Możliwość wyboru systemu operacyjnego przy zakupie sprzętu komputerowegokomputerowego

Możliwość wyboru systemu operacyjnego przy zakupie sprzętu komputero-wego miała znaczący wpływ na decyzje jednostek w tym zakresie. Rozpatrując całą analizowaną próbę, można stwierdzić, że 70% podmiotów miała możli-wość wyboru systemu operacyjnego przy zakupie przynajmniej części kom-puterów, przy czym blisko 40% mogła tego typu decyzję podjąć przy każdym dokonywanym zakupie. Jedynie 23,3% respondentów stwierdziło, że takiego wyboru nie miało.

Rozkład odpowiedzi w  zależności od lokalizacji siedziby badanych pod-miotów wydaje się być w  dużej mierze przypadkowy. Największy odsetek odpowiedzi wskazujący na możliwość wyboru przy zakupie co najmniej części sprzętu komputerowego miał miejsce wśród respondentów zlokalizowanych w  miastach od 21 tys. do 100 tys. mieszkańców. W miastach liczących 21-50 tys. mieszkańców 29,9% badanych miała całkowity wybór, podczas gdy 43,9%

częściowy. W przypadku miast liczących 51-100 tys. mieszkańców, odsetek ten wynosił odpowiednio 65,6 i 2,9%. W pozostałych lokalizacjach, w tym na wsi, wynik ten był nieznacznie mniejszy, przy czym okazuje się, że w największych miastach, powyżej 100 tys. mieszkańców, możliwość wyboru oprogramowania była najmniejsza (36,8% w przypadku całości sprzętu oraz 31,2% w przypadku części).

Warto zauważyć, iż sektory działalności, które miały najwyższy odsetek zakupu systemu operacyjnego wraz z zakupem komputera, najrzadziej miały możliwość wyboru systemu operacyjnego przy zakupie sprzętu komputero-wego. Tylko 9% respondentów należących do sektora produkcyjnego miało możliwość całkowitego wyboru. W handlu detalicznym takich podmiotów było niewiele ponad 10%, zaś w  pozostałej działalności usługowej ponad 16%.

Badane jednostki nie uzależniały tym samym swojej decyzji od konkretnego oprogramowania tylko przyjmowały ofertę dystrybutorów.

W przypadku rodzaju i  formy własności badanej jednostki warto zwrócić uwagę na, iż największy odsetek podmiotów, które zadeklarowały możliwość wyboru wystąpił w  jednostkach publicznych (41,2% w  przypadku całości sprzętu oraz 29,4% w przypadku jego części). Okazuje się, że podmioty pry-watne miały dużo mniejszą dowolność przy zakupie sprzętu. Tylko co trzecia badana firma prywatna z  kapitałem polskim (33,5%) miała możliwość decy-dowania o systemie operacyjnym obsługującym cały zakupiony sprzęt (36,8%

w przypadku jego części), podczas gdy u przedsiębiorstw zagranicznych odsetek takich podmiotów wyniósł 17,4%. Firmy zagraniczne miały jednocześnie naj-większy odsetek respondentów, którzy w  ogóle nie mieli możliwości wyboru (dla jednostek publicznych wskaźnik ten wyniósł 22,6%, dla polskich

prywat-145

Rozdział 6. Pozyskiwanie i eksploatacja systemów informatycznych

nych 25%, zaś dla komunalnych, fundacji i  stowarzyszeń 20%). Zjawisko to może być spowodowane nie tyle kwestią związaną z  dystrybutorem sprzętu, ile być konsekwencją polityki międzynarodowych korporacji, które narzucają oprogramowanie swoim oddziałom w Polsce.

Największą dowolność przy zakupie systemu operacyjnego zaobserwowano w dużych podmiotach o liczbie pracujących od 250 osób (57,1% w przypadku całości sprzętu oraz 23,8% w przypadku jego części). Wynika to z większych możliwości negocjacyjnych tego typu podmiotów. W przypadku jednostek mikro (do 9 pracujących) odsetek respondentów, którzy zadeklarowali, że mieli moż-liwość wyboru oprogramowania dla całości zakupionego sprzętu był również duży (47,1% w przypadku całości sprzętu oraz 11,8% w przypadku jego części).

