ROZDZIAŁ 5. PREZENTACJA WYNIKÓW BADAŃ
5.4 Model równań strukturalnych
Kolejnym etapem procedury badawczej było wykorzystanie modelu równań
strukturalnych. Modele strukturalne to klasa wielowymiarowych modeli statystycznych, w obrębie której powiązane są modele strukturalne i modele pomiarowe wyspecyfikowane na podstawie konfirmacyjnej analizy czynnikowej. Główną zaletą tej grupy modeli jest możliwość testowania hipotez badawczych o dużej złożoności związków pomiędzy zmiennymi. Możliwe jest to poprzez uwzględnienie w modelu zarówno zmiennych obserwowalnych jak również zmiennych latentnych, nieobserwowalnych. Modele SEM mogą być adaptowane jako modele regresji wielorakiej, jednakże są znacznie bardziej elastyczne w przypadku opisu związków i zależności pomiędzy badanymi zmiennymi. Stosuje się je często także dla zmiennych jakościowych, kiedy to nie są spełnione założenia klasycznego modelu regresyjnego.
W dalszej części opracowania przeprowadzono testowanie hipotez badawczych dotyczących wpływu praktyk nowego zarządzania publicznego, zarządzania wiedzą oraz postrzeganego wsparcia organizacji na klimat uczenia się. Model ścieżkowy zaprezentowano na rysunku 32.
182
Rysunek 32. Model teoretyczny
Źródło: opracowanie własne na podstawie analizy literatury przedmiotu.
Estymację parametrów modelu przeprowadzono przy wykorzystaniu metod modelowania równań strukturalnych. Zakłada się, że wsparcie organizacji (WO) wpływa na klimat uczenia się (KU). Ponadto zarówno zarządzanie wiedzą (ZW) jak i nowe zarządzanie publiczne (NZP) wpływają na wsparcie organizacji oraz na klimat uczenia się. Zakłada się ponadto, że postrzegane wsparcie organizacji pełni rolę mediatora pomiędzy zarządzaniem wiedzą i nowym zarządzaniem publicznym, a klimatem uczenia się. Przy estymacji parametrów modelu przyjęto następujące założenia:
1) estymacja rozbieżności pomiędzy konstruktem teoretycznym, a modelem empirycznym za pomocą metody największej wiarygodności,
2) estymacja macierzy kowariancji metodą największej wiarygodności,
3) indeks modyfikacji określający stopień korelacji składnika losowego na poziomie 20 (oznacza to, że w modelu uwzględnione są korelacje składników losowych, dla których indeks modyfikacji przekracza poziom 20).
Oszacowania parametrów modelu przedstawia tabela 76.
Tabela 76. Oszacowania parametrów modelu
Relacja Współczynnik modelu (b) Współczynnik standaryzowany (beta) Błąd standardowy Statystyka Walda p-value WO ← ZW 0,593 0,509 0,069 8,556 <0,001 WO ← NZP 0,471 0,446 0,062 7,547 <0,001
183
KU ← ZW 0,171 0,209 0,041 4,171 0,003
KU ← WO 0,425 0,764 0,034 12,43 <0,001
KU ← NZP 0,147 0,181 0,034 4,324 0,003
Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań ankietowych.
