O MIKOŁAJU

Około tego czasu ⁶⁵⁵ przydarzyło się, że król Obodrytów Kanut przybył do Szlezwiku, by ze swoim stryjem Mikołajem odbyć wiec dworski. Gdy zaś lud zebrał się na zgromadzeniu, a król starszy siedział na tronie odziany w insygnia królewskie ⁶⁵⁶, Kanut zasiadł naprzeciwko niego również z koroną królestwa Obodrytów na głowie, a był otoczony oddziałem straży przybocznej. A gdy stryj zobaczył bratanka w królewskim przepychu, przy czym ani nie

652 Rok śmierci hrabiego Holsztyńskiego Adolfa I nie jest znany.

Schmeidler i Stoob z wahaniem przyjmują rok 1130, Razumowska cofa datę do 1127. Data dzienna: 13 XI.

653 W lutym 1126.

654 Adolf II hr. Holsztyński do 1164. Przy wyrazie Nord-albingorum rkps kopenhaski zawiera dopisek: Ecce iam septimo patet idem (zob. przyp. 59).

655 Koniec 1130.

656 Por. I Ks. Królewska 22,10.

wstał przed nim, ani zgodnie ze zwyczajem nie dał mu pocałunku, ukrywając złość zbliżył się do niego, by mu pocałunkiem oddać pozdrowienie. Kanut wyszedł mu naprzeciw, wszakże zatrzymał się w połowie drogi. W ten sposób zrównał się ze stryjem we wszystkim, tak co do miejsca, jak i godności. Dzięki temu zachowaniu się Kanut ściągnął na siebie śmiertelną nienawiść. Albowiem syn Mikołaja, Magnus, obecny wraz z matką przy tej ceremonii, taką zagorzał [do niego] nienawiścią, że tego wprost nie da się opowiedzieć. Matka ⁶⁵⁷ zaś mówiła mu:

„Czyż nie widzisz, że twój brat stryjeczny wziął berło i już króluje? Uważaj go za wroga państwa, ponieważ jeszcze za życia twego ojca nie obawiał się uzurpować sobie imienia królewskiego. Jeśli nadal będziesz lekce sobie ważył tę sprawę i nie zabijesz go, wiedz, że pozbawi cię on i życia, i królestwa⁶⁵⁸". Podjudzony przeto tymi słowy zaczął knuć zdradę, by zabić Kanuta. Gdy to król Mikołaj zauważył, zwołał wszystkich książąt królestwa podejmując się pogodzenia wrogich sobie młodzieńców. Niezgoda skończyła się porozumieniem, z obydwu stron zaprzysiężone przymierze. Atoli układy te Kanut szanował, natomiast Magnus wypełnił je myślą o zgubie.

Natychmiast bowiem po umocowaniu porozumienia zaczął śledzić zamierzenia Kanuta, przy czym doszedł do wniosku, że nie żywi on wobec niego żadnych podejrzeń.

Poprosił więc Magnus Kanuta o spotkanie się. Kanutowi żona ⁶⁵⁹

657 Małgorzata (zm. 1130), córka króla Szwecji Inge I.

658 Do następnych zdań por. częściowo odmienną wersję wypadków z Vita altera Kanuti ducis, przedstawioną w przyp. 646.

659 Ingeborga córka Mścisława I księcia nowogrodzkiego i wielkiego księcia kijowskiego.

odradza wyjazd z obawy przed zasadzką, zaniepokojona równocześnie snem, który miała ubiegłej nocy. Wszakże mąż nie dał się zatrzymać słowami, lecz — jak mówiono