Małe firmy, o liczbie pracujących 10-49 osób, miały największy odsetek odpo-wiedzi mówiących o  braku możliwości wyboru (35,5%), co zapewne wynika z ich niewielkich możliwości przetargowych wobec dystrybutorów sprzętu.

Stanowisko respondenta nie wydaje się mieć znaczenia dla struktury odpo-wiedzi dotyczącej analizowanego problemu. Jedynie odpoodpo-wiedzi udzielane przez specjalistów i specjalistów IT wskazują na relatywnie największą dowol-ność wyboru systemu operacyjnego (46,8% w przypadku całości sprzętu, 38,3%

w przypadku jego części). Może to wynikać z faktu, że tego typu stanowiska występują przede wszystkim w firmach o większej liczbie pracowników, mają-cych większą siłę przetargową w negocjacjach z dystrybutorami sprzętu kom-puterowego. W przypadku mniejszych podmiotów tego typu oddziaływanie jest mniejsze. Zastanawiający jest jednocześnie duży odsetek nauczycieli, którzy głównie wskazywali na możliwość wyboru systemu operacyjnego przy zakupie komputerów (45,7% w przypadku całości sprzętu oraz 40% w przypadku jego części).

Analiza struktury odpowiedzi według wieku pozwoliła zaobserwować nastę-pującą prawidłowość – wraz z jego wzrostem spada odsetek odpowiedzi mówią-cych o  możliwości wyboru systemu operacyjnego dla całego zakupionego sprzętu (tabl. 6.2). O ile respondenci w  wieku 25 lat w  połowie przypadków zadeklarowali pełen wybór, o tyle osoby w wieku 51-60 lat, w 31,7%. Z drugiej strony rośnie odsetek odpowiedzi mówiących o  możliwości wyboru oprogra-mowania dla części sprzętu. Odsetek odpowiedzi dotyczących braku możliwo-ści wyboru oprogramowania wydaje się być niezależny od wieku respondenta.

Uwzględniając podział respondentów w zależności od osoby podejmującej merytoryczne decyzje w  sprawie zakupu oprogramowania, można zauważyć, że największe możliwości wyboru miały jednostki, w których decyzje podejmo-wali kierownicy działów IT (48,6% w przypadku całości sprzętu, 33,3% w przy-padku jego części) bądź ich pracownicy (odpowiednio: 41,1 i 33,3%). Mogło to być wynikiem lepszego rozeznania rynku przez te osoby i umiejętności nego-cjacji z dystrybutorami. Jednocześnie decyzje te mogły być mniej przypadkowe

i bardziej uzależnione od merytorycznych potrzeb badanych jednostek. Z dru-giej strony warto pamiętać, że działy IT są tworzone głównie w  większych przedsiębiorstwach, z największą siłę przetargową. Dla pozostałych kategorii odsetek ten był niższy. Najmniejszą wartość wskaźnik przyjmuje w przypadku jednostek, w których decyzje merytoryczne dotyczące oprogramowania podej-mował właściciel (26,3% w przypadku całości sprzętu, 26,3% w przypadku jego części). Ponownie mogło to wynikać z wielkości przedsiębiorstwa. Właściciele podejmują decyzje tego typu prawie wyłącznie w małych przedsiębiorstwach, których siła przetargowa może być niewielka przy negocjacji warunków zakupu sprzętu komputerowego. Tym samym możliwość zmiany systemu operacyjnego mogła być dla nich niemożliwa.

Ta b l i c a 6 . 2

Wybór systemu operacyjnego przy zakupie sprzętu komputerowego a wiek respondenta (w %)

Kategorie odpowiedzi

Wiek respondenta

do 25 lat 26-30 lat 31-40 lat 41-50 lat 51-60 lat powyżej 60 lat Tak, w przypadku wszystkich 50,0 47,7 39,0 36,8 31,7 71,43 Tak, w przypadku części z nich 16,7 26,2 30,5 33,8 35,4

-Nie 33,3 20,0 23,4 24,1 23,2 28,57

Brak odpowiedzi - 6,2 7,1 5,3 9,8

-Źródło: opracowanie własne na podstawie badań empirycznych.

