E-Government, a realizacja IKP

Wdrożenie systemów informatycznych w polski system ochrony zdrowia był długotrwałym, żmudnym i czasochłonnym projektem. Jedna z pierwszych wzmianek o informatyzacji służby zdrowia znajduje się w „Strategii Informatyzacji Rzeczy-pospolitej polskiej – E-Polska na lata 2004-2006”, przygotowanej przez Ministerstwo Nauki i Informatyzacji. Projekt określony mianem „Wrota Polski” planował udzielanie porad przez lekarza i rejestrację pacjenta za pomocą komunikacji elektronicznej.

Plan Informatyzacji Państwa na lata 2007-2010 mówił o elektronicznej platformie gromadzenia analizy i udostępniania zasobów cyfrowych o zdarzeniach medycznych,

E-government w systemie ochrony zdrowia – Internetowe Konto Pacjenta

którego częścią miał być system przeznaczony dla pacjentów (w skrócie P1). System ten miał na celu zbudowanie systemu informatycznego i jednolitych standardów, które pomogą w realizacji zadań polityki zdrowotnej (np. elektroniczne rozliczenie procedur medycznych). Szacowany koszt projektu na lata 2007-2013 wynosił 877 mln złotych (15% pokrywał budżet państwa, a 85% Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego).

W roku 2007 rozpoczął się projekt e-zdrowie, składający się z tzw. P1, P2, P3 i P4.

Odpowiedzialnym organem za ten projekt było Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia. Każdy z tych systemów miał mieć inną funkcję, które razem miały doprowadzić do cyfryzacji całego systemu ochrony zdrowie wraz ze wszystkimi podmiotami. Projekt P1 zawierał w sobie portal dla pacjentów, na którym miały być udostępnione zasoby cyfrowe o zdarzeniach medycznych. W przeciwieństwie do typowego systemu informatycznego w e-administracji, gdzie komunikacja jest dwu-stronna (nadawca oraz odbiorca), pojawia się trzeci podmiot, który tworzy treść zawartą w systemie IT (usługodawcy medyczni). Na rysunku nr 2 przedstawiono komunikacja informatyczna i wymianę informacji w systemie ochrony zdrowia.

Występuje ona w trzech obrębach: nadawcy, treści i odbiorcy.

Rysunek 2. Triada kompetencji informatycznych i jej przełożenie na relacje w systemie opieki zdrowotnej (opracowanie własne na podstawie [14])

Plan Informatyzacji Państwa na lata 2011-2015 zawiera w sobie plan uruchomienia elektronicznej platformy konsultacyjnych usług telemedycznych. W tym czasie nie przewidziano jednak, jakie problemy w praktyce napotka projekt e-zdrowie. 1 lutego 2011 roku ogłoszono postępowanie przetargowe w celu wyłonienia podmiotów, które zrealizują system e-zdrowie. Na początku 2012 roku CSIOZ ogłosiło wyniki postę-powania, a przewidywany czas uruchomienia określono na drugą połowę 2013 roku.

Dotyczyło to m.in e-Recepty; e-Skierowania i e-Zwolnienia; osobistej dokumentacji medycznej, portalu dla pacjentów oraz aplikacji dla usługodawców medycznych [15].

Mimo to od roku 2011 pod adresem ww.ikp.gov.pl została uruchomiona strona interne-towa, na której znajdowały się informacje dla pacjentów oraz personelu medycznego na temat funkcjonalności IKP. W założeniu portal ten miał zawierać: historię zdrowia, choroby, szczepień, recept, skierowań, zaświadczeń, badań i wyników laboratoryjnych.

Strona posiadała możliwość rejestracji i zalogowania się, jednak po kliknięciu w tą opcję użytkownik był informowany że ta funkcja zostanie udostępniona wkrótce. Na przełomie lat 2013 i 2014 miała być dostępna główna funkcja: Internetowe Konto Pacjenta miało być dostępne dla pacjentów, z możliwością rejestracji konta. Na połowę roku 2014 planowane było zaś uzyskanie pełnej zakładanej funkcjonalności Platformy P1, czyli zakończenie prac nad hurtownią danych i systemem wykrywania nadużyć.

Marcin Flis

Jednak w tym okresie strona IKP została przekształcona i znajdowały się na niej tylko podstawowe informacje na temat projektu P1, czym jest IKP, jakie korzyści przyniesie i w jaki sposób zarejestrować konto (mimo że nie można było tego zrobić, bo system nie działał). W latach 2014-2015 „twarzą” IKP była dziennikarka Dorota Wellman, aby później zniknąć ze wszystkich materiałów promocyjnych oraz głównej strony tego projektu.

Realizacja systemu P1, w tym IKP, napotykała kolejne problemy, została odstąpiona umowa pomiędzy polskim rządem a wykonawcami dnia 2 grudnia 2015 roku. Nowy przetarg ogłoszono w kwietniu 2016 roku – rozstrzygnięto go już w czerwcu tego samego roku. W Programie Zintegrowanej Informatyzacji Państwa, wydanym we wrześniu 2016 roku z perspektywą do roku 2020, rekomendowanymi e-usługami dla pacjentów w ochronie zdrowia określono: e-dokumentację medyczną, portal dla pacjentów, e-Recepty, e-Skierowania, e-Zwolnienia [16].

