Indeks jakości współpracy (IJW) jest syntetyczną miarą jakości współpracy między or-ganizacjami pozarządowymi i administracją samorządową. Został on opracowany przez zespół Instytutu Spraw Publicznych w Warszawie w ramach projektu: Model współpra-cy administracji publicznej i organizacji pozarządowych – wypracowanie i upowszechnie-nie standardów współpracy, priorytet V Dobre rządzeupowszechnie-nie, działaupowszechnie-nie 5.4 Rozwój potencjału trzeciego sektora, poddziałanie 5.4.1 Wsparcie systemowe dla trzeciego sektora Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki [Makowski, Dudkiewicz 2012, s. 3]. Indeks ma postać jednej liczby, co czyni go czytelnym i pozwala na jednoznaczną interpretację. Uproszczoną ar-chitekturę tego wskaźnika prezentuje rys. 2.
Rysunek 2. Architektura indeksu jakości współpracy
Indeks jakości współpr ac y – głó wne sk łado w
e Istnienie tzw. infrastruktury współpracy Publiczna dostępność infrastruktury współpracy Współpraca finansowa
Współpraca pozafinansowa
Wiedza i opinia NGO na temat uwarunkowań współpracy
Zadowolenie organizacji pozarządowych ze współpracy z samorządem
Źródło: opracowanie własne na podstawie: Makowski G., Dudkiewicz M. (2012), Indeks Jakości
Współ-pracy. Obraz współpracy między organizacjami pozarządowymi i administracją publiczną. SUPLEMENT,
105 IJW składa się z sześciu obszarów tematycznych [Makowski, Dudkiewicz 2012, ss. 2–3]: 1) Istnienie podstawowej infrastruktury współpracy – bazowe elementy, które sta-nowią ramy relacji pomiędzy jednostką samorządu a organizacja pozarządową. Są to roczne programy współpracy. Wyznaczenie osoby, której zadaniem będzie utrzymy-wanie kontaktów z NGO. Obszar opisywany jest na podstawie monitoringu MRPiPS. 2) Dostępność infrastruktury współpracy – zamieszczanie na stronach jednostki samorządu terytorialnego informacji o finansowych i pozafinansowych formach, o osobie wyznaczonej do kontaktów z organizacjami pozarządowymi oraz o wartoś-ciach, na których opiera się współpraca. Obszar opisywany jest na podstawie danych uzyskiwanych dzięki badaniu stron internetowych JST.
3) Współpraca finansowa – obszar ten obejmuje takie wskaźniki jak: zlecanie zadań publicznych (zarówno w trybie konkursowym, jak i pozakonkursowym), konkuren-cyjność (liczba ofert złożonych przez organizacje pozarządowe w relacji do liczby zawartych umów), relacja między zadaniami realizowanymi w trybie powierzania i wspierania, różnorodność współpracy Obszar opisywany jest na podstawie danych z monitoringu MRPiPS.
4) Współpraca pozafinansowa – obszar ten obejmuje szereg różnorodnych form: przekazanie/użyczenie/wynajmowanie lokalu NGO na preferencyjnych warunkach; istnienie zespołów doradczych i inicjatywnych z udziałem NGO; konsultowanie projektów aktów prawnych, dokumentów programowych/strategicznych z NGO; dokumentowanie konsultacji z NGO; wzajemne informowanie się JST i NGO o pla-nowanych działaniach, współdziałanie w tym zakresie; podejmowanie innych form współpracy pozafinansowej. Obszar opisywany jest na podstawie danych z monito-ringu MRPiPS.
5) Wiedza i opinie organizacji pozarządowych na temat uwarunkowań współpra-cy – stopień znajomości przez organizacje pozarządowe „infrastruktury” współprawspółpra-cy dostępnej w JST, będącej ich głównym partnerem; stopień znajomości zasad współ-pracy finansowej i ocena reguł tej współwspół-pracy, stopień znajomości form współwspół-pracy pozafinansowej. Obszar opisywany jest na podstawie danych z sondażu organizacji pozarządowych.
6) Zadowolenie organizacji pozarządowych ze współpracy z samorządem – zinte-growany wskaźnik oparty na pytaniach o ogólną ocenę, stopień zaufania, gotowość stawiania współpracy za wzór i o ocenę JST. Obszar opisywany jest na podstawie danych z sondażu organizacji pozarządowych.
