Realizacja zasady sprawiedliwości proceduralnej w toku postępowania wyjaśniającego

3 POSTĘPOWANIE W SPRAWACH Z ZAKRESU OCHRONY ZBIOROWYCH

4.3 Postępowanie wyjaśniające

4.3.4 Realizacja zasady sprawiedliwości proceduralnej w toku postępowania wyjaśniającego

jest kwestia związana z realizacją zasady sprawiedliwości proceduralnej w toku takiego postępowania.

Sprawiedliwość proceduralna rozumiana jest w doktrynie jako „zbiór wartości, których zagwarantowanie w normach procesowych i faktyczne wdrażanie w postępowaniu wpływa na jego sprawiedliwy przebieg i umożliwia jego pozytywną ocenę”⁵⁵⁷. Wskazać można na trzy podstawowe założenia sprawiedliwości proceduralnej: (i) zagwarantowanie uczestnictwa (wysłuchania) podmiotu, którego dane postępowanie dotyczy; (ii) prowadzone postępowanie

555 Tak m.in. C. Banasiński (red.), E. Piontek, Ustawa…, s. 768 i n,

556 Tamże; M. Bernatt [w:] T. Skoczny (red.), Ustawa…, s. 1119.

557 M. Bernatt, Sprawiedliwość proceduralna…, s. 49.; K. Kowalik-Bańczyk, Prawo do obrony…, s. 98.

powinno być skonstruowane w taki sposób, aby w możliwie największym zakresie przyczyniać się do prawidłowego rezultatu; (iii) niezbędne jest ważenie różnych interesów, w tym tych reprezentowanych przez państwo i jednostkę. Warto w tym miejscu zaprezentować stanowisko, zgodnie z którym sprawiedliwość proceduralna jest pewną ogólną zasadą prawa, składającą się ze zbioru określonych wartości, do których należy: (i) prawo do wysłuchania, (ii) prawo do równego uczestnictwa w postępowaniu, (iii) prawo do obrony; (iv) prawo do ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa; (v) prawo do zaskarżenia i kontroli sądowej⁵⁵⁸.

Sposób uregulowania postępowania wyjaśniającego na gruncie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów doprowadził do sytuacji, w której prawa i obowiązki podmiotów zainteresowanych przebiegiem takiego postępowania (przedsiębiorców) zostały istotnie ograniczone. W doktrynie zdecydowanie krytycznie podchodzi się do obowiązującej obecnie regulacji dotyczącej postępowania wyjaśniającego, wskazując nawet na pewną „ułomność standardów sprawiedliwości proceduralnej”⁵⁵⁹. Wspomniana powyżej „ułomność” postępowania wyjaśniającego w zasadzie dotyczy każdej ze wskazanych powyżej wartości składających się na ogólną zasadę sprawiedliwości proceduralnej.

Odnosząc się do realizacji prawa przedsiębiorcy do wysłuchania w postępowaniu wyjaśniającym, stwierdzić należy, że wartość ta obejmuje „czynny udział w postępowaniu podmiotu, którego to postępowanie dotyczy i powinno uwzględniać regułę, że dana okoliczność faktyczna może być uznana za udowodnioną tylko wtedy, gdy strona miała możliwość wypowiedzenia się co do przeprowadzonych dowodów”⁵⁶⁰. Bez wątpienia Prezes UOKiK realizuje ww. zasadę w toku postępowania w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, w tym także poprzez stosowanie art. 74 uokik, zgodnie z którym przy wydawaniu decyzji kończącej postępowanie, organ ochrony konkurencji i konsumentów zobowiązany jest uwzględniać tylko te zarzuty, do których strony postępowania mogły się ustosunkować.

Nie sposób jednak uznać, że w podobny sposób prawo do bycia wysłuchanym realizowane jest w toku postępowania wyjaśniającego, w którym po pierwsze – brak jest stron, które mogłyby się odnieść do poczynionych ustaleń faktycznych, po drugie zaś – postępowanie nie kończy się wydaniem decyzji, która mogłaby kształtować prawa lub obowiązki konkretnego przedsiębiorcy. W ramach prawa do bycia wysłuchanym wyróżnia się: (i) prawo do bycia poinformowanym; oraz (ii) prawo dostępu do akt sprawy. W odniesieniu do postępowania wyjaśniającego stwierdzić należy, że obie te zasady stosowane są przez Prezesa UOKiK

