zakażanie nasion roślin motyl- motyl-kowych symbiotycznymi bakteriami

brodaw-kowymi, wiążącymi azot z powietrza, mające na celu zwiększenie plonów roślin. Zabieg ten przeprowadza się w wypadku siewu roślin motylkowych na polu, na którym uprawia się je po raz pierwszy po dłuższej przerwie. Zob. też nitragina, azotobakteryna. 2. uszlachetnia-nie drzew i krzewów owocowych oraz roślin ozdobnych polegające na połączeniu zraza lub tarczki okulizacyjnej odmiany szlachetnej z podkładką i doprowadzeniu do ich zrośnięcia się. Powodzenie sz. zależy od zgodności

kom-S

ponentów, dokładnego ich połączenia, zbliżo-nej siły wzrostu, wyboru właściwej pory sz. i pielęgnacji po szczepieniu. Najczęściej stoso-wane sposoby sz. dzieli się na trzy grupy: 1) sz. przez zbliżenie; 2) sz. za pomocą pędu oddzielonego; 3) sz. za pomocą oczka. szczepienie mostowe, wszczepianie zrazów nad dużymi ranami w sposób podobny do

ko-żuchówki, jednym końcem pod raną, a drugim

nad nią. Sz.m. może być stosowane przy wy-pełnianiu luk w gałązkach owoconośnych na konarze oraz przy ratowaniu drzew, zwł. owo-cowych.

szczepienie przez stosowanie, sposób sz. za pomocą pędu oddzielonego, stosowany wów-czas, gdy podkładka i zraz mają bardzo

zbli-żoną średnicę. Taki sposób sz. stosuje się przy

sz. krzewów ozdobnych i owocowych, dla otrzymania pnia ziarnkowych drzew owoco-wych, przede wszystkim przy sz. winorośli na podkładkach odpornych na filokserę.

szczepienie przez zbliżenie, sposób sz., gdzie zraz zbliża się do podkładki i przywiązuje do niej po wykonaniu sz., ale nie oddziela od rośliny matecznej; zraz oddziela się dopiero po zrośnięciu się komponentów.

szczepienie w klin, sposób sz. za pomocą pędu oddzielonego, używany przy sz. pod koroną drzew owocowych. Zraz o końcu przy-ciętym w trójkątny klin wciska się w miejsce po usuniętym z boku podkładki klinie o takim samym kształcie i rozmiarach.

szczepienie w szparę, sposób sz. za pomocą pędu oddzielonego, stosowany przy sz. pod koroną podkładki znacznie grubszej od zraza, najczęściej w produkcji drzew piennych. szczepienie za korę, kożuchówka – sposób sz. za pomocą pędu oddzielonego, polegający na wsuwaniu zrazów za korę na końcach skróco-nych konarów. Taki sposób sz. stosuje się gł. przy przeszczepianiu nieproduktywnych drzew owocowych lub przy zastępowaniu miernej odm.

szczepienie za pomocą oczka, okulizacja, oczkowanie – sposób sz. polegający na zakła-daniu na podkładce – zamiast kawałka pędu – pąka liściowego (oczka) zdjętego z pędu-zraza razem z fragmentem epidermy i kory. Frag-ment ten może mieć kształt tarczki lub

pier-ścienia. Oczko razem z fragmentem kory

wsuwa się między korę a drewno podkładki. szczepienie za pomocą pędu oddzielonego, sposób sz., polegający na użyciu podkładki i zraza uprzednio ściętego z rośliny matecznej. Stosuje się sz. w szparę, w klin, za korę oraz przez stosowanie.

szczepionki nawozowe → nawozy bakteryjne

szczerbatość kłosów, przestrzelenie kłosów – brak części ziaren w kłosie. Sz.k. powstaje wskutek niezapłodnienia kwiatkówalbo uszko-dzeń przez szkodniki, lub grad.

szkielet, 1. w gleboznawstwie, cząstki gleby o

średnicy powyżej 1 mm. 2. w sadownictwie,

gł. konstrukcja drzewa lub krzewu.