Punktem wyjścia prowadzonych badań było przyjęcie założenia wpływu praktyk nowego zarządzenia publicznego oraz praktyk zarządzania wiedzą na tworzenie klimatu uczenia się w organizacjach sektora publicznego przy mediującej roli postrzeganego wsparcia organizacji. Zakładając poziom istotności p<0,05 wykazano, że wszystkie badane relacje są statystycznie istotne, ponadto:
1) zaobserwowano statystycznie istotny, dodatni, umiarkowanie silny wpływ nowego zarządzania publicznego na postrzegane wsparcie organizacji; (im wyższy jest poziom oceny nowego zarządzania publicznego, tym wyższy jest poziom oceny wsparcia organizacji),
2) zaobserwowano statystycznie istotny, dodatni, umiarkowanie silny wpływ zarządzania wiedzą na postrzegane wsparcie organizacji; (im wyższy jest poziom oceny zarządzania wiedzą, tym wyższy jest poziom oceny wsparcia organizacji),
3) zaobserwowano statystycznie istotny, dodatni, słaby wpływ zarządzania wiedzą na klimat uczenia się; (im wyższy jest poziom oceny zarządzania wiedzą, tym wyższy jest poziom oceny klimatu uczenia się),
4) zaobserwowano statystycznie istotny, dodatni, silny wpływ postrzeganego wsparcia organizacji na klimat uczenia się; (im wyższy jest poziom oceny postrzeganego wsparcia organizacji, tym wyższy jest poziom oceny klimatu uczenia się),
5) zaobserwowano statystycznie istotny, dodatni, słaby wpływ nowego zarządzania publicznego na klimat uczenia się; (im wyższy jest poziom oceny nowego zarządzania publicznego, tym wyższy jest poziom oceny klimatu uczenia się). O sile związków pomiędzy elementami konstruktu świadczą wartości standaryzowanych współczynników. Najwyższą wartość beta wskazano dla relacji pomiędzy postrzeganym wsparciem organizacji, a klimatem uczenia się, najniższą natomiast dla relacji pomiędzy nowym zarządzaniem publicznym, a klimatem uczenia się. Zaobserwowano częściową mediację za pomocą wsparcia organizacji (mediacja w relacji zarządzanie wiedzą / nowe zarządzanie publiczne, a klimat uczenia się).
184
W tabeli 77 przedstawiono współczynniki korelacji pomiędzy poszczególnymi elementami konstruktu potwierdzające występowanie zaobserwowanych relacji.
Tabela 77. Współczynniki korelacji pomiędzy elementami konstruktu
Nowe zarządzanie publiczne Zarządzanie wiedzą Wsparcie organizacji Klimat uczenia się Nowe zarządzanie publiczne 1 0,941 0,925 0,889 Zarządzanie wiedzą 0,941 1 0,928 0,894 Wsparcie organizacji 0,925 0,928 1 0,939 Klimat uczenia się 0,889 0,894 0,939 1
Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań ankietowych.
W tabeli 78 zaprezentowano efekty całkowite, bezpośrednie oraz pośrednie określające relacje pomiędzy elementami konstruktu.
Tabela 78. Efekty całkowite, bezpośrednie oraz pośrednie
Efekt całkowity Nowe zarządzanie publiczne Zarządzanie wiedzą Wsparcie organizacji Klimat uczenia się Wsparcie organizacji 0,446 0,509 0 0 Klimat uczenia się 0,522 0,598 0,764 0 Efekt bezpośredni Nowe zarządzanie publiczne Zarządzanie wiedzą Wsparcie organizacji Klimat uczenia się Wsparcie organizacji 0,446 0,509 0 0 Klimat uczenia się 0,181 0,209 0,764 0 Efekt pośredni Nowe zarządzanie publiczne Zarządzanie wiedzą Wsparcie organizacji Klimat uczenia się Wsparcie organizacji 0 0 0 0 Klimat uczenia się 0,341 0,389 0 0
185
Powyższe wyniki wskazują, że:
1) praktyki nowego zarządzania publicznego wpływają bezpośrednio słabiej na klimat uczenia się, natomiast silniej na klimat uczenia się w sytuacji gdy mediatorem związku pomiędzy badanymi obszarami przygotowanego modelu badawczego jest wsparcie organizacji,
2) zarządzanie wiedzą wpływa bezpośrednio słabiej na klimat uczenia się, natomiast silniej na klimat uczenia się w sytuacji gdy mediatorem związku badanych zależności jest wsparcie organizacji,
3) praktyki nowego zarządzania publicznego oraz zarządzania wiedzą wpływają bezpośrednio silnej na wsparcie organizacji,
4) praktyki nowego zarządzania publicznego oraz zarządzania wiedzą wpływają bezpośrednio słabiej na klimat uczenia się, natomiast silniej na klimat uczenia się w sytuacji gdy mediatorem związku pomiędzy badanymi obszarami jest wparcie organizacji,
5) wsparcie organizacji wpływa bezpośrednio silniej na klimat uczenia się.
