Konsekwencje skierowania wystąpienia dla adresata

Kwestią wartą omówienia w odniesieniu do wystąpienia Prezesa UOKiK w trybie art. 49a uokik są konsekwencje skierowania takiego pisma dla przedsiębiorcy. W doktrynie zgodnie przyjmuje

491 Por. wystąpienie Prezesa UOKiK z dnia 4 marca 2016 r. w sprawie o sygn. DDK-65-27/16/TW.

się, że aktywny udział adresata pisma (przedsiębiorcy) w przesłaniu organowi ochrony konkurencji i konsumentów swojego stanowiska jest całkowicie dobrowolny⁴⁹².

Zasadniczo wyróżnić można dwa sposoby postępowania przedsiębiorcy, do którego wystosowane zostało wystąpienie, o którym mowa w art. 49a uokik. Z jednej strony adresat pisma może udzielić Prezesowi UOKiK oczekiwanych informacji, z drugiej zaś przedsiębiorca może – ze wszystkimi tego konsekwencjami – pozostać całkowicie bierny prośbie organu ochrony konkurencji i konsumentów.

Zagadnieniem związanym z udzieleniem przez przedsiębiorcę oczekiwanych przez organ ochrony konkurencji i konsumentów wyjaśnień, jest ewentualna odpowiedzialność adresata wystąpienia za udzielenie Prezesowi UOKiK informacji nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd. Analiza przepisów ustawy może skłaniać ku stwierdzeniu, że również w odniesieniu do wystąpienia w trybie art. 49a uokik, udzielenie przez adresata wystąpienia, nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd informacji wiązać się może z nałożeniem na takiego przedsiębiorcę kary pieniężnej, o której mowa w art. 106 ust. 2 pkt 2 uokik. Przepis ten stanowi podstawę do wymierzenia przedsiębiorcy, w drodze decyzji, kary pieniężnej w wysokości stanowiącej równowartość do 50 000 000 euro, jeżeli przedsiębiorca ten choćby nieumyślnie nie udzielił informacji żądanych przez Prezesa UOKiK bądź udzielił nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd informacji. Użyty przez ustawodawcę w tym przepisie wyraz „bądź” odgrywa w tym przepisie rolę spójnika wyrażającego możliwą wymienność części zdań lub zdań równorzędnych⁴⁹³, co oznacza, że organ ochrony konkurencji i konsumentów może na podstawie tego przepisu wymierzyć przedsiębiorcy karę za choćby nieumyślne nieudzielenie informacji żądnych przez ten organ, jak i nieumyślne udzielenie nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd informacji.

Jakkolwiek przyjęcie wyżej wskazanego stanowiska stałoby poniekąd w sprzeczności z negocjacyjnym charakterem kierowania do przedsiębiorców wystąpień w trybie art. 49a uokik, to jednak prawdopodobna wydaje się sytuacja, w której adresat wystąpienia – w obawie przed podjęciem przez Prezesa UOKiK działań wskazanych w ustawie – wprawdzie przekaże organowi ochrony konkurencji i konsumentów wymagane informacje, jednak będą one nieprawdziwe lub wprowadzające w błąd. W zależności oczywiście od skali zaniedbania po stronie przedsiębiorcy, uzasadniona wydaje się być możliwość zastosowania w takim

492 Tak m.in. M. Sieradzka [w:] M. Sieradzka, K. Kohutek, Ustawa…, Komentarz do art. 49a, Lex/el. 2016;

M. Krasnodębska-Tomkiel, Nowelizacja ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów – istota i spodziewane skutki najważniejszych zmian, MoP 2016, Nr 11, s. 580.

493 W. Doroszewski, Słownik Języka Polskiego, Warszawa 1958, hasło „bądź”.

przypadku dyspozycji określonej w art. 106 ust. 2 pkt 2 uokik. Wiązałoby się to jednak z koniecznością wszczęcia przez Prezesa UOKiK odrębnego postępowania administracyjnego w przedmiocie nałożenia na przedsiębiorcę kary pieniężnej, w którym to przedsiębiorcy (stronie postępowania) przysługiwać będą wszelkie przewidziane prawem obowiązki i uprawnienia.