szkodniki, zwierzęta powodujące uszkodzenia roślin lub produktów pochodzenia roślinnego, rzadziej pochodzenia zwierzęcego, występują-ce niekiedy masowo i wtedy wyrządzająwystępują-ce znaczne szkody. Sz. roślin pochodzą z 7 na-stępujących gromad: nicieni (np. mątwiki, węgorki), pajęczaków (np. roztocze, przę-dziorki), wijów (np. krocionogi), owadów (np. mszyce, stonka), ślimaków (np. pomrowiki), ptaków (np. gawrony, wróble) i ssaków (np. myszy, norniki, zające). Najwięcej gatunków i najważniejsze znaczenie gosp. mają bez-sprzecznie sz. z gromady owadów. Ich szko-dliwość wśród sz. roślin dorównuje szkodli-wości grzybów wśród patogenów roślin. Duże pow. pod uprawą jednej rośliny sprzyjają ma-sowemu rozmnożeniu się sz., dla których jest ona jedynym pożywieniem (monofagi). Nie-które gatunki zwierząt występują na kilku spo-krewnionych ze sobą roślinach (oligofagi); wiele jest wielożernych (polifagi). Inne sz. niszczą zbiory w stertach, stodołach, spi-chrzach, zakładach przetwórczych i magazy-nach. Niektóre sz. są zawlekane przez czło-wieka (mątwik ziemniaczany, strąkowiec faso-lowy), inne same zdobywają nowe tereny (stonka ziemniaczana, oprzędnica jesienna). Racjonalna ochrona roślin uprawnych oraz plonów przed sz. powinna polegać na

czynno-ściach zapobiegawczych (profilaktyka). Przez ścisłe przestrzeganie zalecanych sposobów

zwalczania oraz stosowanie właściwych zoo-cydów można również zabezpieczyć plony roślin przed zniszczeniem.

szkodniki

szkodniki magazynowe, owady (np. mącznik młynarek, wołek zbożowy, mklik mączny, trojszyk ulec) i roztocza (np. rozkruszek mączny, roztoczek owłosiony) przystosowane do zasiedlania pomieszczeń zamkniętych, wy-pełnionych ziarnem, nasionami i produktami ich przerobu. Sz.m. wykształciły wspólne ce-chy ułatwiające im przystosowanie się do ży-cia w pomieszczeniach zamkniętych. Sz.m. powodują zmianę zapachu (zapach stęchlizny lub pleśni) i smaku porażonego produktu. Pro-dukty zaatakowane przez szkodniki tracą wartość odżywczą i siewną.

szkółkarstwo, dział sadownictwa zajmujący się produkcją drzewek, krzewów i sadzonek roślin jagodowych, przeznaczonych do zakła-dania sadów i plantacji jagodowych.

szleja, najprostszy rodzaj uprzęży szorowej składającej się z napierśnika z nakarcznikiem i postronków pociągowych. Sz. spotykana jest rzadko.

szlify glebowe → mikromorfologia gleby

szłap, nieprawidłowy chód konia, polegający na tym, że przednia para nóg galopuje, a tylna kłusuje lub odwrotnie. Ten rodzaj chodu spo-tyka się u koni nie ujeżdżonych, leniwych, przemęczonych, słabych lub mających słabe kończyny.

szor, rodzaj uprzęży szorowej składającej się z napierśnika, nagrzbietnika, podbrzusznika oraz natylnika i podogonia. Sz. używany jest w zaprzęgach reprezentacyjnych.

szpat, włogacizna – narośl kostna powstała wskutek zapalenia okostnej na wewn. pow. dolnej części stawu skokowego konia, powo-dująca kulawiznę zmniejszającą się w miarę poruszania się zwierzęcia.

sztuczna kwoka, urządzenie wyposażone w elektr. grzejniki oporowe lub promienniki podczerwieni do ogrzewania piskląt.

sztuczna pochwa, przyrząd montowany w fantomie, do pobierania nasienia od samca. Nasienie pobrane do sz.p., po przebadaniu i rozcieńczeniu, można przechowywać w stanie płynnym lub zamrożonym w tzw. bankach nasienia. Dzięki temu jeden ejakulat uzyskany od cennego reproduktora może być wykorzy-stywany do unasienniania większej liczby

samic (np. 100 krów) podczas sztucznego una-sienniania.

sztuczne unasiennianie, wprowadzanie do dróg rodnych samicy będącej w rui wcześniej pobranego od samca i rozcieńczonego nasie-nia. Spermę pobiera się od samca przy użyciu sztucznej pochwy lub rzadziej na drodze elek-troejakulacji, u ptactwa zaś przez masaż pod-brzusza i bocznych okolic kloaki. Przy pobie-raniu nasienia za pomocą pochwy samiec ska-cze na grzejącą się samicę bądź na manekin (fantom), bądź na drugiego samca (prowoka-tor). Sz.u. pozwala zmniejszyć liczbę utrzy-mywanych w skali kraju reproduktorów do minimum, ekonomiczniej i szerzej wykorzy-stywać najcenniejsze rozpłodniki, skutecznie zapobiegać chorobom krycia i zwalczać je. Najbardziej rozpowszechnione w skali świa-towej jest sz.u. bydła, następnie owiec i kóz, znacznie mniej trzody chlewnej i na bardzo małą skalę koni (wyjątkowo psy). Na dużą skalę stosuje się je w zarodowych fermach indyków.