558 Tamże.

559 A. Jurkowska-Gomułka [w:] T. Skoczny (red), Ustawa…, s. 909.

560 M. Bernatt, Sprawiedliwość…, s. 100.

w bardzo ograniczonym zakresie. Brak stron w postępowaniu wyjaśniającym w zasadniczym zakresie utrudnia stosowanie zasady ogólnej postępowania administracyjnego – reguły informowania stron postępowania (art. 9 kpa). Organ antymonopolowy, prowadząc postępowanie wyjaśniające, nie jest zatem zobowiązany informować przedsiębiorców zainteresowanych rozstrzygnięciem takiego postępowania, nieposiadających charakteru strony, o jego przebiegu i działaniach podejmowanych w jego ramach przez Prezesa UOKiK.

Zgodzić się należy z postulowanymi w tym zakresie zmianami legislacyjnymi, na skutek których konieczne byłoby wprowadzenie procedury informowania przedsiębiorców o wszczęciu postepowania wyjaśniającego, zwłaszcza jeżeli dane postępowanie pomimo że nie jest skierowane przeciwko konkretnemu przedsiębiorcy, to jednak wyłącznie jego dotyczy⁵⁶¹. Również prawo dostępu do akt sprawy jest istotnie ograniczone w postępowaniu wyjaśniającym.

Brak stron w tym postepowaniu wyklucza możliwość zastosowania przez Prezesa UOKiK art. 73

§ 1 kpa, który uzupełniony jest dodatkowo treścią art. 69 ust. 5 uokik. Oznacza to, że zasadniczo w toku postępowania wyjaśniającego akta sprawy nie są udostępniane przedsiębiorcom zainteresowanym jego przebiegiem⁵⁶².

Zasada równego uczestnictwa w postępowaniu, która również stanowi element sprawiedliwości proceduralnej, definiowana jest jako „zagwarantowanie równości (…) oparte na założeniu, że podmioty znajdujące się w podobnej sytuacji powinny mieć prawo do uczestniczenia w postępowaniu przed organem (…), jeżeli nie na takich samym, to na przynajmniej podobnych zasadach”⁵⁶³. Jakkolwiek reguła ta zasadniczo odnosi się do praw stron i innych uczestników w postępowaniach właściwych, to jednak przekładając ją na grunt postępowania wyjaśniającego, należy stwierdzić, że obecnie obowiązujące przepisy zdają się w sposób należyty realizować tę zasadę. Wskazać bowiem należy, że wszystkie podmioty, do których Prezes UOKiK kieruje żądanie, o którym mowa w art. 50 ust. 1 uokik, traktowane są na takich samych zasadach. Prezes UOKiK jednakowo traktuje również te podmioty w zakresie braku poinformowania ich o fakcie wszczęcia bądź zakończenia postępowania wyjaśniającego. Brak w postępowaniu wyjaśniającym jest podmiotu, któremu przyznawano by szczególną pozycję, która mogłaby się przejawiać chociażby dostępem do akt sprawy. Dlatego też, stwierdzić można, że akurat zasada

561 Tak np. M. Bernatt, Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów – potrzeba nowelizacji. Perspektywa sprawiedliwości proceduralnej, iKAR 2012, Nr 1, s. 89.

562 Ponadto, informacja ta przekazywana jest przedsiębiorcom w zawiadomieniu o wszczęciu postępowania wyjaśniającego (por. zawiadomienie Prezesa UOKiK z dnia 18 maja 2016 r. w sprawie o sygn.. DDK-403-505/16/TW, informacja uzyskana na podstawie wniosku o udostępnienie informacji publicznej z dnia 21 maja 2018 r. (BP/0143-328/18).

563 M. Bernatt, Sprawiedliwość…, s. 153.

równego uczestnictwa w postępowaniu wyjaśniającym gwarantowana jest na należytym, zgodnym z założeniami sprawiedliwości proceduralnej, poziomie⁵⁶⁴.

