Wykorzystanie oprogramowania

Na podstawie deklaracji respondentów można stwierdzić, iż w  badanych jednostkach najczęściej stosowane było oprogramowanie pozyskiwane wraz z zakupem komputera (ponad 80% respondentów zadeklarowało duże wyko-rzystanie tego typu oprogramowania). Poza tym duże znaczenie miały również programy kupowane niezależnie od sprzętu. Oprogramowanie tworzone spe-cjalnie na potrzeby danej jednostki było używane zdecydowanie najrzadziej (ponad 40% respondentów w ogóle nie stosowała tego typu oprogramowania).

Wraz ze wzrostem wielkości miejsca lokalizacji badanej jednostki wzrastało wykorzystanie oprogramowania specjalistycznego, stworzonego na jej potrzeby.

Wynika to przede wszystkim z  wielkości badanych firm, która zmieniała się wraz ze wzrostem wielkości miasta, co pozytywnie wpływało na użytkowanie oprogramowania tworzonego dla potrzeb indywidualnych (tabl. 6.8).

Ta b l i c a 6 . 8

Lokalizacja firmy a stopień wykorzystania oprogramowania specjalistycznego, stworzonego specjalnie na jej potrzeby (w %)

Siedziba badanej jednostki

Stopień wykorzystania oprogramowania specjalistycznego

duży mały brak brak odpowiedzi

Wieś 7,0 11,6 48,8 32,6

Miasto 17,2 19,2 39,2 24,4

w tym:

miasto do 20 tys. mieszkańców 11,0 18,7 41,8 11,0 miasto do 21-50 tys. mieszkańców 14,0 17,5 40,4 14,0 miasto do 51-100 tys. mieszkańców 18,8 9,4 40,6 18,8 miasto powyżej 100 tys. mieszkańców 20,8 20,8 32,0 26,4 Źródło: opracowanie własne na podstawie badań empirycznych.

W przypadku sektora przemysłu przetwórczego dominującym rodzajem stosowanego oprogramowania było to pozyskiwane przy zakupie sprzętu kom-puterowego (duże wykorzystanie –  81,8%, małe –  18,2%) oraz darmowego, pozyskiwanego z Internetu (duże wykorzystanie – 36,4%, małe – 36,4%). Naj-rzadziej stosowane było oprogramowanie specjalistyczne, pozyskiwane specjal-nie na potrzeby przedsiębiorstwa (tylko 9,1% deklarowało jego wykorzystaspecjal-nie w małym stopniu).

W przypadku budownictwa używane oprogramowanie było bardziej zróżni-cowane. Podobnie, jak w przypadku całej badanej próby, najczęściej stosowane

159

Rozdział 6. Pozyskiwanie i eksploatacja systemów informatycznych

było oprogramowanie pozyskiwane wraz z zakupem komputera (duże wykorzy-stanie – 74,1%, małe – 14,8%), oraz kupowane niezależnie od sprzętu (duże wykorzystanie – 25,9%, małe – 37%), jednak zdecydowanie większe znaczenie miały również systemy tworzone indywidualnie dla potrzeb badanych podmio-tów (duże wykorzystanie –  22,2%, małe –  7,4%). Podobną strukturę można było zaobserwować w sektorze administracji.

Rozkład odpowiedzi uzyskany dla pozostałych wyszczególnionych sektorów działalności nie różnił się znacząco od tego uzyskanego dla całej próby. Jedy-nym odstępstwem było wykorzystanie oprogramowania przez sektor zajmujący się kulturą i  rekreacją. W przypadku tego sektora można było zaobserwo-wać stosunkowo niski stopień użytkowania oprogramowania pozyskiwanego z Internetu (duże wykorzystanie: 20%, małe: 31,1%), przy jednocześnie niskim zróżnicowaniu źródeł pozyskiwania programów.

Analizując ten problem przez pryzmat struktury własnościowej badanych podmiotów, można stwierdzić w  przedsiębiorstwach prywatnych nieznacznie większe wykorzystanie darmowego oprogramowania pozyskiwanego z  Inter-netu, w porównaniu do podmiotów publicznych. O ile w przypadku polskich firm prywatnych nie było dużego odstępstwa od struktury uzyskanej dla całości próby, o  tyle istotne różnice zachodziły w  przypadku firm zagranicz-nych. Przede wszystkim występowało wyższe niż w  przypadku całej próby użytkowanie oprogramowania zmodyfikowanego dla potrzeb jednostki (duże wykorzystanie – 34,8%, małe – 26,1%). Dodatkowo, samo stosowanie oprogra-mowania specjalistycznego, tworzonego dla indywidualnych potrzeb również było na wysokim poziomie (duże – 30,4%, małe – 30,4%). Ostatecznie, 39,1%

respondentów zadeklarowało duże wykorzystanie oprogramowania darmowego pozyskiwanego z Internetu.

Szeroki stopień użytkowania różnorodnego oprogramowania może wynikać z charakterystyki zagranicznych przedsiębiorstw prywatnych, które w badanej próbie stanowiły jednostki duże, z  własnymi działami IT. W wyniku tego ich oprogramowanie mogło być zróżnicowane i  dostosowane do indywidualnych potrzeb, co nie zawsze było możliwe w przypadku mniejszych podmiotów.