sztuka duża, zwierzę lub grupa zwierząt o masie ciała 500 kg. Podstawą do określenia sz.d. jest przeciętna masa jednej dorosłej kro-wy. Dla innych grup i gatunków zwierząt opracowano współczynniki przeliczeniowe, np. dla jałówek cielnych współczynnik ten wynosi 0,9 a dla lochy z prosiętami 0,36. sztuka obornikowa, zwierzę lub grupa zwie-rząt produkujących rocznie 10 t przefermen-towanego obornika (po odliczeniu 25% strat) lub 20 t gnojowicy. Odpowiada to 1 krowie o masie 500 kg, utrzymywanej przez cały rok w oborze i otrzymującej 1,5 t słomy na ściółkę. Sz.o. pozwala na obliczenie ilości obornika od sztuki fiz. różnych gatunków zwierząt, stosując odpowiednie współczynniki przeli-czeniowe.

sztuka żywieniowa, zwierzę lub grupa zwie-rząt o rocznym zapotrzebowaniu 3500 jedno-stek owsianych i 300 kg białka ogólnego strawnego. Przeliczeniowe sz.ż. stosuje się przy obliczaniu zapotrzebowania pasz. sztych, głęb. przekopywania gleby szpadlem, zwykle ok. 25 cm.

szukarek, tryk próbnik do wykrywania rui u grzejących się maciorek. Są to tryki o mniej-

S

szej wartości użytkowej, lecz o dużej aktyw-ności płciowej. Trykom tym zakłada się pod brzuchem fartuch, wskutek czego nie mogą one pokrywać się grzejących się maciorek. Mogą je natomiast szybko wyszukiwać w sta-dzie. Jeden sz. powinien przypadać na 100– 150 maciorek. Zamiast zakładania fartuchów stosuje się także tzw. tryki wazektomowane.

Ś

ściernianka, zielona masa wsiewki (np.

koni-czyny czerwonej) razem ze ściernią, pozyski-wana na paszę po zbiorze rośliny ochronnej jesienią tego samego roku.

ściernisko, pole po skoszeniu rosnących na

nim roślin, gł. zbóż, z pozostawionymi dolny-mi częściadolny-mi roślin.

ścieżki przejazdowe, ścieżki technologiczne –

nieobsiane rzędy roślin uprawnych umożliwia-jące wjeżdżanie w łan od początku do końca okresu wegetacji w celu wykonania zabiegów ochrony roślin lub nawożenia dolistnego. Uła-twiają one stosowanie agrochemikaliów po zwarciu łanu w dawkach dzielonych, co wpływa na wyższe plony i poprawę ich

jako-ści. Po zbiorze zaleca się ś.p. głęboszować w

celu rozluźnienia gleby.

ścieżki technologiczne → ścieżki

przejazdo-we

ściganie się, wada chodu koni, polegająca na

tym, że przednia część kopyta tylnego lub podkowy tylnej uderza o kopyto lub podkowę przednią. Zob. też strychowanie.

ściółka, 1. suchy i miękki materiał (słoma,

torf, trociny itp.) podściełany na legowiskach zwierząt gospodarskich. 2. materiał do ściół-kowania gleby.

ściółkowanie gleby, przykrywanie gleby

sło-mą, trocinami, kompostem, liśćmi lub czarną folią w celu zmniejszenia parowania wody, niedopuszczenia do rozwoju chwastów, po-prawy sprawności roli oraz zapobieżenia ero-zji. Ś.g. zapewnia uprawianym na niej rośli-nom lepsze warunki cieplne i wilg. oraz zapo-biega zaskorupieniu się gleby. Ś. stosowane jest często w sadach (słoma, trociny, kora,

kompost) oraz w uprawie truskawek (czarna folia) i warzyw ciepłolubnych (pomidor, ogó-rek, papryka, dynia, oberżyna, melon). Uprawa warzyw na glebie ściółkowanej daje nie tylko wcześniejszy, ale i wyższy plon. Zob. też mul-czowanie.

