacja – fizjol. czynność
jajeczkowanie wielokrotne
jajników polegająca na okresowym wydalaniu licznych, dojrzałych komórek jajowych. J.w. występuje przede wszystkim u samic mnogo-rodnych, jak lochy, suki, kotki, królicy i in.; często u samic owiec i kóz, u których wystę-pują ciąże bliźniacze i trojacze; sporadycznie u krów i klaczy.
jałowica → jałówka
jałowienie, w zootechnice, przejściowe
obni-żanie płodności.
jałowienie gleby, proces obniżający zasob-ność gleb, będący wynikiem naturalnych pro-cesów glebotwórczych, np. bielicowania, lub efektem nadmiernej eksploatacji gleby, bez nawożenia uzupełniającego.
jałowizna, młode bydło nie mające jeszcze potomstwa.
jałownik, budynek do grupowego wychowu jałowizny. Jałowizna utrzymywana jest w gru-pach nawet po kilkadziesiąt sztuk. Liczebność grupy ustalana jest na podstawie wieku i masy ciała. W j. stosuje się jeden z następujących sposobów utrzymania: 1) na stanowiskach uwięziowych; jest to forma zanikająca w go-spodarstwach wielkostadnych, w mniejszych gospodarstwach może być celowa; 2) w koj-cach grupowych ściółkowych lub bezściółko-wych, stosowany w wychowie jałówek młod-szych; 3) w kojcach grupowych ze stanowi-skami boksowymi, przeznaczony dla jałówek po zacieleniu. W nowszych rozwiązaniach dąży się do stosowania w j. legowisk bokso-wych ściółkobokso-wych.
jałowość, niezdolność dojrzałego płciowo osobnika do wytwarzania funkcjonalnych ga-met męskich (j. męska) lub żeńskich (j. żeń-ska).
jałówka, jałowica – młoda krowa (nawet w ciąży) nie mająca jeszcze potomstwa. Zasadą racjonalnego wychowu j. powyżej 6 mies.
życia jest trzymanie ich w pomieszczeniach
luzem aż do 2–3 mies. przed wycieleniem, zapewnienie im dostatecznej ilości miejsca oraz swobodnego korzystania z przestronnych okólników. Wiek, w jakim następuje pierwsze ocielenie, uzależniony jest od czasu skutecz-nego pokrycia. J. należy kryć dopiero po osią-gnięciu dojrzałości hod., a ta z kolei uzależ-niona jest od intensywności żywienia.
jamistość korzeni, dziuplastość korzeni – występowanie pustych przestrzeni w korze-niach, np. buraków, cykorii, będących wyni-kiem zaburzeń fizjol.
jarka, jarlica – odsadzone jagnię płci żeńskiej do chwili włączenia jej do stada matek. jarlica → jarka
jarowizacja, jaryzacja, wernalizacja – procesy biochem. zachodzące pod wpływem niskich temp. u roślin ozimych i wieloletnich, wpły-wające na ich zakwitanie. Rośliny te bez okre-su chłodu mogą rozwijać się tylko wegetatyw-nie, w ogóle nie tworząc kwiatów. Zjawisko to ma praktyczne zastosowanie w ogrodnictwie, gdzie np. aby wytworzyły się pędy cebuli, rośliny te muszą przejść przez okres j. w temp. 5–10 °C. Dlatego też cebulę wysadkową
nale-ży przetrzymywać w temp. optymalnych dla j.
(5–8 °C), natomiast temp. tych trzeba unikać przechowując cebulę dymkę. J. wykorzystuje się w produkcji nasion niektórych gatunków warzyw. Kraje, w których temp. zimy jest nieco wyższa niż 0 °C, przeszły na produkcję nasion buraka cukrowego i ćwikłowego, stosu-jąc tanią jednoroczną uprawę. Również w wa-runkach Polski, w rejonie nadmorskim o ła-godnych zimach, można tą metodą produko-wać nasiona odmian wczesnej kapusty głowia-stej. Nasiona sieje się z końcem czerwca – początkiem lipca, rośliny zimują w polu, wio-sną zaś wykształcają od razu pędy kwiatosta-nowe i wydają wys. plon dorodnych nasion. Zob. też dejarowizacja.
jasło → paśnik
jednokiełkowość, w ocenie materiału siewne-go procentowy udział nasion buraków wydają-cych jeden normalny kiełek, w stosunku do wszystkich normalnie kiełkujących nasion badanej próbki.
jednostka pokarmowa, miernik wartości pokarmowej pasz równający się 1 kg średniej jakości jęczmienia (j. skandynawska) lub 1 kg owsa (j. owsiana). J.p. wykorzystywane są przy układaniu dawek pokarmowych. jednostka siewna, partia materiału siewnego, np. buraków cukrowych równa 100 tys. sztuk nasion.