Powyższe relacje wykazują zróżnicowane siły (od słabiej do silnej). Silny wpływ zaobserwowano dla relacji pomiędzy postrzeganym wsparciem organizacji, a klimatem uczenia się.
Ostatnim etapem weryfikacji przyjętego modelu badawczego jest ocena dobroci dopasowania modelu. W tabeli 79 przedstawiono miary oceny dopasowania modelu teoretycznego.
Tabela 79. Miary dobroci dopasowania
Wskaźnik dobroci dopasowania
Wartość Komentarz
CMIN/df 2,713
iloraz wskaźnika chi-kwadrat oraz liczby stopni swobody; akceptowalny poziom miary świadczący o dobrym dopasowaniu modelu: poniżej 5,0;
model jest akceptowalny.
RMR 0,065
pierwiastek średniego kwadratu reszt; akceptowalny poziom miary świadczący o dobrym dopasowaniu modelu: poniżej 0,1; model jest akceptowalny.
GFI 0,911
indeks dobroci dopasowania; akceptowalny poziom miary świadczący o dobrym dopasowaniu modelu: powyżej 0,9; model jest akceptowalny.
186
miary świadczący o dobrym dopasowaniu modelu: powyżej 0,9; model jest akceptowalny
CFI 0,943
względny indeks dopasowania; akceptowalny poziom miary świadczący o dobrym dopasowaniu modelu: powyżej 0,9; model jest akceptowalny.
RMSEA 0,048
pierwiastek błędu średniokwadratowego aproksymacji; akceptowalny poziom miary świadczący o dobrym dopasowaniu modelu: poniżej 0,08; model jest akceptowalny.
PCLOSE 0,429
wskaźnik bliskości; akceptowalny poziom: powyżej 0,05; model jest akceptowalny.
Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań ankietowych.
Wyniki zamieszczone w tabeli 79 świadczą o dobrym dopasowaniu modelu teoretycznego do danych empirycznych. Model we właściwy sposób implikuje rzeczywistą strukturę macierzy wariancji-kowariancji pomiędzy analizowanymi składowymi konstruktu. Ostateczny model ścieżkowy wraz wartościami współczynników modelu oraz współczynników standaryzowanych zamieszczono na rysunku 33.
Rysunek 33. Model teoretyczny - współczynniki
187
Uzyskane wyniki potwierdzają pozytywny wpływ praktyk nowego zarządzania publicznego oraz praktyk zarządzania wiedzą na klimat uczenia się. Badania potwierdziły także, że mediatorem tej relacji jest wsparcie organizacji. Rozpatrując bezpośredni wpływ praktyk nowego zarządzania publicznego oraz praktyk zarządzania wiedzą można stwierdzić, iż praktyki zarządzania wiedzą wpływają silniej na klimat uczenia się niż praktyki nowego zarządzania publicznego. Poczucie wsparcia organizacji okazało się mediatorem relacji pomiędzy klimatem uczenia się, a zarządzania wiedzą oraz pomiędzy praktykami nowego zarządzania publicznego, a klimatem uczenia się. Wsparcie organizacji wywiera także bezpośredni wpływ na klimat uczenia się. Można również stwierdzić, że wsparcie organizacji jest istotną stymulantą wpływu praktyk nowego zarządzania publicznego i zarządzania wiedzą na klimat uczenia się w organizacji. Niniejsze wyniki nie dają podstaw do odrzucenia przyjętych hipotez badawczych co zostanie szczegółowo udokumentowane w podsumowaniu niniejszej dysertacji.
188