Wchodzące w zakres sprawiedliwości proceduralnej przysługujące przedsiębiorcy prawo do obrony definiowane jest w piśmiennictwie jako „gwarancja udziału w postępowaniu antymonopolowym, zwykle o charakterze administracyjnym oraz dostępu do informacji przysługujących podmiotowi, którego sytuacja prawna jest kształtowana pod wpływem działania organu antymonopolowego w związku z postawieniem mu zarzutu”⁵⁶⁵. Jednym z elementów zasady jest wolność przedsiębiorcy od samooskarżania się, obejmująca zakaz przymuszania przedsiębiorcy do dostarczania dowodów własnej winy⁵⁶⁶. Źródłem wolności od samooskarżenia jest art. 6 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności⁵⁶⁷. Jak już wcześniej wskazano, zasadniczo w postępowaniu wyjaśniającym brak jest znamion realizacji prawa przedsiębiorcy do informowania o toczącym się postępowaniu. Należy się jednak zastanowić, czy na gruncie postępowania wyjaśniającego należycie gwarantowana jest wolność od samooskarżania się przedsiębiorcy. Treść tej zasady trafnie wyjaśnił M. Bernatt, wskazując, że „Prezes UOKiK nie może z całą pewnością zadawać pytań, na które odpowiedź prowadziłaby do przyznania się do naruszenia prawa ochrony konkurencji”⁵⁶⁸. Także w odniesieniu do spraw z zakresu ochrony konsumentów Prezes UOKiK nie powinien kierować do przedsiębiorców żądań, co do których odpowiedź wiązałaby się z „przyznaniem” się przedsiębiorcy do stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów.

W postępowaniu wyjaśniającym realizacja wolności od samooskarżania się jest o tyle ułatwiona, że Prezes UOKiK co do zasady nie wymaga od przedsiębiorców, w stosunku do których kieruje żądanie udzielenia wyjaśnień, o których mowa w art. 50 ust. 1 uokik, konkretnego wypowiedzenia się co do potencjalnego naruszenia zakazu stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Wydaje się, że takie wprost pytanie o ewentualne naruszenie zakazu wyrażonego w art. 24 ust. 1 uokik, mogłoby stać w sprzeczności z istotą postępowania wyjaśniającego, które przecież prowadzone jest w konkretnej sprawie,

564 Takie stanowisko zdaje się podzielać również M. Bernatt, który jako przykłady nieuzasadnionych ograniczeń zasady równego uczestnictwa w postępowaniu przed Prezesem UOKiK wskazuje m.in. wykluczenie możliwości uczestniczenia w postepowaniu przed organem ochrony konkurencji i konsumentów podmiotów zainteresowanych, czy też ograniczenie dostępu do informacji uzyskanych przez ten organ w trybie darowania lub łagodzenia kar (por. M. Bernatt, Sprawiedliwość…, s. 326).

565 K. Kowalik-Bańczyk, Prawo do obrony…, s. 24.

566 P. Sosnowski, Prawo przedsiębiorstw do obrony w postępowaniu antymonopolowym przed Komisją Europejską, Warszawa 2013, s. 35; K. Kowalik-Bańczyk, Prawo do nieobciążania się w prawie unijnym i polskim w sprawach z zakresu ochrony konkurencji [w:] W. Jasiński (red.), Standardy rzetelności postępowania w sprawach z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów, Warszawa 2016, s. 20-21.

567 Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., Dz. U. z 1993 r., Nr 61, poz. 284.

568 M. Bernatt, Sprawiedliwość…, s. 191.

a nie przeciwko konkretnemu przedsiębiorcy. Dlatego też, niezwykle istotne jest precyzyjne określanie przez Prezesa UOKiK zakresu wszczynanego postępowania wyjaśniającego, a także precyzyjne i wskazujące na rzeczywisty cel żądania udzielenia informacji zadawanie ewentualnych pytań przedsiębiorcom. Także w kontekście ewentualnie prowadzonej w toku postępowania wyjaśniającego kontroli u przedsiębiorcy, organ ochrony konkurencji i konsumentów nie powinien wymagać od przedsiębiorcy inicjowania działań, które potwierdzałyby naruszenie przez niego przepisów ustawy.

Prowadząc postępowanie wyjaśniające, zarówno Prezes UOKiK, jak i upoważnieni przez niego pracownicy UOKiK zajmujący się daną sprawą, zobowiązani są, zgodnie z art. 71 ust. 1 uokik, do ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa, jak również innych informacji, podlegających ochronie na podstawie odrębnych przepisów, o których powzięli wiadomość w toku postępowania. Wydaje się, że przepis ten gwarantuje przedsiębiorcy (podmiotowi zainteresowanemu) należyty poziom ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa w toku postępowania wyjaśniającego. Niemniej jednak, warto wskazać, że prawo przedsiębiorcy do ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa odnosi się również do sytuacji, w której inne podmioty biorące udział w danym postępowaniu mają prawo uzyskać dostęp do przekazanych przez innego przedsiębiorcę informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa. W tym zakresie szczególne znacznie przypisać należy przyznanemu Prezesowi UOKiK uprawnieniu do ograniczenia prawa wglądu do materiału dowodowego załączonego do akt sprawy (por. art. 69 ust. 1 uokik). Co jednak istotne, na gruncie postępowania wyjaśniającego, brak jest możliwości zastosowania przez organ ochrony konkurencji i konsumentów uprawnienia, o którym mowa powyżej⁵⁶⁹.