— udał się na miejsce spotkania w towarzystwie czterech tylko mężów. Z tyluż mężami zjawia się i Magnus i objąwszy kuzyna całuje go, po czym siadają, by rozpocząć rozmowy. Jednakże niezwłocznie zasadzeni przez Magnusa ludzie wybiegają ze swoich kryjówek, rzucają się na Kanuta i zabijają go ⁶⁶⁰, po czym zwłoki jego ćwiartują, sycąc swą żądzę okrucieństw nawet nad zmarłym. Od owego dnia rozmnożyły się zamieszki i wojny wewnętrzne w Danii, o czym powiemy pokrótce w następnych rozdziałach, ponieważ dotknęły one bardzo prowincję Nordalbingów. Gdy bowiem cesarz Lotar wraz z żoną Ryksą ⁶⁶¹ usłyszeli tę ponurą nowinę, zasmucili się bardzo, ponieważ zginął mąż związany jak najściślejszą przyjaźnią z cesarstwem. Przybył więc cesarz z potężnym wojskiem⁶⁶² w pobliże miasta Szlezwik, do owego głośnego szańca Dinewerch ⁶⁶³, by pomścić żałosną śmierć najlepszego męża Kanuta. Zaszedł mu drogę Magnus z niezliczonym wojskiem Duńczyków, by bronić swego kraju. Wszakże przerażony męstwem niemieckiego żołnierza osiągnął dla siebie bezkarność u cesarza dając mu masę złota i składając hołd.

660 7 I 1131.

661 Córką Henryka hr. z Nordheimu (zm. 1141).

662 Sierpień—wrzesień 1131. Według Roczników z Erfurtu wojsko cesarskie było nieliczne (sex tantum ... milibus) (MGH Script. rer.

Germ. [42], 1899, s. 37).

663 Lub Danevirke, umocnienia obronne u nasady Półwyspu Jutlandzkiego, zbudowane na początku IX w. Zob. L. Leciejewicz, Danevirke, SSS I 326.

51. O ERYKU ⁶⁶⁴

Brat więc Kanuta Eryk⁶⁶⁵, urodzony z nałożnicy, widząc, że ochłódł gniew cesarza, zaczął zbroić się, aby pomścić braterską krew. Przemierzył lądy i morza, gromadząc dużą liczbę Duńczyków pomstujących z powodu haniebnej śmierci Kanuta. Przybrał sobie tytuł królewski i zaczął częstymi napadami niepokoić Magnusa; wszakże został pokonany i zmuszony do ucieczki. Dlatego to zyskał sobie przydomek Eryk Hasenvoth, to jest Zajęcza Noga, z powodu ustawicznego uciekania. Wreszcie wypędzony z Danii zbiega do miasta Szlezwik. Mieszkańcy zaś jego, pa-miętni dobrodziejstw wyświadczonych im przez Kanuta, przyjęli go, gotowi za niego ponieść śmierć i zagładę. Z tego powodu Mikołaj i syn jego Magnus polecili całemu ludowi Danii zebrać się w celu oblegania Szlezwiku.

Oblężenie to przeciągnęło się dłuższy czas ⁶⁶⁶. Wreszcie jezioro owo, które rozciąga się przy mieście, pokryło się lodem, a tym samym umożliwiło przejście; zaatakowano więc miasto od lądu i morza. Wtedy szlezwiczanie wysłali posłów do hrabiego Adolfa ofiarując mu sto grzywien, by z ludem Nordalbingów przyszedł miastu z odsieczą.

Jednakże i Magnus tyleż ofiarował, by hrabia wstrzymał się od działań wojennych. W tej sytuacji nie wiedząc, co czynić, hrabia zasięgnął rady starszych kraju. Owi zaś doradzili mu, aby udzielił pomocy miastu, po-

664 W rkpsie lubeckim brak odstępu między rozdziałami.

665 Eryk II Emune, król Danii 1134-1137. Helmold używa formy:

Hericus.

