Pomiar jakości współpracy w skali makro (na poziomie Polski) lub mezo (poziom wo-jewództw) pozwala na uogólnienia prowadzące do ukierunkowania polityk czy działań systemowych. Cząstkowy pomiar dotyczy jednak pojedynczych podmiotów – urzędów administracji samorządowej, które bezpośrednio współpracują z organizacjami NGO. W świetle tych rozważań zasadne wydaje się pytanie: Co daje urzędom wiedza na temat poziomu jakości współpracy w jakiej uczestniczą?
To inspirujące pytanie było przesłanką do przeprowadzenia studium przypadku z wykorzystaniem metodyki IJW i dokonanie analizy wyników pod kątem wartości uzy-skanych informacji dla usprawniania współpracy pomiędzy badaną jednostką i partne-rami z organizacji pozarządowych.
Badaniu poddano losowo wybraną gminę z Podkarpacia, która w momencie prze-prowadzania badania współpracowała aktywnie z 15 organizacjami pozarządowymi. Diagnozując wskazane w metodyce IJW 6 obszarów, ustalono że:
a) w obszarze infrastruktura w badanym (2015) roku gmina posiadała roczny plan współpracy, w którym jasno określono zasady oraz uwzględniono monitoring. Gmina nie wyznaczyła konkretnej osoby do współpracy oraz nie dbała o to, aby do przygotowania planu zapraszać zainteresowane organizacje pozarządowe; b) w obszarze dostępność infrastruktury niezbędnej do realizacji współpracy gmina
nie przywiązywała dużej wagi do umieszczania informacji na stronie internetowej gminy, gdzie byłyby one ogólnodostępne dla wszystkich;
108
c) w obszarze współpraca finansowa gmina zdeklarowała, że zleca określone zadania organizacjom pozarządowym i stowarzyszeniom w postaci dostępnych, jawnych konkursów ofert. W 2015 r. gmina zawarła w trybie otwartych konkursów 4 umo-wy na łączną wartość ok. 100 tys. zł, nadzorowała zadania organizacji pozarządo-wych. Typ zadań to popularyzacja sportu, pomoc społeczna, wspomaganie roz-woju lokalnej społeczności oraz sztuka i kultura;
d) pozafinansowa współpraca w gminie wypadła najgorzej na tle pozostałych diag-nozowanych obiektów. Urzędnicy nie interesują się funkcjonowaniem i dalszym rozwojem organizacji pozarządowych na swoim terenie. Jednostka samorządowa zarówno nie przekazuje organizacjom prawa do użytkowania wieczystego nie-ruchomości, jak i nie daje im możliwości wynajmu. Niepokojący jest także fakt, iż gmina zapytana o wspólne konsultacje, dyskusje nad projektami aktów praw-nych oraz strategiczpraw-nych i programowych dokumentów wypowiedziała się nega-tywnie. Jeżeli chodzi o formy współpracy pozafinansowej to gmina oświadczyła, że praktykuje dwie z piętnastu wymienionych w kwestionariuszu form. Było to organizacyjne wsparcie organizacji poprzez możliwość wypożyczenia sprzętów, materiałów na potrzeby organizacji, udostępnianie pomieszczeń na działalność statutową, za które organizacje nie musiały uiszczać żadnej opłaty oraz ogólną pomoc w zarządzaniu. Drugą z form współpracy było udzielanie informacji na te-mat wsparcia działań NGO innych niż środki budżetowe np. z Unii Europejskiej. Ten aspekt jest ważny z punktu widzenia organizacji pozarządowych, które infor-mowane o dostępności takich środków mogą poprzez udział w otwartych konkur-sach starać się o dofinansowanie na prowadzenie działalności oraz dalszy rozwój; e) badając opinie organizacji pozarządowych o współpracy stwierdzono, że NGO’sy
wiedzą o istnieniu rocznego programu współpracy oraz znają dokumenty opi-sujące ogólne zasady i reguły współpracy pomiędzy samorządem a organizacją, ustalone przez gminę. Dostrzegają też potrzebę istnienia osoby odpowiedzial-nej za wspólne kontakty, do której mogłyby się zwrócić o pomoc, czy też porady w różnych kwestiach;
f) zadowolenie organizacji pozarządowych ze współpracy oraz ogólna ocena tej współpracy (z perspektywy NGO) nie we wszystkich obszarach wypadła dobrze. Przyglądając się bliżej ogólnej ocenie współpracy od strony organizacji, można stwierdzić, że jest ona na średnim poziomie. Organizacje większości pytań przypi-sywały 4–7 punktów w skali 10 punktowej. Nie można tej końcowej oceny uznać za stan faktycznej współpracy z jednostką samorządu, ponieważ pytania były kierowane jedynie do organizacji pozarządowych, dlatego też mamy tylko jed-nostronną opinię.