Ostatnią wartością składającą się na sprawiedliwość proceduralną jest prawo do zaskarżania i kontroli sądowej. Głównie z uwagi na „przedmiotowy” charakter postępowania wyjaśniającego brak w tej sytuacji jest podmiotu, który posiadałby legitymację do ewentualnego zaskarżenia któregoś z rozstrzygnięć organu ochrony konkurencji i konsumentów wydawanego w toku postępowania wyjaśniającego (najpewniej postanowienia o wszczęciu lub zamknięciu postępowania wyjaśniającego). Okoliczność, że postanowienia inicjujące lub kończące ten etap procedowania przed Prezesem UOKiK, nie podlegają zaskarżeniu prowadzi do tego, że w praktyce prawo przedsiębiorcy do zaskarżania i kontroli sądowej na etapie postępowania wyjaśniającego nie jest w żaden sposób realizowane.

569 Por. M. Bernatt [w:] T. Skoczny (red.), Ustawa…, s. 974; C. Banasiński, E. Piontek, Ustawa…, s. 674;

J. Krüger [w:] A. Stawicki (red.), E. Stawicki (red.), Ustawa…, s. 904.

Oczywiście w toku podejmowanych przez Prezesa UOKiK działań może zajść konieczność wydania incydentalnych, podlegających zaskarżeniu, postanowień administracyjnych, jednak zasadniczo nie będą one dotyczyć kluczowych w postępowaniu wyjaśniającym kwestii.

Dopuszczalność możliwości ograniczenia prawa wglądu do materiału dowodowego na etapie postępowania wyjaśniającego była przedmiotem analizy SN. W jednym ze swoich stanowisk sąd ten wskazał, że również w toku postępowania wyjaśniającego przedsiębiorcy przysługuje prawo złożenia wniosku, o którym mowa w art. 69 ust. 1 uokik, niemniej jednak – z uwagi na charakter postępowania wyjaśniającego – wniosek ten zasadniczo podlegać będzie rozpoznaniu dopiero wówczas, gdy zaistnieje sytuacja umożliwiająca wgląd innym stronom postępowania do materiału dowodowego sprawy⁵⁷⁰.

Oznacza to, że jakkolwiek przedsiębiorca (podmiot zainteresowany) może w toku postępowania wyjaśniającego złożyć wniosek o ograniczenie prawa wglądu do akt sprawy – w zakresie objętym tajemnicą przedsiębiorstwa lub inną tajemnicą chronioną na podstawie odrębnych przepisów, to jednak wniosek taki rozpoznany zostanie dopiero wówczas, gdy postępowanie toczyć się będzie z udziałem innych stron (przedsiębiorców). Wydaje się, że taka sytuacja będzie miała miejsce wówczas, gdy na skutek postępowania wyjaśniającego, w toku którego zgromadzono materiał dowodowy zawierające tajemnicę przedsiębiorstwa, wszczęte zostanie postępowanie w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów przeciwko więcej niż jednemu przedsiębiorcy. Analizując powyższe okoliczności, należy raczej skłonić się ku stwierdzeniu, że ograniczenie realizacji zasady prawa do ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa w postępowaniu wyjaśniającym wyłącznie do nałożenia na Prezesa UOKiK oraz pracowników UOKiK ochrony takich informacji jest niewystarczające. Przedsiębiorca, ustosunkowując się do żądania przekazania organowi antymonopolowemu informacji w trybie art. 50 ust. 1 uokik, nierzadko powołuje się na bardzo poufne informacje dotyczące prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. Ogólna zasada pewności prawa, powinna nakładać tak na ustawodawcę, jak i Prezesa UOKiK obowiązek zapewnienia należytej ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa, nie tylko poprzez zobowiązanie pracowników UOKiK do ich ochrony. Jest to o tyle uzasadnione, że uznk pośrednio nakłada na przedsiębiorcę obowiązek „specjalnego traktowania” informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa⁵⁷¹,

570 por. uchwała SN z dnia 8 kwietnia 2010 r., III SZP 1/10 – treść uchwały dostępna jest na stronie www.sn.pl (dostęp na dzień 5 lipca 2018 r.). W doktrynie podobny pogląd prezentowany ten jest m.in. przez G. Maternę, por.