J
jednostka zbożowa, umowny miernik pozwa-lający sprowadzić do wspólnego mianownika wartość produktów roślinnych (w oparciu o zawartość skrobi i białka) i zwierzęcych (w oparciu o zawartość skrobi i białka w paszy potrzebnej do wyprodukowania mięsa, mleka itp.). 1 j. z. odpowiada wartości 100 kg ziarna. Produkty roln. przelicza się na j. z. mnożąc ich masę przez odpowiednie współczynniki. J.z. pozwalają na dokonywanie porównań różnych płodozmianów lub produkcyjności różnych gospodarstw. Produkcję wyrażoną w j.z. moż-na odnieść w stosunku do jednego pracujące-go; uzyska się wtedy wskaźnik wydajności pracy. Dobra wydajność pracownika powinna wyrażać się ilością ok. 300–400 j.z. rocznie.
K
kaczan, oś kolby kukurydzy (bez ziarna). K. pozostałe po omłocie po ześrutowaniu są do-brą paszą objętościową dla bydła, zastępującą w dawkach gorszej jakości siano (zawierają bardzo mało białka).
kacznik, budynek do chowu kaczek. Pomiesz-czenia dla kaczek powinny być suche, dobrze wentylowane i oświetlone światłem natural-nym. Wychów i tucz kaczek prowadzony jest na podłodze z warstwą ściółki 12–20 cm,
uło-żonej ze słomy, torfu, wiórów lub trocin
drzewnych. Wnętrze hali produkcyjnej podzie-lone jest na przedziały. Za przegrody przeczne służą podstawy pod poidła, a za po-dłużne – korytka na mieszanki wilgotne. Dzię-ki temu wzdłuż budynku tworzy się środk. korytarz komunikacyjny. W wychowalniach z wybiegiem jednostronnym przedział może zajmować całą szer. budynku. W okresie zi-mowym prowadzi się wychów bezwybiegowy. Fermowy chów kaczek typu przemysłowego może odbywać się tylko systemem bezwybie-gowym, w specjalnych k. ze sztucznie regulo-wanym mikroklimatem.
kaliber, wielkość zwierzęcia. Zwierzęta kali-browe są duże i masywne.
kalibraż, klasa wielkości materiału siewnego, np. buraków cukrowych, wynikająca z jego rozdziału na frakcje o określonej średnicy.
kalibrowanie, 1. rozdział, np. nasion, na frak-cje o określonej średnicy. 2. ustalenie wydat-kowania cieczy użytkowej przez aparat ochro-ny roślin na jednostkę pow.
kamienie, w gleboznawstwie, frakcja granulo-metryczna o średnicy cząstek powyżej 20 mm. kampania cukrownicza, okres skupu i prze-robu buraków cukrowych w cukrowniach. kantar, rodzaj uzdy bez wędzidła, z kółkiem u dołu do zakładania łańcucha służącego do trzymania konia na uwięzi.
kapilary, wąskie kanaliki między cząstkami gleby, w których utrzymywana jest pod wpły-wem napięcia powierzchniowego woda kapi-larna.
kapłon, kogut pozbawiony operacyjnie lub hormonalnie jąder.
karbiki, regularne wygięcia na całej dł. włosa wełny. Zob. też karbikowatość.
karbikomierz, przyrząd do mierzenia grub. wełny i określania jej sortymentu.