śluzawica, część wargi górnej bydła i innych

przeżuwaczy tworząca płytkę nosowo-war-gową. U zwierząt zdrowych ś. jest wilgotna i zimna, natomiast sucha i gorąca wskazuje na stan chorobowy.

śmiertelność, odsetek upadków z powodu

określonej choroby wśród zwierząt chorych na tę chorobę.

środki ochrony roślin, subst. lub mieszaniny

subst. oraz żywe organizmy, przeznaczone do ochrony roślin uprawnych przed organizmami szkodliwymi, niszczenia niepożądanych roślin, regulowania wzrostu, rozwoju i innych proce-sów biol. w roślinach uprawnych (z wyjątkiem służących wyłącznie do nawożenia), oraz do poprawy właściwości lub skuteczności tych substancji. W nazewnictwie międzynarodo-wym dla wszystkich ś.o.r. przyjęła się ogólna nazwa pestycydy. Niewielkie ilości pestycy-dów, poza ochroną roślin, stosuje się w higie-nie osobistej, w ochrohigie-nie produktów

żywno-ściowych i pasz, w ochronie materiałów techn.

itp. W ochronie roślin obok pestycydów uży-wa się także subst. nie będących środkami bezpośrednio zabijającymi agrofagi, ale od-działujących na nie w taki sposób, że organi-zmy te nie stanowią zagrożenia dla roślin uprawnych. Do tej nowej generacji ś.o.r. zali-cza się repelenty, atraktanty, antyfidanty, fe-romony płciowe itp. Pod względem zużycia

ś.o.r. na 1 ha (w przeliczeniu na czysty

skład-nik) Polska należy do krajów o niewielkim zużyciu pestycydów. Nowocz. pestycydy po-winny wykazywać działanie selektywne, dzia-łać szybko, ale krótkotrwale, cechować się niską toksycznością dla organizmów stało-cieplnych i ludzi oraz nie kumulować się w

środowisku, nadawać się do łącznego

stoso-wania z innymi agrochemikaliami oraz być łatwe w przechowywaniu. Ś.o.r. stosowane w rolnictwie, leśnictwie i innych pokrewnych działach gospodarki muszą być uprzednio zarejestrowane. Preparat może być zarejestro-wany dopiero po sprawdzeniu jego

skutecz-środki ochrony roślin

ności biol. w warunkach klim. i roln. w Polsce. Poza oceną skuteczności biol. jednym z istotnych elementów oceny przydatności każdego ś.o.r. jest jego toksyczność dla ludzi i zwierząt stałocieplnych oraz wpływ na środo-wisko. Działanie kancerogenne lub teratogen-ne wyklucza możliwość stosowania środka chem. w ochronie roślin. Wszystkie ś.o.r. zare-jestrowane i dopuszczone do stosowania w rolnictwie są corocznie drukowane w Dzienni-ku Urzędowym Ministerstwa Rolnictwa i Go-spodarki Żywnościowej. W 1991 r. na liście zarejestrowanych pestycydów było 441, w 1992 r. – 449, w 1993 r. – 465, w 1994 r. – 523, a w 1995 r. – 564 pozycje.

środowisko, całokształt czynników fiz., chem.

i biol. otaczających organizmy żywe i wywie-rających na nie swój wpływ, przy czym od-działywanie to jest wzajemne.

śródplon, w warzywnictwie, rodzaj

między-plonu uprawianego współrzędnie z plonem gł. w celu lepszego wykorzystania pola, np. rzod-kiewka w ogórkach.

śruta poekstrakcyjna, produkt uboczny

przemysłu olejarskiego w postaci drobnych cząstek powstały w wyniku ekstrahowania oleju z nasion za pomocą rozpuszczalnika, wykorzystywany jako pasza.

świadectwo fitosanitarne, dokument

dotyczą-cy stanu zdrowotności roślin, produktów

ro-ślinnych i przedmiotów, wystawiony przez

urzędową organizację ochrony roślin państwa, z którego są one wywożone.