G. Materna, Ograniczenie prawa wglądu do materiału dowodowego w postępowaniach przed Prezesem UOKiK, PPH 2008, nr 4, s. 28.

571 Na gruncie uznk przesłanką determinującą uznanie konkretnej informacji za tajemnicę przedsiębiorstwa jest m.in. obowiązek zachowania poufności w zakresie tej informacji. W doktrynie podkreśla się na szczególną rolę tej okoliczności, od której w dużej mierze zależeć może przysługujące na gruncie uznk

być może odpowiednim rozwiązaniem byłoby nałożenie również na Prezesa UOKiK obowiązku podjęcia podobnych działań, których celem byłaby pełniejsza ochrona znajdujących się w jego posiadaniu informacji.

4.4 Podsumowanie

Podejmowane przez Prezesa UOKiK działania w sprawach z zakresu ochrony zbiorowych interesów konsumentów mogą przybierać m.in. postać wystąpienia w trybie art. 49a uokik lub postępowania wyjaśniającego. Stwierdzić należy, że jakkolwiek celem tych czynności jest zapewnienie należytego poziomu publicznoprawnej ochrony konsumentów, to jednak stanowią one odrębne tryby procedowania przed Prezesem UOKiK, składające się na szczególny rodzaj postępowania w sprawach z zakresu ochrony zbiorowych interesów konsumentów.

Skierowanie do przedsiębiorcy wystąpienia w trybie art. 49a uokik jest nowym uprawnieniem, którego wprowadzenie uzasadniane było koniecznością szybkiego i sprawnego reagowania w sprawach z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów. Analiza treści art. 49a uokik prowadzi do wniosku, że przyjęte przez ustawodawcę rozwiązanie przybiera formę quasi-administracyjnego działania Prezesa UOKiK, przejawiającego się możliwością skierowania do przedsiębiorcy pisma z prośbą o ustosunkowanie się do stanowiska w danej sprawie wyrażonego przez ten organ. Wprawdzie w odniesieniu do wystąpienia miękkiego zastosowanie znajdą niektóre przepisy kpa, regulujące m.in. elementy wezwania, sposoby obliczania terminów i zasady doręczenia pism w postępowaniu, to jednak należy stwierdzić, że stosowanie procedury administracyjnej w takiej sytuacji jest znacznie ograniczone. Niemniej jednak, z uwagi na całkowicie dobrowolny charakter udzielania przez przedsiębiorcę (adresata wystąpienia) odpowiedzi na pismo Prezesa UOKiK, wydaje się, że okoliczność ograniczonego stosowania standardów określonych w kpa nie wpływa istotnie na pozycję przedsiębiorcy w tym trybie procedowania przed organem ochrony konkurencji i konsumentów.

Wystąpienie, o którym mowa w art. 49a uokik, skierowane może zostać do przedsiębiorcy we wszystkich sprawach z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów. Przedsiębiorca, udzielając Prezesowi UOKiK niezbędnych informacji dotyczących przedstawionego w piśmie problemu, może uniknąć wszczęcia w jego sprawie postępowania wyjaśniającego lub przeciwko niemu postępowania w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Podkreślenia wymaga, że jakkolwiek ustosunkowanie się przez przedsiębiorcę przedsiębiorcy roszczenie w zakresie ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa (por. A. Michalak [w:] M. Zdyb (red.), M.

Sieradzka (red.), Ustawa…, s. 227).