Wpływ wielkości przedsiębiorstwa na rodzaj wykorzystywanego oprogra-mowania jest zgodny z wcześniejszymi wnioskami otrzymanymi na podstawie analizowanej ankiety. W małych jednostkach główne znaczenie miało opro-gramowanie pozyskiwane podczas zakupu (duże wykorzystanie – 70,6%, małe –  17,6%) oraz darmowe z  Internetu (duże –  29,4%, małe –  29,4%). Wraz ze wzrostem wielkości jednostki rosło wykorzystanie oprogramowania spe-cjalistycznego, przygotowywanego dla indywidualnych potrzeb. Jednocześnie wzrastała przy tym różnorodność stosowanego oprogramowania.

Związane jest to głównie z  dostępem do specjalistycznej wiedzy wykwali-fikowanych informatyków. O ile w  przypadku małych podmiotów z  przyczyn

ekonomicznych wiedza informatyczna ograniczana była do opinii uzyskiwanych od dystrybutorów sprzętu i  Internetu, o  tyle w  dużych podmiotach, posiada-jących własne działy IT, możliwe było bardziej szczegółowe i  dokładniejsze dopasowanie oprogramowania do indywidualnych potrzeb. Co więcej, specy-fika dużych firm skłaniała je do stosowania specjalistycznego oprogramowania, które w pełni realizowałaby ich indywidualne potrzeby.

Interesujące różnice w  stopniu użytkowania różnych rodzajów oprogra-mowania można było zaobserwować biorąc pod uwagę jednostki komercyjne i niekomercyjne. Przede wszystkim podmioty komercyjne przywiązywały rela-tywnie mniejszą wagę do oprogramowania pozyskiwanego przy zakupie (duże wykorzystanie –  75,8%, małe –  15,3%), niż miało to miejsce w  jednostkach niekomercyjnych (duże –  83,8%, małe –  11,9%). Z drugiej strony, przedsię-biorstwa komercyjne wykorzystywały w  większym stopniu oprogramowanie modyfikowane do indywidualnych potrzeb (duże –  19,1%, małe –  26,8%) i stwarzane indywidualnie, specjalnie dla potrzeb jednostki (duże – 19,1%, małe – 19,1%).

W przypadku podmiotów, w których respondentami byli specjaliści, zaobser-wować można było większe wykorzystanie oprogramowania przygotowywanego specjalnie na realizację potrzeb indywidualnych (duże wykorzystanie – 16,4%, małe – 19,4%), kosztem oprogramowania otrzymywanego w momencie zakupu (duże –  76,1%, małe –  14,9%), co wynikało z  większego stopnia stosowania specjalistycznego oprogramowania przez specjalistów.

Podobne obserwacje dotyczą specjalistów IT, co było powodowane zarówno wiedzą posiadaną przez osoby wypełniające ankietę, jak i  charakterystyką podmiotów posiadających i  wykorzystujących działy IT. Jednostki zaliczone do tej kategorii deklarowały wyższy stopień użytkowania oprogramowania specjalistycznego (duże –  20,2%, małe –  26,6%), jak również aplikacji pozy-skiwanych za darmo z Internetu oraz kupowanych niezależnie od sprzętu kom-puterowego.

Podmioty o  najwyższym stopniu komputeryzacji przywiązywały relatyw-nie mrelatyw-niejsze znaczerelatyw-nie do oprogramowania pozyskiwanego wraz z  zakupem sprzętu komputerowego (67,9% deklarowało duże wykorzystanie, podczas gdy 21,4% – małe). Z drugiej strony, w tych samych jednostkach można było zaob-serwować większe wykorzystanie oprogramowania stworzonego specjalnie dla ich indywidualnych potrzeb (prawie 18% respondentów deklarowało jego duże wykorzystanie w  porównaniu z  13% dla całej próby). W przypadku podmio-tów o wysokim stopniu komputeryzacji odsetek używających oprogramowanie przygotowane dla ich indywidualnych potrzeb był jeszcze wyższy (19,2% dekla-rowało duże wykorzystanie, 22,8% – małe), podobnie jak odsetek responden-tów stosujących darmowe oprogramowania pozyskiwane z  Internetu (19,2%

deklarowało duże wykorzystanie, 45,5% – małe).

161

Rozdział 6. Pozyskiwanie i eksploatacja systemów informatycznych

W przypadku podmiotów o przeciętnym i niskim poziomie komputeryzacji struktura była bardzo podobna do tej uzyskanej dla całości badanej próby, aczkolwiek w  przypadku firm o przeciętnym stopniu komputeryzacji duże zna-czenia miały darmowe aplikacje pozyskiwane z Internetu (22,5% deklarowało ich duże wykorzystanie, 47,6% – małe w jednostkach o przeciętnym poziomie komputeryzacji, zaś 14% – duże i 40,5% – małe w podmiotach o niskim pozio-mie komputeryzacji).

Firmy, które zwiększyły wykorzystanie WOO w ostatnich latach, w znacznie większym stopniu stosowały darmowe oprogramowanie pozyskiwane z Internetu (37,8% deklarowało duże wykorzystanie, 47,3% – małe). Niewielki udział nato-miast miało oprogramowanie dedykowane dla indywidualnych potrzeb (21,6%

deklarowało duże, 33,8% – małe), jak również występowała wyraźna domina-cja oprogramowania otrzymywanego przy zakupie sprzętu komputerowego.