T

t, w gleboznawstwie, iluwialna akumulacja frakcji ilastej w glebach miner. – stosuje się do poziomu gł. B, np. Bt. W glebach org. oznacza torf – stosuje się do poziomu gł. O.

taczkodrabina, urządzenie ułatwiające zbiór owoców w sadach szpalerowych i z drzew wyższych. T. zbudowana jest z podestu, który podparty jest jednym lub dwoma stal. kółkami i dwiema podporami. Niezbędnym warunkiem zastosowania t. jest utrzymanie murawy w sadzie.

taksje, swobodne ruchy całego organizmu wywołane bodźcami świetlnymi (fototaksja), chem. (chemotaksja), cieplnymi (termotaksja), wilg. (hydrotaksja) lub dotykowymi (tigmo-taksja).

talerzowanie, stosowanie brony talerzowej w celu wzruszenia wierzchniej warstwy roli (na glebach lekkich, niezachwaszczonych pe-rzem) lub rozdrobnienia skib po orce (na gle-bach zwięzłych, zadarnionych).

tarasowanie zboczy, kształtowanie zboczy w ławy uprawowe o zmniejszonych spadkach gubionych na zadarnionych skarpach, mające na celu przeciwdziałanie erozji.

tarczka okulizacyjna, kawałek kory z dobrze wykształconym oczkiem lub (przy okulizacji

śpiącym oczkiem) z kawałkiem ogonka li-ściowego. Zob. też szczepienie 2.

targaniec, część nożycowego zespołu tnącego służąca do zamiany ruchu obrotowego na ruch posuwisto-zwrotny listwy nożowej.

taśmowanie nasion, w ogrodnictwie, umiesz-czanie drobnych nasion we właściwej rozsta-wie wewnątrz taśmy o szer. do 1 cm, która w glebie ulega rozkładowi. Lepiszcze taśmy za-wiera zwykle środki ochrony przed chorobami roślin oraz dawkę startową nawozów. T.n. gwarantuje dużą precyzję wysiewu, zarówno gdy chodzi o głęb., jak i rozmieszczenie na-sion w rzędzie.

tatuowanie, wykłuwanie w małżowinie usznej numerów identyfikacyjnych. Między ramiona tatuownicy wkłada się małżowinę uszną zwie-rzęcia i mocno zaciska, aż skóra ucha zostanie przecięta. Do powstałych ranek wciera się specjalną pastę. Następnie ucho dezynfekuje się. Po zagojeniu ucha, wytatuowany numer widoczny jest dobrze przez całe życie zwie-rzęcia. Zob. też karbowanie.

tatuownica, kleszcze do tatuowania, do któ-rych wkłada się płytki zaopatrzone w krótkie ostre szpilki, ułożone w kształcie cyfry. technizacja rolnictwa, celowe wyposażanie rolnictwa w nowocz. środki produkcji, np. maszyny i narzędzia, urządzenia i instalacje, budynki, nawozy miner., środki ochrony

ro-ślin, oraz wprowadzanie racjonalnych metod

T

i sposobów ich wykorzystania w procesie pro-dukcji. Zob. też biologizacja rolnictwa. tekstura gleby → układ gleby

temperament, zespół stałych cech psychicz-nych, które charakteryzują dynamikę emocjo-nalnego zachowania się zwierzęcia, m.in. na-leży tu wymienić wrażliwość na bodźce, im-pulsywność, siłę i trwałość reakcji emocjonal-nych oraz tempo przebiegu procesów psy-chicznych. Wszystkie te cechy zależą od wro-dzonych właściwości systemu nerwowego zwierzęcia, mogą jednak ulegać znacznym zmianom pod wpływem doświadczenia postę-pującego wraz z wiekiem, tresury i treningu oraz czynników farmakologicznych. T. zwie-rząt można porównać z t. ludzi: 1) sangwinik – zwierzęta z silnymi, szybkimi i zrównoważo-nymi procesami nerwowymi, pobudliwe; 2) flegmatyk – zwierzęta z silnymi,

zrównowa-żonymi, ale powolnymi procesami

nerwowy-mi, niepobudliwe; 3) choleryk – zwierzęta z silnymi, ale niezrównoważonymi procesami nerwowymi; 4) melancholik – zwierzęta ze słabymi procesami nerwowymi.

tensjometr, przyrząd do bezpośredniego po-miaru siły ssącej gleby. T. składa się z cera-micznego sączka przepuszczającego wodę, a nie przepuszczającego powietrza, kapilary oraz manometru. Po zakopaniu sączka z wodą w glebie, w strefie systemu korzeniowego roślin, w miarę spadku wilg. następuje przeni-kanie wody do gleby, a powstałe podciśnienie powoduje wychylanie wskazówki manometru. Z chwilą dostarczenia wody następuje jej przenikanie z gleby do sączka i wskazówka manometru wraca do pozycji wyjściowej. T. wykorzystywany jest do kontrolowania stanu uwilgotnienia gleby na polach nawadnianych. termofity, rośliny przystosowane do życia w wysokich temp. (powyżej 40 °C) i źle znoszą-ce chłód.