do stanowiska organu ochrony konkurencji i konsumentów wskazanego w wystąpieniu wywrzeć może pozytywny wpływ na sytuację prawną przedsiębiorcy, to jednak podnieść należy, że niektóre regulacje dotyczące wystąpienia miękkiego uznać należy za niewystarczające.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że brak jest konkretnych mechanizmów zapewniających należyty poziom ochrony przekazywanych przez przedsiębiorców wyjaśnień noszących znamiona tajemnicy przedsiębiorstwa. Okoliczność ta prowadzić może do obniżenia skuteczności tego rodzaju działań, bowiem przedsiębiorcy – w obawie przed ujawnieniem informacji podlegających ochronie – przekazywać mogą Prezesowi UOKiK mniejszy zakres danych, co w konsekwencji uzasadniać będzie konieczność podjęcia przez organ ochrony konkurencji i konsumentów dodatkowych czynności. Dalej, ustawa nie reguluje precyzyjnie kwestii odpowiedzialności za udzielenie przez przedsiębiorcę nieprawdziwej lub wprowadzającej w błąd odpowiedzi na wystąpienie miękkie. Brak takiej regulacji, jakkolwiek mogący stać w sprzeczności z zasadą pewności prawa, w praktyce zniechęcać może przedsiębiorców do aktywnego udziału w relacji z organem ochrony konkurencji i konsumentów na skutek skierowania wystąpienia miękkiego. Wydaje się, że dla zapewnienia jeszcze większej transparentności działań organu ochrony konkurencji i konsumentów oraz zwiększenia poziomu ochrony praw przedsiębiorców w przypadku wystosowania przez Prezesa UOKiK wystąpienia, o którym mowa w art. 49a uokik, uzasadnione byłoby wprowadzenie odpowiednich zmian legislacyjnych w tym zakresie.

Niemniej jednak, zasadniczo usankcjonowanie w ustawie działań o charakterze miękkiego prawa (soft law) podejmowanych przez Prezesa UOKiK ocenić należy pozytywnie. Rzeczywiście w niektórych przypadkach dysponowanie i wykorzystywanie przez organ ochrony konkurencji i konsumentów instrumentu, który pozwala sprawnie i szybko zasygnalizować przedsiębiorcy wątpliwości organu, pozwala na wyeliminowanie potencjalnego zachowania noszącego znamiona praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów z rynku, a także skuteczne usunięcie trwających skutków naruszenia związanych z danym działaniem lub zaniechaniem przedsiębiorcy.

Również postępowanie wyjaśniające, o którym mowa w art. 48 uokik, stanowi quasi-administracyjną formę działania Prezesa UOKiK w sprawach z zakresu ochrony zbiorowych interesów konsumentów. W tym zakresie postępowanie wyjaśniające może zostać wszczęte (i) wówczas, gdy okoliczności danej sprawy wskazują na możliwość naruszenia przepisów ustawy, a także (ii) w sprawach dotyczących ochrony interesów konsumentów. Ustawodawca sformułował również główne założenia, jakie spełniać powinny wszczynane przez Prezesa UOKiK postępowania wyjaśniające. I tak, w przypadku publicznoprawnej ochrony (zbiorowych)

interesów konsumentów, postępowania takie mogą mieć na celu: (i) wstępne ustalenie, czy nastąpiło naruszenie uzasadniające wszczęcie postępowania w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów; (ii) badanie rynku, w tym określenie jego struktury i stopnia koncentracji; (iii) ustalenie, czy miało miejsce naruszenie chronionych prawem interesów konsumentów uzasadniające podjęcie działań określonych w odrębnych ustawach. Wskazany w ustawie katalog ma jednak otwarty charakter, co w praktyce oznaczać może przyznanie Prezesowi UOKiK uprawnienia do swobodnego rozstrzygania o konieczności bądź nie wszczęcia w danej sprawie postępowania wyjaśniającego.

Jakkolwiek w odniesieniu do postępowania wyjaśniającego zastosowanie znajdują przepisy ustawy i kpa, to jednak odrębności związane z tym trybem procedowania przed organem ochrony konkurencji i konsumentów są tak istotne, że nie sposób je określić mianem postępowania administracyjnego sensu stricto. Po pierwsze, jak wynika z analizy przepisów ustawy, postępowanie wyjaśniające nie kończy się wydaniem decyzji administracyjnej. Zgodnie z art. 48 ust. 4 uokik, Prezes UOKiK zamyka postępowanie wyjaśniające w drodze postanowienia. Okoliczność ta wynika co do zasady z celu postępowania wyjaśniającego, którym jest zbadanie danego zjawiska występującego na rynku lub zachowania przedsiębiorcy i wstępne ustalenie, czy poczynione w toku tego postępowania ustalenia uzasadniają wszczęcie postępowania w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Ponadto, postępowanie wyjaśniające nie wpływa na ukształtowanie praw i obowiązków przedsiębiorcy, a zatem nie jest niezbędne wydanie przez organ ochrony konkurencji i konsumentów decyzji administracyjnej. Po drugie, postępowanie wyjaśniające prowadzone jest w konkretnej sprawie,

W dokumencie Postępowanie w sprawach z zakresu ochrony zbiorowych interesów konsumentów jako szczególny rodzaj postępowania administracyjnego (Stron 164-175)