Przełomem było rozpoczęcie wraz z dniem 16 lutego 2018 roku programu pilotażo-wego w Siedlcach oraz Skierniewicach. Pacjentom biorącym udział w testach udostęp-niono także po raz pierwszy nową wstępną wersję IKP. Dzięki temu można było sprawdzić funkcjonalność portalu dla pacjentów oraz systemu e-Recepty wraz z portalem dla pacjentów. Pilotaż zakończył się sukcesem 31 sierpnia 2018 roku [17].

Doprowadziło to do możliwości wdrażania e-Recept w całym kraju, początkowo dla chętnych podmiotów medycznych, aptek czy lekarzy.

1 lutego 2019 roku uruchomiona portal IKP dla wszystkich chętnych użytkowników, jednak nie zawierał on w sobie wszystkich w pełni działających funkcji obiecywanych od roku 2007. W nowej perspektywie ogłoszonej w roku 2019 Program Zintegrowanej Informatyzacji Państwa, w którym znajduje się kwestia rozbudowy portalu IKP, budowę ogólnopolskiej e-rejestracji, oraz dokumentacji medycznej i zakończenie realizacji projektu e-zdrowia (P1). IKP nastawiony jest na długofalowy rozwój w perspektywie kolejnych lat, ma być i jest on rozbudowywany, co ma doprowadzić

Rysunek 3. Harmonogram uruchomienia elementów systemu eZdrowie [opracowanie własne]

CSIOZ rozpoczął realizacje projektu „Wprowadzenie Nowoczesnych e-Usług w Podmiotach Leczniczych Nadzorowanych przez Ministra Zdrowia” współfinanso-wany przez UE, planowspółfinanso-wany całkowity koszt realizacji: 144 749 629,78 zł. W wyniku realizacji projektu w podmiocie leczniczym zostaną wdrożone następujące e-usługi:

e-zlecenie, e-rejestracja. Planowany okres zakończenia to 30 września 2021 roku.

Celem projektu jest wdrożenie rozwiązań informatycznych zakładających poprawę

E-government w systemie ochrony zdrowia – Internetowe Konto Pacjenta

dostępności, jakości i efektywności realizowanych świadczeń opieki zdrowotnej oraz integracja wdrażanych rozwiązań z innymi systemami IT wykorzystywanymi wewnątrz podmiotów [18].

Wykres 1 Osoby korzystające regularnie z Internetu według grup wieku w roku 2019 [15]

Jak pokazują dane, polskie społeczeństwo jest przygotowane na cyfryzację.

Z upływem czasu edukacja informatyczna oraz wykorzystanie komputerów na stano-wiskach pracy przyczyniły się do tendencji zwyżkowej w znacznej większości statystyk dotyczących społeczeństwa informacyjnego w Polsce. W 2004 roku tylko 8% gospo-darstw domowych posiadało szerokopasmowy dostęp do Internetu, w 2007 roku odsetek ten już wynosił 29,6%, aby podwoić do 61,1% w roku 2011, osiągając w 2014 roku 74,8%, a w 2019 aż 86,7%. Jak wskazują badania, w 13,3% gospodarstw domowych w Polsce nie ma komputera, Jako najczęstszą przyczynę takiego stanu badani podawali: brak potrzeby (67,6%) oraz brak odpowiednich umiejętności (52,0%).

Dostęp do Internetu posiada 80,44%, gospodarstwa domowych bez dzieci, aż 99,3%, gospodarstw z dziećmi posiadało dostęp do sieci [19] (GUS, 2019).

42,8% osób wieku 55-75 lat korzystało z komputera w roku 2019 [15]. W grupie wiekowej 65-74 lata zauważono z kolei największy, bo aż 10% wzrost (z 20,1%

w 2018 do 30,6%) w roku 2019. Grupą społeczną najbardziej wykluczoną cyfrowo w badanym roku są emeryci. W grupie tej najmniejszy odsetek badanych korzysta regularnie z komputera – tylko 43,4% [15]. Badania pokazują powolny, acz stały wzrost liczby emerytów korzystających z Internetu. Niestety wciąż 56,6% osób w wieku emerytalnym jest wykluczonych cyfrowo. Doprowadza je to niemożności skorzystania z części usług (w tym e-recept) publicznego systemu ochrony zdrowia, którego są przecież największym beneficjentem. Problemem są także obszary wiejskie, gdzie wskaźnik jest znacząco niższy niż w dużych i mniejszych miastach. Obszary te wykluczone są często z dostępu do podstawowych świadczeń medycznych i muszą realizować przysługujące im świadczenie medyczne w większych ośrodkach. W czasie pandemii COVID grupy te mogą mieć utrudniony dostęp do usług Z roku na rok jednak liczba osób posiadających umiejętności cyfrowe w tych grupach wzrasta.