termometr glebowy, t. do pomiaru temp. gle-by na głęb. 5, 10, 20 i 50 cm (t.g. kolankowe) lub większej (t.g. wyciągowe umieszczane w specjalnej osłonie w kształcie rury z winiduru, ebonitu lub innego materiału wkopanej pio-nowo w ziemię).

termometr kopcowy, t. laskowy do pomiaru temp. wewnątrz kopca; t.k. może być

umiesz-czony w kopcu na stałe lub jest wkładany do wcześniej zainstalowanych rur.

termotaksja → taksje

test roślinny, metoda określania ilości skł. pok. w roślinie. W t.r. oznacza się badany składnik w organie rośliny (liściach) lub w całej roślinie w określonej fazie wzrostu. Wy-niki pomiarów koreluje się z działaniem od-powiednich nawozów. T.r. stanowi najczęściej podstawę ustalenia uzupełniających dawek azotu np. w uprawie zbóż czy buraka cukro-wego. Zob. też test zasobności gleby. test zasobności gleby, metoda określania

ilo-ści dostępnego dla roślin skł. pok. w glebie.

Jego celem jest ustalenie optymalnej dawki nawozów. Wśród wielu istniejących testów glebowych wybiera się ten, który koreluje ze wskaźnikami roślinnymi takimi jak: pobranie danego składnika, zwyżkę plonu pod wpły-wem nawożenia itp. T.g. stosuje się

najczę-ściej do ustalenia dawek NPK. Zob. też test

roślinny.

tężyczka pastwiskowa, hipomagnezemia – niezakaźna choroba bydła (rzadziej owiec) występująca w momencie nagłego przejścia z

żywienia zimowego na wczesnowiosenne.

Przyczyną t.p. jest raptowne zachwianie rów-nowagi w składzie miner. krwi i innych pły-nach ustrojowych wskutek spożywania młodej zielonki, co prowadzi do zmniejszenia apetytu i mleczności. T.p. objawia się osłabieniem, sztywnością chodu, zaleganiem, skurczami mięśni oraz oczopląsem. W końcowym okresie choroby występują na przemian zaparcia i biegunki. Występowaniu t.p. sprzyjają takie czynniki, jak: niska zasobność paszy w ma-gnez, niska zawartość węglowodanów roz-puszczalnych, wysoka zawartość azotu nie-białkowego, duża koncentracja potasu w runi pastwiskowej w wyniku przenawożenia tym składnikiem. Leczenie t.p. wymaga pomocy lekarsko-wet. i polega na wstrzykiwaniu pre-paratów wapniowych i magnezowych. tigmotaksja → taksje

tigmotropizm → tropizm

tkanie, narów koni polegający na tym, że zwierzę rytmicznie kiwa się na boki, przeno-sząc swój ciężar z jednej nogi przedniej na

T

tkanie

drugą – wraz z całym tułowiem przemieszcza-na jest głowa, która wykonuje przez cały czas ruchy wahadłowe.

tlenowce → aeroby

toksyczność, fizjol. lub biol. właściwość

okre-ślająca zdolność związku chem. do

szkodliwe-go działania na organizm żywy lub do wywo-łania zranień innych jednak niż zranienia mech. Wyróżnia się t.: doustną, jako toksyczne oddziaływanie na człowieka lub zwierzęta w przypadku pobrania doustnego oraz ostrą, jako toksyczne działanie wywołane jednorazowym podaniem badanej substancji.

tolerancja, 1. zdolność organizmu do utrzy-mywania wszystkich procesów metabolicz-nych na normalnym poziomie w warunkach działania czynnika stresowego, np. niskiej temp., wysokiej temp., suszy, czynników chem., zasolenia, pestycydów, szkodników i patogenów. Odporność organizmu na czynniki szkodliwe, zdolność do ich znoszenia oraz neutralizacja szkód przez nie powodowanych jest przeważnie zdeterminowana genetycznie. Rośliny odmian tolerancyjnych, mimo żero-wania na nich szkodnika bądź występożero-wania objawów choroby, wydają plon bez istotnej obniżki w porównaniu z roślinami zaatakowa-nymi. T. ta wynika z właściwości fizjol. od-miany rośliny zaatakowanej. Wiąże się ona z fazą rozwojową rośliny, liczebnością

W dokumencie Encyklopedia ekologiczno-rolnicza (Stron 194-200)