Zgodnie z przyjętymi ramami artykułu, stanowisko Komitetu LDK odnośnie odpowiedzialności państw za naruszenia praw człowieka przez osoby i podmio-ty prywatne jest ostatnim z prezentowanych. Na wstępie podkreślić należy, że Międzynarodowa konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (Konwencja LDK), tak jak Konwencja LDR, wymaga od państw podjęcia wszelkich stosownych kroków w celu likwidacji dyskryminacji kobiet przez jaką-kolwiek o s o b ę , o r g a n i z a c j ę l u b p r z e d s i ę b i o r s t w o7 2. Komitet LDK zwraca zarazem uwagę na szczególną rolę, jaką pełnią kobiety w społeczeństwie, stwierdzając, że
We wszystkich społeczeństwach, w których zadania w s f e r z e p r y w a t n e j i z w i ą z a n e z p r o w a d z e n i e m d o m ó w, były tradycyjnie wykonywane przez kobiety, uznawane były za coś gorszego […] Tymczasem tego rodzaju zadania są bezcenne dla przetrwania społeczeństwa, w związku z tym n i e m o ż e b y ć ż a d n e g o u s p r a w i e d l i w i e n i a d l a s t o s o w a n i a o d m i e n n y c h i d y s -k r y m i n u j ą c y c h t e -ko b i e t y p r z e p i s ó w l u b z w y c z a j ó w73.
70 Komitet LDR, Concluding Observations on the United States of America, CeRD/C/USA/CO/6, (2008), pkt. 11
71 List of themes in relation to the combined seventh to ninth periodic reports of United States of America, CeRD/C/USA/7-9 (2014).
72 Por. art. 2 pkt. e Konwencji LDK, zgodnie z którym państwa-strony Konwencji LDK potępiają dyskryminację kobiet we wszelkich jej formach oraz zgadzają się prowadzić, za pomocą wszelkich właściwych środków i bez zwłoki, politykę likwidującą dyskryminację kobiet, a w tym celu zobowiązują się podjąć wszelkie stosowne środki celem likwidacji dyskryminacji kobiet przez jakąkolwiek osobę, organizację lub przedsiębiorstwo. Cyt. za: Prawa człowieka. Dokumenty międzynarodowe..., s. 102. Komitet LDK, General Comment No. 19: Article 23 (The family).
73 Komitet LDK, General Comment No. 21: Article 10 (Humane treatment of persons deprived of their liberty), pkt. 11–12.
Elżbieta Hanna Morawska
156
Konsekwentnie, Komitet LDK w rekomendacji ogólnej (ang. General
com-ment) Nr 19 stwierdza, że: „dyskryminacja, o której mowa w Konwencji nie
ogranicza się do działania rządu lub w imieniu rządu”74, a w rekomendacjach nr
12 wskazuje, że z racji postanowień art. art. 2, 5, 11, 12 i 16 Konwencji LDK państwa-strony powinny podejmować działania mające na celu ochronę kobiet przed każdym rodzajem przemocy, do której dochodzi w rodzinie, w miejscu pracy lub w jakiejkolwiek innej dziedzinie życia społecznego75. Komitet LDK wymaga też przyjęcia środków pozytywnych lub podjęcia akcji afirmatywnej na rzecz poprawy sytuacji kobiet na rynku pracy76 oraz w sferze życia rodzinnego
i prywatnego, między innymi w przypadku rozwodu77.
W uwagach końcowych (ang. Concluding Observations) do sprawozdania
Albanii z 2008 r. Komitet LDK zauważył nadto, że
p a ń s t w o n i e m o ż e u c h y l i ć s i ę o d o b o w i ą z k ó w n a ł o ż o n y c h p r z e z K o n w e n c j ę , p o p r z e z i c h p r z e k a z a n i e n a p r z y k ł a d o r g a n i z a c j o m p o z a r z ą d o w y m i m i ę d z y n a r o d o w y m s p o ł e c z n o -ś c i o m d a r c z y ń c ó w (ang. international donors). Chociaż współpraca z sektorem
prywatnym jest ważna, to jedynie państwo posiada niezbędne zdolności i zasoby w celu ochrony i realizacji praw kobiet wynikających z Konwencji78.
W ten sposób Komitet LDK nawiązał do procesu prywatyzacji funkcji państwowych, które rodzą pytania dotyczące obowiązków w zakresie ochrony praw człowieka.