109 Składowe indeksu jakości współpracy informują o tym, które obszary wymagają większej uwagi. Graficzny obraz IJW prezentuje rys. 3.
Rysunek 3. Graficzny obraz indeksu jakości współpracy (dla gminy X)
0,6 0,05 0,43 0,16 0,75 0,33 I – Infrastruktura D – Dostępnosć inrsastruktury F – Współprca finansowa PF – Współpraca pozafinansowa O – Opinie NGO o wspólpracy Z – Zadowolenie NGO ze współpracy
Źródło: wyniki badań prowadzonych w ramach pracy licencjackiej K. Jarząb pt. Jakość współpracy
pomię-dzy samorządem terytorialnym a organizacjami pozarządowymi w gminie X na Wydziale Ekonomii UR w
la-tach 2015–2016 pod kierunkiem dr inż. A. Pierścieniak.
Jednym z kluczowych elementów jest dostępność infrastruktury, nad którą gmina musi jeszcze wiele popracować. Indeks pokazuje też, że znaczne niedociągnięcia leżą w kwestii pozafinansowej współpracy. Są to takie formy współpracy, w których zarówno jednostka samorządu terytorialnego, jak i organizacje muszą starać się współuczestni-czyć. Nie ma tutaj jasno określonych przepisów prawnych czy też regulaminów, jak na-leży postępować. Chodzi głównie o niwelowanie barier, wspólne konsultacje, dyskusje, wzajemną pomoc i zaangażowanie w celu zharmonizowania współpracy. W tym aspek-cie gmina wypada bardzo źle, ponieważ nie przykłada zbyt dużej wagi do relacji współ-uczestnictwa w projektach.
W wyniku przeprowadzonych badań i analiz, które posłużyły do obliczenia IJW, moż-na ocenić poszczególne elementy indeksu i przedstawić ich wartość liczbową jako 0,41. Przyjmując, że maksymalna wartość indeksu w warunkach idealnych wynosi 1 i stosując
110
druga miarę oceny wartości tzw. dystans do celu (DdC)4, to jakość współpracy gminy X można oszacować jako 41%. Interpretując uzyskany wskaźnik, można stwierdzić, że współpraca międzysektorowa gminy X i NGO spełnia w 41% standardy wg metodyki IJW.
Diagnozując składowe indeksu jakości współpracy, można zidentyfikować, które ob-szary związane z efektywnością współpracy nie są dostatecznie dobrze realizowane, co można poprawić i w jakim kierunku powinna się ta współpraca rozwijać (tab. 2).
Rysunek 4. Propozycje usprawnienia współpracy pomiędzy gminą X i organizacjami pozarządowymi, określone dla 6 składowych IJW
Obszary diagnozy wskaźnika indeksu jakości
współpracy Wybrane propozycje usprawniania współpracy pomiędzy gminą X i NGO Istnienie tzw. infrastruktury współpracy Umożliwienie NGO partycypacji przy
opracowywa-niu rocznego planu współpracy Publiczna dostępność infrastruktury
współ-pracy Aktualizacja strony internetowej gminy w zakresie informacji związanych ze współpraca pomiędzy gminą a NGO
Współpraca finansowa Zwiększenie w miarę możliwości zakresu wparcia finansowego różnych typów organizacji pozarzą-dowych
Współpraca pozafinansowa Zwiększenie aktywności urzędu gminy w obszarze współpracy pozafinansowej. Zwiększenie partycy-pacji NGO w tworzeniu dokumentów strategicz-nych związastrategicz-nych ze współpracą w gminie X. Podjęcie działań w kierunku podnoszenia świa-domości urzędników gmin X w zakresie roli NGO w rozwoju lokalnym
Wiedza i opinia NGO na temat uwarunkowań
współpracy Wyznaczenie osoby do kontaktów pomiędzy gmi-ną X a organizacjami pozarządowymi Zadowolenie organizacji pozarządowych ze
współpracy z samorządem Kreowanie wizerunku gminy X jako jednostki otwartej na współpracę Źródło: opracowanie własne.
Zaprezentowana ekspertyza pozwala na identyfikację działań, które może podjąć urząd gminy w celu usprawnienia współpracy międzysektorowej z NGO oraz jej więk-szego dopasowania do standardów określonych w metodyce IJW.