Omawiając konsekwencje skierowania do przedsiębiorcy wystąpienia w trybie art. 49a uokik, warto przyjrzeć się również zagadnieniu związanemu z ochroną tajemnicy przedsiębiorstwa.

Jakkolwiek nieuzasadnione wydaje się żądanie przez Prezesa UOKiK – na etapie prowadzenia sprawy wynikłej z wystosowania do przedsiębiorcy wystąpienia w trybie art. 49a uokik – informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa w rozumieniu uznk⁴⁹⁴, to jednak w niektórych sprawach przekazanie organowi ochrony konkurencji i konsumentów będzie niezbędne dla prawidłowego spełnienia oczekiwań Prezesa UOKiK. Podstawę ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa na gruncie ustawy stanowi art. 69 uokik, regulujący prawo ograniczenia wglądu do akt sprawy w zakresie objętym tajemnicą przedsiębiorstwa lub innych tajemnic podlegających ochronie na podstawie odrębnych przepisów. Wydaje się jednak, że w odniesieniu do materiału zgromadzonego w wyniku skierowania do przedsiębiorcy wystąpienia w trybie art. 49a uokik, nie zachodzi możliwość zastosowania przewidzianych w tym artykule uprawnień, głównie z uwagi na brak stron postępowania, co jednocześnie wyklucza możliwość udostępnienia akt sprawy w trybie art. 69 uokik. Co istotne, zgodnie z art.

71 ust. 1 uokik, pracownicy UOKiK zobowiązani są do ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa, jak również innych prawnie chronionych informacji, o których powzięli wiadomość w toku postępowania. Nieuzasadnione byłoby ograniczenie użytego w tym przepisie sformułowania

„postępowanie” wyłącznie do postępowania wyjaśniającego lub postępowań właściwych, zwłaszcza w sytuacji, w której również w wyniku działań Prezesa UOKiK podjętych na podstawie art. 49a uokik przetwarzane mogą być informacje stanowiące tajemnice przedsiębiorstwa.

W praktyce, mając na uwadze przedstawione powyżej okoliczności, kierowanie do przedsiębiorcy wystąpienia w trybie art. 49a uokik powinno odbywać się w sytuacji, w której niezbędna jest szybka i skuteczna reakcja organu ochrony konkurencji i konsumentów na pojawiające się na rynku naruszenia. Przykładem takiego działania może być wystąpienie Prezesa UOKiK skierowane w trybie art. 49a uokik do jednego z przedsiębiorców telekomunikacyjnych, dotyczące wykorzystywanych przez niego

494 Szczegółowa analiza zagadnienia związanego z kwestią ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa w toku postępowania przed Prezesem UOKiK w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów przeprowadzona zostanie w dalszej części pracy (por. pkt 5.5).

w przekazach reklamowych materiałów mogących wprowadzić konsumentów w błąd w zakresie wolumenu oferowanych konsumentom korzystającym z usług telekomunikacyjnych przedpłaconych jednostek promocyjnych⁴⁹⁵. W takiej sytuacji główną zaletą skierowania takiego pisma jest możliwość szybkiego zasygnalizowania przedsiębiorcy potencjalnych naruszeń, co skutkować może równie sprawną reakcją adresata pisma, przejawiającą się np. zmianą treści przekazu reklamowego w taki sposób, aby nie naruszał on przepisów ustawy. Wszczęcie postępowania wyjaśniającego, a także ewentualnie postępowania w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów w takim stanie faktycznym mogłoby doprowadzić do stwierdzenia lub uprawdopodobnienia przez Prezesa UOKiK stosowania przez tego przedsiębiorcę praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, jednak skutek ten zostałby osiągnięty zapewne już po rozpowszechnieniu zakwestionowanych przekazów reklamowych. W takich właśnie sytuacjach niezbędne jest zastosowanie przez organ ochrony konkurencji i konsumentów omówionej wcześniej zasady adekwatności, a w konsekwencji skuteczne wyeliminowanie zachowań przedsiębiorców mogących nosić znamiona praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów z rynku.