karbikowatość, regularne łuki występujące na całej dł. włosa wełny. Im wełna jest cieńsza, tym zwykle jest drobniej karbikowana. Naj-drobniejsza k. występuje w wełnie cienkiej (np. merynosowej), podczas gdy grube włókna rdzeniowe są często zupełnie proste lub lekko faliste. Miarą jakości karbika jest stosunek jego wys. do podstawy. Rodzaje karbików mogą być następujące: 1) normalne (pożąda-ne) – to takie, w których wys. karbika równa się połowie podstawy; 2) płaskie – gdy ich podstawa jest większa od wys.; 3) wysokie, czyli marka – ma miejsce wtedy, gdy wys. karbika jest większa od jego podstawy; 4) nitka – są to karbiki bardzo wysokie o krótkiej podstawie, przechodzące w pętle. Występowa-nie markowania lub nitki w wełWystępowa-nie znaczWystępowa-nie obniża jej jakość. K. obserwuje się bezpośred-nio na zwierzęciu, gdy wełna nie była poddana działaniu żadnych czynników, np. chem. karbonizacja → obłożenie wełny
karbowanie, znakowanie zwierząt przez wy-cinanie na uszach umownych znaków (kar-bów), odpowiadających określonym liczbom. Wykonuje się je u tych zwierząt, których nie można tatuować (tatuowanie), a więc przede
K
karbowaniewszystkim u kolorowych. Wadą tego sposobu znakowania jest to, że w obu uszach można zmieścić tylko jeden numer, poza tym są one postrzępione i gdy przypadkowo zwierzę je rozerwie, to niewiadomy jest jego numer. karbownik, szczypce służące do karbowania. karencja, 1. okres, który powinien upłynąć między ostatnim dopuszczalnym terminem stosowania środka ochrony roślin a zbiorem rośliny uprawnej. Okres ten wyrażony jest w dniach i zawsze jest podawany na etykiecie preparatu. W czasie okresu k. następuje roz-kład preparatu do dopuszczalnego minimum. Przestrzeganie k. dla różnych pestycydów zapobiega zatruciom ludzi i zwierząt płodami rolnymi. 2. okres czasu, jaki musi upłynąć od momentu zaprzestania podawania zwierzęciu leku do uzyskania produktu (mleka, jaj lub mięsa z uboju) spełniającego kryteria środka konsumpcyjnego lub paszowego.
karmidło, urządzenie do karmienia mniejsze-go inwentarza, np. drobiu. K. mogą mieć różną konstrukcję, np. podłużne na pasze wilgotne, podwieszane cylindryczne na pasze suche miałkie lub granulowane oraz samoczynne do rozprowadzania paszy w systemie rurowym lub pełzakowym.
karpa, podziemna część niektórych roślin wieloletnich, np. chmielu, maliny, szparagów, z której co roku odbijają nowe pędy.
kastracja, 1. w hodowli roślin, usuwanie prę-cików lub całych kwiatów albo kwiatostanów męskich u roślin jednopiennych (samopłod-nych), które poddawane są krzyżowaniu wewnątrzgatunkowemu. 2. → trzebienie.
kastrowanie, 1. czyszczenie podziemnej
czę-ści (karpy) chmielu, polegające na wycinaniu
wiosną zbytecznych pędów na karpie (tj. ze-szłorocznym pędzie), zanim ukażą się one nad ziemią. Czynność ta, jeśli się ją starannie wy-kona, jest jednorazowa. 2. → trzebienie.
kasztany, rogowe narośla na wewn. stronie przedramion i stawów skokowych. K. nie są wadą, bez względu na swą wielkość.
katabolizm, proces rozkładu subst. złożonych do składników prostych. Zob. też anabolizm. kawerna, zagłębienie (jama) w główce bu- raka.
kąt samozsypu nasion, kąt u podstawy swo-bodnie uformowanego stożka masy nasion. kąt tarcia nasion, najmniejszy kąt nachylenia płaszczyzny, przy którym nasiona zaczynają się staczać lub zsuwać.
kciukowanie, nieprawidłowy sposób doju ręcznego wykonywany palcem środk. i kciu-kiem, który przesuwa się wzdłuż strzyka doci-skając pozostałe palce. Przy tym sposobie doju należy bardzo uważać na prawidłowy ruch palców, bowiem w przeciwnym wypadku można spowodować uszkodzenia strzyków, polegające na powstaniu zwężeń kanałów strzykowych, co jest przyczyną tego, że z cza-sem krowy doją się twardo. Zob. też osmyki-wanie, piąstkowanie.
kęs, skrawek roli odcięty i odrzucony nożem glebogryzarki lub motyki obrotowej.