666 1131/2. Por. Adam z Bremy II 48 (46): crevit in immensum.

nieważ często nabywali stamtąd towary. Przeto hrabia Adolf zebrał wojsko i przekroczył rzekę Ejdorę, po czym uznał za wskazane poczekać pewien czas, aż się zbierze całe wojsko, i wówczas dopiero z należną ostrożnością wkroczyć do nieprzyjacielskiego kraju. Jednakże lud żądny łupów nie dał się powstrzymać; zgromadzeni z takim pośpiechem rzucili się do przodu, że podczas gdy pierwsi dochodzili już do lasu Thievela ⁶⁶⁷, ostatni zaledwie dosięgali rzeki Ejdory. Magnus dowiedziawszy się o nadejściu hrabiego wybrał ze swoich żołnierzy tysiąc opancerzonych, wyszedł naprzeciwko wojska, które przybyło z Holzacji, i stoczył z nim bitwę. Hrabia został zmuszony do ucieczki, a Nordalbingowie ponieśli bardzo dotkliwą klęskę. Hrabia i wszyscy, którzy uciekli z szeregu, powrócili przez rzekę Ejdorę, dzięki czemu ocaleli.

Magnus zaś po osiągnięciu zwycięstwa powrócił do oblężenia, ale daremny był to mozół. Albowiem ani nie opanował miasta, ani nie zawładnął wrogim wojskiem.

Kiedy bowiem lody puściły, wyrwał się Eryk z oblężenia i przybył do morskiej krainy Skonu ⁶⁶⁸, żaląc się wszędzie na śmierć niewinnego brata i na własne nieszczęście.

Skoro Magnus dowiedział się, że Eryk znowu się pojawił, z nastaniem lata wyprawił się na Skonie z wielką flotą.

Wtedy Eryk zaszedł mu drogę w otoczeniu niewielkiej liczby mieszkańców. Albowiem sami Skonowie stawili opór wszystkim Duńczykom. Gdy więc Magnus świętego dnia Zielo-

667 Obecnie Jageier Gehölz. Od ujścia Ejdory w Rendsburgu do wsi Jagel w Kropper Heide jest ok. 20 km.

668 Południowa część Półwyspu Skandynawskiego, należąca w średniowieczu do Danii, obecnie część Szwecji.

nych Świąt⁶⁶⁹ spieszył się z przygotowaniem do uderzenia, powiedzieli doń czcigodni biskupi: Oddaj cześć Bogu niebieskiemu, uświęć tak uroczysty dzień ⁶⁷⁰, spocznij dziś, a walkę stoczysz jutro. Ten jednak zlekceważył napomnienia i rozpoczął bitwę. Wywiódł i Eryk wojsko swoje i zajechał mu z wielką mocą⁶⁷¹. Padł też Magnus owego dnia, a wszystkie szeregi Duńczyków spotkała ze strony mężów skońskich klęska i całkowita zagłada. I stał się Eryk przez to zwycięstwo sławny, i otrzymał nowy przydomek; nazwano go mianowicie Eryk Emun, to jest godny pamięci. Potem starszy król Mikołaj uszedł na okręcie i przybył do Szlezwiku, gdzie jednak został zabity przez mieszczan, aby zjednać przychylność zwycięzcy⁶⁷². Pomścił więc Pan krew Kanuta, którego zabił Magnus łamiąc złożone przez siebie przysięgi. I panował Eryk w Danii i spłodził z nałożnicy Thunny syna imieniem Swen⁶⁷³. Ale i Kanut miał szlachetnego syna Waldemara⁶⁷⁴. Magnus spłodził również Kanuta ⁶⁷⁵. Tacy pozostali potomkowie królewscy ludom duńskim, przez nich to miały być utrzymywane w pogotowiu, by przypadkiem nie odwykły od boju i nie wzbiły się w pychę. Albowiem Duńczycy słyną tylko z wojen domowych.

669 4 VI 1134.

670 Por. II Ks. Machabejska 15, 1 - 2. ⁶⁷¹ Por. I Ks. Machabejska 11,15.

672 25 VI 1134.

673 Późniejszy król Danii Swen III (V) Grathe 1147 - 1157.

874 Późniejszy król Danii Waldemar I Wielki 1157-1182 (zob. c.

85).

675 W przyszłości rywal Swena II i współregent Danii Kanut III (V)1154-1157.