Wszystkie wymienione obszary ocenia się za pomocą jednej liczby, informującej o poziomie jakości współpracy w danym obszarze. Każdemu z obszarów przypisuję się odpowiednią wagę, która brana jest pod uwagę przy obliczaniu końcowego wyniku
106
IJW. Wagi określono na podstawie badań dzięki analizie regresji. Ich znaczenie poddano pod dyskusję, którą przeprowadzili współpracujący z zespołem badawczym eksperci. Dokonali oni analizy wielu czynników ekonomicznych i potwierdzili lub skorygowali wy-liczony matematycznie wzór [Makowski, Dutkiewicz 2012, s. 245]. Wzór indeksu jakości współpracy prezentuje formuła [Makowski, Dutkiewicz 2012, s. 13]:
IJW = 0,16 x I + 0,28 x D + 0,16 x F + 0,28 x PF + 0,21 x O + 0,11 x Z gdzie: IJW – Indeks jakości współpracy
I – Infrastruktura
D – Dostępność infrastruktury F – Współpraca finansowa PF – Współpraca pozafinansowa O – Wiedza i opinie NGO Z – Zadowolenie NGO.
Badana jakość współpracy jest traktowana jako diagnoza istniejącego stanu, będą-cego wynikiem interakcji relacyjnych, zachodzących między jednostkami samorządu terytorialnego a organizacjami pozarządowymi. Za tak rozumianą współpracę odpo-wiedzialne są zatem obie strony tego procesu, działające w – niekiedy niezależnym od nich – otoczeniu społecznym, historycznym, kulturowym, prawnym itp. Oznacza to, że wartość indeksu odzwierciedla stan współpracy, ale nie przyczyny tego stanu [Makow-ski, Dutkiewicz 2012, s. 13].
Interpretacja indeksu jest dokonywana z dwóch perspektyw. Po pierwsze jest to ocena działań, które podejmują w relacji samorządy i organizacje pozarządowe, osza-cowana wg określonego powyżej wzoru. Liczba ta jest „stanem na”, który badacze iden-tyfikują w określonych warunkach. Tak interpretowana miara koresponduje z wymiarem jakości, jaką jest cecha (atrybut). W tym wymiarze możemy ocenić współpracę jako do-brą, dostateczną, wystarczającą itp.
Inną perspektywą jest ocena współpracy w wymiarze stanu doskonałości w stosun-ku do standardów współpracy. Konstrukcja wskaźnika związana jest z identyfikacją stan-dardów współpracy, które może osiągnąć dana relacja. Standardy te zostały w metodyce opracowywania wskaźnika [Makowski, Dutkiewicz 2012, s. 45] umieszczone jako warto-ści docelowe. Oceniając relację pomiędzy JST i NGO, można określić, w jakim stopniu zostały spełnione standardy współpracy identyfikując tzw. dystans do celu (DdC).
W ocenie wskaźnika jakości współpracy z perspektywy standardów największą trud-ność sprawia określenie tych standardów. Powinny one wynikać nie tylko z potrzeb or-ganizacji czy ogólnych zasad, na jakich może być realizowana efektywna i zmierzająca w kierunku doskonałości współpraca, ale przede wszystkim powinny uwzględniać
wa-107 runki otoczenia, w których ta współpraca jest realizowana np. uwarunkowania prawne, społeczne instytucjonalne itp.
Sama konstrukcja indeksu opierała się na przeglądzie innych podobnych indeksów, m.in.: GLOBAR GENDER, GAP INDEX, indeks UNICEF-u dotyczący nierówności, GLOBAR INTEGRITY INDEKS, a także na danych dostępnych na stronie GUS-u z jednostkowej bazy danych z monitoringu współpracy samorządów terytorialnych z organizacjami poza-rządowymi (MPiPS) oraz ogólnych zdobytych doświadczeniach i wnioskach, zebranych w ramach realizacji projektów z poprzednich lat, głównie badań jakościowych. Twórcy indeksu założyli, że, identyfikując poziom jakości w poszczególnych obszarach, łatwiej jest określić, gdzie ta jakość jest na zadowalającym poziomie oraz nad jakimi obszarami należy jeszcze popracować, aby w przyszłości współpraca międzysektorowa kształto-wała się na wyższym poziomie.