pierwszy na temat przedsiębiorczości wypowiadał się Joseph A. Schumpeter. Określił on funkcję przedsiębiorcy polegającą na reformowaniu lub rewolucjonizowaniu wzorca produkcji poprzez wykorzystanie nowych pomysłów. W szerszym ujęciu uwzględnił on również wytwarzanie nowego towaru lub wytwarzanie znanego dotychczas towaru za pomocą nowych metod lub technologii, osiąganie nowych źródeł surowców, nowych rynków zbytu, a także poprzez zmiany organizacyjne. Zdaniem Schumpetera zadaniem przedsiębiorczości jest wprowadzanie nowych pomysłów w życie [Schumpeter 1960, s. 104]. Termin „przedsiębiorczość” nie dotyczy tylko działalności gospodarczej, lecz okre-śla również cechy osobowości ludzkiej takie jak: zaradność, zdolność do podejmowania, ryzyka czy innowacyjność. W ujęciu historycznym przedsiębiorczość była początkowo
195 synonimem bogactwa, przedsiębiorstwa, innowacji, zmiany, zatrudnienia, tworzenia wartości, dynamicznego wzrostu [Morris, Lewis, Sexton 1994, ss. 21–31].
Przedsiębiorczość w ujęciu ekonomicznym traktowana jest jako przejaw działań podmiotów gospodarczych realizowanych w sposób ukierunkowany na cel ekonomicz-ny. Efektem działań przedsiębiorczych jest generowanie zysków, przy czym wymiar tego efektu można również rozpatrywać w aspekcie organizacyjnym, społecznym oraz gospodarczym. Wielowymiarowy model działań przedsiębiorczych wiąże się z przed-siębiorczym potencjałem człowieka, przedsiębiorcy, i wynika z jego psychologicznych uwarunkowań i cech osobowości, tworząc podstawy do podejmowania działań przed-siębiorczych. Jako pierwszy na temat związku pomiędzy przedsiębiorczością a osobą przedsiębiorcy wypowiedział się Richard Cantillon, który określał przedsiębiorcę jako osobę, która potrafi wykorzystać pojawiające się okazje stworzone przez brak równowa-gi pomiędzy popytem a podażą, oraz przypisywał przedsiębiorcy zdolność do przewi-dywania i skłonność do podejmowania ryzyka. Schumpeter sformułował cechy przed-siębiorcy: jednostka przedsiębiorcza musi mieć predyspozycje i swoiste cechy takie jak:
· skłonność do podejmowania ryzyka;
· chęć i gotowość do przyswajania nowej wiedzy;
· zdolność obserwacji najbliższego środowiska, a przez to dostrzegania elementów wymagających zmian;
· umiejętność kontaktów z otoczeniem, a przez to stwarzania okazji do zainicjowania i proponowania zmian;
· zdecydowanie, odpowiedzialność i przejrzystość w podejmowaniu działań.
W. Strużycki podaje, iż zjawiska związa ne z innowacjami i przedsiębiorczością uwa-żane są za czynniki zmieniające wizerunek przedsiębiorstwa ze względu na dynamikę działań przedsiębiorczych, w tym tworzenie innowacyjnych produktów i technologii. Zdaniem Strużyckiego zmianie ulegają wówczas zasady funkcjonowania przedsiębior-stwa, a zwłaszcza w obszarach strategicznych i operacyjnych [Strużycki 2016, s. 51]. Z istoty innowacji wynika pojawienie się nowych moż liwości zarówno w zasobach, jak i w sposobach ich wy korzystania. W ujęciu współczesnym przedsiębiorczość wiąże się z rozpoczynaniem działalności gospodarczej, z nową firmą, nowymi produktami i ryn-kami, poszukiwaniem możliwości, podejmowaniem ryzyka [Gaweł 2007, s. 7]. W tym ujęciu przedsiębiorczość przejawia się w innowacyjnym podejściu do rynku, własnych produktów czy klientów. Zdaniem Druckera [Drucker 1993, s. 53] przedsiębiorczość jest cechą danej osoby, może też być cechą instytucji lub organizacji społecznej. Podsta-wą przedsiębiorczości jest innowacyjność oparta, według Druckera, na praktyce oraz procesie uczenia się przez działanie. Zachowania przedsiębiorcy charakteryzują takie czynniki jak:
196
· gotowość i zdolność do podejmowania oraz rozwiązywania w sposób twórczy i no-watorski nowych problemów, co może być pojmowane jako tworzenie właściwych postaw sprzyjających ideom innowacyjnym;
· świadomość ryzyka związanego z podejmowaniem nowych wyzwań i problemów, co daje obraz ewentualnych zagrożeń dla przedsiębiorstwa w przypadku niepowo-dzenia innowacyjnego produktu;
· umiejętność wykorzystywania szans i okazji;
· elastyczne przygotowanie do zmiany warunków, co określa umiejętność dopasowa-nia innowacyjnych projektów do warunków turbulentnego otoczedopasowa-nia.
Rozwój badań nad przedsiębiorczością doprowadził do powstania koncepcji przed-siębiorczości społecznej, która jako nowa forma przedprzed-siębiorczości jest przejawem liczenia się w ekonomii z innymi niż tylko zysk wartościami [Sobocka-Szczapa 2013, s. 129]. Unia Europejska w sposób szczególny ukierunkowała kolejne programy na małe i średnie przedsiębiorstwa, ponieważ ponad 20 milionów MŚP stanowi 99% działają-cych w Europie przedsiębiorstw. Po uznaniu krytycznej roli MŚP w gospodarce UE celem Komisji Europejskiej stało się promowanie MŚP, jak również poprawa ich otoczenia bi-znesowego. Celowe działania Unii Europejskiej doprowadziły do powstania szeregu ini-cjatyw wspierających przedsiębiorczość w krajach Unii. Wśród nich do najważniejszych należy zaliczyć:
· Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego;
· swobody przedsiębiorczości w traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej; · ustanowiony w 2008 roku program Small Business Act dla Europy (SBA), do wdroże-nia którego zobowiązały się wszystkie kraje członkowskie;
· Strategia Lizbońska zakładająca regionalność rozwoju przedsiębiorczości, która ma stanowić integralną cześć założeń rozwoju zrównoważonego;
· szereg innych działań wspierających przedsiębiorczość w poszczególnych krajach Unii.
Ważnym elementem polityki Unii Europejskiej jest tworzenie warunków do powsta-wania różnorodnych nurtów przedsiębiorczości, szeroko pojętej innowacyjności oraz in-ternalizacja rozwiązań technicznych i nowych form marketingu, a także rozpoznawanie możliwości występujących w postaci lokalnych zasobów surowcowych, materialnych i ludzkich [Strużycki 2007, s. 354]. Przedsiębiorczość lokalna stała się w Unii Europejskiej szczególnie ważnym elementem wyrównywania szans w regionach, co przekładało się na konkretne wsparcie finansowe1, w którym priorytetem regionalnej polityki jest 1 Bardzo intensywnie korzystały i korzystają z tej pomocy regiony, których wskaźnik PKB na mieszkańca wynosi mniej niż 75% średniej wspólnotowej, pomoc ta dotyczy różnych obszarów, nie tylko przedsiębior-czości. W latach 2014–2020 UE zainwestuje w regiony europejskie w sumie 351 mld EUR. Ma się to przyczy-nić do realizacji jednego z pięciu celów strategii wzrostu „Europa 2020”, którym jest pobudzenie rozwoju
197 wspieranie różnorakich form przedsiębiorczości ze szczególnym uwzględnieniem śred-nich i małych firm.