Najwięcej możliwości wyboru systemu operacyjnego przy zakupie sprzętu komputerowego miały podmioty deklarujące największe wykorzystanie WOO, przy czym im jego wykorzystanie było mniejsze, tym mniejsze były w  ocenie respondenta możliwości wyboru systemu operacyjnego. W swoich odpowie-dziach badani wykorzystujący tylko WOO deklarowali możliwość wyboru oprogramowania u dystrybutora w  45% przypadków. W 30% wskazywali na możliwość wyboru w przypadku części asortymentu, zaś w 10% całkowity brak wyboru. Podmioty wykorzystujące zarówno WOO, jak i zamknięte oprogramo-wanie deklarowały odpowiednio możliwości wyboru na poziomie 38,8%, 36,7%

oraz 19,7%. Jednostki korzystające wyłącznie z oprogramowania zamkniętego oceniali odpowiednio możliwość wyboru oprogramowania według rozkładu 38,5%, 23,1% oraz 30,2%.

Analizując odpowiedzi badanych warto zwrócić uwagę na ich przyczyno-wość, nie jest bowiem oczywiste, czy to wysokie wykorzystanie WOO wpływa na możliwości wyboru systemu operacyjnego przy zakupie sprzętu, czy

odwrot-147

Rozdział 6. Pozyskiwanie i eksploatacja systemów informatycznych

nie. W pierwszym przypadku możliwe jest, że podmioty wykorzystujące WOO decydują się na zakup sprzętu komputerowego tylko u tych dystrybutorów, którzy umożliwiają im ten wybór. Przywiązanie do danego typu oprogramo-wania może tym samym prowadzić do selekcji tych dystrybutorów, którzy je oferują. Z drugiej strony, wybór oferowany przez dystrybutora może powodo-wać, że dana firma zacznie wykorzystywać WOO w  swojej działalności. Tym samym odwrócona zależność może znajdywać potwierdzenie w rzeczywistych zachowaniach firm. Jednostka, która raz miała wybór oprogramowania i zde-cydowała się na WOO, mogła całkowicie zmienić wcześniej wykorzystywane oprogramowanie na nowe. Warto jednocześnie zauważyć, że wśród firm, które wykorzystują tylko zamknięte oprogramowanie, występuje największy odsetek podmiotów, które nie miały możliwości wyboru oprogramowania. Oznacza to, że ograniczenie wyboru przez dystrybutorów może prowadzić do sytuacji, w której firmy wykorzystują wyłącznie jeden typ oprogramowania, uniemożli-wiając im jego dywersyfikację.

Zmiana stopnia typu stosowanego oprogramowania w niewielkim stopniu wyjaśnia możliwość wyboru systemu operacyjnego przy zakupie sprzętu kom-puterowego, aczkolwiek, ponownie kwestią trudną do rozwiązania jest przyczy-nowość. Podobna struktura odpowiedzi na powyższe pytanie wśród podmiotów, które zwiększyły wykorzystanie Wolnego i Otwartego Oprogramowania bądź zamkniętego może wynikać z  możliwości podejmowania świadomych decyzji w  obliczu wyboru oprogramowania u dystrybutora sprzętu komputerowego.

Jednocześnie warto zaznaczyć, że blisko 20% respondentów w każdej z wyod-rębnionych w  analizie grup nie miało wyboru przy zakupie sprzętu. Zmiana mogła być tym samym w niektórych przypadkach spowodowana koniecznością stosowania oprogramowania oferowanego przez dystrybutora. Najniższy sto-pień możliwości wyboru systemu operacyjnego wystąpił wśród firm, w których nie nastąpiła zmiana. Brak możliwości wyboru oprogramowania mógł skutko-wać inercją jego wykorzystania w tych podmiotach, które z przyczyn zewnętrz-nych nie mogły zmodyfikować stopnia wykorzystania różzewnętrz-nych jego typów.