kiełkowanie, 1. proces przejścia nasion w siewki. K. rozpoczyna się fazą imbibicji, czyli chłonięcia wody, następnie procesami katabo-licznymi (hydroliza materiałów zapasowych), a dopiero w trzecim etapie zaczynają
przewa-żać procesy anaboliczne, dzięki którym
rozpo-czyna się właściwe k. Wyróżnia się k. epi- geiczne, czyli nadziemne oraz hypogeiczne, czyli podziemne. Na k. nasion wpływa wiele czynników zewn., m.in. wilg., temp., a u nie-których roślin, np. tytoniu, także światło. 2. pozostawianie ziarna paszowego w kiełkowni-ku do skiełkowania. Zabieg ten zmienia skład chem. ziarna i zwiększa w nim ilość witamin. kiełkownik, 1. przyrząd do oznaczania zdol-ności kiełkowania materiału siewnego. 2. regał drewniany z półkami, na które rozsypuje się moczone ziarno do kiełkowania, w celu uzy-skania paszy witaminowej dla drobiu i zwie-rząt futerkowych.
kiełzno, metalowa część uzdy w postaci jed-no- lub dwudzielnego pręta, wkładanego ko-niowi do pyska. Za pomocą k. można koniem kierować lub go wstrzymywać.
kiszenie pasz, konserwowanie niektórych roślin w warunkach beztlenowych poprzez ubicie zakiszanej masy, przy udziale bakterii kwasu mlekowego. K.p. soczystych i wodni-stych ma duże znaczenie, gdyż umożliwia przechowanie ich w stanie naturalnym na okres zimowy lub letni, z małymi tylko
stra-K
tami skł. pok. i przy stosunkowo niedużych nakładach kosztów. Ponadto ten sposób kon-serwowania pasz prawie nie zależy od warun-ków atmosf. W praktyce stosowane są dwa sposoby k.p.: 1) naturalny (biol.), polegający na zakonserwowaniu ułożonej w silosie paszy węglowodanowej kwasami org. (mlekowy, octowy), wytwarzanymi przez drobnoustroje; 2) chem., stosowany dla pasz wysokobiałko-wych lub o dużej zawartości cukru, z dodat-kiem preparatów chem. (konserwantów); kon-serwanty ułatwiają kiszenie nie tylko zielonek, lecz także wilgotnych i wodnistych pasz wy-sokobiałkowych pochodzenia zwierzęcego (świeże ryby, krew, drożdże, mleko itp.) oraz wilgotnego zboża, ziemniaków i buraków cu-krowych. Ze względu na temp. osiąganą w czasie fermentacji wyróżnia się trzy rodzaje k.p.: 1) chłodne, polegające na takim ułożeniu zakiszanej masy w zbiorniku, aby temp. utrzymywała się na poziomie 27 °C (szybkie napełnienie zbiornika i bardzo silne ubicie zielonki); 2) ciepłe, w czasie którego dopusz-cza podniesienie się temp. zakiszanej w zbior-niku masy od 30 do 50 °C (zielonka układana luźno, a po samozagrzaniu się do temp. ok. 50 °C ubicie zielonki); 3) gorące, gdzie do-puszcza podniesienie się temp. do 60–70 °C (zielonka układana luźno, a po samozagrzaniu się do temp. 60–70 °C ubicie zielonki). Naj-bardziej przydatna w praktyce jest metoda fermentacji chłodnej. Na jakość kiszonki wpływają następujące czynniki: 1) czystość zakiszanej paszy; 2) zawartość wody; 3) za-wartość cukru i białka; 4) dostęp powietrza; 5) temp.; 6) technika k.; 7) zbiorniki do k.; 8) wybieranie kiszonki.
kiszonka, pasza soczysta, np. z zielonek, pa-rowanych ziemniaków lub wysłodków zakon-serwowana naturalnie (biol.) w wyniku fer-mentacji lub chem. przez dodanie specjalnego preparatu (konserwantu). Zakiszana masa wymaga silnego ugniecenia celem wyparcia powietrza. Przy zakiszaniu roślin niskobiał-kowych można stosować dodatki subst. azo-towych (np. mocznik); rośliny wysokobiałko-we można mieszać z zasobnymi w węglowo-dany. Z podsuszonej zielonki uzyskuje się k. o dużej zawartości suchej masy (40–50%), tzw.