Ten istotny problem został dostrzeżony również przez Komitet PCz, który wyraził zaniepokojenie m.in. brakiem mechanizmów kontroli prywatnych zakładów
74 Komitet LDK, General Comment No. 19: Article 23 (The family).
75 Komitet LDK, General Recommendation No. 12: Violence against women.
76 Komitet LDK, Concluding Observations on Fiji, U.N. Doc. A/57/38 (Part I), pkt. 24–70 (2002); zob. też Komitet LDK, Concludin Observations on Estonia, U.N. Doc. A/57/38 (2002), pkt. 107 “(…) the situation of young women who face additional difficulties in the labor market owing to the domestic and family responsibilities assigned to them, placing them in a vulnerable position and leading to a higher incidence in part-time or temporary work among them); w tym samym duchu, por. Komitet LDK, Concluding Observations: Slovenia, U.N. Doc. CeDAW/C/SYN/ CO/4 (2008), pkt 100.
77 Komitet LDK, Concluding Observations on Luxemburg, U.N. Doc. CeDAW/C/LUX/CO/5 ; por. też Ch. Forster, Advancing the implementation of CEDAW in the Cook Islands: good practice approaches to a civil family law bill, UNDP Pacific Centre, 2011, pkt. 3.1.–3.4.
Odpowiedzialność państw za naruszenia praw człowieka...
karnych oraz faktem, że najemne firmy prywatne podejrzane o stosowanie tortur oraz okrutne, nieludzkie i poniżające traktowanie w ośrodkach detencyjnych
i śledczych nie są pociągane do odpowiedzialności79. W uwagach końcowych
(ang. Concluding Observations) do sprawozdania Nowej Zelandii z 2002 r., Komitet
PCz, przyjmując z zadowoleniem informację, że państwo-strona zdecydowało, że wszystkie więzienia będą zarządzane publicznie po wygaśnięciu umowy w lipcu 2005 oraz że firmy najemne mają przestrzegać Minimalnych Standardowych
Za-sad ONZ dotyczących Postępowania z Więźniami (ang. United Nations Minimum
Standards for the Treatment of Prisoners). Komitet PCz wyraził jednak swoje obawy czy praktyka prywatyzacyjna w obszarze, w którym państwo jest odpowiedzialne za ochronę praw osób, których pozbawiło wolności, skutecznie uczyni zadość zobowiązaniom państwa-strony wynikającym z MPPOiP oraz własnej odpowie-dzialności za wszelkie naruszenia80.
Z kolei w uwagach końcowych (ang. Concludong Observations) do
sprawoz-dania Stanów Zjednoczonych z 2006 r., Komitet PCz zasugerował, że ośrodki detencji w Zatoce guantanamo, w Afganistanie, w Iraku i w innych miejscach, prowadzone przez przedstawicieli rządu Stanów Zjednoczonych, niezależnie od tego, czy działały jako część struktur wojskowych czy w ramach prywatnych kontraktów, znajdują się pod jurysdykcją państwa i w związku z tym podlegają jego obowiązkom wynikającym z MPPOiP. Zdaniem Komitetu PCz
Państwo-Strona powinno przeprowadzić szybkie i niezależne dochodzenie w sprawie wszystkich zarzutów dotyczących podejrzanych przypadków śmierci, stosowania tortur lub okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania lub karania ze strony jego personelu (w tym dowódców) jak również pracowników firm najemnych, w ośrodkach detencyjnych w Zatoce guantanamo, Afganistanie, Iraku i innych miejscach81.
Komitet PCz zalecił dodatkowo, by Stany Zjednoczone przeszkoliły
pra-cowników firm najemnych (ang. contract employees) zatrudnionych w ośrodkach
detencyjnych „w zakresie ich obowiązków i odpowiedzialności na gruncie art. 7 i 10 Paktu” w celu zapobieżenia powtarzaniu się przypadków naruszenia82.
79 Komitet PCz, Concluding Observations on the USA z 2006 r., pkt. 13-14; Komitet PCz, Concluding Observations on New Zealand, UN Doc. CCPR/CO/75/NZL, 7 August 2002, pkt 13.
80 Komitet PCz, Concluding Observations on New Zealand z 2002 r., pkt 13.
81 Komitet PCz, Concluding Observations on the USA z 2006 r., pkt. 14–15, pkt 18.
Elżbieta Hanna Morawska